Yar.Doç. Alptekin Aktalay Hazırlayan: Veysel KURT– Veysel TAŞ 050114256-- 050114250 Mayıs 2015.

... konulu sunumlar: "Yar.Doç. Alptekin Aktalay Hazırlayan: Veysel KURT– Veysel TAŞ 050114256-- 050114250 Mayıs 2015."— Sunum transkripti:

1 Yar.Doç. Alptekin Aktalay Hazırlayan: Veysel KURT– Veysel TAŞ 050114256-- 050114250 Mayıs 2015

2 YENİ İDARİ USULLER I. YÖNETİMDE DEMOKRASİ VE İDARİ USUL II. BİLGİ EDİNME USULÜ III. KAMU DENETÇİLİĞİNE BAŞVURU USULÜ

3 I. YÖNETİMDE DEMOKRASİ VE İDARİ USUL 1.Yönetimde Demokrasinin Unsurları Demokratik yönetimin en karakteristik ve vazgeçilmez unsuru seçimdir. Yönetimde demokrasinin sağlanmasının üç unsurundan söz edilmektedir. a.) İdari usul: İdarenin karar almasında uygulanacak usullerin,yargılama usullerinde olduğu gibi önceden kanunla belirlemesi gerekir.

4 İdari usul,idarenin kamu gücü kullanma yetkisine dayanarak,kişilerin hak ve menfaatlerine müdahale etmeden önce,işlemin muhataplarının iddiada ve savunmada bulunmalarına imkan tanıyıp,ondan sonra kararını vermesi anlamına gelmektedir. Anayasa madde 10 : Eşit muamele ilkesi Anayasa madde 70: Kamu hizmetlerine girmede eşit muamele ilkesi Anayasa madde 74: Dilekçe,bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı

5 b.) Yönetimde demokrasinin unsurlarundan ikincisi bilgi edinme özgürlüğü oluşturmaktadır. Bilgi edinme özgürlüğü,kişilerin idarenin elinde bulunan bilgi ve belgelere ulaşabilmesini ifade etmektedir. c.) Yönetimde demokrasinin unsurlarından üçüncüsünü ise aleniyet oluşturmaktadır. İdarenin karar alma sürecinin açık olması,karar alma sürecine özellikle kararın muhatap ya da muhataplarının yetkili ve etkili olarak katılabilmesidir.

6 2. İdari Usulde Temel İlkeler a.) Re’sen İnceleme : İdarenin karar alma sürecinde,doğru,isabetli,yerinde ve hukuka uygun bir kararın ortaya çıkabilmesi için,bütün detayların idare tarafından araştırılıp ortaya konulmasını ifade etmektedir. b.) Usul Ekonomisi : Gereksiz araştırmaların yapılması,ilgisiz delillerin toplanması,konuyla ilgisi belirlenmeden gereksiz yazışmaların yapılmasından kaçınılmalıdır. c.) Dinlenilme hakkı : Bir idari işlem yapılırken,işlemin muhatabının fikrinin sorulması,onun ileri süreceği argümanların dinlenilmesi önemli bir usul kuralıdır.

7 2. İdari Usulde Temel İlkeler d.) Hukuki yardım : İdare,işlemlerini yaparken kişilere yol gösterme ve hak ve görevleri konusunda bilgilendirme yükümlülüğü altında olduğunu bilerek hareket etmelidir. e.) Gerekçe gösterilmesi : İdareyi işlem yapmaya sevkeden sebebin,işlem metninde gösterilmesine gerekçe denilir. f.) Hukuki yollarının gösterilmesi : İdari işlem tamamlandığında,muhatabın bu işleme karşı başvurabileceği hukuki yolların gösterilmesi gerekir. g.) Bilgi edinme ve belgelere erişim : İdari işlemlere ilişkin bilgi ve belgelerin genellikle idarenin elinde olması nedeniyle,bu belgelere ilgililerin ulaşabilmesi gerekir.

8 II. BİLGİ EDİNME USULÜ Anayasanın 74.maddesi(2010 değişikliği) : Herkes,bilgi edinme hakkına sahiptir. Bilgi edinme usulünün amacı demokratik ve şeffaf yönetimin gereği olan eşitlik,tarafsızlık ve açıklık ilkelerine uygun olarak kişilerin bilgi edinme hakkını kullanmalarını sağlamaktır.

9 A. BİLGİ EDİNME USULÜNÜN KAPSAMI 1.) Talep Edilebilecek Bilgi ve Belgeler a.) Bilgi edinme usulüne konu olacak bilgi: Kurum ve kuruluşların sahip oldukları kayıtlarda yer alan bu Kanun kapsamındaki her türlü veriyi ifade eder. b.) Bilgi edinme usulüne konu olacak belge: Yazılı,basılı veya çoğaltılmış dosya,evrak gibi her türlü bilgi,haber ve veri taşıyıcılarıdır. c.) İstenecek bilgi veya belgenin niteliği: Ellerinde olmayan veya görevleri gereği bulunması gerekmeyen bilgiler talep edilemez.

10 1.) Talep Edilebilecek Bilgi ve Belgeler d.) Özel çalışma gerektiren bilgiler: Kurum ve kuruluşlar, özel bir çalışma neticesinde oluşturulabilecek türden bir bilgi veya belge için yapılacak başvurulara olumsuz cevap verebilirler. e.) Yargı denetimi dışında kalan işlemler: Yargı denetimi dışında kalan idari işlemlerden kişinin çalışma hayatını ve mesleki onurunu etkileyecek nitelikte olanlar, bu Kanın kapsamına dahildir. f.) İstihbarata ilişkin bilgi veya belgeler: Bu tür bilgi ve belgelerden kişilerin çalışma hayatını ve meslek onurunu etkileyecek nitelikte olanlar,bilgi edinme hakkı kapsamındadır.

11 2.) Başvuru Hakkı Olanlar Kural olarak herkes bilgi edinme hakkına sahiptir İstisna a.) Türkiye’de ikamet etmeyen yabancılar(turistler) ve Türkiye’de faaliyette bulunmayan yabancı tüzel kişiler talep edemez b.) Yukarıda belirtilen yabancılar,her bilgi ve belgeyi değil,kendileriyle veya faaliyet alanlarıyla ilgili bilgive belgeleri talep edebileceklerdir.

12 3.) İdarelerin Bilgi Verme Yükümlülüğü Kurum ve kuruluşlar,Kanunda belirtilen istisnalar dışında her türlü bilgi ve belgeyi başvuranların yararlanmasına sunmakla yükümlüdür. Kurum ve kuruluşlar, başvuru sahibine istenen belgenin onaylı bir kopyasını vermekle yükümlüdür. Başvurunun yapıldığı kurum ve kuruluş,erişimine olanak sağladığı bilgi ve belgeler için başvuru sahibinden erişimin gerektirdiği maliyet tutarı kadar ücret alır. Kurum ve kuruluşlar, başvuru üzerine istenen bilgi veya belgeye erişimi onbeş iş günü içinde sağlarlar.

13 4.) Bilgi Talep Edilebilecek İdareler Kanunun 2.maddesi: Kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları olarak belirtilmiştir. Yönetmeliğin 2.maddesi :Aşagıdaki belirtilen yerlerdir. a.) Merkezi idare kapsamındaki kamu idareleri ile bunların bağlı,ilgili veya ilişkilikuruluşları b.) Köyler hariç olmak üzere mahalli idareler ve bunların bağlı ve ilgili kuruluşları ile birlik veya şirketler

14 5.) İdarelerin Bilgi Edinme Usulüne İlişkin Yükümlülükler a.) İdari ve teknik tedbirleri alma yükümlülüğü: Kurum ve kuruluşlar her türlü bilgi veya belgeyi başvuranların yararlanmasına sunmak ve teknik tedbirleri almakla yükümlüdür. b.)Bilgi ve belgeleri tasnif yükümlülüğü: Kurum ve kuruluşların belge kayıt,dosyalama ve arşiv düzeniyle ilgili gerekli idari ve teknik tedbirler alınır. c.) Kamuoyuna bilgi sunma yükümlülüğü: Görev ve hizmet alanlarına giren konulardaki bilgi veya belgelerin konularını ve bunların hangi birimde mevcut olduğunu ihtiva eden kurum dosya planlarını kamuoyuna sunarlar.

15 B. BİLGİ EDİNME HAKKININ SINIRLARI 1.) Devlet sırrına ilişkin bilgi veya belgeler bilgi edinme hakkı kapsamı dışındadır. 2.) Ülkenin ekonomik çıkarlarına ilişkin bilgi veya belgeler Kanun kapsamı dışındadır. 3.) İstihbarata ilişkin bilgi ve belgeler Kanun kapsamı dışındadır. Not : İsrihbarata ilişkin belgeler kişilerin çalışma hayatını ve meslek onurunu etkileyecek nitelikte ise bilgi edinme hakkı kapsamına girmektedir ve bu yüzden talep edilebilir.

16 4.) İdari soruşturmaya ilişkin bilgi ve belgeler bilgi edinme usulünün kapsamı dışındadır. 5.) Adli soruşturma ve kovuşturmaya ilişkin bilgi veya belgeler bilgi edinme usulünün kapsamı dışındadır. Suç işlenmesine yol açacak bilgiler Suçların önlenmesine ve soruşturulması ya da suçluların kanuni yollarla yakalanıp kovuşturulmasını tehlikeye düşürecek bilgiler 6.) Özel hayatını gizliliğinde kişinin izin verdiği haller saklı kalmak üzere özel hayat değerlerine müdahale oluşturulacak bilgi ve belgeler bilgi edinme hakkı kapsamı dışındadır. Not : Kamu yararının gerektirdiği hallerde,kişisel bilgi veya belgeler,kurum ve kuruluşlar tarafından,ilgili kişiye en az yedi gün önceden haber verilerek yazılı rızası alınmak koşuluyla açıklanabilir.

17 C. BİLGİ EDİNMEDE BAŞVURU USULÜ 1.) Başvuru Dilekçesi Gerçek kişiler tarafından yapılacak başvuru,kişinin adı ve soyadı,imzası,oturma yeri adresini içeren dilekçeyle istenen bilgi veya belgenin bulundugu kurum ve kuruluşa yapılır. Tüzel kişiler tarafından yapılacak başvuru,tüzel kişinin unvanı ve adresi ile yetkili kişinin imzasını ve yetki belgesinin içeren dilekçeyle,istenen bilgi veya belgenin bulunduğu kurum ve kuruluşa yapılır.

18 1.) Başvuru Dilekçesi Başvuru dilekçelerinin veya başvuru formlarının,daktiloyla doldurulması veya bilgisayar çıktısı olması şartı aranmaz Başvurunun kurum ve kuruluşa ulaştığı tarih başvuru tarihidir.Başvuru dilekçeleri posta yoluyla da kurum ve kuruluşlara gönderilebilir.

19 2.) Başvuruların Kabulü ve Değerlendirilmesi Başvuru dilekçeleri veya formları,kurum ve kuruluşların bilgi edinme birimleri tarafından kabul edilir. Mevzuatta belirtilen unsurları içermeyen başvuru dilekçeleri veya formları ile mevzuatta belirtilen unsurları içermeyen elektronik posta yoluyla gönderilmiş başvuru dilekçeleri işleme konulmaz ve durum başvuru sahibine bildirilir. Gerçeğe aykırı beyanda bulunduğu sonradan anlaşılan başvuru sahiplerinin dilekçeleri veya formları,bu durumun anlaşıldığı tarihte hiç başvuru yapılmamış sayılarak işleme konulmaz.

20 3.) Başvuruların Cevaplandırılması Bilgi edinme birimlerince iletilen başvurular,kurum ve kuruluşların ilgili birimlerince cevaplandırılır. Kurum ve kuruluşlar,bilgi edinme başvurularıyla ilgili cevaplarını yazılı olarak veya elektronik ortamda başvuru sahibine bildirirler. Başvurun reddedilmesi halinde bu kararın gerekçesi ve buna karşı yapılabilecek başvuru yolları ve süreleri belirtilir.

21 Kurum ve kuruluşlardan belge istenmesi halinde, başvuru sahibine istenen belgenin onaylı bir kopyası verilir. Elektronik ortamdaki bilgi veya belgeler, elektronik posta,veri kopyalamaya yarayan diskler ve diğer araçlarla verilebilir. Kurum ve kuruluşlar, başvuru üzerine istenen bilgi veya belgeye erişimi on beş iş günü içinde sağlarlar.

22 D. İTİRAZ VE İTİRAZIN İNCELENMESİ 1.) İtiraz Usulü Kanunun 13.maddesine göre,bilgi edinme istemi reddedilen başvuru sahibi,yargı yoluna başvurmadan önce kararın tebliğinden itibaren onbeş gün içinde Bilgi Edinme Değerlendirme Kurula itiraz edebilir. İtiraz yazılı olarak yapılır Kurula itiraz, başvuru sahibinin idari yargıya başvurma süresini durdurur İtiraz haksız bulunursa reddedilir. İtiraz haklı bulunursa, itiraz edenin itiraz konusu bilgi ve belgeye erişimine karar verilir.

23 İtirazı değerlendirecek mercii, Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu’dur Kurulun Oluşumu: Kurul, Bakanlar Kurulu tarafından seçilip atanan 9 üyeden oluşur.Bakanlar Kurulu bu üyeleri aşağıda verilenler arasından seçip atar. a.) Birer üyesi Yargıtay ve Danıştay genel kurullarının kendi kurumları içinden önerecekleri ikişer aday arasından (2) b.) Birer üyesi ceza hukuku,idare hukuku ve anayasa hukuku alanlarında profesör veya doçent unvanına sahip kişiler arasından(3) c.) Bir üyesi Türkiye Barolar Birliğinin baro başkanı seçilme yeterliğine sahip kişiler arasından göstereceği iki aday arasından (1)

24 Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu Kurulun Görevleri: Kurulu görevleri,ilgili yönetmeliğin 4.maddesinde şu şekilde sayılmıştır a.) Bilgi edinme başvurusuyla ilgili yapılacak itirazları karara bağlamak b.) Bilgi edinme hakkının kullanılmasına ilişkin görüş ve değerlendirme istemini içeren başvuruları karara bağlamak

25 Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu Çalışma Usulü : Kurulun çalışma usulü şöyledir Başkan ve görevleri: Başkan,ilk toplantıda Kurulun kendi üyeleri arasından seçilir.Kurul üyeleri Başkan seçilmek için aday olabilecekleri gibi diğer üyeleri de aday gösterebilirler. Başkanın görev ve yetkileri: Kurulu temsil etmek,Raportörleri görevlendirmek,Kurul toplantısının gündemini belirlemek Kurul, en az ayda bir defa veya ihtiyaç duyulduğu her zaman Başkanın çağrısı üzerine toplanır.

26 a.) Ombudsman anayasa veya yasa ile kurulmuş,idareyi yasama organı adına denetleyen,tarafsız ve bağımsız bir kurumdur. b.) Ombudsman,haksızlığı,adaletsizliği,idarenin kötü işleyişini dile getiren özel şikayetleri ve yakınmaları incelemektedir. c.) Bu kurumun incelemek,soruşturma açmak,tenkit etmek,idarenin aksayan yönlerini kamuoyuna açıklamak gibi yetkileri vardır.Fakat bu kötü davranış ve işleyişleri düzeltme yetkisi yoktur.

27 Ombudsmanın Anayasal Temeli Anayasanın 74.maddesi: Herkes,bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikayetleri inceler. Kamu Başdenetçisi TBMM tarafından gizli oyla dört yıl için seçilir.İlk iki oylamada üye tamsayısının üçte iki ve üçüncü oylamada üye tamsayısının salt çoğunluğu aranır.

28 Kamu Denetçiliği Kurumunun Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı Başdenetçi ve denetçiler,görevlerini yerine getirirken tarafsızlık ilkesine uygun davranmak zorundadır. Buna göre başdenetçi,denetçiler,genel sekreter,kamu denetçiliği uzman ve uzman yardımcıları ile diğer personel; a.) Siyasi partilere üye olamazlar;herhangi bir siyasi parti,kişi veya zümrenin yararını veya zararını hedef alan bir davranışta bulunamaz. b.) Görevlerini yerine getirirken dil,ırk,cinsiyet,siyasi düşünce,felsefi inanç,din ve mezhep ayırımı yapamazlar. c.) Görevleri süresince resmi veya hiçbir görev alamazlar,ticaretle uğraşamazlar.

29 A. KURULUŞ VE GÖREVLER 1.) Kamu Denetçiliği Kurumunun Kuruluşu TBMM Başkanlığına bağlı,kamu tüzel kişiliğini haiz,özel bütçeli ve merkezi Ankara’da bulunan bir teşkilattır. Kamu Denetçiliği Kurumu,yürütmeye değil yasamaya bağlı olarak görev yapan bir müessesedir. Kurum,Başdenetçilik ve Genel Sekreterlikten oluşmaktadır.

30 Başdenetçi ve Denetçilerin Nitelikleri Başdenetçi veya denetçi seçilebilmek için aşağıdaki şartlar aranır: a.)Türk vatandaşı olmak b.)Seçimin yapıldığı tarihte Başdenetçi için elli,denetçi için kırk yaşını doldurmuş olmak c.) Kamu kurumunda yada özel sektörde toplamda en az on yıl çalışmış olmak d.) Kamu haklarından yasaklı olmamak e.) Başvuru sırasında herhangi bir siyasi partiye üye olmamak

31 2.) Kurumun Görevleri a.) Kurum bir şikayet üzerine harekete geçebilecektir.Kendiliğinden inceleme ve araştırma yapamayacaktır. b.) Kurumun görev alanına,idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışları girmektedir. c.) Kurum,yaptığı araştırma neticesinde,ilgili idareye önerilerde bulunacaktır.Yani kurumun idare üzerinde herhangi bir yaptırı gücü yoktur. d.)Kurum,şikayet konusunu araştırırken,insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde,hukuka ve hakkaniyete uygunluk bakımından bir değerlendirme yapacaktır.

32 Kurumun Görev Alanına Getirilen İstisnalar a.) Cumhurbaşkanının tek başına yaptığı işlemler ile re’sen imzaladığı kararlar ve emirler b.) Yasama yetkisinin kullanılmasına ilişkin işlemler c.) Yargı yetkisinin kullanılmasına ilişkin kararlar d.) Türk Silahlı Kuvvetlerinin sırf askeri nitelikteki faaliyetleri

33 a.) Kuruma gelen şikayetleri incelemek,araştırmak ve idareye önerilerde bulunmak b.) Bu Kanunun uygulanmasına ilişkin yönetmelikleri hazırlamak c.) Yıllık raporu hazırlamak e.) Raporları kamuoyuna duyurmak f.) Yokluğunda kendisine vekalet edecek denetçiyi belirlemek

34 3.) Kurumun Görev Alanına Giren İdareler a.)Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri ile sosyal güvenlik kurumları b.) Mahalli idareler,mahalli idarelerin bağlı idarelerini,mahalli idare birlikleri c.) Döner sermayeli kuruluşları,kanunlarla kurulan fonları d.) Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları,kamu hizmeti yürüten özel hukuk tüzel kişileri

35 B. BAŞVURU VE İNCELEME USULÜ 1. Şikayet Hakkı Olanlar a.) İdarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarına karşı şikayette bulunabilir b.) İdarenin davranışından menfaati ihlal edilenler şikayette bulunma hakkına sahipler c.) Gerçek ve tüzel kişiler Kuruma şikayet başvurusunda bulunabilirler

36 a.) Şikayet Dilekçesi : Kurumun resmi internet sitesinde yayımlanan formlar doldurularak yapılabilir.Ayrıca,yönetmelikte belirlenen şartları taşımak kaydıyla form kullanılmadan da yapılabilir. b.) Şikayet dilekçesinin verilmesi : Şikayet dilekçeleri şuralara verilebilir. - Kuruma veya Kurumun gerekli gördüğü yerlerde açtığı bürolara elden verilebilir. - Kuruma,posta,elektronik posta veya faks yoluyla da gönderilebilir. - İllerde valilikler veya ilçelerde kaymakamlıklar aracılığıyla elden veya posta yoluyla şikayet başvurusu yapılabilir.

37 İdari Başvuru Yollarının Tüketilmesi Kuruma şikayet başvurusu yapılmadan önce,İdari Yargılama Usulü Kanununda öngörülen ve diğer kanunlarda öngörülen idari başvuru yollarının tüketilmesi zorunludur. İdari başvuru yollarının tüketilmesi zorunluluğunun üç istisnası bulunmaktadır. a.) Telafisi güç veya imkansız zararların doğması ihtimali bulunan hallerde idari başvuru yolları tüketilmese dahi şikayet başvuruları kabul edilir. b.) İdarenin tutum ve davranışına karşı idari başvuru yollarının tüketilmesi şart değil c.) İdarenin,kanunlarda açıkca kesin olduğu belirtilen işlemlerine karşı doğrudan Kuruma şikayet başvurusu yapılabilir.

38 3. İnceleme ve Araştırma Ön incelemede şikayet başvurusu aşağıdaki hususlar bakımından incelenir. a.)Kurumun görev alanına girip girmediği b.) Süresi içinde yapılıp yapılmadığı c.) Kurumda incelenmekte ve araştırılmakta olan bir şikayet başvurusuyla sebepleri,konusu ve taraflarının aynı olup olmadığı Şartları taşıyan şikayet dilekçesi hakkında inceleme ve araştırma safhasına geçilir. Şikayet başvurusu Başdenetçi,denetçi tarafından incelenir ve araştırılır.

39 4. İnceleme ve Araştırmaya Etki Eden Haller Şikayetçi,karar verilinceye kadar şikayetinden vazgeçebilir. Karar verilmeden önce şikayete konu talebin ilgili idare tarafından yerine getirilmesi halinde Kurum inceleme ve araştırmasını sonlandırır. Şikayetçi gerçek kişi ise ölümü,tüzel kişi ise tüzel kişiliğinin sona ermesi durumunda inceleme ve araştırma sonlandırılır.

40 a.) Karar Türleri İnceleme ve araştırma sonucunda şikayetin yerinde olduğu kanaatine varılması halinde tavsiye kararı verilir. İnceleme ve araştırma sonucunda şikayetin yerinde olmadığı kanaatine varılması halinde ret kararı verilir. b.) Karara İlişkin Diğer Hususlar Kurum,inceleme ve araştırmasını şikayet tarihinden itibaren en geç altı ay içinde sonuçlandırır. Kurum,kararlarını ilgili mercie ve şikayetçiye tebliğ eder.

41 İDARE HUKUKU Kaynakça: İdare Hukuku Dersleri 2.Baskı (Ramazan Çağlayan)