Yapılan araştırma sonucunda elde edilen bilgilere göre; öğrencilerin en fazla sorun olarak gördüğü öğretmen davranışı, öğrenciler arasında ayrımcılık yapma.

... konulu sunumlar: "Yapılan araştırma sonucunda elde edilen bilgilere göre; öğrencilerin en fazla sorun olarak gördüğü öğretmen davranışı, öğrenciler arasında ayrımcılık yapma."— Sunum transkripti:

1 ÖĞRENCİLERİN SORUN OLARAK GÖRDÜĞÜ ÖĞRETMEN DAVRANIŞLARI VE BUNLARI SORUN OLARAK GÖRME NEDENLERİ

2 Yapılan araştırma sonucunda elde edilen bilgilere göre; öğrencilerin en fazla sorun olarak gördüğü öğretmen davranışı, öğrenciler arasında ayrımcılık yapma davranışıdır. Bunun dışındaki sorunlar; öğretmenlerin iletişim becerilerinin yetersizliğinden, liderlik vasfına sahip olmayışından, alan bilgisi ve pedagojik formasyon bilgisi yetersizliğinden ve kişisel özelliklerinden kaynaklanan (disiplinsizlik, sorumsuzluk vb.) alt sorunlar olarak saptanmıştır. Anahtar Kelimeler: Öğretmen davranışları, sınıf içi iletişim, öğretmen-öğrenci ilişkisi, sınıf yönetimi.

3 GİRİŞ 1.1.Problem Durumu Eğitim, günümüzde istendik davranış değiştirme ya da oluşturma süreci olarak ele alınmaktadır. İstendik davranışların ya da davranış değişikliğinin oluşturulması ise büyük ölçüde öğretme-öğrenme faaliyetlerinin yüksek nitelikli olması ile mümkündür (Senemoğlu, 2002: 91). Okul ortamının birçok işlevi vardır ve bu işlevlerin yerine getirilebilmesi için, öğrencilerin gereksinimlerini karşılayacak ve okulun amaçlarını gerçekleştirebilecek bir fiziksel yapıya, nitelikli öğretmenlere ve nitelikli yöneticilere, okul-aile iletişimine ve sonuçta da bu iletişimden doğacak olumlu bir atmosfere gerek vardır (Varış, 1998: 168).

4 BÖLÜM I Sınıf ortamı hem öğretmenin sınıftaki davranışlarını hem de öğrencilerin akademik başarısını etkiler. Etkili bir sınıf ortamı sağlanması ve bunun devam ettirilmesi için öğretmen sınıf ortamını etkileyen fiziksel ve sosyal özellikleri bilmelidir. Sınıftaki öğrencilerin kişilik özellikleri, okula ve derse yönelik tutumları, ders çalışma ve dinleme alışkanlıkları, aileden gelen kültür, öğrenciler arasındaki ilişkiler, sınıfın fiziksel şartları ve öğretmen-öğrenci etkileşimi bütün olarak sınıf ortamını oluşturur (Ök ve diğerleri, 2000: 21).

5 Eğitimin temel taşları olarak kabul edilen öğrenci, öğretmen, ders planı, eğitim programı, öğretim süreci, öğrenme-öğretme yöntemleri, eğitim teknolojisi ve zaman gibi birçok öğe sınıf içinde yer almaktadır. Öğretmenin görevi bütün bu öğeler arasında anlamı ve sürekli bir eşgüdüm sağlayarak sınıfını etkili bir şekilde yönetmektir (Sarıtaş, 2000: 24).

6  Öğretmenin temel görevi öğrencilerde hedefler doğrultusunda istendik davranış değişikliği meydana getirmektir. Ancak, öğretmen bu temel görevini yerine getirirken, derslere devam etmeyenleri belirleme, öğrencilerin sınıf içi etkinliklerini ve ödevlerini kontrol etme, öğretim materyallerini düzenleme, sınıftaki çalışma koşullarını geliştirme, öğretimi engelleyici etmenleri ortadan kaldırma gibi bazı akademik olmayan işlerle de uğraşmak zorundadır. Sınıfta bu tür işlerin düzenlenmesi sınıf yönetimi olarak kabul edilmektedir (Brown ve diğerleri, 1982: 34).

7 1.1.1.Öğretmen-Öğrenci İlişkisi

8 Sensenbaug’un (1995) bir çalışmasında, öğrenciler etkili öğretmen davranışları için şunları dile getirmişlerdir: 1.Kararlı olmak, 2. Öğrenci görüşlerine ilgi göstermek, 3.Öğrenciyi aşağı görmemek veya onların sözünü kesmemek (Akt. Ergin ve Geçer, 1999 : 2).

9 Öğretmenin sınıf içindeki etkililiğini belirleyen davranışları Sönmez tarafından şöyle sıralanmıştır :

10 Öğretmen dönüt, düzeltme, ipucu ve pekiştireci ilkelere uygun olarak kullanmalıdır.
Öğrenci katılganlığını sağlamalıdır.

11 Öğretmen her dersin ve ünitenin sonunda “biçimlendirme ve yetiştirmeye dönük değerlendirme” yapmalıdır. Sonuçları her bir öğrenciye bildirmeli, eksikleri onunla tamamlamalı, yanlışları düzeltmeli, her öğrenciye bunun için zaman ayırmalıdır. Eğer öğrenci sayısı çoksa, kağıtları değerlendirirken eksik, yanlış ve doğruları gösterdikten sonra, öğrencilere dağıtmalı, her sorunun nasıl yanıtlanacağını açıklamalı, doğru yanıtlamayanların hangi kaynaklara başvuracağını, nasıl çalışacaklarını belirtmelidir, ya da sınıfça yapılan genel hata ve eksiklerin, öğrencinin adını söylemeden, nasıl ve hangi kaynaklarla giderilebilecekleri açıklanmalıdır. Ertesi gün eksik ve yanlış yapanları denetlemeli, onlara yardımcı olmalıdır. Bu tür değerlendirmede öğrenciye not verilmemelidir.

12 Öğretmen öğrencileriyle sürekli göz iletişimi kurmalıdır
Öğretmen öğrencileriyle sürekli göz iletişimi kurmalıdır. Bunun için her öğrencinin gözlerine bakmalıdır. Ancak, yanıt veren öğrencinin karşısına dikilip sürekli ona bakmamalıdır.

13 Öğretmen gereksiz el, kol, jest ve mimik hareketleri yapmamalıdır, bu tür hareketler öğretmene karşı duyulan sevgi ve saygıyı azaltabilir, fakat zamanı gelince bu tür hareketleri kullanmalıdır. Öğretmen soruları tüm sınıfa sormalıdır. Yanıtların doğruluğu üzerinde tartışma açmalı, doğru yanıtlayanlara pekiştireç vermeli, yanlış yanıtlayanları aklında tutmalı, doğru yanıt bulunduktan sonra yanlış yanıtlayan her öğrenciye doğru yanıtı yineletmelidir. Eğer sorunun yanıtı bulunmamışsa ipucu vermeli, kendisi soruyu yanıtlamamalıdır.

14 Öğretmen ana dilini çok iyi bilmelidir
Öğretmen ana dilini çok iyi bilmelidir. Açık, anlaşılır, akıcı, yalın, öğrencinin hazır bulunuşluluk düzeyine uygun bir dil kullanılmalıdır. Ayrıca boş, anlamsız, yanlış, kurallara uymayan, bozuk cümleler kullanılmamalıdır. Öğrencilere doğru yanıtları yineletmeli, ipucu, dönüt, düzeltme ve pekiştireci zamanında kullanmalıdır. Öğretmen ses tonunu sınıfın, konunun ve hedef davranışların özelliklerine göre ayarlamalıdır.

15 Öğretmen sınıfta belli bir yere çakılıp kalmamalıdır
Öğretmen sınıfta belli bir yere çakılıp kalmamalıdır. Sürekli olarak kürsüde, tahtada, sınıfın belli bir yerinde durmamalı, ya da düzenli olarak bir yerden bir yere gitmemelidir. Öğrencinin durumuna göre kendini ayarlamalıdır. Öğrencilere sırtını dönmemelidir. Sözcükleri doğru telafuz etmeli, öğrencilerin konuşma, yazma hatalarını anında düzeltmelidir. Öğretmen her türlü ödevi ve sınav kağıtlarını değerlendirdikten sonra öğrencilere dağıtmalı, onların itirazlarını hiç kızmadan dinlemeli, hata yapmışsa kabul etmeli ve öğrenciye bu davranışından dolayı sınıf huzurunda teşekkür etmelidir.

16 Öğretmen sınav ve ödevlerin gün ve saatlerini öğrencilerle birlikte saptamalı, bu gün ve saatlerden taviz vermemeli, belirtilen zamanda ödevleri toplamalı, sınavları yapmalıdır. Bu ilke baştan öğrencilere bildirilmelidir. Sınav ve ödev sonuçları belirtilen gün ve saatte öğrencilere duyurulmalıdır. Yetişmişlik düzeyi ve deneyimleri ne olursa olsun öğretmen her derse değişik ve yeni kaynaklardan hazırlanarak gelmelidir.

17 Öğretmen, eğitim ortamında demokratik bir hava yaratmalıdır
Öğretmen, eğitim ortamında demokratik bir hava yaratmalıdır. Bunun için hedef davranışlarla ilgili öğrencilerin görüşlerini almalı, tartışma ortamı açmalıdır. Hedef davranışla ilgili her tür görüşün öne sürülüp savunulmasına olanak tanımalıdır. Tartışmayı öğrenci görüşleriyle özetlemeli, tartışmaya katılan ve düşüncelerini savunanlara pekiştireç vermelidir. Tutarlı davranmalı, sabırsız ve otoriter olmamalıdır. Öğretmen kurallara uygun olarak hazırlanmış bir ders planıyla derse girmeli, bu plana göre dersi işlemelidir. Konuları basitten karmaşığa, kolaydan zora, somuttan soyuta, yakın çevre ve zamandan uzağa doğru işlemelidir. Önemli tarihi, toplumsal, siyasal, ekonomik, kültürel ve doğal olayları hemen öğrenme-öğretme ortamına getirmelidir.

18 Öğretmen öğrenciyi bütünüyle karşısına almamalıdır
Öğretmen öğrenciyi bütünüyle karşısına almamalıdır. Öğrenciye değil, davranışa karşı çıkmalıdır. Öğretmen notu bir silah olarak kullanmamalıdır. Öğrencileri yüksek not almak için yüreklendirmeli, düşük not alan öğrencilerle özel olarak ilgilenmeli, onlara yardımcı olmalıdır. Hiçbir öğrenciyi sınıftaki diğer öğrencilerle karşılaştırmamalıdır. Öğretmen derse zamanında girip çıkmalıdır. Öğretmen öğrencileri tanımalı, onlara adlarıyla seslenmelidir (Sönmez, 2003: ).

19 Buna göre, öğrenmenin “dinlemek” veya “not tutmak” gibi davranışlar yerine; konuşmak, yazmak, düşünmek, ilişkilendirmek, çözmek, yeniden ifade etmek, yorumlamak, yapmak, birleştirmek, çözümlemek, göstermek, anlatmak, tartışmak, çelişkileri bulmak, doğruluğunu test etmek, kanıtlamak, uyarlamak gibi davranışlar sonucunda gerçekleştiği unutulmamalıdır. Öğretmen sınıf ortamında mümkün olduğu kadar az sunu yapmalı, çok soru sormalı ve öğrencileri dinleme ve not tutmanın ötesinde davranışlar göstermeye özendirmelidir. Kısacası, sınıf ortamında öğrenci çok iş yapmalıdır. Öğretmen, anlatmanın öğretmek ve dinlemenin de öğrenmek olmadığı gerçeğine göre davranarak öğrencilerle arasındaki boş alanı daraltmalıdır (Şahin ve Cokatar, 2006: ).

20 Bu nedenle, yüksek bilinç ve sorumluluk sahibi bir öğretmen sınıf toplumunun ruhu niteliğindedir ve okullarımızı, en önemlisi de eğitim sistemimizi başarıya ulaştıran faktörlerin ilk sırasında yer almaktadır.

21 Öğretmenin sahip olması gereken nitelikler kişisel ve mesleki nitelikler olmak üzere 2’ye ayrılır.
Öğretmenin kişisel nitelikleri: Güdüleyicilik, Başarıya adanmışlık, Profesyonellik; mesleki nitelikleri ise: Öğretim etkinliklerini planlama, Öğretim yöntem ve tekniklerinden yararlanma, Etkili iletişim kurma, Sınıfı yönetme, Zamanı etkili kullanma, Öğrenmeleri değerlendirme ve Rehberlik yapma’dır (Demirel, 2003:170).

22 Araştırma bulgularına göre okulda etkili öğretimi sağlayan temel etkenler öğretmen ve öğrencilerdir. Sanılanın aksine sınıf büyüklüğü ve benzeri diğer fiziksel imkanlar öğretimin niteliğinin gerçekleştirilmesinde ikinci derecede kalmaktadır (Balcı, 1991).

23 Aşırı disiplin yanlısı, örgütleme gücü yeterince gelişmemiş, olumlu davranışlar sergilemeyen, olumsuz eleştirmekten hoşlanan öğretmenler sınıf yönetiminde sorunlarla sık karşılaşır, branşlarında bilgili olsalar dahi zevkli bir ders işleyemezler (Çankırılı, 2004).

24 1.1.3.Öğretmen Davranışları

25 Öğrencinin sınıf içinde ve ders esnasında yansıtacağı davranışlar öğretmenle yakından ilgilidir. Thompson, öğretmenin kişisel yöneliminin, öğrenci yöneliminin önemli bir değişkeni olduğunu belirtmektedir. Öğretmen her davranışı ile öğrenciye model olmalıdır. Bu öğretmen için, sürekli özen gerektiren yorucu bir durum olsa bile, öğrenci davranışını değiştirmenin etkili bir yolu olarak, sürekli kullanılmalıdır. Öğretmenin derse bağlılığı ve ilgisi, öğrencinin de bu yönlü davranışını destekler (Thompson, 1993: 4203).

26 Wood, soğukkanlı ve sabırlı olmanın da öğretmen davranışının vazgeçilmez yanlarından olduğunu belirtmektedir. Eğitim kısa sürede gerçekleşen bir olgu olmadığından ve davranışın kalıcı olması, yeterli süre ve sayıda yinelenmesine de bağlı olduğundan sabır da gerektirir (Wood, 1992:205). Öğretmen hiçbir durumda öfkelenmeye çalışmamalı, olumsuz duygularını bastırabilmelidir. Yoksa bu duygular diğerlerini de etkiler (Clark ve Peterson, 1986: 205).

27 Kılıçcı’ya göre insancıl öğretmenin en önemli özelliklerinden biri her öğrenciyi insan oluşu nedeniyle başlı başına bir değer olarak görme niteliğidir. Öğrencisinin davranışları kusurlu, noksan, kabul edilemez ve hatta hatalı da olabilir. Hatalı bir öğrenciyi bir insan olarak hatasız bir öğrenci kadar değerli bulma, koşulsuz saygıyı ifade eder. Bir öğretmenin öğrencisine olan saygısı, öğrenciyle olan sözel iletişiminden, yüz ifadesinden, davranışlarından kolayca anlaşılabilir. Öğretmenin zaman zaman içinde bulunduğu kendi koşulları, bir insan olarak onun da olumsuz duygular içine düşmesine neden olabilir. Ancak öğretmen kendini iyi tanımalı ve içinde bulunduğu olumsuz duyguları sınıfta yansıtmaktan kendini korumalıdır (Kılıçcı, 2000: 124).

28 Öğretmenin görünüşü ve davranışı, öğrenci üzerinde çok etkili olur
Öğretmenin görünüşü ve davranışı, öğrenci üzerinde çok etkili olur. Öğrenciler onu konuşmasından giyinişine hatta yürüyüşüne kadar örnek alıp aynısını yapma eğilimindedirler. Bu durum öğretmenin her konuda, eğitimin amaçlarına uygun davranmasını gerekli kılar (Başar, 1999: 116). Öğretmenlerin sınıf içi davranışları üzerinde etkili olan en önemli faktörlerden biri de öğrenci davranışlarını yönetmedeki etkinlikleridir. Öğretmenin, sınıfı yönetirken işini zorlaştıran olumsuz davranışlar söz konusu olabilir. Böylesi durumlarda öğretmenin yapması gereken şey, sınıf içinde öğrenci davranışlarını etkili bir şekilde yönetmektir (Celep, 2004: 98).

29 Öğretmen davranışlarının nedenlerini açıklayabilmek için çeşitli araştırmalar yapılmıştır. Yapılan araştırmalar bu davranışlar üzerinde birçok faktörün etkili olduğunu ortaya koymuştur. Öğretmen davranışlarına etki eden faktörleri şu şekilde sıralamak mümkündür:

30 Ülke açısından, Ülkenin sosyo-ekonomik kültürel yapısı Eğitime verilen önem, ayrılan pay Resmi ideoloji Öğretmenin yaşam deneyimi açısından, Öğretmen yetiştirme açısından, Çalışılan okulun özellikleri açısından.

31 Yenilmez ve Yolcu (2007), Öğretmen davranışlarının yaratıcı düşünme becerilerine katkısıyla ilgi yaptıkları araştırma sonucunda aşağıdaki bulgulara ulaşmışlardır:

32 Öğretmenlerin kıdem grupları arasında istatiksel olarak anlamlı bir fark yoktur, ancak 1-10 yıl arasında kıdeme sahip öğretmenlerin derslerdeki tutum ve davranışlarının öğrencilerde yaratıcı düşünme becerilerinin gelişimine daha fazla katkısı vardır.

33 Öğretmenlerin derslerdeki tutum ve davranışlarının öğrencilerde yaratıcı düşünmenin gelişimine katkısının mezun olunan kuruma göre farklılaştığı, eğitim fakültesi mezunu öğretmenlerin derslerdeki tutum ve davranışlarının öğrencilerde yaratıcı düşünmenin gelişimine katkısının diğer fakülte mezunu öğretmenlere oranla daha fazla olduğu görülmüştür.

34 Smith (1985), araştırmasında öğretmen davranışlarının öğrenci başarısına etkisini araştırmıştır. Dersi belirsiz, aldatıcı, düzensiz ve not vererek sunan öğretmenler arasından dersi not vererek sunan, öğretmen, öğrenci başarısını olumlu etkilemiş; dersi belirsiz, aldatıcı ya da düzensiz sunan öğretmenler olumsuz etkilemiştir. Becker ve diğerleri (1975), araştırmalarında öğrencilerin başarılı ve istendik davranışlar gösterdiği bir sınıfta öğretmenden birkaç haftalığına ödül vermemesi istenmiştir. Bu süre sonunda sınıfın başarısız ve istenmeyen davranışların öğrencilerce gösterildiği bir sınıf haline geldiği görülmüştür. Araştırma sonuçlarını kısaca madde halinde verilmiştir:

35 Öğretmen söz konusu süreçte öğrencilerin ders dışı davranışını eleştirmiş, normal ders süreciyle ilgili ödül vermemiş ve övgüde bulunmamıştır. Öğretmen öğrencilere ödül vermediğinde, ders içindeki ders dışı davranışların oranı %8,7’den %25,5’e çıkmıştır. Öğretmen 20 dakikalık süre içinde yaptığı eleştiri sayısını 5’ten 16’ya çıkardığında, çocuklar daha çok ders dışı etkinlik göstermişlerdir. Ders dışı davranış ortalama %31,2 artmış ve bazı günlerde ise %50 üzerinde olmuştur.

36 1.1.4.Öğrenci Gözüyle Öğretmen Davranışları

37 “Öğretmenin sınıf içi davranışlarının yanı sıra sınıftaki korku ve kaygı kaynaklarından biri olarak görüldüğü inkar edilemez. Otoriter öğretmen, öğrenciyi korkutur. Öğretmenin onları arkadaşları önünde sıkıntıya sokabileceğini düşünmeleri, öğrencilerde kaygı yaratır. Bu nedenle öğretmen, her sözü ve eyleminin, bireysel faklılıklara sahip öğrencileri nasıl etkileyeceğini önceden düşünüp uygun davranmalıdır. Öğretmen, düşünce ve eylemlerinde açık olmazsa, öğrenciler onun davranışlarını, sözlerini yanlış anlayabilir, farklı anlamlar verebilir. Özellikle ergenlik çağındaki gençler, öğretmenin sözlerinden, davranışlarından, giyimlerine, saçlarına, davranışlarına ilişkin olumsuz tepki almak istemezler.

38 Hele böyle bir tepkinin arkadaşlarının yanında alınması, onları, bazen de öğretmeni güç duruma sokar. Öğretmen eğiticiliğini, tepkilerini olumlulaştırarak göstermelidir. Rahat bir aile ortamından uzakta, kurallı bir yaşamı olan okul özellikle ilk yıllarda bir kaygı kaynağı olabilir, bunun etkileri bazı öğrencilerde yıllarca sürebiliri okula ve okumaya karşı olumsuz tutumlara neden olabilir. Bu geçiş döneminde öğretmenin her öğrenciyle yakından ilgilenmesi, öğrencilere dostça davranması, bu kaygıyı azaltır. Öğretmenin öfkelenmesi ve güç uğraşına girmesi, öğrenciyi tehdit edip savunmaya zorlaması ise, sınıfın havasını bozar” (MEB İlkokul Programı, 1989).

39 Celep’in (2004) ortaöğretim öğrencilerinin öğretmenlerinin sınıf içi dönütleri dikkate alma dereceleriyle ilgili öğrenci görüşlerinin saptanması konusundaki araştırmasının evrenini Edirne merkez ve ilçelerindeki genel liselerin 3.sınıf öğrencileri oluşturmuştur. Öğrencilere yöneltilen 13 maddelik anket sonucunda;

40 Öğretmenlerin öğrencileri yeterli ölçüde dinledikleri,
Sınıfta yapılan her etkinliği yapılma gerekçesi konusunda öğrencilere yeterince açıklama yapmadıkları, Sınıfta yeterli derecede olmasa da öğrencilere söz hakkı verdikleri, Sınıfta öğrencilere yeterli yardımı yaptıkları, Öğrencilere bir şey öğrettiklerinde mutlu oldukları, Verdikleri ödevleri öğrencilerin yapabileceklerine inandıkları, Öğrencilere karşı genelde nazik davrandıkları, Öğretmenlerin anlattıkları ders konusunda genelde yeterli birikime sahip oldukları anlaşılmaktadır.

41 Neden Olduğu Olası İstenmeyen
1.1.5.Öğretmen Davranışlarının Neden Olduğu Olası İstenmeyen Öğrenci Davranışları

42 Yapılan araştırmalara göre, öğretmenlerin olumsuz davranışlar sergilemeleri, öğrencilerde birtakım olası istemeyen davranışlara neden olmaktadır. Bu başlık altında, Akkaya’ ya göre, olumsuz öğretmen davranışlarının neler olduğu ve bu davranışların öğrenci davranışlarını nasıl etkilediği açıklanmaktadır.

43 Notla tehdit etme (öğrencilerde korku, not için çalışma ve otoriteye itaat davranışlarına yol açıyor.) Ceza olarak ödev verme (öğrencilerde dersten soğuma ve isyan davranışlarına yol açıyor.) Sadece anlatım yöntemini kullanma, derse güdülememe, cesaretlendirmeme, espritüel olmama (öğrencilerde hayal kurma, başka şeylerle ilgilenme, derse katılmama, ilgi dağınıklığı davranışlarına yol açıyor.) Ödevleri kontrol etmeme (öğrencilerde ödevlerini yapmama, eksik yapma veya özenle yapmama davranışlarına yol açıyor.) Sınıfa sırtını dönme (öğrencilerde başka şeylere yönelme davranışına yol açıyor.)

44 İstenmeyen davranışları düzeltmeme (öğrencilerin istenmeyen davranışları sürdürmelerine neden oluyor.) Sadece başarılı olanlara söz hakkı verme (diğer öğrencilerin söz istememe davranışlarını pekiştirmelerine neden oluyor.) Yanlış davranışı veya yanıtı aşırı eleştirme, olumsuz sözlerle etiketleme (öğrencilerde söz hakkı istememe, okula gelmek istememe davranışlarına yol açıyor.) Öğretmediği konularda sınav yapma (öğrencilerde kopya çekmeye yönelme davranışlarına neden oluyor.)

45 Dersi iyi planlayamama, öğrencileri boş bırakma (öğrencilerin ders dışı olumsuz etkinliklere yönelmelerine yol açıyor.) Zorlama ile disiplin sağlama (öğrencilerde okul eşyalarına zarar verme, pasif veya saldırgan olma davranışlarına yol açıyor.) Sınıfta herkesin görebileceği yerde durmama (görülmeyen öğrencilerin ders dışı etkinliklere yönelmesine yol açıyor.)

46 Öğrencilerin psikolojik, sosyal, akademik yeterlik ve gelişim dönemleri gibi özelliklerini tanımama (öğrencilerde saldırgan ya da pasif olma özelliklerine yol açıyor.) Öğrencilerin ekonomik durumuna bakmadan araç gereç isteme (öğrencilerde içine kapanma, hırsızlık, okula gelmeme davranışlarına yol açıyor.) İstenilen davranış hakkında bilgilendirmeme (öğrencilerin istenen ve istenmeyen davranışları ayırt edememelerine yol açıyor.) Öğretmenin kendi davranışları ve diğer öğretmenlerin davranışları arasındaki tutarsızlık (öğrencilerin hangi davranışı sergilemeleri gerektiği hususunda tereddüt etmelerine yol açıyor.)

47 Öğrencinin davranışı yerine kişiliğini eleştirme (öğrencilerde çekingen olma, içine kapanma, iletişimsizliği pekiştirme davranışlarına yol açıyor.) İstenen davranış için uygun ortam oluşturmama (öğrencilerin istenmeyen davranışı sürdürmelerine yol açıyor.) İstenen davranış için uygun pekiştireci zamanında vermeme (öğrencilerin istenen davranışı göstermemelerine yol açıyor.) Haklı ile haksız öğrenciyi ayırt edememe (öğrencilerin öğretmene ve derse karşı olumsuz tutum ve davranış sergilemelerine neden oluyor.)

48 Cinsel, sosyal, ekonomik ve başarı durumu vb
Cinsel, sosyal, ekonomik ve başarı durumu vb. özelliklere göre ayırım yapma, sürekli aynı öğrencilere sosyal alanlarda görev verme (öğrencilerde öğretmene ve derse karşı nefret duygusu, diğer öğrencileri kıskanma ve protesto geliştirme davranışlarına yol açıyor.) Başarı zevkini tattıramama (öğrencilerin derse ilgisiz olmalarına yol açıyor.) Derse girip, dersi işleyip dersten çıkma, kitap öğretmeni olma, dersi soğuk atmosferde işleme (öğrencilerde derse ve öğretmene karşı olumsuz tutum geliştirmelerine ve isteksiz olmalarına yol açıyor.)

49 İstenmeyen davranışlar üzerinde istenen davranışların üzerinde durulduğu kadar durmadan konuyu kapatıp ayrıntılarla fazla ilgilenme (öğrencilerde karşı koyma, meydan okuma, duyguları saklama, başkalarını suçlama, dikkati dağıtma gibi davranışlara yol açıyor.) Bazı öğrencilere ismi ile hitap ederken bazılarına etmeme (öğrencilerde kıskançlık, öğretmenden ve dersten soğuma davranışlarına yol açıyor.)

50 Ödül ve cezayı adil kullanmama (öğrencilerde kıskançlık, öğretmenden ve dersten soğuma davranışlarına yol açıyor.) Körü körüne itaate alıştırmak için disiplin cezası verme ve öğrencileri başarısız olarak değerlendirme (öğrencilerin güven duygusunu zedelemeye ve haklarını savunamayan bireyler haline gelmesine yol açıyor.) Ana dilini iyi kullanamama (örneğin argo konuşma tarzı) (öğrencilerde konuşma bozukluklarına ve argo konuşmalara yol açıyor.)

51 Başarılı ile başarısız öğrencileri akademik açıdan ayırt edememe (örneğin her iki öğrenciye de aynı notu verme) (öğrencilerin derse ilgisiz, öğretmene sevgisiz olmalarına ve protesto geliştirmelerine yol açıyor.) Fiziksel ceza verme (öğrencilerin arkadaşlarıyla sorunlarını kavga ederek çözmeye çalışmalarına, yalancılık, aşırı kaygı, karşı gelme, kişiliksiz davranışlar sergilemelerine yol açıyor.) ( , ).

52 1.3. Problem Cümlesi Kız Teknik ve Meslek Lisesi öğrencilerinin sorun olarak gördüğü öğretmen davranışları ve bunları sorun olarak görme nedenleri nelerdir?

53 3.3. Öğrencilerin Sorun Olarak Gördüğü Öğretmen Davranışlarını
Sorun Olarak Görme Nedenleri

54 1.Öğrenciler arasında ayrımcılık yapma
Ö10’a göre bunun nedeni şöyle açıklanmaktadır: “Öğretmen-öğrenci ilişkisini bozar. Diğer öğrenciler ayrımcılık yapılan öğrenciyi dışlarlar ve o öğrenci yalnız kalacağı gibi sınıfın huzuru da bozulmuş olur.” Ö11 ise öğretmenlerin sınıfta bazı öğrencileri daha çok sevseler biler bunu diğer öğrencilere belli etmemeleri gerektiğini ve ayrımcılık yapmadan bütün öğrencileri eşit derecede sevmelerinin en doğrusu olacağını belirtmiştir. Ö9 ise bu davranışın öğrenciler arasında kıskançlıklara yol açacağı için sorun olduğunu düşünmektedir.

55 Ö6: “Öğretmenler sevmedikleri öğrencilerle sürekli bir tartışma halinde oluyorlar ve bu notlarını etkiliyor. Bu durum öğretmenin dışladığı öğrencileri öğretmenden ve dersten daha da soğutuyor.” Ö7 ise bu davranışın öğrenci-öğretmen arasındaki bağın kurulamamasına ve böylece bazen bütün bir eğitim öğretim yılının berbat geçmesine yol açtığı için sorun olduğunu söylemiştir. Bu davranışın genel olarak sorun olarak sorun olarak görülme nedeni, öğrenci-öğretmen ilişkisini zedelemesi ve öğrenciler arasında kıskançlıklara ve çekememezlik duygularının oluşmasına zemin hazırlamasıdır. Öğrencilerin öne sürdüğü nedenler geçerliliği kabul görür niteliktedir.

56 2.Öğrencilerle bağırarak konuşma
Ö8: “Derste konsantrasyonumu bozduğu için bunu sorun olarak görüyorum.” Ö12: “Öğrencinin dersten ve okuldan soğumasına yol açtığını düşünüyorum.” Ö3:”Okula gelme isteğim ve derslerime olan ilgim azalıyor.” Ö5: “Sınıfta iletişimin kopmasına ve ortamın gerilmesine yol açtığı için bu davranışı sorun olarak görüyorum.”

57 Ö13: “Bu şekilde olan bir davranış öğrenciler üzerinde güvensizlik hissi yaratıyor. Öğrenci ne yaparsam yapayım öğretmen yine bağıracak nasıl olsa deyip görevlerini aksatabiliyor ve öğretmene olumsuz tutum geliştirip dersi önemsemeyebiliyor.” Şeklinde nedenler öne sürülmüştür. Öğrenciyle bağırarak konuşma sınıf içi iletişimi sekteye uğrattığı ve öğrencinin öğretmene karşı korku beslemesine neden olduğundan sorun olarak görülmektedir. Öğrencilerin öne sürdüğü nedenler geçerliliği kabul görür niteliktedir.

58 3. Öğretmenlerin ders dışı sorunlarını (kişisel, sağlık sorunları vb
3.Öğretmenlerin ders dışı sorunlarını (kişisel, sağlık sorunları vb.) derse yansıtmaları, bu nedenle olan gerginliklerinden ötürü sinirini öğrenciden çıkarma girişimleri Ö12’ye göre öğrencinin derse motivasyonunu bozar ve başarısız olmasına neden olur. Ö7 ise bunun nedenini, bu durumun hem öğretmenin hem de öğrencinin psikolojisini bozması olarak açıklamaktadır. Bu durum öğrenciyi dersten soğutmakta, daha da kötüsü öğretmen-öğrenci arasında pek çok zıtlaşmaların oluşmasına yol açmaktadır.

59 Ö9’a göre, bu durum öğretmen-öğrenci ilişkisini zedeler
Ö9’a göre, bu durum öğretmen-öğrenci ilişkisini zedeler. Morali bozulan öğrencinin ders verimi de düşer. Öğrenciler, öğretmenlerin ders dışı özel yaşamını iş yaşantısından ayrı tutmalarını beklemektedirler. Diğer durumda, özel yaşamındaki sorunların etkisini dersine yansıtan öğretmen, öğrenciyi de olumsuz etkileyerek ders verimini ve karşılıklı ilişkilerini zedeleyecektir. Bunun yaşanmaması için öğretmenlerin sağlam bir ruhsal yapıya sahip olması ve olaylardan çok etkilenmeden özel yaşamını da, iş yaşamını da sağlıklı bir şekilde sürdürebilmesi gerekmektedir.

60 4.Alanında yeterli bilgiye sahip olmama, konuyu yeterince bilmeme
Ö12 bu davranışı sorun olarak görme nedenini, öğrencinin dersi anlamamasına yol açması olarak ifade etmiştir. Ö10’a göre, öğrencinin öğretmene güvenini sarstığı ve dersten uzaklaşarak, belki de o derse ilgi ve yeteneği olduğunu hiçbir zaman keşfedememesine yol açtığı için sorun olduğu belirtilmiştir.

61 Öğrenciler, öğretmenlerin kendilerine öğrettiklerinin değeri ile onlara değer biçmektedirler. Eğer öğretmenin alanında yeterli bilgiye sahip olmadığını düşünürlerse, öğretmenden alacağı bir şey olmadığını düşünerek öğretmene karşı hem saygısını hem de güvenini kaybedecektir. Bu açıdan öğrencinin karşısında dik durmak isteyen bir öğretmenin olmazsa olmazlarından biri alanında uzman olması ve bunu karşıya aktarabilmesidir.

62 5.Dersle ilgili soru sorduğunda öğrenciye yeterli cevabı vermeme ya da öğrenciyi tersleme
Öğrenciler tarafından ortak olarak, öğrencinin öğretmenden uzaklaşmasına ve dersten soğumasına yol açacağı, öğrencinin derse katılımını olumsuz etkileyeceği için bu davranışın sorun olarak görüldüğü ifade edilmiştir. Ö1 ise, “Öğretmen beni ciddiye almıyor diye düşünüyorum ve şevkim kırılıyor.” sözleriyle duygularını dile getirmiştir.

63 Öğrencilerin açıklamalarından anlaşıldığı gibi, bu davranış başta öğrenci-öğretmen iletişimini bozmakta ve sağlıklı bir eğitim öğretim ortamının oluşmasını baltalamaktadır. Alınan cevabın yeterli olmaması ya da tersler biçimde olması öğretmenin o soruyu soran öğrencisiyle iletişiminin kopmasına yol açacağı gibi, diğer öğrencilerin de öğretmenleriyle iletişim girişimlerine mani olacaktır

64 6.Öğrenci fikirlerini dikkate almama, önemsememe
Ö12 ve Ö2: “Öğrencide özgüven eksikliği ortaya çıkarabilir. Bu nedenle sorun olduğunu düşünüyorum.” Ö4: “Öğretmen, öğrenciyi başından savıyormuş hissine kapılıyorum.” şeklinde görüşlerini bildirmişlerdir. Bu şekilde davranan öğretmenler, öğrencinin özgüven geliştirmesini desteklemediği gibi aynı zamanda bunu sekteye uğratmaktadırlar. Öğrencilerin öne sürdüğü nedenler geçerliliği kabul görür niteliktedir.

65 7.Öğretmenlerin yaşanan bir sorun karşısında olayı anlamadan tepki göstermeleri, öğrenciyi yargılamaları ve kendilerini haklı çıkarmaya çalışmaları Ö7, bu davranışı sorun olarak görme nedenlerini şöyle açıklamaktadır: “Durum böyle olunca öğrencinin öğretmene olan sevgisi-saygısı azalıyor. Güveni sarsılıyor. Anlaşmazlıkların ve uyum sorunlarının baş göstermesi kaçınılmaz oluyor.”

66 Ö10 ise, bu durumu öğretmenin öğrenciye güvenmediğinin bir göstergesi olarak algılıyor. Bu psikolojiye giren öğrencinin diğer öğretmenlerle de ilişkisini etkileyebileceğini yani öğrencinin genelleme yapabileceğini ve öğrencinin içe dönmesine yol açabileceğini ifade ediyor. Bu davranış öğretmenlerin otoriter davranışlara eğilimli olması bakımından sorun olarak görülmekte ve öğrenciler tarafından demokratik bulunmamaktadır. Öğrencilerin öne sürdüğü nedenler geçerliliği kabul görür niteliktedir.

67 8.Öğrenciyi arkadaşlarının önünde rencide etme, hakaret boyutunda söylemlerde bulunma
Ö1, gençlik psikolojisinde olan öğrenciler için bu durumun daha hassas olduğunu, bunu kaldıramadıklarını ifade etmiştir. Ö10 ise arkadaşlarına karşı mahcup düşen öğrencinin bu eksikliği başka şekilde gidermeye çalışarak yanlış yollara yönelebileceğinden bahsetmiştir. Ö9’a göre, öğrencinin arkadaşlarıyla olan bağı zedelenir. Bu nedenle öğrenci kendi iç dünyasına dönebilir.

68 Ö4 ise, “Öğretmen böyle davranışlarda bulununca öğrencinin dersten ve öğretmen soğuması kaçınılmaz oluyor. Böylede başarısızlık arkasından geliyor.” diyerek bu davranışı sorun olarak görme nedenini açıklamıştır. Bu davranış ortaöğretim çağında bulunan öğrencilere yaşları gereği ağır gelmekte ve öğretmene karşı olumsuz duygular beslemelerine böylece dersten ve okuldan soğumalarına, daha hassas yapıdaki öğrenciler için ise içine kapanmalarına neden olmaktadır.

69 9.Öğrencileri başka öğrencilerle veya sınıfları diğer sınıflarla kıyaslama
Ö1’e göre bunun nedeni, “Çalışma isteğim kırılıyor. Haksızlık edildiğini düşünüyorum.” şeklinde belirtilmiştir. Ö5 ise “O sınıfı okuldan ve derslerden soğutur.” şeklinde bir neden öne sürmüştür. Ö6’, “Öğretmenler, her insanın aynı özelliklere sahip olamayacağı gibi her sınıfın da birbirine benzemesinin mümkün olamayacağı gerçeğini kabullenmelidirler.” şeklinde bir açıklamada bulunmuştur.

70 Bu davranış öğrencilerin kendilerine haksızlık edildiğini düşünmelerine yol açtığı için sorun olarak görülmektedir. Öğrenciler, öğretmenlerinin bireysel farklılıklarını kabul etmelerini ve buna saygı göstermelerini beklemektedirler.

71 10.Öğrencilerin sorunlarıyla ya da sınıf içi sorunlarla ilgilenmeme, bu sorunlara karşı umarsız tavırlar sergileme Ö7 bunun nedenini şöyle açıklamaktadır: “Her bireyde olduğu gibi öğrenci de umursanmak ve karşısındaki öğretmen tarafından anlaşılmak ister. Fakat bunun tam tersi olduğunda öğrenci kendini çok kötü hisseder, içine kapanır. Bence en büyük sorunlardan biri de budur.”

72 Öğrenciler sınıfta yaşanan sorunlara öğretmen tarafından etkili bir çözüm bulunması beklentisi içindedirler. Öğretmenin bu sorunlarla ilgilenmemesi, sorunların daha da büyümesine yol açabileceği gibi öğrencilere umursanmadıklarını düşündürmektedir. Öğretmenin bu tavırlarda olması başıboş bir sınıfın ortaya çıkmasına ve öğrencilerin sahipsizmiş hissine kapılmalarına da meydan vermektedir.

73 11.Derste anlatmadığı yerlerden sınavlarda soru sorma
Öğrenciler ortak olarak bu davranışın öğrencilerin düşük not almasına yol açtığı için sorun olarak görüldüğünü belirtmişlerdir. Düşük not alan öğrencinin dersten ve öğretmenden soğuyarak, öğretmene karşı olumsuz duygular geliştirebileceğini düşünmektedirler. Öğrencilerin öne sürdüğü nedenler bu davranışın sorun olarak görülmesi için geçerli ve yeterlidir. Sonuçta sınav öğrenilen konuların ne derece öğrenildiğini tespit etmek, eksik bilgi varsa tamamlamak, yanlış bilgi varsa bunu düzeltmek amacıyla yapılmaktadır.

74 12.Gereksiz yere disiplin cezası kullanmaya meyilli olma ve bununla öğrenciyi tehdit etme
Ö12: “Öğretmene duyduğu güvenin ve saygının azalmasına neden olur.” Ö5: “Bu davranış öğretmenin sandığı gibi öğrenciyi yola getirmek yerine öğrenciyi okuldan soğutur. Öğrenci okula bile gitmek istemez.” diyerek nedenlerini açıklamışlardır.

75 Öğretmenlik bilgi ve becerisiyle değil de disiplin cezalarıyla tehdit etmek suretiyle öğrencide istenen davranışları sergiletmeye çalışmak, öğrencinin gözünde öğretmeni mesleğinde yetersiz bir öğretmen yapmaktadır. Böylece öğrencide istenen davranışlar oluşmak yerine, öğrenci öğretmene güvenini yitirdiğinden daha uç noktalarda davranacak ve disiplin sorunlarının çoğalmasına yol açacaktır. Bu durumun önüne geçmek için öğretmenlerin disiplin cezalarını son çare olarak görmeleri gerekir.

76 13.Öğrencilerin dış görünümünü ve giyimini gereğinden fazla eleştirme
Ö4 bunun nedenini şöyle açıklamıştır: “Elbette bir disiplin olmalı ancak bu haddinden fazla olunca okuldan soğuyoruz ve yasaklara karşı isteğimiz daha çok artıyor.” Ö2 ve Ö3 kodlu öğrenciler bu konuda ortak bir fikir paylaşıyorlar. Onlara göre, derslere verilen önem öğrencilerin dış görünümüne verilen önem kadar olmayabiliyor. Bu da onları derslerden soğutmak için geçerli bir neden olabiliyor.

77 Bu davranışı sorun olarak gören öğrencilere göre, derslere verilen önem öğrencilerin dış görünümüne verilen önem kadar olmayabilmektedir. Bu da onları derslerden soğutmak için geçerli bir neden olabilmektedir. Ancak okulda uyulması gereken kurallardan biri olarak kılık-kıyafet yönetmeliğinde bildirilen kurallara öğrenciler uymak zorundalar. Fakat bu konuda öğrenciler uyarılara tepkisiz kalmakta veya kurallara uymamak için direnç göstermekteler. Bahsettikleri nedenler kurallara uymamalarını gerektirmez. Dersleri ve kılık kıyafet kurallarını ayrı düşünmeleri gerektiğini kabul etmeliler. Öğrencilerin bu durumu derslerinden soğumak için geçerli bir neden olarak görmeleri düşündürücüdür.

78 14.Yapmak istemediği şeylere öğrenciyi zorlama
Bu davranışın Ö13 tarafından sorun olarak görülme nedeni, öğrencinin hevesini kırmasına ve dersten uzaklaşmasına yol açması olarak belirtilmiştir. Ö5 tarafından ise bu davranışın, öğrencinin öğretmene saygısızca davranmasına yol açabileceği için sorun olduğu belirtilmiştir.

79 Bu maddede öğrenciler ders işlemek istemediğinde veya atölyelerini temizlemek istemediklerinde öğretmenlerin onları bu davranışları yapmaya zorlamaları kast edilmiştir. Ancak bahsettikleri eylemler okuldaki temel amaçlar olduğu için bunları geçerli yapabilecek bir neden ileri sürülemez. Bu davranışlar zaten olması gereken davranışlardır ve eğer öğrenci bunu yapmak istemiyor ve öğretmen bunu yapması için öğrenciyi zorlamak mecburiyetinde kalıyorsa o öğrencinin orada bulunmasının bir anlamı yoktur. Çünkü öğrenci istediği vakit ders işlenecekse o iş keyfiyete dönüşmüş sayılır. Kabul edilemez bir durum bahis konusudur

80 15.Okulda veya sınıfta yaşanan öğrencileri ilgilendiren sorunları öğrencilerle paylaşmama
Ö6’ya göre bu davranışın sorun olarak görülme nedeni, “Problem bizimse, bunu bilmeye hakkımız vardır. Eğer bu hakkımız ihlal edilirse biz de bunu sorun olarak görürüz.” şeklinde ifade edilmiştir. Öğrencilerin kendilerini ilgilendiren meseleleri bilme hakları olmalıdır. Kendilerini ilgilendiren meseleler hakkında bilgilerinin olmayışını sorun olarak görmekte haklı olduklarını kabul edebiliriz.

81 16.Öğrencilere karşı güler yüzlü olmama
Ö14’e göre öğrencinin öğretmeniyle ilişkisini en iyi sağlayan şey güler yüzdür. Eğer bu olmazsa öğrenci kendisini tedirgin hisseder. Güler yüzlü olmak, insan ilişkilerinin daha samimi ve sağlam temellere dayanmasını kolaylaştıran bir niteliktir. Öğretmenlerin öğrencilerle olan ilişkilerinde, öğrencilerin güler yüz beklemesi doğaldır. Nitekim asık yüzlü bir insanla iletişimimizi derinleştirmek çok da kolay olmamakta ve insan ilişkileri sekteye uğrayabilmektedir.

82 17.Kendi görüşlerini öğrencilere kabul ettirmek isteme
Ö10, “Bu davranışı sorun olarak görüyorum çünkü öğretmenler bu şekilde davranarak kendi söylediklerinden başkasının doğru olamayacağını düşünüyorlar. Bunun da bir öğretmene yakışmayan anti demokrat bir yaklaşım olduğunu düşünüyorum.” Ö14, “Zaten okulda siyasetin konuşulmaması gerekirken bunlardan konuşup bir de başka siyasi görüşlere, farklı kültürel yapıdaki öğrencilere öğretmenlerin anlayış göstermemesinin başlı başına bir sorun olduğuna inanıyorum.”

83 Bu davranış, öğretmene yakışmayan anti demokratik bir yaklaşım olduğu için sorun olarak görülmektedir. Öğretmenlerin baskıcı, otoriter bir tutumla kendi görüşlerini karşı tarafa kabul ettirmek isteyişi kabul edilebilir bir öğretmen davranışı olamaz. Ahlaki açıdan da savunulacak bir davranış değildir.

84 18.Derse geç girme Ö2, öğretmenler derse geç girdiği zaman kendisinin de geç girme hakkının olduğunu düşünüyor. Öğretmenin gelmesini beklerken boşuna sınıftaymış hissine kapılıyor. Derse motive olmakta güçlük çektiğini ifade ediyor. Ö3 ise, öğretmenlerin kendileri derse geç girerken, öğrenciler geç kaldığında onlara çok fazla tepki göstermelerini haksızlık olarak görüyor.

85 Öğrenciler, derse sürekli geç giren öğretmenlerin öğrencilerin ders zamanından çaldıklarını düşünmekte haklıdırlar. Öğrencilerin bu öğretmenlerin dersine geç girme haklarının olduklarını düşünmeleri, -derse geç girme öğretmenin sahip olduğu bir haksa bizim de aynı hakka sahip olmamız gerekir- anlayışından kaynaklanmaktadır. Öğrencilerin bu yaklaşımı kabul edilebilir bir yaklaşım değilse bile, öğretmenlerin derse sürekli geç girmesi de şüphesiz ki sorun olarak görülmesi gereken bir davranıştır.

86 19.Öğrencileri ders dinlemeye istekli hale getirmek için yeterli çabayı göstermeme
Ö1’e göre bunun nedeni, öğrencilerin sıkılmasına yol açması olarak gösteriliyor. Şöyle devam ediyor: “Dinlediğimiz dersin önemini ve ne işe yarayacağını bilmediğimiz için dersi layıkıyla önemsemeyebiliyoruz.” Ö14 ise, öğretmen öğrencisine dersini sevdirmek için çaba göstermezse, öğretmenin uzun vadede yararlı olamayacağına inanıyor.

87 Bu davranışın gözlenmesi, öğretmenin dersin giriş aşamasında yapması gereken öğrenci ilgisini ve dikkatini çekmek için öğrencileri hazır hale getirme faaliyetini yapmadığı anlamına gelmektedir. Öğrencilerin belirttiği gibi, bu durumda dersin hedeflerine ulaşması için gerekli alt yapı hazırlanmadığından, öğrenciler istenen başarıyı gösteremeyeceklerdir. Bahsedilen nedenler de bu davranışın sorun olarak görülmesi için geçerlidir.

88 20.Sınıf içinde otorite kuramama
Ö13 bu davranışı sorun olarak görme nedenini şu şekilde ifade etmektedir: “Öğretmen sınıftaki ciddiyetini, öğretici rolünü öğrencilere yansıtamazsa, öğrencide sıradan, basit bir kişi izlenimi bırakır. Öğrenciyle arasında iletişim kopukluğuna ve öğretmen-öğrenci dengesinin bozulmasına yol açar.”

89 21.Öğrencilerle akranıymış gibi münakaşaya girme
Ö5’e göre öğrencinin gözünde öğretmene bakış açısı olumsuz etkilenir. Öğretmenin ağırlığı kalmaz. İletişim sorunlarının ileri safhada yaşanmasına yol açabilir.

90 Bu maddede, bir üstteki madde ile benzer bir durumun olduğunu söyleyebiliriz. Yine öğretmenin liderlik vasfından yoksun olmasından kaynaklanabilecek bir sorun karşımıza çıkmıştır. Öğrencisiyle yaşadığı bir sorun karşısında, öğretmenin sınıfın gözü önünde öğrenciyle yaşıtı ile münakaşa eder gibi bir tablo çizmesi sınıf yönetimi konusunda yeterli olmadığını gösterir. Öğrencilerin gözünde öğretmenin saygınlığını yitirmesine yol açacağından bu davranışın sorun olarak görülmesi geçerli sayılmalıdır.

91 22.Sınav esnasında konuşma ya da bir şeyler anlatma
Ö6: “Sınavdayken öğretmenlerin bir şeyler anlatmaları ya da muhabbete girmeleri aklımızda olanları unutmamıza yol açıyor. Sınav sessiz bir şekilde olmalı.” diyerek görüşlerini sunmuştur.

92 Sınav esnasında gerekli açıklamalar dışında konuşulmaz
Sınav esnasında gerekli açıklamalar dışında konuşulmaz. Eğer bu kural öğretmen tarafından ihlal ediliyorsa bu yanlış bir davranıştır. Bu davranış sonucunda öğrencinin dikkati dağılacak ve belki de öğrenci hak ettiğinden düşük not alacaktır. Bu davranışı sorun olarak gören öğrenci, sorun olarak görme nedenlerinde zaten bunları sıralamıştır. Bu nedenlerin hepsi olası ve geçerli nedenlerdir.

93 23.Öğretmenlerin zaman zaman derslerden dışarı çıkmaları
Ö8, bu davranışı dersin akışını bozduğu için sorun olarak gördüğünü ifade etmiştir. Bu davranışın ne sıklıkta gerçekleştiğine bakarak bu madde hakkında yorum yapmak daha uygun olacaktır. Çünkü öğretmenler zorunlu hallerde dışarıya çıkabilmektedirler. Ancak öğrencinin sadece zorunlu hallerde gerçekleşen dışarı çıkışları bile sorun olarak görmesi, derse oldukça motive olduğu için dersin akışının bozulmasının onu rahatsız etmesi olarak düşünülebilir. Bu davranışın süreklilik kazandığını varsayar isek, öğrencinin de dediği gibi dersin akışını bozacağı gerekçesiyle sorun olarak görülmesi yerindedir.

94 24.Belli öğrenciler nedeniyle yaşanan sorunları genelleyerek diğer öğrencilere haksızlık etme
Ö8: “Öğretmenlere saygısızlık yapan öğrenciler yüzünden bizim de başımızın yanması psikolojimi olumsuz etkiliyor. Haksızlık yapıldığını düşünüyorum. Çünkü öğretmenler genelleme yaparak herkesi suçlamak yerine, sorun yaşadıkları öğrencilerle bu sorunları çözmeliler diye düşünüyorum.” şeklinde görüşlerini paylaşmıştır.

95 Bu davranış suçu olmayan öğrencilere karşı yapılmış bir haksızlık olarak algılanmakta ve öğrenci psikolojisini olumsuz yönde etkilemektedir. Bazı hallerde uygulanan toplu cezalandırma ya da toplu uyarılar, o suçla ilgili olmayan bireyleri de kapsayabilmektedir. Kurunun yanında yaş da yanar mantığıyla gerçekleşebilen bu hallerde, suçu olmadığını düşünen öğrenciler kendilerine haksızlık edildiğini düşünmekte haklıdırlar. Mümkün mertebe, sorunun kaynağı olan öğrencilerle o sorunun çözülmesi, diğer öğrencilerin bu sürece dahil edilmemesi sağlanmalıdır.

96 25.Geçerli bir mazeret olmaksızın sınavları erteleme
Ö9 kodlu öğrenci, sınavların ertelenmesiyle konuların çoğaldığını ve ertelenen sınavların diğer sınavlarla çakışabildiğini, bu durumun da öğrencilerin başarılarının düşmesine yol açtığı için bu davranışı sorun olarak gördüğünü ifade etmiştir.

97 Öğretmenlerin yıllık planlarında yıl içinde yapacakları sınav tarihleri sene başı itibari ile belirlenmiştir. Programlı bir öğretmen çok geçerli bir mazereti olmaksızın sınavlarını ertelemez. Aksi durumda bu maddedeki sorundan bahseden öğrencinin öne sürdüğü nedenler dolayısıyla öğrenciler mağdur olacaktır. Öğrenci, bu konuda son derece haklıdır. Ancak, öğretmenlerin sıklıkla karşılaştıkları bir durumu da bu konudan bahsederken ele almalıyız.

98 Şöyle ki, öğrenciler sıklıkla sınav günü geldiğinde öğretmenlere ulaşarak yeterince çalışamadıklarını ve sınavı erteleme isteklerini iletmektedirler. Böyle durumlarda bazı öğretmenler öğrencilerin bu taleplerini dikkate alarak sınavları öğrenci isteğiyle erteleyebilmektedirler. Ancak sınava çalışan öğrenciler için bu durum sorun olabilmekte (bu maddedeki sorun bundan kaynaklanıyor) ve sınıf arkadaşları ile bu konuda fikir ayrılığına düşebilmektedirler. Öğretmenlerin bu gibi durumlar karşısında taviz vermemeleri, öğrencilerin programlı olmayı öğrenmeleri ve sınavı erteleme lüksünün olmayacağını bilerek bugünün işini yarına bırakmayan bireyler olarak yetişmesi açısından önem arz edebilir.

99 26.Öğrenci başarısızlığını öğrencinin yüzüne vurma
Ö4, bu davranışı sorun olarak görme nedeni olarak şöyle bir açıklamada bulunmuştur: “Bu durum derse motivasyonumun düşmesine neden oluyor. Başaramayacağıma inanmama yol açıyor, dersi dinleme isteğimi yok ediyor ve sonunda başarısız oluyorum.”

100 Bu davranış, öğrencinin başaracağına olan inancını yok etmekte ve arkasından başarısızlığa davetiye çıkartmakta olduğundan sorundur. Öğretmenlerin öğrencileri umutsuzluğa değil, başaracağına dair ümit ve beklentilere sevk etmesi uygun olan davranıştır. Ancak bazı durumlarda öğretmenler gerçekçi olmak adına daha katı bir dille görüşlerini dile getirebilmektedirler. Bu gibi durumlarda daha hassas kişilikteki öğrenciler karamsarlığa kapılabilirken, bazı öğrenciler de gerçeklerle yüzleşerek kendini sorgulayabilmektedirler.

101 . Burada öğretmenin ifade tarzı önemli bir etken olmakla birlikte, öğrencilerin bireysel farklılıkları sonucu aynı ifadeye öğrencilerce farklı tepkiler (umutsuzluğa kapılma, karamsar olma, kendini sorgulayıp kendine çeki düzen verme vb.) verilebilmektedir.

102 27.Başarısızlık nedeni olarak sadece öğrencileri
sorumlu tutma Ö3 başarısızlığın tek taraflı olamayacağını, başarısızlık nedenlerini ararken öğretmenlerin de kendilerini ve diğer unsurları sorgulamaları gerektiğini düşünüyor. Eğitim-öğretim faaliyetlerinin amacına ulaşabilmesi birçok unsurun sağlıklı etkileşimi ile mümkündür. Elbette sadece öğrenci faktörüne dayanarak başarısızlığı sebep göstermek yanlış bir değerlendirme olacaktır. Ancak öğrenci faktörü, bu unsurlar arasında en önemli olanıdır. Öğrencinin hazır bulunuşluluk düzeyi, ön bilgilerinin yeterli olup olmaması, öğrenmeye olan ilgisi ya da ilgisizliği gerçekleşecek eğitim öğretim

103 faaliyetlerinin sonucunu birinci derecede etkilemektedir
faaliyetlerinin sonucunu birinci derecede etkilemektedir. Bazı öğrenciler başarısızlık nedeni olarak kendi dışındaki unsurları ön plana çıkarmak için bu maddeyi savunabilecekleri gibi, bazıları da gerçekten eğitim-öğretim faaliyetlerinin hedeflerine ulaşması bakımından öğretmenlerin de kendilerini ve diğer unsurları sorgulamaları gerektiğini düşünmektedirler. Doğru olan yaklaşım elbette, başarısızlık unsuru olabilecek tüm faktörleri birlikte değerlendirerek sonuca ulaşmak ve çözümler üretebilmektir.

104 28.İnsan psikolojisi konusunda yeterli bilgiye
sahip olmama Ö14, öğrencinin her an iyi bir anında olmayabileceğini, bu yüzden arada dersi dinlemeyen başka şeyler yapan bir öğrencinin öğretmen tarafından hemen uyarılmasının psikoloji ilkelerine aykırı olduğunu düşünüyor. Öğretmenlerin bu bilgilerle donatılmış olması gerektiğine inanıyor. Öğretmen adayları mesleğe hazırlanırken eğitim psikolojisi, gelişim psikolojisi, öğrenme psikolojisi gibi dersler görmektedirler. Mesleğin insan ilişkilerine dayalı olması nedeniyle bu işi yapanların elbette psikoloji biliminin temellerini almış olmaları beklenmekte ve sağlanmaktadır.

105 BÖLÜM IV SONUÇ VE ÖNERİLER

106 Öneriler Bu bölümde araştırma bulgularına dayanarak ulaşılan sonuçlara göre öneriler sunulmuştur. Öğrenciler arasında ayrımcılık yapılmamalı, öğrencinin böyle bir duyguya kapılmaması için dikkatli olunmalıdır. Öğretmenler, öğrencileri birey olarak kabul etmeli, benliklerine saygı göstermeli ve onları önemsemelidirler. Öğrencilerin özgüven kazanmaları ve benlik saygısı geliştirmeleri açısından bu iletişimin sağlıklı yürümesi çok önemlidir.

107 Araştırmadan, dersini bilmeyen öğretmenden ziyade iletişim kanallarını etkin kullanamayan öğretmen tipi ortaya çıkmış ve çözüm olarak beklentilerin bu noktada buluştuğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu açıdan yaklaşıldığında; sınıf içi davranışlar, sınıf yönetimi, liderlik ve etkili iletişim konusunda öğretmenlere hizmet içi eğitimler düzenlenmesi önerilebilir.

108 HAZIRLAYAN CENGİZ AKSOY TARİH :