MADDE BAĞIMLILIĞI.

... konulu sunumlar: "MADDE BAĞIMLILIĞI."— Sunum transkripti:

1 MADDE BAĞIMLILIĞI

2

3 S İ G A R A Yapılan araştırmalarda, gençlerin ergenlik döneminde sigaraya başladıkları ve bu süreç içinde sigaraya alıştıkları tespit edilmiştir. Gençlik Çağında Sigaraya Başlama Nedenleri γ Toplumdan kaçma eğilimi γ Kaygı - sıkıntı γ Arkadaş etkisi γ Merak γ Özenti γ Özdeşleşme γ Sınırsız özerklik γ Yetkiye başkaldırma γ Güvensizlik γ Yetersizlik γ Sorumluluktan kaçma

4

5 SİGARANIN İÇİNDEKİ ZEHİRLİ MADDELER
Polonyum (Kanserojen), Radon (Radyasyon), Metanol (Füze yakıtı), Toluen (Tiner), Kadmiyum (Akü metali), Bütan (Tüp gaz), DDT (Böcek öldürücü), Hidrojen Siyanür (Gaz odaları zehiri), Aseton (Oje sökücü), Naftalin (Güve kovucu), Arsenik (Fare zehiri), Amonyak (Tuvalet temizleyicisi) , Karbon (Eksoz Monoksit gazı), Nikotin ve toksik madde. Sonuç olarak ciğerlerimizde oluşan : KATRAN (ASFALT).

6 SİGARANIN GENÇLER ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
Sigaranın gençler üzerinde kısa vadede yaptığı etkiler, genellikle solunum yollarında yoğunlaşmaktadır. Ergenlik çağındaki sigara bağımlılarında ortaya çıkan nefes darlığı önemli bir problemdir. Ayrıca, sigara uyuşturucuya zemin hazırlamaktadır. Sigara kullanan gençlerin büyük bir kısmı içki de içmeye başlamaktadırlar. Sigara içmeyen gençlere göre sekiz kat daha fazla uyuşturucu kullanma riski taşımaktadırlar. Sigara içen gençlerde davranış bozukluğu da görülmektedir. Bunlar; kavgacılık, belli bir çeteye girme, dikkatsizlik olarak ortaya çıkmaktadır. Sigaraya alışan gençler, başka bir uyuşturucu kullanmasa bile, sigara bağımlısı yetişkinler haline gelmekte ve sağlıklarını tehdit eden kimyasal maddelere bir ömür boyu maruz kalmaktadırlar.

7 Sigara içen gençlerin akciğerleri görevlerini tam olarak yapamazlar
Sigara içen gençlerin akciğerleri görevlerini tam olarak yapamazlar. Sigaraya ne kadar erken başlanırsa, akciğerler o kadar çabuk fonksiyon kaybına uğrayacaktır. Akciğer kanseri riski de aynı oranda artacaktır. Yetişkinlerde sigara kullanımı, kalp hastalıklarına ve felce yol açmaktadır. Bu durum gençlerde de zaman zaman görülmektedir. Sigara, enerjisinin ve sağlığının zirvesinde olan bir genç insanın fiziksel kondisyonunu giderek düşürecektir. Spor yapan bir genç, nefes nefese kalıp, giderek hareketsizleşecektir. Sigara dumanındaki zehirli maddeler, bir çok organda çeşitli hastalıklara ve kansere yol açar. Başta akciğer kanseri olmak üzere, dil, solunum yolları, gırtlak, pankreas, idrar torbası ve böbrek kanserlerinin gelişmesinde başlıca etkenlerden birisi “Sigara” gösterilmiştir.

8 EVDE İÇİLEN SİGARANIN ÇOCUK SAĞLIĞINA ZARARLARI
Kullanılmış sigara dumanı, yanan bir sigaradan çıkan ve sigara içenin dışarı verdiği dumanın bir karışımıdır. Çevresel Sigara Dumanı (ÇSD) olarak da bilinir ve kendisine has kokusuyla kolaylıkla tanınır. ÇSD havayı kirletir ve elbiseler, perdeler ve mobilya üzerine siner. Çoğu kişi ÇSD yi nahoş, rahatsız edici ve gözlerle burnu tahriş edici bulur. Daha önemlisi tehlikeli bir sağlık tehdididir. ÇSD içinde 4000 in üzerinde farklı kimyasal madde tespit edilmiştir ve bunların en az 43 tanesi kansere sebep olur.

9

10 ETKİLERİ Bazı çalışmalar hamilelik sırasında sigara içiminin yarık damak, yarık dudak gibi doğumsal bozukluklara sebep olduğunu göstermiştir. Sigara içen anneler daha az süt üretir,bebeklerin doğum ağırlığı da daha düşüktür. Annelerin sigara içmesi 1 ay-1 yaş arasındaki ölümlerin ana sebebi olan ani bebek ölümüyle ilişkilidir. Çocuk akciğer ve solunum yolları ÇSD’ye maruz kalma tüm yaşlardaki çocuk akciğer verimi ve fonksiyonunu bozar. Çocukluk astımının, hem sıklığını hem de şiddetini arttırır. Kullanılmış sigara dumanı sinüzit, rinit (nezle), öksürük ve geniz akıntısı problemlerini alevlendirir. Çocuklarda soğuk algınlığı ve boğaz ağrısı sıklığını da arttırır. İki yaş altındaki çocuklarda ÇSD bronşit ve zatürre olasılığını arttırır

11 Kulaklar ÇSD ye maruz kalma çocuklarda hem kulak enfeksiyonu sayısını hem de hastalık süresini arttırır. Solunan duman burun arkasını orta kulağa bağlıyan östaki borusunu tahriş eder. Bu orta kulaktaki basıncın eşitlenmesini bozan şişme ve tıkanıklığa ve sonuçta ağrı, sıvı birikimi ve enfeksiyona yol açar. Kulak enfeksiyonları çocuk işitme kayıplarının en sık sebebidir. İlaç tedavisine yanıt vermediğinde kulağa tüp takılması gerekir.   Beyin Hamilelik sırasında ve sonrasında sigara içmiş annelerin çocuklarının sigara içmeyenlerin çocuklarına göre hiperaktivite gibi davranış bozuklukları olması daha olasıdır. Okul performansında ve entelektüel başarıda orta dereceli bir bozulma gösterilmiştir.

12 Ne Yapabilirsiniz? 1. Sigara içiyorsanız, bırakın. Gerekirse doktorunuza danışın . Bırakmanıza yardımcı olacak bir çok farmakolojik ürün mevcuttur. 2. Ev sakinlerinden içen varsa bırakmasına yardım edin. Eğer bırakamıyorlarsa onlar ve ziyaretçilerden evin dışında içmelerini rica edin. 3. Arabanızda sigara içilmesine izin vermeyin. 4. Çocuğunuzun okul ve kreş ortamlarının dumansız olduğundan emin olun.

13 A İ L E L E R E Ö N E R İ L E R Anneler hamilelik döneminde sigara kesinlikle kullanmamalıdırlar  Anne ve babalar çocuklarının yanında sigara içmemelidirler Öğretmenler çocuklara örnek teşkil edip, çocukların görebilecekleri yerlerde sigara kullanmamalıdırlar Spor faaliyetleri mümkün olduğunca artırılmalıdır Çocuk ve gencin gizli gizli sigara içtiği sezinlenirse ona darılıp kızmadan, karşılıklı oturup, konuşulmalıdır Anne-babadan biri ya da her ikisi de sigara kullanıyorsa bu alışkanlığın nedenleri ve zararları bir söyleşi havası için de gence aktarılmalıdır Gençlik çağına yaklaştıkça anne-babalarla öğretmenler yüz yüze açıkça konuşarak gence sigaranın zararları anlatılmalıdır.

14 A L K O L

15 ALKOL Alkol; çok eski çağlardan beri keyif verici, yatıştırıcı, uyuşturucu ve ilaç olarak kullanıla gelmiş kimyasal bir maddedir. Tarih boyunca kişilerin ve toplumların alkole karşı değişik tutumları olmuştur. Toplumsal farklılıklara göre yasaklansa da, kabul görse de, sonuçta alkol kullananlar madden ve manen zarar gördüklerinden toplumlar alkol kullanımını kötü davranış olarak değerlendirmişlerdir. Özellikle, yaşadığımız yüzyıl içinde alkol tüketimini özendirici reklamların etkisi devam etmektedir. Bunlar; çeşitli toplantı ve eğlencelerde, hemen her gün yayınlanan dizi filmlerin, hemen her bölümünde alkol kullanılması, alkol almaya ve alınan miktarı çoğaltmaya neden olmaktadır. Toplum yaşantısında, toplumsal iletişimi arttırmak nedeniyle sıklıkla kullanılan alkol; çağımızın en önemli sağlık sorunlarından birini oluşturmaktadır. Bireyin; beden ve ruh sağlığını, aile, toplumsal ve iş yaşamını tehlikeye düşürmekle kalmamakta; trafik kazaları, suça yönelme gibi toplumsal zararlara da neden olmaktadır.

16 ALKOLÜN ÖZELLİKLERİ Ethyl alkol veya ethonol olarak bilinen bu kimyevi alaşım az miktarda alındığında yatıştırıcı, fazla dozda ise beyni uyuşturucu belirtiler doğurur. Alkolün sarhoşluk ve buna ilişkin davranışlar yaratma hızı bireylerin fizyolojik yapısına göre değişmektedir. Kişi değişik ortamlardan aynı miktarda içki ile farklı davranışta bulunabilir. Bu farklılığı yaratan fiziki faktörler; içme hızı, bir şey yiyip yemediği, içkinin cinsi, vücudun ağırlığı, vücudun kimyasal yapısıdır, psikolojik faktörler ise; içinde bulunduğu durum, kişinin o anki ruhsal hali, içkiye karşı davranışı ve deneyimleridir Alkol Bağımlılığı Alkol bağımlılığı, alkolü kontrollü içmek veya bırakma isteğine rağmen bırakılamama aşamasına gelinmesi, alışkanlığın onsuz yaşanamayacak boyutlara varmasıdır. Dünya sağlık örgütü (WHO) ne göre "içkinin işine engel olduğunu değil de,işinin içmesine engel olduğunu düşünmeye başlayan kişi alkoliktir.“. Diğer bir tanıma göre ise, "alkolik alışılmışın dışında alkol içen, bunun sonucunda bedensel, ruhsal ve toplumsal sağlığı bozulan, buna karşın alkol alma isteğini durduramayan, tedavisi gerekli olan hasta bir insandır."

17 ALKOL BAĞIMLILIĞININ SONUÇLARI
Bedensel ve ruhsal hastalıkların yanında, kişilerarası ilişkilerin bozulması, aile içi sorunların artması, çocuklar üzerinde yaptığı olumsuz etkilerle toplumsal sefalet ve önemli ekonomik kayıplarda, yasal sorun ve intihar olaylarının büyük çoğunluğunda, trafik ve iş kazalarında, alkol; başta gelen bir sorumlu durumundadır. Bunlara göre alkolün zararları; A. Fiziki Zararları: Alkol; vücutta bir çok organa zarar vermekle beraber, en çok beyinde tahribata neden olmaktadır. Beyne ilk etkisi yorum ve düşünceyi kontrol eden bölgeyi yavaşlatmasıdır. Böylece kişinin hatırlama, anlama, karar verme gibi normal akli görevlerini yürütmesine engel olur. Birey rahatlamadan dolayı, önce kendini serbest ve neşeli hisseder. Ayrıca; beyinde, adale kontrol merkezine de zarar verdiği için kol ve bacak koordinasyonu bozulur.Alkoliklerin, bedensel hastalıklarının çoğu karaciğerle ilgilidir. Bu hastalıklar sarılık, siroz ve safra kesesinin iltihaplanması olarak kendini gösterir. Karaciğer sirozu; alkol bağımlısı kişilerde, kullanmayan kişilere oranla sekiz kat daha fazladır. Fazla miktarda kullanılan alkol; gastrit, ülser, pankreas yetmezliği, pankreatik kanserler, kan basıncında yükselme, karaciğer enzimlerinde yükselme, karaciğer yağlanması gibi rahatsızlıklara neden olmaktadır.

18 B. Toplumsal Zararları : Alkolün etkileri; sadece kişinin kendisiyle sınırlı kalmamakta, ailesi, toplumsal ve iş çevresi davranışlarından zarar görmekte ve onlar da bu hastalığın daha fazla zarar vermesini engellemek için yardımcı olmaya çalışmaktadır. Mutsuz evlilikler, yıkılan yuvalar, terk etmeler, boşanmalar, düzensiz aileler, boşta kalan çocuklar hepsi bu bedelin birer parçasıdır. Alkolün yarattığı sorunları çözmeye yardımcı olan kurumların masrafları milyonlarca lirayı bulmaktadır. Konuyu derinlemesine incelediğimizde: İçkili Sürücüler : Ölüm ve yaralanmalara neden olan trafik kazalarının % 66`sı alkol kullanımından kaynaklanmaktadır. Bu kazalarda; yaralı ve sakat kalmış kişileri, oluşan hasarın yarattığı ekonomik yükü, gelir kaybını, tıbbi masrafları ve sigorta masraflarını da unutmamak gerekir. Alkol ve Suç : Bazı kişilerde alkol, ayıkken düşünemeyecekleri şekilde kırıcı davranışlarda bulunmalarına sebep olur. Ölüme neden olan intiharların yarısı ve cinayetlerin 1/3`ü alkolle ilgilidir. Sanayiye Olan Maliyeti : Alkol bağımlısı olan bir kişinin; topluma yarattığı en büyük kötülük, insan gücü kaybına yol açmasıdır. Alkolik kişi, veriminin düşmesi sonucunda kendisinden bekleneni veremez. Ayrıca, mesai arkadaşlarıyla sürtüşmelere ve iş verenler ile olumsuz ilişkilere de sebebiyet vermektedir.

19 BAĞIMLILIK EĞİLİMİ GÖSTEREN GENÇLERİN
AİLE YAPILARI Bağımlılık özellikleri gösteren gençlerin büyük çoğunluğu kendilerine tutarlı bir eğitim veremeyen, iletişim kopuklukları içinde birbirlerine seslerini duyuramayan bireylerden oluşan ailelerden gelirler. Bu ailelerin temel özelliklerini şöyle açıklamak mümkündür : 1. Anne-babanın ayrı olduğu, boşanma veya ölüm nedeniyle bölünen aileler 2. İçki ve madde kullanan anne-babaların oluşturduğu aileler 3. Anne-baba arasında iletişim kopukluğu veya sürekli çatışmaların yaşandığı aileler 4. Kültürel gelişmesini yapamamış aileler 5. Çocuklarının yetişme ve eğitimine ilgisiz kalan aileler  

20 6 .İçkinin zararına inanmayan aileler.
7. Çocuklarının duygusal ihtiyaçlarına ilgi göstermeyen aileler. 8. Çocuklarının eğitimine zaman ayırmayan,gerekli önemi göstermeyen aileler. 9. Çocuklarını aşırı koruyarak hiçbir sorumluluk vermeden yetiştiren aileler. Görülüyor ki bağımlılık eğilimi gösteren gençlerin ailelerinin ortak özellikleri çocuklarıyla sağlıklı iletişimler kuramayan, kendi sorunlarını halledememiş anne- babalardan oluşan aileler olmasıdır!...    

21 B. Ailesel Düzeyde Önlemler
1. Anne-baba çocuklarının arkadaşları konusunda bilgi sahibi olmaya çalışmalı, onları tanımak için çaba göstermelidir. 2. Alkollü içecekler ve maddeler hakkında kesin bir tavır takınarak bu konuda uyarıcı veya aydınlatıcı olmalıdırlar. 3. Anne-baba içki konusundaki davranışlarıyla genç için iyi bir model olmalıdır. 4.Anne-baba çocuklarıyla iyi bir iletişim kurmalıdır. 5.Gence karşı aşırı koruyucu olunmamalı ve sorumluluklar verilmelidir.

22 UYUŞTURUCU VE BAĞIMLILIK

23 BAĞIMLILIK : Dünya Sağlık Teşkilatı madde bağımlılığını; “ Uyuşturucu madde veya ilacın sık kullanılmasından ileri gelen, bu maddelere karşı bazen ruhi, bazen bedeni bağlılığa neden, kronik bir zehirlenme halidir.” şeklinde tanımlamıştır. Bu tanıma göre alışkanlıklar üç safhada gelişmektedir : 1- İlaca karşı tükenmez bir arzu 2- Dozu yavaş yavaş arttırma meyli 3- İlaca karşı ruhsal ve fiziksel bağlılık

24 Madde Kullanmaya Başlama :
Madde kullanımına ilk olarak; “Deneme” amacıyla başlanır. Bunda özenti önemli rol oynar. Daha sonra zevk elde etmek amacıyla kullanım sürdürülür. Bu dönemde maddenin kişiye zararı açıkça görülmez. Zevk verici yönü öne çıkar. Kişi o zamana kadar hakkında çok kötü şeyler duyduğu uyuşturucu maddenin hiç de zararlı olmadığını düşünür. Düzenli olarak kullanmaya devam eder. Bu arada bağımlılardan çevre edinir. Uyuşturucu kültürü denilen; kullanılan madde çeşitlerini öğrenmeye başlar. Karşılaştığı sıkıntı ve stresi azaltmak için kendisine, yeni çevresince önerilen uyuşturucuları bir bir alır. Bağımlılığa yöneliş başlamıştır. Uyuşturucu alışkanlığına 15 yaşından önce başlayanlar korkunç yolun kurbanlarıdır. En sık görülen başlangıç yaşı arasındadır. Zararlı maddelerden sigara; en önemli geçiş maddesidir. Alkolizmin en güçlü belirleyicisi sigaradır. Sigara bağımlısı her genç, alkolik değildir. Ancak, alkolikler arasında sigara tiryakisi olmayan yok gibidir. Uyuşturuculardan en sık kullanılan esrar da, diğer uyuşturucu maddelere geçiş maddesidir.

25 Uyuşturucu Kullananlarda Görülen Belirtiler
1- Asabiyet, Rahatsızlık, Gerilim 2- Esneme, Göz ve burunda akıntı 3- Terleme 4- Göz bebeklerinde büyüme 5- Kaslarda kasılmalar 6- Sırtta, bacaklarda, karın bölgesinde şiddetli ağrılar 7- Nöbet halinde ateş basması 8- Muhakeme kaybı, kilo kaybı, uykusuzluk 9- Kulak çınlamaları 10- Kusma, ishal

26 11- İştahsızlık 12- Yüzde kireç gibi beyazlaşma 13- Sarılık, aşırı kansızlık 14- Böbrek, karaciğer, kalp ve sinir sistemi tahribi 15- İğne izleri 16- Giyim tarzında değişiklik 17- Öğrenci ise derste başarısızlık, sınıfta kalma 18- Sabit ve donuk bakışlar 19- Kabızlık, peltek konuşmalar 20- Aşırı para harcama

27 Madde Kullanımının Nedenleri
Ώ Bilgisizlik Ώ Özenti Ώ Merak Ώ Arkadaş çevresi Ώ Moda Ώ Eğlence Ώ Heyecan ve değişiklik arama Ώ Kabul görmeme Ώ Gruba katılma Ώ Huzursuzluktan uzaklaşma Ώ Geçirdiği bir rahatsızlık sonucu uzun süre alınan, uyuşturucu hapların ,bağımlılık yapması Ώ Kavga çıkarmamak ve kendine hakim olmak amacıyla alınan haplar

28 Uyuşturucu Kullanılan Ortamlar
Gençlik merkezleri Müzikli eğlence yerleri Oyun oynanan merkezler Metrolar Postahaneler Bekar evleri Barlar Gazinolar Pavyonlar Parklar Gar istasyonları Üst ve alt geçitler

29 UYUŞTURUCUNUN ETKİLERİ
FİZİKİ ETKİLERİ Beyin ve Merkezi Sinir sisteminde : Sigaradan itibaren bütün uyuşturucuların en büyük zararı ve tahribatı beyin ve merkezi sinir sistemi üzerindedir. Bu sebeple beynin mazrufu olan aklı ve iradeyi işlemez hale getirir. Kişiyi dengeden, normal yaşam ve davranışlardan uzaklaştırırlar. Beyin ve akıl sağlığının en büyük düşmanı uyuşturuculardır. Bağımlılarda beliren ilk olgu; akıl ve sinir hastalıkları ve arızalarıdır. Delilik, erken bunama, şuur kaybı, uykusuzluk, felçler hezeyan (sayıklama, saçmalama, akıl dışı davranışlar ) halüsinasyon (vehim, hayal görme, işitme vs. ) lar, zeka ve hafıza kayıpları.En kısa ifade ile: Akıl hastalıkları, zihni ve ruhi karmaşa ve kaoslar .

30 Sindirim Sisteminde: Bulantı, kusma, karın ağrıları, kabızlık, ishal, mide ve bağırsak kasılmaları, kanama ve yaraları, gastrit, ülser vs. Karaciğer ve Böbreklerde: Bu zehirlerin organizmadan atılmasında en ağır görev bu organlara düşmekte olup, karaciğer ve böbreklerde büyük arıza ve tıkanmalara, karaciğerde yetersizlik, yağlanma ,sertleşme (siroz)... Böbreklerde büyük tahribat, albümin, kan ve idrar çoğalması, tıkanmalar ,ağır böbrek hastalıkları Gözlerde: Işık ve mesafede uyumsuzluk, şaşılık, gece körlüğü, göz bebeği büyümesi, küçülmesi, göz adele felci bilinen sonuçlar ve tezahürlerdir. Solunum Sisteminde: nefes darlığı, öksürük, boğulma hissi, bu yolla kalp sıkışmaları, solunum felçleri ve ölümler bilinen olaylardır. Kan organlarında: Kan ,insan hayatının en önemli organı olup, uyuşturuculardan büyük zararlar görür. Kansızlık ,kan zehirlenmeleri, kan hücrelerinde şekil ve miktar değişiklikleri, kanın korkulu arızası olan pıhtılaşma ve kangrenler başlıca arızalardır.