Kullanıcı ve Grup İşlemleri Öğr. Gör. Mustafa SARIÖZ BİLGİSAYAR TEKNOLOJİLERİ VE PROGRAMLAMA BÖLÜMÜ BİLG 223 AĞ İŞLETİM SİSTEMLERİ DERSİ.

... konulu sunumlar: "Kullanıcı ve Grup İşlemleri Öğr. Gör. Mustafa SARIÖZ BİLGİSAYAR TEKNOLOJİLERİ VE PROGRAMLAMA BÖLÜMÜ BİLG 223 AĞ İŞLETİM SİSTEMLERİ DERSİ."— Sunum transkripti:

1 Kullanıcı ve Grup İşlemleri Öğr. Gör. Mustafa SARIÖZ BİLGİSAYAR TEKNOLOJİLERİ VE PROGRAMLAMA BÖLÜMÜ BİLG 223 AĞ İŞLETİM SİSTEMLERİ DERSİ

2 BİLG 223 www.bilisimogretmeni.com  Linux’ta kullanıcı bilgileri /etc/passwd dosyasında tutulur.  Bu dosyanın içeriği tüm kullanıcılar tarafından okunabilmektedir. Bu nedenle kullanıcı şifrelerinin encrypt edilmiş olsa bile bu dosyada tutulması güvenli değildir.  Bu nedenle kullanıcı şifreleri /etc/shadow dosyasının içinde encrypt edilmiş bir şekilde tutulur. Bu dosyayı sadece root kullanıcısının okuma izni vardır. Kullanıcı Bilgileri

3 BİLG 223 www.bilisimogretmeni.com Kullanıcı Bilgileri  Linux sistemler kullanıcıları kullanıcı isimlerinden algılamaz. Her kullanıcı için bir UID (user identification) vardır ve sistem kullanıcıları UID’lerden tanır.  Kullanıcılar ve sahip oldukları UID /etc/passwd dosyasında tutulur.

4 BİLG 223 www.bilisimogretmeni.com /etc/passwd Dosyasının yapısı  /etc/passwd dosyasında kullanıcı ile ilgili bilgiler bulunur. Dosyanın her satırı bir kullanıcı ile ilgili bilgileri içerir. Her satır: (iki nokta üst üste işareti) ile ayrılmış 7 alandan oluşur.  kullanıcı_adı:şifre:uid:gid:user_info:ev_dizini:kab uk

5 BİLG 223 www.bilisimogretmeni.com /etc/passwd Dosyasının yapısı  Bu alanlar sırasıyla aşağıdaki anlamları içerir.  Kullanıcı _adı: Kullanıcının sisteme girerken kullandığı isim  Şifre: Şifre /etc/shadow dosyasında tutulduğu için burada x olarak görülür.  UID:Kullanıcı kimliğini belirleyen bir sayıdır  Gid Kullanıcın grubunu belirleyen bir sayıdır.  user_info: Kullanıcının gerçek ismi ve hesapla ilgili diğer açıklamaların yer aldığı alan. Buradaki bilgiler “,” ile bir birlerinden ayrılırlar  Ev_dizini:Kullanıcının ev dizini bu alanda belirtilir.  Kabuk: Kullanıcı sisteme girdiğinde açılacak varsayılan kabuk burada belirtilir.

6 BİLG 223 www.bilisimogretmeni.com /etc/shadow Dosyasının yapısı  /etc/shadow dosyasında kullanıcının şifresi ile ilgili bilgiler bulunur. /etc/passwd dosyası gibi her satırı bir kullanıcı ile ilgili bilgileri tutar. Bu dosyanın yapısı aşağıdaki gibidir.  Kullanıcı_adı:şifre:last:may:must:warn:expire:dis able:reserved

7 BİLG 223 www.bilisimogretmeni.com /etc/shadow  Kullanıcı_adı:Kullanıcının Sisteme girerken kullandığı isim  Şifre:Kullanıcının Şifresi encrypt edilmiş bir şekilde burada bulunur.  Last:Şifrenin en son ne zaman değiştirildiğini tutar. Burada 1 Ocak 1970’ten itibaren geçen gün sayısı ortak tutulur.  May: Kullanıcının şifresini değiştirebilmesi için geçmesi gereken gün sayısı.  Must:Şifresinin ne kadar daha kullanabileceğini gösterir. 99999 yazıyorsa her hangi bir kısıtlamanın olmadığı anlamına gelir.  Warn Kullanıcının, şifresinin expire olmadan kaç gün önce uyarılacağı belirtilir.  Expire: Kullanıcının, şifresinin expire olmasından kaç gün sonra kullanıcının disable olacağı belirtilir  Disable: Kullanıcı hesabının disable edilme süresine 1 Ocak 1970’den sonraki gün sayısı tutulur.  Reserved: Bu alan reserve alandır ve herhangi bir amaçla kullanılmamaktadır.

8 BİLG 223 www.bilisimogretmeni.com Grup Bilgileri  Linux’ta gruplar ile ilgili bilgiler /etc/group dosyasında tutulur.  /etc/shadow dosyasında kullanıcıların şifre bilgileri bulunduğu gibi grup şifreleri ve grup yönetimi ile ilgili bilgiler /etc/gshadow dosyasında bulunur.

9 BİLG 223 www.bilisimogretmeni.com /etc/group dosyasının yapısı  /etc/group dosyasında, alanlar “:” işareti ile bir birinden ayrılmıştır. Bu dosyanın yapısı aşağıdaki gibidir.  Grup_adı:şifre:gid:username1,username2,userna me3  Grup adı: Bu kısımda grubun ismi belirtilir.  Şifre: /etc/passwd dosyasında olduğu gibi bu alanda da x harfi bulunur. Varsayılan olarak grubun bir şifresi yoktur. Grupların şifre bilgileri /etc/gshadow dosyasında tutulur  Gid: Grubun kimliğini belirleyen sayı bulunur.  Username 1-2-3: Son alanda bu gruba üye olan kullanıcıların kullanıcı adları bulunur.

10 BİLG 223 www.bilisimogretmeni.com /etc/gshadow Dosyası  /etc/gshadow dosyasının yapısı aşağıdaki gibidir. Grup adı:Şifre:Grup_Yöneticisi:Grup_üyeleri  Grup_adı: Grubun ismi belirtilir  Şifre: Grubun Şifresi encrypt edilmiş şekilde bulunur.  Grup_Yöneticisi: Grup yöneticilerini belirtir. Yöneticiler gpasswd komutunu kullanarak grup üyelerini düzenleyebilir.  Grup_üyeleri: Grup üyelerini gösterir

11 BİLG 223 www.bilisimogretmeni.com Kullanıcı İşlemleri: useradd  Kullanıcı eklemek için useradd komutu kullanılabilir.  Ayrıca adduser komutu da useradd komutuna yönlendirilmiştir (alias).  Kullanıcı oluşturulduktan sonra passwd komutu ile şifre atanarak hesap aktive edilmelidir.

12 BİLG 223 www.bilisimogretmeni.com Kullanıcı İşlemleri: useradd  Parametreleri:  -u kullanıcı eklenirken kullanıcıya istediğimiz uid verebiliriz  -g kullanıcının birincil grubu belirtilebilir. Red Hat Türevi sistemlerde kullanıcı açıldığı zaman eğer bu parametre ile bir grup belirtilmezse, kullanıcı açılması ile birlikte kullanıcı adı ile aynı bir grup da açılır  -d parametresi ile kullanıcının ev dizini belirtilebilir.  -e parametresi ile kullanıcının hesabının disable olma tarihi belirtilir

13 BİLG 223 www.bilisimogretmeni.com Kullanıcı Oluşturmak  Kullanıcı adı Sekiz karaktere (istediğiniz kadar olabiliyor) kadar uzun bir kullanıcı adı oluşturabilirsiniz.  Büyük veya küçük harf,simge kullanabilirsiniz.  Kullanıcı adı harf kipine duyarlıdır. mahmut ve Mahmut farklı kullanıcı adlarıdır.  -e parametresi ile Belirli bir süre sonra kendini yok edecek bir hesap oluşturabiliriz.  Useradd –e yyyy-mm-dd kullanici_adi

14 BİLG 223 www.bilisimogretmeni.com Kullanıcı İşlemleri: id  Kullanıcıların GID ve UID’lerini bulmak için id komutu kullanılabilir.

15 BİLG 223 www.bilisimogretmeni.com Kullanıcı İşlemleri: su  su komutu ile kullanıcılar arasında geçiş yapılabilir.

16 BİLG 223 www.bilisimogretmeni.com Kullanıcı İşlemleri: usermod  Kullanıcı bilgileri üstünde değişiklik yapmak için usermod komutu kullanılabilir. Bu komutla parametreleri bir arada kullanılarak kullanıcı ile ilgili bilgiler değiştirilebilir.  -L ile kullanıcının oturum açmasını engelleyebiliriz. usermod –L Mahmut  -U Yukarıda devre dışı bıraktığımız Mahmut hesabının kilidini açmak için kullanılır. usermod –U Mahmut

17 BİLG 223 www.bilisimogretmeni.com Kullanıcı İşlemleri: usermod  -d ev dizini ev dizini değiştirilir. Eğer –m parametresi de eklenirse var olan ev dizini yenisine taşınır.  -e bitiş tarihi hesabı son kullanım süresi değiştirilebilir  -g birincil grubu belirlenebilir  G grup[,…]: Kullanıcının üyesi olacağı ilave gruplar belirtilir. Her grup, diğerinden virgül ile ayrılır. Eğer kullanıcı listelenen gruplar haricinde bir grubun da uyesi ise, kullanıcı bu gruptan çıkarılır.  -l kullanıcı adı:Kullanıcı adı değiştirilebilir.  -p parola:Kullanıcının şifresi değiştirilebilir (encrypt)  -u kull_kiml: Kullanıcı UID’si değiştirilir.  -L Kullanıcı şifresini kilitler. Şifrenin Önüne ! işareti koyar  -U Kilitlenmiş bir parolayı açar. Yaptığı iş parolanın önündeki ! işaretini kaldırmaktır

18 BİLG 223 www.bilisimogretmeni.com Kullanıcı İşlemleri:userdel  Kullanıcı silmek için userdel komutu kullanılabilir. Komut ile kullanıcının /etc/passwd ve /etc/group dosyalarındaki kayıtları silinir. userdel kullanici_adi  Eğer –r parametresi kullanılırsa kullanıcının ev dizini de silinir.

19 BİLG 223 www.bilisimogretmeni.com Sisteme kimlerin bağlı olduğunu görmek  finger  who  w  users  Kullanıcıların ne kadar süredir bağlı bulunduğu veya nasıl bağlandıkları gibi çeşitli türlerde bilgi verir.w diğerlerine göre daha ayrıntılı bilgi verir.

20 BİLG 223 www.bilisimogretmeni.com Grup İşlemleri: groupadd  Grup eklemek için grupadd komutu kullanılabilir.  Kullanımı: grupadd [-g gid][-r][-f] group  Parametreler  -g group id’si vermemizi sağlar  -r grubun sisteme ait bir grup olduğunu belirler. 499’dan küçük ilk sayı otomatik olarak atanır

21 BİLG 223 www.bilisimogretmeni.com Grup İşlemleri: groupmod  Grup bilgilerini değiştirmek için groupmod komutu kullanılabilir.  –g parametresi ile GID değiştirilir.  –n parametresi ile grup ismi değiştirilebilir.

22 BİLG 223 www.bilisimogretmeni.com Grup İşlemleri: groupdel  Grup silme sırasında groupdel komutu kullanılabilir

23 BİLG 223 www.bilisimogretmeni.com Grup İşlemleri: gpasswd  Grup şifrelerini değiştirmek veya gruplarla ilgili yönetim işlemlerini yapmak için gpasswd komutu kullanılabilir.  gpasswd komutu parametresiz kullanılırsa parametre olarak verilen grubun şifresini değiştirir.  Grup idarecileri –A seçeneğiyle tanımlanır. Mahmut’u bote grubunun idarecisi yapabilmek için; gpasswd –A Mahmut bote

24 BİLG 223 www.bilisimogretmeni.com Grup İşlemleri: gpasswd  Gpasswd parametreleri:  -a Gruba kullanıcı ekler  -d Gruptan kullanıcı çıkarır  -A grup yöneticilerini belirler.(1’den fazla)  -M grup üyelerini belirler.(1’den fazla)

25 BİLG 223 www.bilisimogretmeni.com Grup İşlemleri: newgrp  Kullanıcıların newgrp komutunu kullanarak üye oldukları grup dışında farklı bir grup hakkına sahip olabilir. Kabuktan çıkış yapıklarında bu grubun hakkı da yok olacaktır.  newgrp komutu kullanılır.Grup parolasını bilmeniz gerekir.Grubun şifresi yoksa üye olamazsınız.bote isimli bir gruba katılmak için; newgrp bote

26 BİLG 223 www.bilisimogretmeni.com  SORULAR?