Modül 3: Çevresel Hedefler, Tedbirler Programı, Ekonomik Analiz, Muafiyetler Doğa odaklı tedbirler Yannick Pochon Afyon, 2015.

... konulu sunumlar: "Modül 3: Çevresel Hedefler, Tedbirler Programı, Ekonomik Analiz, Muafiyetler Doğa odaklı tedbirler Yannick Pochon Afyon, 2015."— Sunum transkripti:

1 Modül 3: Çevresel Hedefler, Tedbirler Programı, Ekonomik Analiz, Muafiyetler Doğa odaklı tedbirler Yannick Pochon Afyon, 2015

2 İçerik Kapsamın hatırlanması Örnek tedbirler

3 Nehir yönetim politikalarında gerçek bir değişim 200 yıl boyunca Taşkınlara karşı koruma Enerji üretimi Ulaşım/taşımacılık Tarım Su temini Rectification des cours d’eau Endiguement des rives Construction de seuils

4

5 Nehir işlevlerinde dengesizlik Su ve kara taşımacılığında eşitsizlik

6 Sıvı akış Katı akışı MorfolojiBağlantı

7 Nehir yönetim politikalarında gerçek bir değişim  Şimdi tam tersine döndü?  Düzenleyici metinler  SÇD (ekolojik hedefler)  Çerçeve Su Yasası 2006 (nehir tipleri ve göçmen balıklar)  Çerçeve mavi ve yeşil koridorlar (habitat ve koridorlar)

8

9  Ne tip tedbirler?  Örnekler

10 Tekrar menderes oluşturma Geçmişte, nehir kıvrımlarına yapılan müdehale ile nehirler düzeleştirildi (tarihte, kuzey ve batı Avrupa’daki pekçok nehir, kalasların rahatlıkla yüzebilmesini sağlamak ve/veya drenajı hızlandırmak ve nehir yatağı hareketlerini kontrol etmek/sınırlamak için düzleştirilmiş ve kanallaştırılmıştır. Kanallaştırma tarım için daha uygun alanların oluşmasını da sağlamıştır). Tekrar menderes oluşturma nehrin kendi doğal kıvrımlı haline kavuşması için yeni bir kıvrımlanma rotası ve kesilen kıvrımların tekrar nehre katılmasıyla sağlanır. Bu süreç, nehrin akış hızını yavaşlatır. Bu yeni nehir kanalı, yeni akış şartları oluşturur ve çoğunlukla sedimantasyon üzerinde de etkiye sahip olur. Yeniden oluşturulan ya da nehre tekrar katılan kıvrımlar birçok sucul ve karasal bitki ve hayvan türünün de buraya yayılmasını sağlar. Tekrar mendereslemeden önceki ve sonraki durum

11 Havza/göletler oluşturulması/restorasyonu Havza ve göletler yüzey kaçaklarını biriktirir. Havzalar kurak havalarda su barındırmazlar, fakat göletler (ör. tutma göletleri, taşkın kontrol reservuarları, sığ su toplama alanları) kurak mevsimde de su bulundurur ve yağmur yağdıkça daha fazlasını tutmak üzere tasarlanmışlardır. Gölet örneği Kaynak: Dr. Ernst Segatz: "Beitrag von Landesforsten für die Entwicklung der Gewässer im Pfälzerwald"

12 Sulakalan restorasyon ve yönetimi Sulakalan restorasyon ve yönetimi şunları içerir: teknik, (Islaklaştırma uygulamaları için hendeklerin kurulması ya da taşkın oluşturulması için bentlerin azaltılması da dahil olmak üzere) mekansal olarak büyük ölçekli tedbirler; ağaçların açılması ve sulak alanların tarıma uygun hale getirlimesi için arazi kullanımı ve tarım tedbirlerinde değişimler. (Kentsel bölgelerde yapay ya da inşa edilmiş sulak alanlar taşkınları azaltır, su kalitesini artırır ve peyzajın iyileşmesini de sağlar.)

13 Taşkın yatağı restorasyon ve yönetimi Taşkın yatağı, taşkın ve yağmur suyunun tutulmasına olanak veren nehir kıyısı bölgesidir. Taşkın yatağı toprakları genellikle çok verimlidir ve genellikle tarım amaçlı kullanılmak üzere kurutulurlar. Taşkın yatakları, nehir akışının kontrol edilmesi amacıyla da nehirlerden çeşitli tasarımlarla ayrıştırılmaktadırl Dolayısıyla, taşkın yataklarındaki bu büyük su tutma kapasitesi kaybedilmektedir. Onların yerini arazi drenajı, yoğun şehirleşme ve nehir kanalları almıştır. Günümüzde amaç artık restorasyonlarının yapılması ve su tutma kapasiteleriyle birlikte ekosistem işlevlerini geri kazanılmasıdır. Taşkın yataklarında su tutma işlevlerinin geri kazanılması, kanal ölçülerinin küçülmesi, taşkın yatağında göl ve göletlerin oluşturulması ve tarım, ormancılık gibi faaliyetlerin uzaklaşması gibi tedbirleri içermektedir. Taşkın yatağı işlevleri Source: http://www.wired.com/2011/05/floodi ng-creates-floodplains/ http://www.wired.com/2011/05/floodi ng-creates-floodplains/ "Skjern A, restorasyon öncesi ve sonrası, 2000", fotoğraf JW Luftfoto, "Ecoflood rehberi- taşkın yatakları taşkın riski azaltmada nasıl kullanılır – Avrupa Komisyonu", 2006: http://ecrr.org/publication/floodrisk_doc5.pdf http://ecrr.org/publication/floodrisk_doc5.pdf

14 Dere yatağının tekrar doğal haline getirilmesi (re-naturalization) Geçmişte, nehir akışları kanallar, dolgu, dere yatağındaki değişiklikler sonucu değişime uğramtılmıştır. Bu değişiklikler, taşkınların önlenmesi ya da tarım uygulamalarını desteklemek amaçlıydı. Bunların, nehirlerin daha düzgün akması ve nehir üzerindeki taşımacılığa da zamanında olumlu etkileri olmuştur. Günümüzde ise, su akışında çeşitliliğin olması istenen bir durum haline gelmiştir, böylece faunada da çeşitlenme oluşmakta, ayrıca akış mansap bölgesinde ani taşkın risklerini de ortadan kaldırabilmektedir. Nehrin yeniden canlandırılmasından önce Source: http://chandrashekharasandprints.wordpress.com/2012/05/11/restoring-an-urban-river-bed-to-its-natural-eco-system-a-singapore-experiment/http://chandrashekharasandprints.wordpress.com/2012/05/11/restoring-an-urban-river-bed-to-its-natural-eco-system-a-singapore-experiment/ Nehrin yeniden canlandırılmasından sonra

15 Doğal erozyon süreçleri için arazi istimlakı

16 Nehir yatağı materyalinin yeniden doğal haline getirilmesi Alivya yatağın yeniden oluşturulması, nehir yatağı seviyesinin yükseltilmesi ve/veya nehir yatağı oyulmasını durdurmak için kıyı erosyonunu tekrar aktive etmek gibi eylemleri kapsar. Yan kollarla daha iyi bir bağlantı sağlar, su seyiyesini yükseltir, tutma sürelerini uzatır ve çeşitliliğini artırır. Source : http://www.therrc.co.uk/pdf/manual/MAN_5_5.pdfhttp://www.therrc.co.uk/pdf/manual/MAN_5_5.pdf Fransa’da Nehir Yatağınnın yeniden canlandırılması Kaynak:: http://www.syndicatdelaseiche.fr/entretenir-et-restaurer-les-cours/restaurer-le-lit-des-cours-d-eau/http://www.syndicatdelaseiche.fr/entretenir-et-restaurer-les-cours/restaurer-le-lit-des-cours-d-eau/

17 Baraj ve diğer boyuna engellerin kaldırılması Boyuna engellerin kaldırılması akış (fluvial) dinamikve ekolojik devamlılığın tekrar oluşmasını sağlar. Amaç nehrin, eğim ve boyuna profilini, doğal su akışını tekrar kazandırmak, katı transferini (sediman) sağlamak, akış çeşitliliğini (derinlik, alt tabaka, hız) ve habitat ve ilgili flora ve fauna çeşitliliğini sağlamak ve tutma sürelerini uzatmaktır. Barajın imha edilerek nehrin seviyesinin yükseltilmesine örnek

18 Doğal kıyı stabilizasyonu Geçmişte, kıyıların beton ya da başka duvar tipleriyle stabilizasyonu aracılığyla nehirler düzleştiriliyordu. Bu tip aktiviteler nehirlerin doğal hareketlerini kısıtlıyor, nehir seviyesinin alçalması, akışın artması, erozyonun artması ve biyolojik çeşitliliğin azalmasına neden oluyordu. Kıyıların doğal olarak stabilizasyonu bu tip aktivitelerin etkilerini tersine çevirmekte ve nehirlerin daha özgürce akmasını sağlamakta. Kıyı stabilizasyonunun gerekli olduğu durumlarda, örneğin yerleşim yerlerinin yakınlarında, kök ve çakıl gibi doğal mazlemeler kullanılabilmekte. Doğal malzemeler, suyun derinlere doğru süzülmesine olanak tanıdığı için tercih edilmektedir. Ayrıca, sucul fauna için iyi bir yaşam alanı da oluşturmaktadırlar. Fransa’da ağaçlardan örülmüş bir kıyı stabilizasyonu örneği http://www.siave.net/Protections_berges.html

19 Göl restorasyonu Göller suyun alıkonduğu alanlardır; (taşkın kontrolü için) su depolayabilirler ve su sağlanması, sulama, balıkçılık, turizm gibi pekçok amaç için su kaynağıdırlar. Ayrıca, karbon deposu olarak görev görürler ve çok sayıda bitki ve hayvan türü ve su kuşları için önemli bir habitat sağlarlar. Geçmişte, göller tarım alanı açılması için zaman zaman kurutulmuş ya da bakımsız kalmış ve alivyonlu topraklarca dolmuştur. Göllerin restore edilmesi onların tekrar canlandırılması ve eski hallerine geri getirilmesidir. Perch gölü, (USA) http://giizis13.wordpress.com/page/3/

20 Balık geçitleri Balık geçitleri, oldukça önemlidir, zira, bu geçitler balıklar ve diğer pekçok tür için engellerle dolu olan nehirler boyunca tek geçit alanlarıdır. Dolayısıyla bu geçitler, suların ekolojik olarak iyileştirilmesindeki en önemli elemanlardır. Etkin bir şekilde çalışıyor olmaları, nehirlerdeki serbest geçişler için restore edilmeleri gerekmektedir.

21 Sulak alan restorasyonu WB#01 WB#2 WB#3 WB#4 M. Everard, Çevre Ajansı Baskılar listesi: - A - B -… Tedbirler listesi: - 1 - 2 -… Tüm kaptaj için sayısız fayda ve hizmet Tedbirleri tasarlarken küresel düşünün

22 Faydalı linkler Fransa’da restorasyon örnekleri: http://www.onema.fr/IMG/EV/cat7a-thematic-issues.html Avrupa Nehir Restorasyon Merkezi http://www.ecrr.org/ Restore Projesi: http://www.restore-project.org/ Reform Projesi: http://reformrivers.eu/home