KÜRESEL KRİZİN TÜRK VE DÜNYA EKONOMİSİNE ETKİLERİ VE 2009 BEKLENTİLERİ

... konulu sunumlar: "KÜRESEL KRİZİN TÜRK VE DÜNYA EKONOMİSİNE ETKİLERİ VE 2009 BEKLENTİLERİ"— Sunum transkripti:

1 KÜRESEL KRİZİN TÜRK VE DÜNYA EKONOMİSİNE ETKİLERİ VE 2009 BEKLENTİLERİ
12 ŞUBAT 2009 KÜRESEL KRİZİN TÜRK VE DÜNYA EKONOMİSİNE ETKİLERİ VE 2009 BEKLENTİLERİ PROF. DR.KEREM ALKİN BU SUNUM, İGİAD İÇİN HAZIRLANMIŞTIR

2 KÜRESEL REKABETİN TEMEL KOŞULLARI
KAPİTALİZM: Sermaye Aktifleri Dahil, Mülkiyete Büyük Ölçüde Özel Kişilerin Sahip Olduğu, ya da Kontrol Ettiği ve Sermaye Sınıfının Ekonomik Kararlarda Etkin Olduğu bir Politik, Sosyal ve Ekonomik Sistem. EKONOMİK GÜÇ ASKERİ GÜÇ SİYASİ GÜÇ TEKNOLOJİK ÇEVRE BEŞERİ KAYNAK GÜCÜ BİLGİ GÜCÜ İHTİYAÇLAR HİYERARŞİSİ TOPLUMSAL ÇEVRE FİZİKİ ÇEVRE HAMMADDE VE ENERJİ GÜCÜ FİNANSAL GÜÇ FİYAT ÜRETİM

3 B K BOP NORTHERN D G

4

5 TÜRKİYE’NİN EKONOMİ VE TİCARET DİPLOMASİSİ
AVRASYA BÖLGESİNDE “GÜVENLİĞİN” KALICI OLMASI İÇİN BÖLGEDE EKONOMİK REFAHIN SAĞLANMASI GEREKİYOR. EKONOMİK REFAH İSE, BÖLGESEL EKONOMİK VE TİCARİ İŞBİRLİĞİ İLE SAĞLANACAK. TÜRKİYE, SÖZ KONUSU TİCARİ İŞBİRLİĞİNİN LİDERİ KONUMUNDADIR. TÜRKİYE’NİN EKONOMİ VE TİCARET DİPLOMASİSİ TÜRKİYE’NİN AVANTAJLARI EKONOMİK REFORMLAR SONRASI IMF İLE BAŞARILI STAND-BY SÜREÇLERİ VE EKONOMİK REFORMLAR PİYASA EKONOMİSİ TECRÜBESİ DIŞ DÜNYA İLE BÜTÜNLEŞME ULUSLARARASI EKONOMİK, TİCARİ VE MALİ KURUMLARA ÜYELİK AB İLE TAM ÜYELİK MÜZAKERE SÜRECİ VE GÜMRÜK BİRLİĞİ SÜRECİ GÜÇLÜ BİR İLETİŞİM, ULAŞTIRMA, ENERJİ ALTYAPISI TİCARET VE GİRİŞİMCİLİK BECERİSİ KENDİSİ ÖNEMLİ PAZAR İSTİKRARLI BİR EKONOMİK YAPI; SÜRDÜRÜLEBİLİR BÜYÜME VE KABUL EDİLEBİLİR ENFLASYON HIZLI EKONOMİK BÜYÜME TL BÖLGENİN EN GÜÇLÜ PARA BİRİMİ PERAKENDE VE TURİZM ALANINDA CAZİBE MERKEZİ KOPENHAG VE MAASTRICHT KRİTERLERİ BÖLGESEL TİCARET VE FİNANS MERKEZİ OLARAK TÜRKİYE VE İSTANBUL SERMAYE HAREKETLERİ; YABANCI SERMAYE İÇİN GÜVEN MERKEZİ

6 KÜRESEL FİNANS KRİZİNİN NEDENLERİ
SOVYETLER BİRLİĞİ’NİN ERKEN DAĞILMASI. HABERLEŞME (ENFORMASYON) TEKNOLOJİSİNDEKİ GELİŞMELER 1990’LI YILLARDA HIZLI BÜYÜME PERFORMANSI GÖSTEREN ABD EKONOMİSİ VE GÜÇLENEN DOLAR 1990’LI YILLARIN SONUNDA ŞİŞEN VE ARDINDAN PATLAYAN İNTERNET BALONU (BUBBLE) ARASI ABD’DE AŞIRI ŞİŞEN KONUT VE GAYRİMENKUL FİYATLARI VE BU DURUMUN AVRUPA’YA (İNGİLTERE, İSPANYA) SİRAYET ETMESİ; 8 TRİLYON DOLARDAN 20 TRİLYON DOLARA ARASI KAMU AÇIĞI FİNANSMANI İÇİN BORÇLANMAK ZORUNDA OLAN GELİŞMEKTE OLAN EKONOMİLERİN NEDEN OLDUĞU PARASAL GENİŞLEME (KÜRESEL LİKİDİTE GENİŞLEMESİ) BORSA BALONU EMTİA BALONU, EMTİA İHRACATÇISI GELİŞMEKTE OLAN EKONOMİLERİN BÜYÜK KAZANÇLARININ NEDEN OLDUĞU LİKİDİTE GENİŞLEMESİ (RUSYA, KÖRFEZ ÜLKELERİ, BREZİLYA, ARJANTİN) ÇİN VE HİNDİSTAN’IN DÜNYA EKONOMİSİNDEKİ ROLÜ

7 KÜRESEL KRİZİN ANATOMİSİ
Gelişmekte olan ülkeler, söz konusu küresel türbülansı hiç akla gelmeyecek bir noktada tetiklediler. 2000'li yılların başına kadar, dünya bankacılık endüstrisi için en önemli müşteriler, ciddi boyutlarda kamu açığı veren gelişmekte olan ekonomilerdi. Söz konusu ekonomiler, verdikleri kamu açıkları ve yaşadıkları ağır enflasyonla krize düştüler ve 2000'li yılların başından itibaren, gelişmekte olan ekonomiler kamu açıklarını azaltmak ve enflasyonla mücadele konusunda önemli reformlara imza attılar. Bu nedenle, Türkiye, Arjantin, Brezilya, Güney Afrika ve Rusya gibi önde gelen gelişmekte olan ekonomiler için uluslararası piyasalardan borçlanma eğilimi zayıfladı. 1980'lerden, 90'ların sonuna kadar, gelişmekte olan ekonomilere büyük miktarda para satmaya ve yüksek faiz geliri elde etmeye alışmış olan uluslararası finans kurumları, kendilerine en fazla para kazandıran müşteri grubunu kaybettiler. Subprime Mortgage’ların Toplam Mortgage İçindeki Payı (yüzde) Subprime konut kredilerinde de – ki bunlar düşük kredi kalitesindeki müşterilere verilen kredilerdir yılı başından itibaren başlayan problemler esas itibariyle, önceki yıllarda yaşanan konut fiyatları köpüğünün ve kredi verme standartlarının gevşetilmesinin bir sonucudur. Bu durum da temelinde ABD’de 2005 yılına kadar sürdürülen düşük faiz politikasına bağlanabilir. Bilindiği gibi, Amerika Merkez Bankası Fed, 2001 yılında internet hisselerinin çöküşü ile başlayan krizin resesyona dönüşmesini engellemek için faiz oranlarını 2001 Ağustos’ta %3,5’ten 2003 ortasında %1’e kadar düşürdü ve uzun bir süre bu seviyelerde tuttu. Borçlanma maliyetinin düşmesi gerek borçlanma ve gerekse varlık alımlarına talebin artması ile ABD başta olmak üzere dünyanın belli başlı bölgelerinde varlık fiyatlarını şişirdi. Konut fiyatları arttı.Ancak artan enflasyonu kontrol altına almak amacıyla Fed’in 2004 Haziran ayından itibaren faiz artırımına gitmesi konut piyasasındaki sorunların başlangıcı oldu. dünya genelinde merkez bankalarının para politikalarını enflasyon riskinden dolayı sıkılaştırma eğilimleri oldu. Fed faizleri tedrici olarak %5.5’’e yükseltmiştir. Keza Avrupa merkez bankasında Ağustos krizinden evvel faizleri artırma eğilimi vardı. Bu faizlerin artmasıyla birlikte kredi riski yüksek konut kredilerinde sorunlu krediler artmış, kredi kalitesi düşük borçlular borçlarını ödeyemez hale gelmiş, subprime kredilerine dayalı olarak ihraç edilen menkul kıymetleri elinde tutan banka ve hedge fonların kayıpları yükselmiştir. İcralar artmış ve konut fiyatları düşmeye başlamıştır. Bu durum bir tsunami etkisi yaratmış. ABD’deki konut sorunu tüm dünyada bu alana yatırım yapmış yatırımcıların sorunu haline gelmiştir. Bu segment yıllar itibariyle büyümüş toplam konut kredilerinin %14’üne ulaşmıştır. Bunların yaklaşık %50’si değişken faizli kredilerdir. Tüm konut kredilerinin (10 trilyon $) 2007 itibariyle, 2.5 trilyon $’lık kısmını riskli konut kredileri oluşturmaktadır Kaynak: Danske Bank 2

8 IMF’NİN REVİZE BÜYÜME VERİLERİ; DÜNYA EKONOMİSİNDE RESESYON DERİNLEŞİYOR
2006 2007 2008 2009 REVİZE 2010 DÜNYA 5.3 5.0 2.5 1.2 0.5 3.4 2.6 GELİŞMİŞ ÜLKELER 3.0 1.3 -2.0 1.6 1.1 GELİŞEN ÜLKELER 8.1 8.0 6.3 3.5 3.3 5.8 ABD 2.8 2.0 1.4 -0.3 -1.6 EURO ALANI (15 ÜLKE) -1.4 0.9 0.2 ALMANYA 1.7 -1.0 -2.5 0.4 0.1 JAPONYA 2.4 2.1 -0.2 -2.6 0.8 0.6 İNGİLTERE -1.5 -2.8 FRANSA 2.2 -1.8 -1.9 0.7 İTALYA 1.8 1.5 -1.3 -2.1 -0.1 ÇİN 11.6 11.9 9.4 7.5 6.7 RUSYA 7.4 6.0 -0.7 KAYNAK: IMF, REVISED WORLD ECONOMIC OUTLOOK PROJECTIONS JANUARY 2009 8

9 BÜYÜME RAKAMLARI (%) 2006 2007 2008 2009T ÇİN 11,6 11,9 9,7 8,5 GÜNEY ASYA; HİNDİSTAN,PAKİSTAN,BANGLADEŞ 9,2 8,7 7,6 6,3 ASEAN-5; ENDONEZYA,TAYLAND, FİLİPİNLER, MALEZYA, VİETNAM 5,7 5,5 4,2 ASYA YENİ SANAYİLEŞMİŞ ÜLKELER; KORE, TAYVAN,HONG KONG, SİNGAPUR 5,6 4 2,1 GÜNEY AMERİKA ; BREZİLYA, ARJANTİN, MEKSİKA, ŞİLİ, KOLOMBİYA, PERU, URUGUAY, VENEZÜLLA, EKVADOR 5,4 4,6 3 BALTIK ÜLKELERİ; ESTONYA, LETONYA, LİTVANYA 9,8 8,8 1,2 -0,3 ORTA AVRUPA; POLONYA, ÇEK, MACARİSTAN, SLOVAKYA 6,2 6,1 2,5 GÜNEYDOĞU AVRUPA; BULGARİSTAN, ROMANYA, HIRVATİSTAN 7 6 7,3 RUSYA 7,4 8,1 3,5 UKRAYNA, TÜRKMENİSTAN, KAZAKİSTAN, BELARUS 8,2 8,6 7,2 1,6 KUZEY AFRİKA; CEZAYİR, FAS, TUNUS 4,3 4,5 İRAN,S, ARABİSTAN, B,AE, KUVEYT, UMMAN, KATAR, BAHREYN ORTADOĞU DİĞER; MISIR, SURİYE, LÜBNAN, ÜRDÜN 5,9 6,6 5,3

10 GLOBAL EKONOMİK İYİLEŞME İÇİN ÜÇ ÖNCÜ GÖSTERGE; HENÜZ İYİLEŞME YOK
DÜNTA TİCARETİNDE CANLANMA İÇİN BALTIK DRY INDEX AVRUPA ASYA ULUSLARARASI FİNANSAL İSTİKRAR İÇİN LIBOR ÜÇ AYLIK FAİZ ORANI % ABD MORTGAGE KRİZİNİN BİTMESİ ABD KONUT FİYATI ENDEKSİ 2007 ARALIK 9.143 4.70 184.96 2008 OCAK 6.052 3.11 180.69 ŞUBAT 7.613 3.06 175.96 MART 8.081 2.68 172.20 NİSAN 9.356 2.85 169.98 MAYIS 11.440 168.60 HAZİRAN 9.589 2.78 167.78 TEMMUZ 8.341 2.80 166.36 AĞUSTOS 6.809 2.81 164.65 EYLÜL 3.217 4.05 161.64 EKİM 851 3.03 158.12 KASIM 715 2.21 154.59 ARALIK 774 1.43 10

11 AVRUPA PAZARLARINDA DURGUNLUK ARTIYOR
2009 BÜYÜME TAH. İTHALAT ARTIŞI ALMANYA -2.3 -2.4 İNGİLTERE -2.8 -3.2 FRANSA -1.8 -1.4 İTALYA -2.0 -4.3 İSPANYA -4.6 HOLLANDA BELÇİKA -1.9 LÜKSEMBURG -0.9 -1.6 AVUSTURYA -1.2 -1.5 DANİMARKA -1.0 -0.8 İSVEÇ -2.1 FİNLANDİYA -1.7 2009 BÜYÜME TAH. İTHALAT ARTIŞI İRLANDA -5.0 -6.1 YUNANİSTAN 0.2 -0.9 PORTEKİZ -1.6 -2.8 MACARİSTAN -3.3 POLONYA 2.0 -0.3 ÇEK CUMH 1.7 1.9 SLOVENYA 0.6 -0.6 SLOVAKYA 2.7 ROMANYA 1.8 BULGARİSTAN 0.5 ESTONYA -4.7 -3.2 LATVİA -6.9 -13.8 LİTVANYA -4.0 -6.4 11

12 Türkiye’den AB’ye İhracat
2007 2008 Değ% AB'ye İhracat 60,296,264 63,215,403 4,8 Genel İhracat 105,964,665 127,498,828 20 AB’nin Aldığı Pay 56,9 49,6

13 Türkiye’den Ortadoğu’ya İhracat
2007 2008 Değ% Ortadoğu’ya İhracat 100,61 Genel İhracat 20,32 Aldığı Pay 6,88 11,47

14 Türkiye’den Afrika’ya İhracat
2007 2008 Değ% Afrika'ya İhracat 5,373,786 7,871,143 46 Genel İhracat 105,964,665 127,498,828 20 Aldığı Pay 5,07 6,17

15 Türkiye’den Asya-Avustralya’ya İhracat
2007 2008 Değ% Asya-Avustralya Kıtasına İhracat 3,764,947 5,456,507 45 Genel İhracat 105,964,665 127,498,828 20 Aldığı Pay 3,55 4,28

16 Türkiye’den Amerika’ya İhracat
2007 2008 Değ% Amerika Kıtasına İhracat 4,832,942 5,394,909 12 Genel İhracat 105,964,665 127,498,828 20 Aldığı Pay 4,56 4,23

17 PARİTE, DOLAR KURU, PETROL VE ALTIN PETROL VE ALTININ FİYATI
EURO-DOLAR PARİTESİ DOLAR-TL KURU PETROL VE ALTININ FİYATI 1,62-1,54 $ 1,14-1,18 TL P $ A $ 1,54-1,46 $ 1,18-1,24 TL P $ A $ 1,46-1,38 $ 1,24-1,33 TL P $ A $ 1,38-1,30 $ 1,33-1,47 TL P $ A $ 1,30-1,22 $ 1,47-1,68 TL P $ A $ 1,22-1,14 $ 1,68-1,99 TL P $ A $ 1,14-1,06 $ 1,99-2,45 TL P $ A $

18 PROF. ROUBİNİ’NİN ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
Merkez Bankalarının Politika Faizlerini Düşürmesi, Mevduata Tam Güvence Verilmesi; Reel Sektöre Yönelik Hacizlerin Askıya Alınması; Sadece Bankacılık Sektörü Değil, Tüm Finans Kurumlarına Nakit Desteği Verilmesi; Reel Sektöre Yönelik Kredilerin Arttırılması Bankaların Sermayelerinin Takviye Edilmesi Devletin Altyapı Yatırımlarını Arttırması

19 KRİZDE NE YAPILMALI, NE YAPILMAMALI
Ekonomik krizler depreme benzer; önceden bilinemez. Şu anda karşılaştığınız olaylar problem çözmek değildir. 6 ay önce atılması gereken adımların, alınması gereken önlemlerin geç kalması nedeniyle, ödenecek bedelin hesaplandığı dönemdir. Krizle mücadele beklentilerin iyi yönetilmesi ile mümkündür; Krizle yüzleşin, paydaşlarınızla konuşun. Para kaybetmeyi göze alın; ama itibarınızı kaybetmeyi göze almayın. Soğukkanlılığınızı asla kaybetmeyin. Çalışanlarınızla sık sık toplantı yapın, süreci istişare edin. Çalışanlarınızla zor günleri paylaşın; ama, iyi günleri de paylaşın. Bankacılık, itibara, güvene ve beceriye kredi verir.

20 FİNANS KURUMLARININ ÖNGÖRÜLERİ
MERKEZ BANKASI REEL EFEKTİF DÖVİZ KURU (1995=100)

21 2007-2012 ORTA VADELİ MALİ PROGRAM

22 TÜRKİYE’NİN EKONOMİK BÜYÜME PERFORMANSI
DÖNEMİ DÖNEMİ DÖNEMİ 2009 VE SONRASI İÇİN TAHMİNLER DÖNEMİN ORTALAMA BÜYÜME PERFORMANSI 4.0 (DALGALI-KRİZLER) 7.5 (İSTİKRARLI) 3.0 (PERFORMANSTA ZAYIFLAMA) RESESYON/ YAVAŞLAMA POTANSİYELİN ALTINDA BÜYÜME BÜYÜMENİN KAYNAKLARI YÜKSEK ENFLASYON YÜKSEK KUR ARTIŞI YÜKSEK FAİZ DIŞ TASARRUFLAR DIŞ TALEP KISMEN İÇ TALEP ZAYIF İÇ TALEP GÜÇLENDİRİLMİŞ İÇ TASARRUFLAR VE İÇ TALEP KÜRESEL KOŞULLAR GELİŞMEKTE OLAN EKONOMİLERDE DIŞA AÇIK BÜYÜME MODELİ DALGALI BÜYÜME SERMAYE HAREKETLERİNDE SERBESTLEŞME ARAYIŞLARI (GENİŞLEME) HIZLI BÜYÜME UCUZ VE BOL FİNANSMAN DÜNYA TİCARETİNDE HIZLI GENİŞLEME VARLIK FİYATLARINDA HIZLI ARTIŞ KÜRESEL YAVAŞLAMA KÜRESEL SERMAYENİN YATIRIM İŞTAHININ ZAYIFLAMASI FİNANS KRİZİ VE ARDINDAN KÜRESEL KRİZ YAVAŞLAMA FİNANSAL OLANAKLARDA DARALMA TİCARETTE DARALMA VARLIK FİYATLARINDA GERİLEME FİYAT İSTİKRARI ANA ÖNCELİK SONUÇLAR KAMU FİNANSMANINDA SIKIŞMA; BANKACILIK SEKTÖRÜNDE ERİME VE REEL SEKTÖRDE KAYNAK SORUNU MAKRO DENGELERDE NORMALLEŞME VE İYİLEŞME BÜYÜME PERFORMANSINDA ZAYIFLAMA YENİ BÜYÜME MODELİ İHTİYACI

23

24 KRİZ SÜRECİNDE GENEL GÖRÜNÜM

25 DIŞ TİCARET 2001-2008 (MİLYAR $)
İHRACAT (FOB) Değ% İTHALAT (CIF) D.T. HACMİ 2001 27,8 54,5 82,3 31,3 12,8 41,4 -24 72,7 -12 2002 36,1 15,1 51,6 24,5 87,6 20,5 2003 47,3 31 69,3 34,5 117 33,1 2004 63,2 33,7 97,5 40,7 161 37,8 2005 73,5 16,3 19,7 190 18,4 2006 85,5 16,4 140 19,5 225 18,3 2007 107,1 25,4 170 21,8 277 23,2 2008 127,4 18,7 203 19,4 330 19 *2008 İthalat rakamı tahmini rakamdır.

26 DIŞ TİCARETİN SEYRİ 1999-2008 (MİLYAR $)
İTHALATIN İVMESİ İHRACATTAN DAHA FAZLA…. *2008 İthalat rakamı tahmini rakamdır.

27 Genel İhracat 2003-2008 (bin$, bin€, bin YTL)
Yıl Dolar Değ% Euro YTL 2003 2004 33,7 21,9 28,4 2005 16,3 16,2 9,6 2006 16,4 15 24,5 2007 25,4 14,9 13 2008 20,3 39,9

28 Sektörel İhracat 2001-2008 (Bin $)
Sektör 2001 2008 Değ % 1 Taşıt Araçları ve Yan Sanayi 3,679,573 24,730,601 572,1 2 Demir Çelik Ürünleri 2,552,856 19,398,935 659,9 3 Hazırgiyim ve Konfeksiyon 7,479,436 15,722,503 110,2 4 Kimyevi maddeler ve Mamulleri 2,211,109 13,608,594 515,5 5 Elektrik-Elektronik 2,570,671 9,860,425 283,6 6 Makine ve Aksamları 1,008,947 6,916,307 585,5 7 Tekstil ve Hammaddeleri 2,865,600 6,807,831 137,6 8 Demir ve Demir Dışı Metaller 970,7 6,173,135 535,9 9 Hububat,Bakliyat,Yağlı Tohumlar ve Mamulleri 1,333,005 3,806,566 185,6 10 Çimento ve Toprak Ürünleri 1,065,355 3,403,833 219,5 11 Madencilik Ürünleri 573,9 3,258,401 467,8 12 Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri 502,4 2,600,553 417,6 13 Yaş Meyve ve Sebze 503 1,770,762 252 14 Değerli Maden ve Mücevherat 431,9 1,507,168 249 15 Fındık ve Mamulleri 723,5 1,416,010 95,7 16 Deri ve Deri Mamulleri 649,6 1,318,046 102,9 17 Halı 264,4 1,168,608 342 18 Meyve Sebze Mamulleri 415 1,097,900 164,6 19 Kuru Meyve ve Mamulleri 394,1 1,081,512 174,5 20 Canlı Hayvan,Su Ürünleri ve Mamulleri 225,3 854,2 279,1 21 Tütün 419,3 699 66,7 22 Zeytin ve Zeytinyağı 172 186,6 8,5 23 Diğer Sanayi Ürünleri 14,77 65,55 343,8 24 Kesme Çiçek 15,29 45,71 198,9 TOPLAM 31,041,570 127,498,829 310,7

29 ÜLKELER BAZINDA İHRACAT 2001-2008 (BİN $)
Değ % 1 ALMANYA 139,3 16 BELÇİKA 207,7 2 İNGİLTERE 264,1 17 ISRAIL 144,1 3 İTALYA 233,2 18 İRAN 443,0 4 BIR. ARAP EMR. 1847,0 19 CEZAYİR 299,6 5 RUSYA 617,6 20 AZERBAYCAN-N. 648,6 6 FRANSA 249,6 21 POLONYA 566,2 7 İSPANYA 338,6 22 ÇİN 616,8 8 A.B.D. 31,9 23 MISIR 217,0 9 ROMANYA 927,4 24 SURIYE 304,4 10 IRAK -- 25 LİBYA 67.473 1539,2 11 HOLLANDA 249,9 26 KATAR 8.402 12743,7 12 YUNANİSTAN 419,9 27 K.K.T.C. 424,4 13 S. ARABISTAN 347,3 28 GÜRCİSTAN 608,1 14 UKRAYNA 662,8 TOPLAM İHR. 310,7 15 BULGARİSTAN 625,7

30 İLLER BAZINDA İHRACAT 2001-2008 (BİN $)
 İL 2001 2008 Değ% 1 İSTANBUL 17,848,389 66,112,447 270 2 BURSA 2,980,868 11,585,989 289 3 İZMİR 2,740,576 8,279,778 202 4 KOCAELİ 891,345 8,194,654 819 5 ANKARA 1,629,845 5,297,494 225 6 GAZİANTEP 599,598 3,481,082 481 7 MANİSA 247,007 3,145,206 1173 8 SAKARYA 147,899 2,884,660 1850 9 DENİZLİ 552,022 2,315,297 319 10 HATAY 353,497 1,821,784 415 11 ADANA 425,102 1,321,617 211 12 MERSİN 369,528 1,210,440 228 TOPLAM 31,041,570 127,498,829 311

31 1990’dan 2008’e… Türkiye’nin 1990 yılı ihracatı 12,9 milyar dolardır, 2008 yılında en fazla ihracat yapan ilk 10 firmanın yaptığı ihracat tutarı olan 25,7 milyar dolar Türkiye’nin 1990 yılında yaptığı ihracatın neredeyse 2 katıdır. Türkiye 2000 yılında 27,7 milyar dolar ihracat gerçekleştirmiştir, 2008 yılında en fazla ihracat yapan ilk 10 firma 25,7 milyar dolar ile Türkiye’nin 2000 yılında yaptığı ihracata yakın bir rakamda ihracat yapmıştır.

32 2001’dan 2008’e… 2001 yılında sadece 8 sektörümüzün ihracatı yıllık 1 milyar doların üzerindeyken şimdi tam 19 sektörümüz 1 milyar doların üzerinde ihracat yapmaktadır. 2001 yılında Türkiye’nin 1 milyar doların üzerinde ihracat yaptığı ülke sayısı sadece 5’ti yılında bu rakam 28’e çıkmıştır. 2001 yılında 1 milyar doların üzerinde ihracat yapan il sayımız sadece 4’tür yılında ise bu sayı tam 12 ile çıkmıştır.

33 TÜRKİYE’NİN EN FAZLA İHRACAT YAPTIĞI 20 ÜLKE (bin $)
ÜLKE 2007 2008 Değ 1 ALMANYA 7,9 2 İNGİLTERE -5 3 İTALYA 4,4 4 BIRLESIK ARAP EMR. 155 5 RUSYA 36 6 FRANSA 12 7 İSPANYA -11 8 ABD 4,9 9 ROMANYA 9,1 10 IRAK 39 11 HOLLANDA 4,3 YUNANİSTAN 8,1 13 SUUDI ARABISTAN 54 14 UKRAYNA 46 15 BULGARİSTAN 5,6 16 BELÇİKA 23 17 ISRAIL 18 İRAN 41 19 CEZAYİR 35 20 AZERBAYCAN-NAHCIVAN 59

34 MAL GRUBU BAZINDA İHRACAT 2008
PAY 1 DEMİR ÇELİK MAMÜLLERİ 19,398,934,796 15,2 2 OTOMOTİV ANA SANAYİİ 14,759,182,511 11,6 3 DIŞ GİYİM 11,112,178,955 8,72 4 OTOMOTİV YAN SANAYİİ 7,231,243,714 5,67 5 MİNERAL YAKITLAR,MİNERAL YAĞLAR VE ÜRÜNL 5,155,788,133 4,04 6 KUMAŞLAR 4,930,607,768 3,87 7 PLASTİKLER VE MAMÜLLERİ 3,659,863,128 2,87 8 ELEKTRONİK CİHAZ VE PARÇALAR 3,266,319,956 2,56 9 ELEKTRİK VE ENERJİ 3,071,841,855 2,41 10 DEMİR DIŞI METALLER 3,022,902,939 2,37 11 DİĞER TAŞIT ARAÇLARI 2,736,884,804 2,15 12 MAKİNALAR 2,604,568,713 2,04 13 EV TEKSTİLİ (YATAK ÇARŞAFI BATTANİYE VB) 1,760,088,778 1,38 14 DEMİR ÇELİKTEN MAMÜL EŞYALAR 1,756,443,133 15 YONTULMAYA VE İNŞAATA ELVERİŞLİ MERMER, 1,415,261,483 1,11 16 ADİ METALLERDEN DİĞER EŞYA 1,393,788,952 1,09 17 ALTINDAN MAMÜL MÜCEVHERCİ VE KUYUMCU 1,329,279,043 1,04 18 İPLİKLER 1,307,355,287 1,03 19 KAĞIT VE KARTON 1,184,683,664 0,93 20 ÇİMENTO 1,136,878,871 0,89

35 GTİP BAZINDA İHRACAT 2008 GTİP İHRACAT$ PAY 1
GTİP İHRACAT$ PAY 1 YUVARLAK ÇUBUKLAR-10MM,<ENİNE KESİT=<26 MM,ÇENTİK,YİV VB ŞEKİL BOZUKLUKLARI OLAN 6,225,433,538 4,88 2 DİZEL/YARI DİZEL YENİ TAŞITLAR - SİLİNDİR HAC,<2500 CM3-TAŞ,KAP,< 5TON 4,505,062,022 3,53 3 TİŞÖRTLER,FANİLA, ATLET, KAŞKOR,VB,-PAM,ÖRME (T 4) 2,312,305,764 1,81 4 KURŞUNSUZ BENZİN 95 OKTAN 2,119,591,356 1,66 5 DİZEL/YARI DİZEL YENİ BİNEK OTOMOBİLLERİ-SİLİNDİR HACMİ<1500 CM3 2,013,159,770 1,58 6 SİLİNDİR HACMİ 1000 CM3 Ü GEÇEN 1500 CM3 Ü GEÇMEYEN BİNEK OTOMOBİLLERİ-YENİ OLANLAR 1,793,222,009 1,41 7 DENİZ TANKERLERİ (SARNIÇLI GEMİLER)(GROS TONİLATO>1000) 1,467,570,215 1,15 8 ALTINDAN MÜCEVHERCİ EŞYASI,AKSAMI(KIYMETLİ METALLERLE KAPLI/ YALDIZLI/ DEĞİL) 1,319,345,796 1,03 9 BENZİNLİ YENİ BİNEK OTOMOBİLLERİ-1500 CM3<SİLİNDİRHACMİ<1600 CM3 1,273,258,569 10 DİĞER LCD TV'LER 1,269,082,540

36 İHRACATÇI FİRMALARIN İHRACATTAN ALDIĞI PAY (2008)
1-10 25,757,274,613 20 1-1000 89,133,626,256 70 11,181,455,380 8,8 27,183,746,499 21 Toplam 127,498,828,135 100

37 2008 Yılında Türk İhracatçıları: 46048 FİRMA 220 ÜLKEYE
12885 FARKLI KALEM MAL İHRAÇ ETMİŞTİR.

38 100 MİLYON DOLARIN ÜZERİNDE İHRACAT YAPILAN ÜLKELER ARASINDA EN FAZLA İHRACATI ARTIŞI YAŞANAN ÜLKELER (bin$) ÜLKE 2007 2008 Değ% 1 PERU 15.214 731 2 BAHREYN 78.676 302 3 ANGOLA 48.798 282 4 ŞİLİ 42.287 263 5 ESTONYA 81.474 198 6 BIRLESIK ARAP EMIRLI 155 7 KENYA 98.157 140 8 UMMAN 92.904 136 9 KATAR 10 KUVEYT 128 11 KOSOVA 126 12 NIJERYA 108 13 VIETNAM 78.652 105 14 SINGAPUR 100 15 PANAMA 98,7 16 TÜRKMENİSTAN 96,3 17 ENDONEZYA 88,5 18 GUNEY KORE CUMHURİYE 77,6 19 LİBYA 72,4 20 BREZILYA 71,6

39 1 MİLYAR DOLARIN ÜZERİNDE İHRACAT YAPILAN ÜLKELER ARASINDA EN FAZLA İHRACATI ARTIŞI YAŞANAN ÜLKELER (bin$) ÜLKE 2007 2008 Değ% 1 BIRLESIK ARAP EMIRLI 155 2 KATAR 136 3 LİBYA 72,4 4 AZERBAYCAN-NAHCIVAN 59,1 5 SUUDI ARABISTAN 53,7 6 GÜRCİSTAN 51,7 7 UKRAYNA 45,8 8 MISIR 44,8 9 İRAN 40,9 10 SURIYE 39,8 11 IRAK 39,1 12 ÇİN HALK CUMHURİYETİ 37,2 13 RUSYA FEDERASYONU 36,3 14 CEZAYİR 35,1 15 BELÇİKA 23,2 16 ISRAIL 17,1 17 K.KIBRIS TÜRK CUMH. 12,5 18 FRANSA 11,5 19 POLONYA 10,3 20 ROMANYA 9,08

40 500 MİLYON DOLARIN ÜZERİNDE İHRACAT YAPTIĞIMIZ VE 2008 YILINDA EN FAZLA İHRACAT ARTIŞI YAŞANAN ÜLKELERE EN FAZLA İHRACAT YAPAN 3 SEKTÖR (2008-$) ÜLKE SEKTÖR İHRACAT BIRLESIK ARAP EMIRLI ÇELİK 5,495,887,222,55 KİMYEVİ 723,111,479,13 DEĞERLİ MAD 319,618,828,33 KATAR 806,657,823,23 ELEKTRİK 134,940,163,76 OTOMOTİV 37,612,765,34 KUVEYT 343,466,261,50 BİTKİSEL ÜR 30,278,212,35 21,740,926,08 SINGAPUR 531,365,742,18 188,515,799,03 18,931,129,06 TÜRKMENİSTAN 168,082,570,40 93,451,362,03 86,493,982,20 LİBYA 184,536,070,70 156,916,746,35 136,212,142,51 LÜBNAN 206,702,139,78 196,777,420,39 KONFEKSİYON 44,935,849,46