AKDUR, 21.YY TÜRKİYE'DE SAĞLIK 09.03.2007 1 21.YÜZYILDA TÜRKİYE’DE SAĞLIK ve SAĞLIK SORUNLARI Prof. Dr. Recep AKDUR.

... konulu sunumlar: "AKDUR, 21.YY TÜRKİYE'DE SAĞLIK 09.03.2007 1 21.YÜZYILDA TÜRKİYE’DE SAĞLIK ve SAĞLIK SORUNLARI Prof. Dr. Recep AKDUR."— Sunum transkripti:

1 AKDUR, 21.YY TÜRKİYE'DE SAĞLIK 09.03.2007 1 21.YÜZYILDA TÜRKİYE’DE SAĞLIK ve SAĞLIK SORUNLARI Prof. Dr. Recep AKDUR

2 AKDUR, 21.YY TÜRKİYE'DE SAĞLIK 09.03.2007 2 SAĞLIKTA KULLANILAN ÖLÇÜTLER 1.SAĞLIĞI ETKİLEYEN TOPLUMSAL ÖLÇÜTLER 2.SAĞLIK HİZMETLERİNİN DÜZEYİ 3.TOLUMUN SAĞLIK DÜZEYİ

3 AKDUR, 21.YY TÜRKİYE'DE SAĞLIK 09.03.2007 3 SAĞLIĞI ETKİLEYEN TOPLUMSAL ÖLÇÜTLER Ekonomik ve kültürel ölçütler Çevrenin durumuna ilişkin ölçütler

4 ÖLÇÜTLER (2002-2003) ABTÜRKİYE Human development indeks0,836<>0,9460,750 Kişi başına GSMH ($)4070<>337506772 En düşük gelir grubunun ulusal gelirden aldığı pay5,9<>10,36,1 En yüksek gelir grubunun ulusal gelirden aldığı pay34,8<>44.046,7 İşsizlik oranı7,910,3 Sağlıklı içme suyu alan nüfus(%)99<>10093 Yeterli sanitasyona sahip nüfus (%)93<>10083 AB VE TÜRKİYE’DE BAZI TOPLUMSAL ÖLÇÜTLER

5 Türkiye’de Seçilmiş Bazı Gelir Dağılımı ve Yoksulluk Göstergeleri (Yüzde) Yüzde 20'lik Dilimler200220032004 Birinci Yüzde 20 (en düşük) 5,36,0 İkinci Yüzde 20 9,810,310,7 Üçüncü Yüzde 20 14,014,515,2 Dördüncü Yüzde 20 20,820,921,9 Beşinci Yüzde 20 (en yüksek) 50,148,346,2 xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx Gini Katsayısı 0,440,420,40 Gıda Yoksulluk Oranı (Açlık) 1,351,29 Gıda ve Gıda-Dışı Yoksulluk Oranı (Yoksulluk) 26.9628.1225.60 Kaynak 9. Beş Yıllık Kalkınma Planı

6 AKDUR, 21.YY TÜRKİYE'DE SAĞLIK 09.03.2007 6 Toplumsal ve Kültürel Sorunlar 1.İşsizlik, 2.Gelir dağılımındaki dengesizlik, 3.Beslenme sorunlarının yaygınlığı, 4.Engelliler için kapsayıcı bir program olmayışı, 5.Çekirdek aileye geçişin karşılanamaması 6.Eğitim düzeyi düşüklüğü, 7.Sağlık bilinci düşüklüğü.

7 AKDUR, 21.YY TÜRKİYE'DE SAĞLIK 09.03.2007 7 Çevresel Sorunlar 1.Plansız sanayileşme-kentleşme süreci (Konut, su, kanalizasyon, atıkyönetimi, gıda güvenliği) 2.Ulaştırma politikası ve bağlı sorunlar 3.Enerji politikası ve bağlı sorunlar 4.Turizm ve kıyı sağlığı 5.Veterinerlik hizmetleri ve zoonozlar 6.Kazalar 7.Afetler

8 AKDUR, 21.YY TÜRKİYE'DE SAĞLIK 09.03.2007 8 SAĞLIK HİZMETLERİNİN DÜZEYİ  Parasal ölçütler  İnsangücü ölçütleri  Araç gereç ölçütleri  Üretilen hizmetlere ilişkin ölçütler

9 SAĞLIK HARCAMASI ÖLÇÜTLERİ AB 25TÜRKİYE Sosyal Güvenlik Harcamalarının GSYİH İçindeki Payı (%) 13,4 <>30,226,3 GSYİH’da Sağlık Harcaması (%) 5,8 <>10,66,9 Toplam Sağlık Harcamasında Hükümet Harcamasının Payı (%) 55,5<>91,971,1 Toplam Hükümet Harcamaları İçinde Sağlık Harcamalarının(%) 9,2<>19,49,0 Kişi Başına Yıllık Sağlık Harcaması (Uluslararası $ ) 398<>2754323 *Kaynak (6); http://epp.eurostsat.cec.eu.int, **kaynak (12);The World Health Report 2002

10 Türkiye’de Sigortalı ve Sağlık Güvencesi Kapsamındaki Nüfus YılYıl Sigortalı Nüfus Oranı (%) Sağlık Güvencesi Kapsamındaki Nüfus Oranı (%) 1950 3,9 1960 5,8 1970 26,9 1980 48,938,4 1990 72,754,4 2000 87,283,2 2002 88,183,8 Kaynak (2) İstatistiki Göstergeler 1923-2004 TC Başbakanlık, TUİK, Yayın No:0535

11 AKDUR, 21.YY TÜRKİYE'DE SAĞLIK 09.03.2007 11 PARASAL SORUNLAR 1.Ulusal gelirden sağlık hizmetlerine ayrılan pay AB ülkeleri düzeyindedir 2.Para kaynağı sosyal güvenlik üzerine oturtulamamıştır 3.Sağlık hizmetlerinde kayıt dışı harcamaların önemli bir payı vardır 4.Kaynaklar ekonomik ve verimli kullanılmamaktadır

12 Türkiye’de Bir Sağlık Personeline Düşen Kişi Sayısı YILHEKİMHEMŞİREECZACI 1930 1221771485113701 1940 1181943773137426 1950 689028859160054 1960 27991136619563 1970 2228401611731 1980 163116533685 1990 110912483556 2000 7929422898 2005 6958582800

13 AKDUR, 21.YY TÜRKİYE'DE SAĞLIK 09.03.2007 13 BÖLGELER Hekim BDO Nüfus Ebe BDO Nüfus Hemşire BDO Nüfus Sağlık Memuru BDO Nüfus Marmara Bölgesi68124441870916908 Ege Bölgesi3274219442778758 Akdeniz Bölgesi3456227851539293 İç Anadolu Bölgesi3632322245679197 Karadeniz Bölgesi3438193440826014 Doğu Anadolu Bölgesi5895431559669410 Güneydoğu Anadolu Bölgesi63925141886215771 Türkiye44023041561910172 Sağlık Ocakları ve Sağlık Evlerinde Çalışan Personel Başına Düşen Ortalama Nüfus, 2001 Kaynak(20); Temel Sağlık Hizmetleri İstatistik Yıllığı,http://www.saglik.gov.tr

14 AKDUR, 21.YY TÜRKİYE'DE SAĞLIK 09.03.2007 14 İNSAN GÜCÜ SORUNLARI İnsan gücü kötü yönetilmektedir  Bölgeler, kurumlar ve hizmetler arasında dağıtımı bozuktur.  Bu dengesizlik özel sektörden kaynaklanmaktadır.  Sağlık çalışanlarının özlük hakları düzeyi motivasyon sağlamaktan uzaktır  Eğitimde kalite düşmektedir.

15 Türkiye'de Yataklı Kurum ve Hasta Yatağı Sayısı YILLARKURUM SAYISI 10000 Nüfusa Düşen Hasta Yatağı Sayısı 1923865,1 19301827,8 19401988,0 19503019,0 196056616,6 197074620,3 198082722,2 199089924,0 2000122625,8 2005119826,7

16 AKDUR, 21.YY TÜRKİYE'DE SAĞLIK 09.03.2007 16 ÖRGÜTSEL- YAPISAL SORUNLAR 1.Çok kurum ve çok başlılık 2.Sağlık ocaklarında donanım ve insan gücü yetersizliği 3.Yürürlükteki sağlık programlarının (AÇS, İş S.) yeterince uygulanmaması 4.Yaşlı, adölesan sağlığı gibi programlara başlanmamış olması 5.Enformasyon sistemi yetersizliği

17 AKDUR, 21.YY TÜRKİYE'DE SAĞLIK 09.03.2007 17 TOLUMUN SAĞLIK DÜZEYİ  Doğuşta beklenen ömür  Bebek Ölüm Hızı  Beş yaş altı ölüm hızı  Anne ölüm hız

18 AKDUR, 21.YY TÜRKİYE'DE SAĞLIK 09.03.2007 18 1923’ten Günümüze Türkiye’de Sağlık Düzey Ölçütleri ÖLÇÜT1923 2003-2005 Bebek Ölüm Hızı (binde) 25025,6 Anne ölüm Hızı (yüz binde) 18028.5 Kaba Ölüm Hızı (binde) 206.2 D. Beklenen Ömür (yıl) 5070,9

19 Türkiye’nin Temel Sağlık Göstergelerinin AB-15 Ortalaması ile Karşılaştırılması (1990-2003) Kaynak (3): Dokuzuncu Kalkınma Planı Sağlık Özel İhtisas Komisyonu Raporu SAGLIK DÜZEYi GÖSTERGELERi TÜRKiYEAB-15 ORT. 1990200319902003 Kaba Doğum Hızı(‰)25,219,41210 Kaba Ölüm Hızı (‰) 7,16,2118 Doğumda Yaşam Beklentisi (Yıl)6670,97478 Bebek Ölüm Hızı (‰) 55,425,6107 Beş Yaş Altı Çocuk Ölüm Hızı (‰) 6037128 Anne Ölüm Hızı (Yüz Binde) 1006243 Sağlık Harcamalarının GSYİH İçindeki Payı (%) 3,66,888,5 Sağlık Personeli Gözetimindeki Doğumlar (%) 638198100 Hekim Başına Düşen Nüfus (Kişi)1121718360350 Yatak Başına Düşen Nüfus (Kişi) 412389120130

20 AKDUR, 21.YY TÜRKİYE'DE SAĞLIK 09.03.2007 20 SAĞLIK SORUNLARININ ÖZÜ  TÜRKİYE’DE SAĞLIK ALANINDAKİ SORUNLARIN NEDENİ TOPLUMSAL YA DA YAPISAL DEĞİL SİYASALDIR  ÇÖZÜM DE SİYASALDIR  BU BAĞLAMDA TÜRKİYE ŞANSLI VE AVANTAJLI BİR DURUMDADIR  BAŞKA BİR SÖYLEMLE ÇÖZÜM KOLAYDIR

21 AKDUR, 21.YY TÜRKİYE'DE SAĞLIK 09.03.2007 21 SİYASAL SORUNLAR 1.İktidarlar sağlık alanındaki kamusal sorumluluklarından kaçmaktadır 2.Türkiye’de sağlık sektörüne kamunun egemen olmasına karşın, iktidarlar sektörü yönetme sorumluluğundan kaçmaktadır 3.Sektöre müdahale kanıta dayalı değil, salt siyasal tercih ya da misyona dayalıdır. 4.Bütün bu sorumluluklarından kurtulma yolu olarak da özelleştirmeye sığınıyorlar

22 AKDUR, 21.YY TÜRKİYE'DE SAĞLIK 09.03.2007 22 SİYASAL ÇÖZÜMLER 1  Sağlık hizmetleri: 1.Toplumsal bir sorumluluktur, 2.Sosyal devletin bir görevi/işlevidir, 3.Ulusal gelirin yeniden dağıtımının bir aracıdır, 4.Ulusun bir harcıdır, 5.Vatandaşın devletine olan bağıdır,  İktidarlar bunu kabullenmelidir

23 AKDUR, 21.YY TÜRKİYE'DE SAĞLIK 09.03.2007 23 SİYASAL ÇÖZÜMLER 2  Sağlık sunumunda : 1.Tüm yurttaşları kapsayan, 2.Doğumdan ölüme yaşam boyu süren, 3.İnsanları çevresi ile bütünlük içinde ele alan, 4.Koruyucu hizmetleri önceleyen, 5.Kaynakları etkili ve verimli kullanabilen, 6.Kişi haklarını gözeten, hakkaniyete uygun,  bir sistem kurulmalıdır.

24 AKDUR, 21.YY TÜRKİYE'DE SAĞLIK 09.03.2007 24 SİYASAL ÇÖZÜMLER 3  Sağlık hizmet ve örgütü: 1.Kolay ulaşılabilir, 2.Kişilerin evine, işine yakın, 3.Bütüncül hizmet sunma yeteneği olan, 4.Kademelenmiş, 5.Çağdaş teknoloji ile donatılmış, 6.Gelişkin bir enformasyon ağına sahip, 7.Sosyal güvenceye dayalı,  olmalıdır

25 AKDUR, 21.YY TÜRKİYE'DE SAĞLIK 09.03.2007 25 SİYASAL ÇÖZÜMLER 4  Türkiye’de sağlık sektörü kayıt dışıdır.  Müdahaleler kanıta dayalı olmalıdır; 1.Hizmetleri göstergelerle değerlendiren, 2.Kaynaklarını etkili ve verimli kullanan, 3.Müdahalelerini kanıta dayandıran,  bir sistem kurulmalıdır.