EĞİTİMDE ÖLÇME & DEĞERLENDİRME -2-

... konulu sunumlar: "EĞİTİMDE ÖLÇME & DEĞERLENDİRME -2-"— Sunum transkripti:

1 EĞİTİMDE ÖLÇME & DEĞERLENDİRME -2-
Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010

2 Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010
SUNU İÇERİĞİ 3- ÖLÇME * Ölçmede Birim - Bir Birimin Sahip Olması Gereken Özellikler • Eşitlik • Genellik • Kullanışlılık 4- ÖLÇÜT * Mutlak * Bağıl 5- ÖLÇEK ve ÖLÇEK TÜRLERİ * Sınıflama * Sıralama * Eşit Aralıklı * Eşit Oranlı Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010

3 Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010
3- ÖLÇME ÖLÇMEDE BİRİM Bir ölçme aracını oluşturan en küçük parçacığa “birim” adı verilir. Örneğin; Hava sıcaklığı 35°C denildiğinde, birim °C, Ayşe’nin boyu 165 cm denildiğinde, birim cm’dir. Eğitimdeki testlerin birimi ise soruların her birisidir. Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010

4 Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010
Bir ölçme işleminde birim kullanılması, yapılan ölçme işleminin objektif olmasını ve yapılan ölçme işleminde bir standart oluşmasını sağlar. Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010

5 Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010
BİRİM ÇEŞİTLERİ DOĞAL YAPAY Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010

6 Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010
DOĞAL BİRİM; Ölçme sonuçlarında fiziksel olarak fark edilebilen birimlerdir. Değişkenin hangi niteliğine ya da miktarına birim denileceği tanımlanmamıştır. Örnek: Bir otoparkta bulunan araçların sayısını gösteren ölçme sonucunun birimi olan 1 otomobil doğal (temel) bir birimdir. İki sıra, on ağaç vb. Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010

7 Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010
YAPAY (Tanımlanmış) BİRİM; Birimler fiziksel olarak fark edilemiyor ve belli bir büyüklük birimi olarak kabul ediliyorsa tanımlanmış birim olarak ifade edilir. Ne kadarlık kısma bir birim denileceği uzmanlar tarafından belirlenmiştir Örnek; Hava sıcaklığını gösteren bir ölçmenin sonucundaki 1 Santigrat derece yapay birimdir. TL, uzunluk, ağırlık,zeka, tarih vb. Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010

8 Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010
Doğal birimler çoğu zaman anlaşmazlıklara neden olur. Bu gereklilikle oluşturulan tanımlanmış birimler, doğal birimlerden daha güvenilir ölçme sonuçlarının alınmasını sağlar. Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010

9 Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010
EŞİTLİK: Ölçme aracını oluşturan birimlerin birbirine eşit olmasıdır. GENELLİK: Birimin bir çok kişi tarafından bilinmesi ve kullanılmasıdır. KULLANIŞLILIK: Birimin ölçülecek niteliğe uygun olmasıdır. Ölçme işlemini kolaylaştırması, ekonomik olmasıdır. Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010

10 Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010
3- ÖLÇÜT Ölçme sonuçlarının anlamlandırılmasında kullanılan ve bireyler hakkında karar vermemizi sağlayan belirlenmiş kurallar veya standartlardır. Örnek: Üç sınav ortalaması 45 puan ve üstünde olanlar başarılı olacaktır. Sınıfın aritmetik ortalamasına eşit ve üstünde alanlar başarılı olacaktır. Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010

11 Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010
ÖLÇÜT Mutlak Ölçüt Bağıl Ölçüt Mutlak Ölçüt: Ölçme işleminin uygulandığı gruptan bağımsız olarak, ölçme işlemi yapılmadan önce kesin, net ve standart olarak belirlenmiş kriter. Bağıl Ölçüt: Ölçme işlemi gerçekleştirildikten sonra ölçme sonuçlarına göre ve ölçme işleminin yapıldığı gruba bağlı olarak elde edilen ölçüt. Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010

12 Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010

13 Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010
ÖLÇEK Farklı Anlamlarda Kullanılmaktadır ; * Nesnelere sayılar vermede ve bu sayıların kullanılmasında uyulması gerekli kurallar ve kısıtlamalar. * Cetvel ve metre gibi ölçme araçları üzerindeki bölmeler. * Belli bir başlangıç noktasından itibaren değişmez bir birimle bölmelenmiş ölçme aracı. Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010

14 Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010
ÖLÇEK TÜRLERİ 1- Sınıflama (Adlandırma / Nominal) 2- Sıralama (Ordinal) 3- Eşit Aralıklı (Interval) 4- Oranlı (Ratio) Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010

15 1- Sınıflama (Adlandırma / Nominal) Ölçekleri
Nesneleri, belli bir yönden benzeyip benzemediklerine göre sınıflamaktır. Farklılık ve benzerlikler kabaca saptanır. En basit ölçek türüdür. Örnek; - İnsanların cinsiyet (kadın-erkek), medeni hal (evli-bekar-boşanmış), göz rengi (mavi-yeşil-ela) gibi kategorilere ayrılması, - illere kod numarası verilmesi ve her ile ait arabaların aynı numara ile belirtilmesi Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010

16 Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010
¥ Bu ölçekte gruplara verilen sayıların sayısal anlamları yoktur, onlar miktar belirtmezler. ¥ Belli bir başlangıç noktası ve birimi yoktur. ¥ Ölçme sonuçları üzerinde frekans ve mod hesaplama dışında hiçbir matematiksel işlem yapılamaz. * Simetriklik özelliği vardır. A=B ise B=A * Geçişlilik özelliği vardır. A=B ve B=C ise A=C Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010

17 Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010

18 Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010
2- Sıralama (Ordinal) Ölçekleri Ölçülecek değişkenin belirli büyüklüğe göre sıraya konulması işlemidir. Bu ölçekte nesneler, bir özelliğe en az sahip olandan en çok sahip olana ya da en çok sahip olandan en az sahip olana doğru sıralanır ve her bir sıraya bir sayı verilir. Örnek; Bir gruptaki boy sırası, bir koşuda alınan dereceler, bir sınıftaki başarı sırası, KPSS tercihleri sıralaması vb. Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010

19 Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010
¥ Bu ölçekte başlangıç noktası ve sıralar sabit değildir. ¥ Nesnelere verilen sayılar büyükten küçüğe / küçükten büyüğe sıralamayı ifade eder fakat farkın miktarını yansıtmaz. * Geçişlilik özelliği vardır. A>B ve B>C ise A>C * Asimetrik özelliği vardır. A>B ise B>A diyemeyiz Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010

20 Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010

21 Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010
3- Eşit Aralıklı (Interval) Ölçekler Özellikleri, gerçekte yokluğu/hiçliği/olmamayı ifade etmeyen (bağıl-keyfi-tanımlanmış) bir sıfır noktasına göre eşit birimler halinde bölmeleyerek ölçen araçlardır. Örnek; Termometre ile sıcaklık ölçülmesi, kullanılan takvimler, başarı testinden elde edilen standart puanlar. Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010

22 Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010
¥ Sıfır, o noktada ölçülen özelliğin gerçekten hiç bulunmadığı anlamına gelmez yani yokluk ifade etmez. ¥ Bu tür ölçeklerdeki sıfır noktası, sayısallaştırmayı kolaylaştıran bir başlangıç noktasıdır, doğal ya da mutlak sıfır noktası değildir. Dolayısıyla toplama ve çıkarma işlemleri yapılabilirken çarpma ve bölme işlemleri yapılamaz. ¥ Aritmetik ortalama, standart sapma, ortalama kayma miktarı, pearson momentler çarpımı korelasyonu hesaplanabilir. Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010

23 Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010

24 Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010
4- Eşit Oranlı (Ratio) Ölçekleri Birimleri birbirine eşit olan ve gerçek (mutlak) bir sıfır noktası bulunan ölçeklerdir. Dolayısıyla bu ölçekle elde edilen veriler üzerinde her türlü matematiksel işlem yapılabilir. Ağırlık ve uzunluk ölçüleri gibi ölçme araçları bu tür ölçek esasına uygun olarak geliştirilmiştir. Örnek; Metre ile uzunluk; kilogram ile ağırlık ölçülmesi, cisimlerin hacimleri, sınıftaki öğrenci sayısının tespiti vb. Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010

25 Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010

26 Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010

27 Birimleri (Aralıkları)
ÖLÇEK TÜRLERİ Başlangıç noktası Birimleri (Aralıkları) Nitelik Gösterme Nicelik Gösterme Gücü Sıra Fark Oran Sınıflama Ölçeği Yok Var _ Sıralama Ölçeği Var (değişir) Eşit Aralıklı Ölçek Var (tanımlı) (eşit) Oranlı Ölçek Var (gerçek) Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010

28 KPSS’DE ÇIKMIŞ SORULAR
Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010

29 Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010
2007 Değerlendirme yapılırken, ölçüt ile ölçme sonuçlarının aynı birimle ifade edilmesi gerekir. Bunun en önemli amacı aşağıdakilerden hangisidir? A) Ölçme aracının geçerliğini artırmak B) Karşılaştırmada doğru karar verilmesini sağlamak C) Ölçme aracının güvenirliğini artırmak D) Sonuçların anlaşılmasını kolaylaştırmak E) Ölçütün uygun olmasını sağlamak Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010

30 Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010
2007 Değerlendirme yapılırken, ölçüt ile ölçme sonuçlarının aynı birimle ifade edilmesi gerekir. Bunun en önemli amacı aşağıdakilerden hangisidir? A) Ölçme aracının geçerliğini artırmak B) Karşılaştırmada doğru karar verilmesini sağlamak C) Ölçme aracının güvenirliğini artırmak D) Sonuçların anlaşılmasını kolaylaştırmak E) Ölçütün uygun olmasını sağlamak Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010

31 Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010
2009 Aşağıda verilen değerlendirme örneklerinden hangisinde bağıl ölçüt kullanılmıştır? A) Mezun olmak için diploma notunun 4 üzerinden en az 2 olması B) Ortalamanın 10 puan üzerinde alanların sınıfı geçmesi C) Askere ağırlığı 150kg’nin altındaki erkeklerin alınması D) Soruların %80’ini doğru cevaplayanların bilgi yarışması elemelerine katılması E) Yüksek lisansa girebilmek için yabancı dil sınavından en az 70 puan alınması Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010

32 Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010
2009 Aşağıda verilen değerlendirme örneklerinden hangisinde bağıl ölçüt kullanılmıştır? A) Mezun olmak için diploma notunun 4 üzerinden en az 2 olması B) Ortalamanın 10 puan üzerinde alanların sınıfı geçmesi C) Askere ağırlığı 150kg’nin altındaki erkeklerin alınması D) Soruların %80’ini doğru cevaplayanların bilgi yarışması elemelerine katılması E) Yüksek lisansa girebilmek için yabancı dil sınavından en az 70 puan alınması Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010

33 Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010
2002 Aşağıdaki ölçme sonuçlarından hangisi "oranlı ölçekle“ elde edilmiş olabilecek ölçülere bir örnektir? A) Anne babanın eğitim düzeyleri B) Okulun üniversiteye giriş sınavına göre sıraları C) Akademik başarı ve okula yönelik tutum arasındaki ilişki D) Öğrencilerin boyları E) Sınıfların genel başarı düzeyleri Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010

34 Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010
2002 Aşağıdaki ölçme sonuçlarından hangisi "oranlı ölçekle“ elde edilmiş olabilecek ölçülere bir örnektir? A) Anne babanın eğitim düzeyleri B) Okulun üniversiteye giriş sınavına göre sıraları C) Akademik başarı ve okula yönelik tutum arasındaki ilişki D) Öğrencilerin boyları E) Sınıfların genel başarı düzeyleri Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010

35 Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010
2002 Bir öğretmen, değerlendirmede şu amaçlara hizmet etmeyi düşünmektedir. I. Öğrencilerin birbirine göre başarı düzeylerini belirleyerek ileri ve geri öğrenciler için ek önlemler alma II. Ders süresince öğrencilerin öğrenme eksikliklerini belirleyerek bunları, tamamlayıcı etkinliklerle giderme III.Dönem sonunda öğrencilerin bu dersten alacakları notu belirlerken sınıf ortalamasını dikkate alma Bu öğretmen, I, II, III numaralı amaçları için hangi tipte birer değerlendirme yapmalıdır? I. Amaç II.Amaç III.Amaç A) Bağıl Mutlak Bağıl B) Mutlak Mutlak Bağıl C) Bağıl Bağıl Mutlak D) Mutlak Bağıl Bağıl E) Bağıl Mutlak Mutlak Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010

36 Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010
2002 Bir öğretmen, değerlendirmede şu amaçlara hizmet etmeyi düşünmektedir. I. Öğrencilerin birbirine göre başarı düzeylerini belirleyerek ileri ve geri öğrenciler için ek önlemler alma II. Ders süresince öğrencilerin öğrenme eksikliklerini belirleyerek bunları, tamamlayıcı etkinliklerle giderme III.Dönem sonunda öğrencilerin bu dersten alacakları notu belirlerken sınıf ortalamasını dikkate alma Bu öğretmen, I, II, III numaralı amaçları için hangi tipte birer değerlendirme yapmalıdır? I. Amaç II.Amaç III.Amaç A) Bağıl Mutlak Bağıl B) Mutlak Mutlak Bağıl C) Bağıl Bağıl Mutlak D) Mutlak Bağıl Bağıl E) Bağıl Mutlak Mutlak Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010

37 Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010
2004 Bir ölçüm yapılmış sonuç 30 çıkmıştır. Bu çıkan sonuç 60'ın tam, gerçek yarısı ise bu hangi tür ölçek ile ölçülmüştür? A) Oranlı ölçek B) Sınıflamalı ölçek C) Eşit aralıklı ölçek D) Sıralamalı ölçek E) Sabit ölçek Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010

38 Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010
2004 Bir ölçüm yapılmış sonuç 30 çıkmıştır. Bu çıkan sonuç 60'ın tam, gerçek yarısı ise bu hangi tür ölçek ile ölçülmüştür? A) Oranlı ölçek B) Sınıflamalı ölçek C) Eşit aralıklı ölçek D) Sıralamalı ölçek E) Sabit ölçek Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010

39 Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010
2006 Bir öğretmen fen bilgisi öğretiminde performans değerlendirme yaklaşımını kullanmanın öğrencilerin bilimsel yöntem süreç becerilerine etkisini incelemektedir. Bu araştırmadaki bağımlı değişken aşağıdakilerden hangisidir? A) Bilimsel yöntem süreç becerileri B) Fen bilgisi dersi C) Öğretmen D) Öğrenciler E) Performans değerlendirme Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010

40 Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010
2006 Bir öğretmen fen bilgisi öğretiminde performans değerlendirme yaklaşımını kullanmanın öğrencilerin bilimsel yöntem süreç becerilerine etkisini incelemektedir. Bu araştırmadaki bağımlı değişken aşağıdakilerden hangisidir? A) Bilimsel yöntem süreç becerileri B) Fen bilgisi dersi C) Öğretmen D) Öğrenciler E) Performans değerlendirme Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010

41 Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010
2006 Yabancı dil sınavında Duru 80, Berke 40 puan almıştır. Duru’nun yabancı dil bilgisinin Berke’nin yabancı dil bilgisinin iki katı kadar olduğunu öne süren bir kişi, bu ölçme sonuçlarının aşağıdaki ölçek türlerinin hangisiyle elde edildiğini kabul etmektedir? A) Eşit aralıklı B) Sıralama C) Dereceleme D) Sınıflama E) Eşit oranlı Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010

42 Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010
2006 Yabancı dil sınavında Duru 80, Berke 40 puan almıştır. Duru’nun yabancı dil bilgisinin Berke’nin yabancı dil bilgisinin iki katı kadar olduğunu öne süren bir kişi, bu ölçme sonuçlarının aşağıdaki ölçek türlerinin hangisiyle elde edildiğini kabul etmektedir? A) Eşit aralıklı B) Sıralama C) Dereceleme D) Sınıflama E) Eşit oranlı Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010

43 Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010
2006 İş birliğine dayalı bir öğrenme uygulamasında gruplar öğrencilerin soyadlarının baş harfleri kullanılarak oluşturulmuştur. Bu uygulamadaki gruplara ayırma, bir ölçme işlemi olarak kabul edilirse kullanılan ölçek türü aşağıdakilerden hangisidir? A) Sıralama B) Eşit oranlı C) Sınıflama D) Dereceleme E) Eşit aralıklı Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010

44 Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010
2006 İş birliğine dayalı bir öğrenme uygulamasında gruplar öğrencilerin soyadlarının baş harfleri kullanılarak oluşturulmuştur. Bu uygulamadaki gruplara ayırma, bir ölçme işlemi olarak kabul edilirse kullanılan ölçek türü aşağıdakilerden hangisidir? A) Sıralama B) Eşit oranlı C) Sınıflama D) Dereceleme E) Eşit aralıklı Psik.Dan.&Reh. Yusuf ŞARLAK KPSS 2010