KÜRESEL REKABET VE RİSKLERİN YÖNETİMİ KÜRESEL REKABET VE RİSKLERİN YÖNETİMİ Prof. Dr. Emre ALKİN 3 Nisan 2007 Bursa.

... konulu sunumlar: "KÜRESEL REKABET VE RİSKLERİN YÖNETİMİ KÜRESEL REKABET VE RİSKLERİN YÖNETİMİ Prof. Dr. Emre ALKİN 3 Nisan 2007 Bursa."— Sunum transkripti:

1 KÜRESEL REKABET VE RİSKLERİN YÖNETİMİ KÜRESEL REKABET VE RİSKLERİN YÖNETİMİ Prof. Dr. Emre ALKİN 3 Nisan 2007 Bursa

2 Küreselleşme Amacı:Dünyada karşılaştırmalı üstünlüklere dayalı olarak toplam refahın maksimize edilmesi Hedefi:Uluslararası alanda: mal, hizmet, sermaye, insan kaynağı, akışı önündeki tüm engellerin kaldırılması, dolaşımının serbestleştirilmesi

3 Küreselleşme Sürecinin Etkileri Dünya ticareti, turizm hareketleri ve para akışı hızla artmıştır Birleşik kaplara geçişte dengeler hassaslaşmıştır Fiyatların homojenleşmesi söz konusudur Tedarik Zinciri Yönetimi önem kazanmıştır İstihdam sorunları yaşanmaktadır Dev şirketler oluşmuştur Sektörel yapılar değişmektedir Bölgesel işbirlikleri artmıştır

4 Teknolojide çok önemli hamleler yapıldı. Küresel yapılanmada ve refah düzeyinde teknoloji belirleyici faktör. Bilgi tabanlı iş ve faaliyetler ekonomik büyümede daha etkin Yaratıcılık ön plana çıktı. Yeni ürün ve özel ürün ile hem kar marjin yükseltmek, hem de pazarı yönlendirmek mümkün oluyor. Dünya Ekonomilerinde Gelişme ve Temel Eğilimler

5 Dünya Ekonomilerindeki Gelişme ve Temel Eğilimler (devam) Küreselleşme ve Teknoloji, Dağıtım Biçimini de Değiştirmekte Üreticiden-tüketiciye ulaşan kanal kısalıyor, Ürün portföyü çok geniş dev dağıtıcılar oluşuyor, Tam Zamanında Üretim (JIT) sistemi yaygınlaşıyor Lojistik faaliyetlerin önemi artıyor, lojistik şirketlerinin hizmet karışımı genişliyor

6 SON 5 YILIN EN DRAMATİK GELİŞMELERİ : İSTİKRARSIZ KURLAR İSTİKRARSIZ KURLAR PETROL FİYATLARI PETROL FİYATLARI

7 Dolar-YTL’nin Gelişimi

8 EUR/USD Paritesinin Gelişimi

9 BU FİLMİ DAHA ÖNCE GÖRMÜŞTÜK AMA: DOLAR KURU KARŞILAŞTIRMASI 2004 - 2006

10 Petrol Fiyatları ($)

11 ELEKTRİK FİYATLARI: TÜRKİYE VE RAKİP ÜLKELER Kaynak: OECD, 2005

12 SON 5 YILIN EN ÖNEMLİ GELİŞMELERİNDEN BİRİ: TÜRK ŞİRKETLERİNİN KÜRESELLEŞMESİ

13 Yaratıcılık Teknoloji kullanımı Teknolojik atılım Know-how Küçük girişimciler Yaratıcılık Teknoloji kullanımı Teknolojik atılım Know-how Küçük girişimciler Rekabet edebilir olmak GEÇ KEŞFETTİĞİMİZ BİR GERÇEK………

14 İHRACATÇI FİRMALARIN SAYISI % 80 ARTTI  Türkiye’nin küreselleşme süreci hızlandıkça, ihracatı da artıyor. (İstikrarsız İç Pazar 1994-2001 yılları arasında firmaları ihracat yapmaya zorladı.)  1996’da Türkiye’de yalnızca 23,581 ihracat firması vardı. On yıl içerisinde bu rakam neredeyse ikiye katlandı. 2006’da Türkiye’deki ihracatçı firma sayısı 42437’ye çıktı. Bu on yılda % 80’lik bir artış demek.  Bu istatistik, bize lokal firmaların ihracata artan ilgilerini göstermektedir. Artık birçok firma yurt dışında ofisler ve dükkanlar açıyor.

15 İhracatçı Firmalar 1996-2006 Küreselleşmeye doğru mu gidiyoruz??…….

16 KAR ORANLARI DEĞİŞİYOR  TİM’in İlk Bin İhracatçı Araştırması gösteriyor ki, büyük ihracatçıların karları düşüyor.  Araştırmaya göre İlk 500 firmanın toplam karlılık oranı 2004’te %7,78’dir. Bu oran 2005’te %6,27’ye düşmüştür.  Büyük firmaların karlarının düşmesi, bir mesaj olarak algılanmalıdır. “Bir çıkış yolu bulmak zorundayız” mesajı.  Ancak küçük firmalarda iş değişmektedir. İkinci 500 firmanın 2004’te %6 olan karlılığı, 2005 yılında %6,58’e yükselmiştir.

17 Kabuk değiştiren rekabet: kabuk değiştiren ihracat… (Bin $) 20002006 SektörİhracatPayİhracatPay 1Otomotiv2,515,6069.2615,482,06718.05 2Hazırgiyim ve Konfeksiyon7,449,38927.4113,987,65116.31 3Kimyevi Ürünler1,904,3397.018,785,52510.24 4Demir-Çeik2,029,3517.468,673,53710.11 5Elektrik-Elektronik2,283,2968.408,067,3539.41 6Tekstil2,590,3949.535,576,0976.50 7Makine738,2762.724,127,4014.81 8Demir ve Demirdışı Metal936,6023.444,065,3124.74 9Hububat Bakliyat1,141,5394.202,585,9393.02 10Madencilik567,7892.092,080,7272.43 Toplam27,180,265100.0085,761,134100

18 NE YAPARSAK YAPALIM KARLILIK ORANLARI DÜŞÜYOR AMA… (%) SEKTÖRLER iLK 500İKİNCİ 500 2004200520042005 TARIM3.232.455.543.51 SANAYİ8.476.545.757.37 MADEN12.5910.19.73 8.33 TOPLAM7.786.276.00 6.58 Kaynak: TİM İlk 1000 İhracatçı Çalışması, 2004-2005 SÜRPRİZ: KOBİ’LER İYİ GİDİYOR!!

19 ……ŞARTLARZORLAYINCA….

20 DIŞ TİCARETİN SEYRİ 1999-2006 (Milyar $) İTHALATIN İVMESİ İHRACATTAN DAHA FAZLA….

21 İHRACATIN İTHALATI KARŞILAMA ORANI 2001-2006 (Milyon $)

22 DIŞ TİCARET AÇIĞININ DIŞ TİCARET HACMİNE ORANI, % 2002-2006

23 DIŞ TİCARET DENGESİ (Milyon $)

24 Türkiye’nin Bölgesel İhracatı (milyon $) 199620002006 Ülke GrubuİhracatPayİhracatPayİhracatPay AB (25)12,09852.1%15,08654.3%43,93651.6% Afrika1,1595.0%1,3734.9%4,5575.4% Amerika1,8988.2%3,59612.9%6,2287.3% Asya4,52019.5%3,87113.9%15,18617.8% Diğer3,55015.3%3,84913.9%15,23517.9% Toplam23,22427,77585,142

25 ÜLKELER İTİBARİYLE İHRACAT 2006 (Milyon $) Kaynak: TİM

26 TÜRKİYE’NİN KÜRESEL REKABETTE DURUMU NE????

27 TÜRKİYE’NİN YOĞUNLUKLA REKABET ETTİĞİ ÜLKELER İLE KARŞILAŞTIRILMASI Kaynak: Dünya Ekonomik Forumu Rekabet Endeksi 20052004 İrlanda2630 İspanya2923 Slovenya3233 Tunus4042 Slovakya4143 Ürdün4535 Çin4946 Hindistan5055 Polonya5160 Mısır5362 Meksika5548 Bulgaristan5859 Brezilya6557 TURKİYE66 Arjantin7274

28 EN FAZLA İHRACAT YAPAN ÜLKELER 2004 (milyar $) ÜlkeİhracatPay 1Almanya912.310.0 2A.B.D.818.88.9 3Çin593.36.5 4Japonya565.86.2 5Fransa448.74.9 6Hollanda358.23.9 7İtalya349.23.8 8İngiltere346.93.8 9Kanada316.53.5 10Belçika306.53.3 34Türkiye63.10.7 Dünya9153.0100.0

29 EN FAZLA İTHALAT YAPAN ÜLKELER 2004 (milyar $) ÜlkeİhracatPay 1A.B.D.1525.516.1 2Almanya716.97.6 3Çin561.25.9 4Fransa465.54.9 5İngiltere463.54.9 6Japonya454.54.8 7İtalya351.03.7 8Hollanda319.33.4 9Belçika285.53.0 10Kanada279.82.9 22Türkiye97.51.0 Dünya9495.0100.0

30 EN FAZLA DIŞ TİCARET FAZLASI VEREN ÜLKELER 2004 (milyar $) ÜlkeİhracatİthalatFazla 1Almanya912.3716.9195.3 2Japonya565.8454.5111.3 3Rusya183.596.387.1 4Suudi Arabistan126.244.681.7 5İrlanda104.360.743.6 6Hollanda358.2319.338.9 7Kanada316.5279.836.8 8B.A.E.82.847.635.1 9Norveç81.848.133.7 10Çin593.3561.232.1

31 EN FAZLA DIŞ TİCARET AÇIĞI VEREN ÜLKELER 2004 (milyar $) ÜlkeİhracatİthalatAçık 1A.B.D818.81525.5-706.7 2İngiltere346.9463.5-116.6 3İspanya178.6249.3-70.7 4Türkiye63.197.5-34.4 5Avustralya86.4109.4-23.0 6Hindistan75.697.3-21.7 7Portekiz35.854.9-19.1 8Meksika189.1206.4-17.3 9Fransa448.7465.5-16.7 10Polanya74.989.2-14.3

32 EN FAZLA CARİ AÇIK VEREN ÜLKELER 2005 (milyar $) 1A.B.D.-791.5 2İspanya-83.0 3İngiltere-48.3 4Avustralya-42.2 5Fransa-33.6 6İtalya-28.5 7Türkiye-23.1 8Yunanistan-17.5 9Portekiz-17.0 10Hindistan-11.9

33 EN FAZLA CARİ FAZLA VEREN ÜLKELER 2005 (milyar $) 1Japonya165.7 2Çin160.8 3Almanya114.9 4Suudi Arabistan90.8 5Rusya83.6 6İsviçre50.7 7Norveç49.7 8Hollanda40.0 9Singapur33.3 10Kuveyt32.3

34 SWOT ANALİZİ???!!!!

35 GÜÇLÜ YÖNLER  Zengin AB pazarına yakınlık ve ileri düzeyde ticari ilişkiler  Dinamik ve hızlı uyum sağlayabilen insan gücü  Esnek ve yeni teknolojilere açık sanayi yapısı  Firmaların ihracat ve yeni pazarlara giriş konusunda tecrübe kazanmış olması  Sanayi üretim yapısının çeşitliliği  Doymamış talebe sahip geniş iç pazar ZAYIF YÖNLER  Girdi maliyetlerinin yüksekliği (özellikle finansman, enerji ve istihdam)  Pazarlama ve yurtdışı tanıtım eksikliği  Altyapı eksikliği (ulaştırma, yatırım, finans vs.)  Sanayiye yeterince doğrudan yabancı sermayeli yatırımın gelmeyişi (Sebep: karsızlık)  Sektörlerin desteklenmesine yönelik yeterli kaynak sağlanamaması FIRSATLAR  DTÖ kapsamında dünya ticaretinde serbestleşmenin artması  Teknoloji yoğun sektörlerde yapılan yatırımlarda artan kapasite  Merkez Ülke Avantajı; Batı ile Doğu arasında mal ve enerji ticareti için köprü oluşturma imkanları  Türk mallarının “kaliteli” imajının dünya piyasalarında yerleşmeye başlaması TEHDİTLER  Uluslararası rekabetin artması  Bölgesel entegrasyonların gelişmesi  Bölgesel siyasi krizler  Dünya ekonomilerindeki krizler  Tarife dışı engeller

36 Türk Sanayinde Bazı Sorunlu Uygulamalar Plansız Çalışma Alışkanlığı Kopyacılık Yanlış Büyüme Modelleri Yetersiz Yönetim Analiz eksikliği

37 FİNANSAL CEPHEDE NELER OLUYOR????

38 “…ÖZEL TASARRUFLAR BÜYÜMENİN KAYNAĞIDIR…” 38

39 Finansal Araç Tercihleri 2006 Kaynak: TCMB, BDDK, Takasbank, SPK

40 ÖZEL TASARRUF ve EKONOMİK BÜYÜME, 1996-2005

41 ÖZEL TASARRUF VE MİLLİ GELİR KARŞILAŞTIRMASI 1996-2005

42 ÖZEL TASARRUF ve M2Y 1996-2005 (Cari Fiyatlarla, %) TASARRUFLAR AZALIRKEN MEVDUAT ARTIYOR AMA……

43 M2Y ve EKONOMİK BÜYÜME (%) TASARRUFLAR AZALIRKEN BİRİKİMİN HIZI DÜŞER…

44 “…ACABA PARALAR YATIRIM FONLARINA MI GİTTİ????” 44

45 A ve B TİPİ YATIRIM FONLARININ DEĞİŞİMİ 1996-2006 (Cari Fiyatlarla, %)

46 YATIRIM FONLARI ve EKONOMİK BÜYÜME 1996-2006 (%)

47 A VE B TİPİ YATIRIM FONLARININ TOPLAM YATIRIM FONLARI İÇERİSİNDEKİ PAYI 1995-2006 (%)

48 “…KUVVETLİ BANKACILIK KUVVETLİ EKONOMİ DEMEKTİR…” 48

49 MEVDUAT VE EKONOMİK BÜYÜME 1996-2005 (% Değişim)

50 MEVDUATIN GSMH’YE ORANI (%) YERİMİZDESAYIYORUZ..

51 “….BANKALARIN KREDİ VERME EĞİLİMİ DE DEĞİŞTİ….”

52 Kaynak: TCMB, Sektör Kredileri TOPLAM KREDİLER İÇERİSİNDE İMALAT SANAYİ KREDİLERİNİN PAYI 2002-2006 BANKALAR İÇİN ÜRETİM RİSKLİ DE…

53 Kaynak: TCMB, Sektör Kredileri TOPLAM KREDİLER İÇERİSİNDE BİREYSEL KREDİLERİN PAYI 2004-2006 ……VATANDAŞ DAHA MI GÜVENİLİR????

54 “…BÜTÜN YÜKÜ BANKALARIN SIRTINA YÜKLEMEYELİM…” 54

55 Halka Arzlar (Milyon Dolar) 1990985,311 1991391,627 199294,424 1993152,447 1994270,480 1995246,783 1996167,922 1997420,377 1998383,348 199987,413 20002,809,532 2001243 200256,467 200311,252 2004482,575 20051,743,964 2006188,018 TOPLAM8,304,166 HALKA ARZLAR “…şirketlere kaynak Aktarmanın en önemli metodu…”

56 İşlem Hacmi (Milyon Dolar) 1990100 1991183 1992454 1993970 1994870 1995958 19961,769 19973,582 19984,750 19995,266 20005,943 20013,552 20024,476 20036,663 200410,733 200513,959 FACTORING “…çok sıkışınca imdada koşar…”

57 İşlem Hacmi (Milyon Dolar) 19981.941 1999945 20001.629 2001731 20021.327 20032.165 20042.920 20054.235 2006-Eyl3.689 LEASING “….taksit taksit senin olsun…”

58 “..PEKİ BAŞKA ALTERNATİF YOK MU????” 58

59 Türkiye’de bankacılık sektörü reel sektöre kaynak aktarma noktasında son derece yetersiz kalmaktadır. Kaynaklar, reel sektörün finansmanından çok bireysel kredilere ve hizmet sektörüne ayrılmaktadır.Türkiye’de bankacılık sektörü reel sektöre kaynak aktarma noktasında son derece yetersiz kalmaktadır. Kaynaklar, reel sektörün finansmanından çok bireysel kredilere ve hizmet sektörüne ayrılmaktadır. Son dönemde Türkiye’nin makro ekonomik gelişmeler konusunda önemli yol kat etmesi ile birlikte, yabancı fonlar risk sermayesi ve özel plasman yoluyla Türk şirketlerine kaynak ayırmaya başlamışlardır.Son dönemde Türkiye’nin makro ekonomik gelişmeler konusunda önemli yol kat etmesi ile birlikte, yabancı fonlar risk sermayesi ve özel plasman yoluyla Türk şirketlerine kaynak ayırmaya başlamışlardır. Dolayısıyla Türk şirketleri alternatif kaynak olarak risk ve girişim sermayesi ile özel plasman imkanları gündeme almalıdırlar.Dolayısıyla Türk şirketleri alternatif kaynak olarak risk ve girişim sermayesi ile özel plasman imkanları gündeme almalıdırlar. Reel Sektöre Alternatif Kaynak: Risk Sermayesi ve Özel Plasman

60 ÖZEL PLASMAN (PRIVATE EQUITY) 60

61 Son Dönemdeki Özel Plasman İşlemleri YılSektörŞirketAlıcıPay % Fiyat (US$) 2006Alkollü İçecekMey IckıTexas Pacific Group90810 2006Dijital PlatformDigiturkProvidence Capital47150 2005Sinema TEPE Cinemax IS Girişim Sermayesi10014 2005Oto KiralamaDo-CARK.C.S.C7529 2005Oto KiralamaIntercityTurkven3015 2004Ev EşyasıStep HalicilikIS Girişim Sermayesi303 2003GıdaUnikom Soros Investment Capital 10013 2003EğlenceMars SinemaIS Girişim Sermayesi665 2001TeknolojiProbilIS Girişim Sermayesi2015 2001TıpInnova Vakıf Girişim Sermayesi 253 2001TeknolojiTeknoplasma Vakıf Girişim Sermayesi 252 2000SporGalatasarayAIG21 2000AmbalajIşıklar AmbalajCommercial Capital1310 2000EğlenceAFMAIG2815 1996PerakendeBIMMerrill Lynch3525 61

62 DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE GİRİŞLERİ, BİRLEŞMELER VE SATIN ALMALAR 62

63 DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE GİRİŞLERİ (milyar $)

64 TÜRKİYE’DE KURULAN YABANCI SERMAYELİ ŞİRKET SAYISI YeniToplam 1954-1999 4,159 20004474,606 20014845,090 20024985,588 20031,1086,696 20042,1208,816 20052,87911,695 2006 Oca-Ağu2,20913,904 ULUSLAR ARASI SERMAYENİN İLGİSİ ARTIYOR…

65 Türkiye’de Gerçekleşen En Son Satın Almalar CITIBANK  AKBANK SAUDI OGER & TEL. ITALIA  TÜRK TELEKOM GE CAPITAL  GARANTI BANKASI BNP PARIBAS  TEB VODAFONE GROUP  TELSİM FORTIS  DIŞBANK DEXIA  DENİZBANK NAT. BANK OF GREECE  FİNANSBANK HSBC  DEMİRBANK BANK HAPOALIM  C BANK TEXAS PACIFIC GROUP  MEY İÇKİ 65

66 Türkiye’de Sınırötesi Birleşme ve Satın Almalar (milyon $) Kaynak: Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Örgütü’nün (UNCTAD) "2006 Dünya Yatırım Raporu SatışlarAlışlar 200320042005200320042005 Türkiye28213213,39571088,806 Dünya296,988380,598716,302296,988380,598716,302 Pay% 0.09% 0.03% 1.87% 0.00% 0.03% 1.23

67 SONUÇ????

68 OLAYPERYODTEPKİ1 YIL SONRA PEARL HARBOUR BASKINI 7-29 ARALIK 1941 -10.215.3 KORE SAVAŞI23 HAZ-17 TEM 1950 -12.931.4 KÜBA KRİZİ23 AĞUS-26 OCAK 1961 -8.836.6 VIETNAM SAVAŞI31 OCAK- 5 MART 1968 -5.613.7 KUVEYT İŞGALİ2 AĞUS. 1990- 16 OCAK 1991 -11.132.3 11 EYLÜL OLAYLARI 11 -19 EYLÜL 2001 -7.015.0 S&P 500 Dalgalanmalarda asla pozisyon değiştirme……

69 BAZI MAKRO TAVSİYELER Statik kalıplar içinde olmayın, risk profili geceden sabaha bile değişebilir. Model kurun ama esiri olmayın: Modeller şokları önceden haber veremez. Her dalgalanma bir “risktir” ve her zaman ihtimal dahilinde olmalıdır

70 BAZI MAKRO TAVSİYELER-2 Geçmiş günlerin dataları ile programlanmış modeller gelecekte ne olabileceğini yansıtmayabilir, istatistik tuzağına düşmeyin. Risk parametrelerinin bazıları kriz ortamında anlamlı olamazlar, daha elastik ve dinamik olun.

71 UNUTULMAMASI GEREKENLER: Modeller yöneticiler içindir, yöneticiler modellerin içinde olmamalı Riski Yönetmek ve “Riske sokmamak” karıştırılmamalı Risk Takibi ve Hesaplaması mümkün olduğu kadar pratik hayatla bağlantılı olmalı. Risk yönetimi bir teknik veya bilimden çok sanat olarak değerlendirilmelidir. İçinde insan davranışları olan hiçbir şey pozitif bilimle çözülemez.

72 REKABETİN GELİŞTİRİLMESİNDE ÖNE ÇIKAN FAKTÖRLER  ÜRETKENLİK  YENİLİK  ARAŞTIRMA – GELİŞTİRME (AR-GE)  YÖNETİŞİM  YATIRIM

73 TÜRKİYE İMALAT SANAYİ İÇİN REKABET STRATEJİSİ Düşük fiyata milyonlarca ürün (Çin gibi) X Rasyonel fiyata kaliteli ürün

74 GİRİŞİMCİNİN ÇIKMAZI Teknoloji Para Para teknoloji ile gelir… Teknoloji için para gerekir…

75 BANKALAR YENİ KRİTERLERLE REEL SEKTÖRE ESKİSİ KADAR İLGİ GÖSTEREMEYECEK ARACI KURUMLAR AŞIRI SERMAYELENDİRİLMİŞ VE YABANCI ORTAKLIKLARA HAZIR DEĞİL SEKTÖRÜN TECRÜBELİ İSİMLERİ ÖZEL PLASMANLAR İÇİN DAHA CESUR HAMLELER YAPMALI REEL SEKTÖR ULUSLAR ARASI STANDARTLARDA ŞEFFAFLIĞI SAĞLAYAMADIĞI İÇİN YABANCI SERMAYEYE ULAŞAMIYOR BANKA HARİCİ FİNANS KURUMLARINA YENİ DÖNEMDE DAHA FAZLA İLGİ OLACAK (Basel II ETKİSİ)

76 ARTIK PARA KAZANMAK ve DALGALANMALARDA AYAKTA KALMAKİÇİN… 1.MARİFET 2.HIZ 3.FİNANSAL OPERASYON GEREKİYOR… KAR MARJLARI VE PİYASA ŞARTLARI “HIZLI BALIK” OLMAYI GEREKTİRİYOR

77 ŞİRKETİNİZE YATIRIMCI BULMAK İÇİN… 1.İYİ BİR FİKİR (MARİFET, İNNOVASYON, FİNANSAL MANEVRA KABİLİYETİ, VS) 2.ŞEFFAF MALİ TABLOLAR 3.İŞİNE SAHİP ÇIKAN PATRON GEREKİYOR.....

78 UNUTMAYALIM: “İYİ İŞİN PARA ARAMA DEVRİ” BİTTİ “ARTIK PARA İYİ İŞİ ARIYOR…” MARİFETLİ VE HIZLI OLAN KAYNAĞI BULUYOR VE DALGALANMALARDA AYAKTA KALIYOR…..

79 TEŞEKKÜRLER