Çözülme, Toprak Oluşumu ve Toprak Çeşitleri

... konulu sunumlar: "Çözülme, Toprak Oluşumu ve Toprak Çeşitleri"— Sunum transkripti:

1 Çözülme, Toprak Oluşumu ve Toprak Çeşitleri
Dış Kuvvetler Çözülme, Toprak Oluşumu ve Toprak Çeşitleri Erozyon Heyelan Bazı Öss Soruları Motivasyon

2 Çözülme ve toprak oluşumu
DIŞ KUVVETLER Enerjisini güneşten alan ve yeryüzünü şekillendirmede olumsuz etkisi olan kuvvetlerdir. Çözülme ve toprak oluşumu Erozyon Heyelan Akarsular

3 Yer altı suları ve kaynaklar
Karstik şekiller Buzullar

4 Rüzgarlar Göller Gel-git Dalgalar ve akıntılar

5 Çözülme ve Toprak Oluşumu
Kayaların havadaki gazlar, su, sıcaklık farkı ve canlıların etkisiyle dağılıp ufalanmasına çözülme denir. Çözülme

6 Çözülme İki Şekilde Olur :
Mekanik çözülme ( fiziksel parçalanma ) : Günlük ve yıllık sıcaklık farkları sonucunda olur. Bu çözülme ile kayalar, küçük parçalara ayrılır fakat toprak oluşmaz. Çünkü su ( nem ) yoktur. En çok çöllerde, en az ekvatoral bölgede görülür. Mekanik çözülme

7 görülür. En az çöllerde….
b) Kimyasal çözülme : Kayaların, su ve sıcaklığa bağlı olarak ufalanmasıdır. Bu çözülmede toprak oluşur. Su ve sıcaklık fazla olursa kimyasal çözülme de fazla olur. En çok ekvatoral bölge, muson iklimi ve ılıman okyanus iklim bölgelerinde görülür. En az çöllerde…. Ekvatoral bölge Amazon nehri

8 Akarsular – Alüvyal toprak
Toprak Oluşumu Oluşum bakımından topraklar ikiye ayrılır : A ) Taşınmış topraklar : Verimlidirler. Bulundukları iklim bölgesinin özelliklerini göstermezler. Akarsular – Alüvyal toprak

9 Rüzgarlar – Lös toprak

10 Buzullar – Moren ( buzultaş ) topraklar

11 Humus : Topraktaki bitki kalıntılarıdır.
B ) Yerli topraklar : Ana kaya üzerinde taşınmadan oluşur. Bu toprakların oluşumunda iklim, ana kayanın özelliği, bitki örtüsü, eğim, zaman ve canlılar gibi faktörler etkilidir. Humus : Topraktaki bitki kalıntılarıdır. 1- Tundra toprakları : Tundra iklim toprağıdır. Çoğu zaman donmuş durumdadır.

12 2- Podzol ( gri ) topraklar : Soğuk ve nemli bölgelerin toprağıdır
2- Podzol ( gri ) topraklar : Soğuk ve nemli bölgelerin toprağıdır. Fazla yıkanmıştır. Sibirya ve Avrupa’nın kuzeyinde görülür. Ülkemizde Batı Karadeniz.

13 3- Kahverengi orman toprakları : Ilıman okyanus ikliminin geniş yapraklı orman bölgelerinin
toprağıdır. Humusça zengindir ve verimlidir. ABD ve Batı Avrupa’da görülür. Ülkemizde Karadeniz’de, Marmara’da, İç Anadolu’da ve Torosların yüksek kesimlerinde.

14 4- Kırmızı ( terra-rosa ) topraklar : Akdeniz iklim bölgesinde, kalkerli araziler üzerinde
oluşur. İçindeki demir oksitlendiğinden kırmızı renk almıştır. Akdeniz, Kıyı Ege, Güney Marmara ve Güneydoğu Anadolu’da görülür.

15 5- Laterit topraklar : Yüksek sıcaklık ve bol yağışın görüldüğü Ekvatoral iklim
bölgelerinde oluşur. Verimsizdir. Ülkemizde Doğu Karadeniz.

16 6- Çernozyum ( kara ) topraklar : Orta kuşağın yarı nemli step ( bozkır ) bölgelerinde
oluşur. Dünyanın tarım için en elverişli toprağıdır. Verimlidir. Orta Avrupa, Kafkaslar Çin ve ABD’de görülür. Ülkemizde ise Erzurum – Kars çevresinde.

17 7- Kestane renkli step topraklar : Step ( bozkır ) iklim bölgelerinde oluşur. Verimi azdır.
Ülkemizde İç Anadolu, Doğu Anadolu, İç batı Anadolu ( Afyon, Uşak, Kütahya ), ve Güneydoğu Anadolu’da görülür.

18 8- Çöl toprakları : Çöl ikliminin toprağıdır
8- Çöl toprakları : Çöl ikliminin toprağıdır. Az yıkandığından kireç ve tuz yönünden zengindir. Toprak oluşumunu tamamlamamıştır. Sulanabilirse tarım yapılabilir.

19 Erozyon Bitki örtüsünce fakir, eğimli yamaçlardaki toprak örtüsünün akarsular ve sel suları ile aşındırılmasına denir. Bu işi rüzgar yaparsa buna da rüzgar erozyonu denir.

20 Erozyon, verimli tarım alanlarını daraltır. Barajların ömrünü kısaltır.

21 Ülkemizde en fazla İç Anadolu, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu’da görülür.
Rüzgar erozyonu da en çok İç Anadolu’da görülür.

22

23

24 Erozyonu önlemek için, en başta ağaçlandırma yapmak ve her türlü bitki örtüsünü
korumak gerekir.

25 Tarlalar eğim yönünde sürülmemelidir
Tarlalar eğim yönünde sürülmemelidir. Eğimli yerlerde, taraçalama ( basamak ) yapılmalıdır.

26

27 Anızların yakılması engellenmelidir.

28 Nöbetleşe ( münavebeli ) ekim yapılmalıdır
Nöbetleşe ( münavebeli ) ekim yapılmalıdır. Tarlayı bölümlere ayırıp her bölüme farklı ürün ekme veya her sene farklı bitki ekme.

29 Toprak Kayması ve Heyelan
Toprağın üst kısmının eğimli yamaçlardan aşağı inmesine toprak kayması, toprakla beraber alttaki tabakalar ve ana kayanın kaymasına da heyelan denir.

30

31

32 Heyelanı artıran faktörler ; eğimin fazla olması, yağış, tabakaların durumu, toprağın
ve kayanın cinsidir.

33

34 Yağış

35 Toprağın cinsi

36 Heyelanlar en fazla ilkbahar mevsiminde görülür
Heyelanlar en fazla ilkbahar mevsiminde görülür. Sebebi, toprağın suya doymuş olmasıdır. Sonbahar Yaz Kış İlkbahar

37 Ülkemizde heyelanlar en çok, Karadeniz bölgesinde özellikle de Doğu Karadeniz’de
olmaktadır. Karadeniz

38 I 15 18 II 10 17 III 1 11 IV 5 20 V 4 Gece ( °C ) Gündüz
Aşağıdakilerden hangisi, taşın ufalanması veya ayrışmasında etken değildir? A) Humus B) Bitkiler C) Taşın cinsi D) Sıcaklık E) Nemlilik ÖYS Taşların mekanik yolla çözülmesi, hangi iklim tipinin yaygın olduğu bölgelerde daha çok görülür? Sıcak kuşak ekvatoral B) Sıcak kuşak muson C) Ilıman kuşak karasal D) Ilıman kuşak okyanus E) Soğuk kuşak kutup ÖYS Yandaki tabloda gece ve gündüz sıcaklık ortalamaları verilen beş yörenin hangisinde mekanik çözülmenin en fazla olması beklenir? I B) II C) III D) IV E) V 1988 ÖSS Gece ( °C ) Gündüz I 15 18 II 10 17 III 1 11 IV 5 20 V 4

39 IV V II III I Yukarıdaki haritada numaralarla gösterilen yerlerin hangisinde fiziksel ufalanma en çok etkilidir? I B) II C) III D) IV E) V 1995 ÖYS

40 Günlük sıcaklık farkının fazlalığı ve donma – çözülme olaylarının sıklığı mekanik çözülmeyi
hızlandırır. Buna göre, aşağıdaki yerlerin hangisinde mekanik çözülmenin en az olması beklenir? Ekvatoral ormanlar B) Çöller C) Kutup altı bölgeler D) Dağların yüksek kesimleri E) Orta kuşak karalarının iç kesimleri 2002 ÖSS Türkiye’nin toprak tipleri bakımından çeşitlilik göstermesinde aşağıdakilerden hangisi en az etkilidir? Bölgeler arasında iklim farklılıklarının olması B) Yükselti farkının fazla olması C) Arazinin farklı kayaçlardan oluşması D) Doğal bitki örtüsünün çeşitlilik göstermesi E) Heyelanların sık görülmesi ÖYS

41 II V I IV III Yukarıdaki Türkiye haritasında numaralanmış yerlerin hangilerinde görülen erozyonun başlıca nedenleri bitki örtüsünün seyrekliği ve yağışların düzensizliğidir? A) I ve II B) I ve III C) II ve V D) III ve IV E) IV ve V ÖSS ( İ ) Aşağıdakilerden hangisi rüzgar erozyonundan korunma yollarından biri değildir? A) Toprağa otsu bitkiler ekilmesi B) Rüzgar yönünde dik ağaçlandırma yapılması C) Tarlaların nadasa bırakılmaması D) Tarlaların eğim yönünde sürülmesi E) Meralarda aşırı otlatmanın engellenmesi ÖSS

42 Türkiye’nin aşağıdaki özelliklerinden hangisi, engebeli ve yüksek olmasının bir sonucu
değildir ? A) Kışın, iç kesimlerde don olaylarının uzun sürmesi B) Kıyı kesimleriyle iç kesimlerde nüfus yoğunluğunun farklı olması C) Büyük akarsu ağızlarında delta ovalarının bulunması D) Yol yapım giderlerinin yüksek olması E) Bitki türlerinin çeşitlilik göstermesi 2004 ÖSS

43

44

45

46 Deising By Koyuncu