AİLE EĞİTİMİ.

... konulu sunumlar: "AİLE EĞİTİMİ."— Sunum transkripti:

1 AİLE EĞİTİMİ

2 HOLLANDA’ YA HOŞGELDİNİZ

3 Bana genellikle özürlü bir çocuk büyütmenin nasıl bir şey olduğunu sorarlar. İşte anlatıyorum…

4 Bir bebek sahibi olacağınızı anladığınız anda yaşadığınız duygu, İtalya’ya güzel bir seyahat planı yapmaya benzer. İtalya hakkında bir sürü kitap ve broşür alırsınız ve harika planlar yapmaya başlarsınız. Coliseum,Mikelanjelo’nun Davut’u,Venedik’teki gondollar. İtalya’nca birkaç sözcük bile öğrenirsiniz.Herşey çok heyecan vericidir.

5 Aylar süren beklemeden sonra,o gün gelir çatar
Aylar süren beklemeden sonra,o gün gelir çatar.Bavullarınızı toplar,yola çıkarsınız.Birkaç saat süren yolculuktan sonra,uçağınız havaalanına iner.Hostes mikrofonu eline alır ve ‘Hollanda’ya hoş geldiniz’ der.

6 ‘Hollanda’mı. ’ dersiniz. ‘Ne Hollanda’sı. Ne demek istiyorsunuz
‘Hollanda’mı?’ dersiniz. ‘Ne Hollanda’sı? Ne demek istiyorsunuz?Ben İtalya’ya bilet almıştım.Benim İtalya’ya gitmem gerek.Tüm yaşamım boyunca İtalya’ya gitmenin düşünü kurdum ben.’

7 Fakat uçuş rotasında bir değişiklik yapmışlardır
Fakat uçuş rotasında bir değişiklik yapmışlardır. Hollanda’ya inmişsinizdir ve orada kalmanız gerekir.

8 Önemli olan sizi korkunç,iğrenç ve pis bir yere,açlığın ve hastalıkların ortasına bırakmamışlardır.Sadece farklı bir yerdesinizdir.

9 Bu yüzden çıkıp yeni broşürler ve kitaplar almanız ve yepyeni bir dil öğrenmeniz gerekmektedir.Ve daha önce hakkında hiçbir şey bilmediğiniz insanlar tanımak zorundasınızdır.

10 Gittiğiniz yer sadece farklı bir yerdir
Gittiğiniz yer sadece farklı bir yerdir.Oradaki yaşam İtalya’dakinden daha yavaştır,İtalya kadar etkileyici değildir.Fakat bir süre orada kaldıktan sonra nefesinizi tutar ve çevrenize bir bakarsınız…Ve Hollanda’nın yel değirmenlerini fark edersiniz ve lalelerini.

11 Fakat tanıdığınız herkes İtalya’ya gidip gelmektedir…Sürekli orada geçirdikleri güzel günleri anlatmaktadırlar… Ve yaşamınız boyunca ‘Evet,benim de gitmem gereken yer orasıydı.Ben de aynı planı yapmıştım’ dersiniz. Bu nedenle duyduğunuz acı asla,asla dinmez…Çünkü yitirdiğiniz düş çok önemli bir düştür.

12 Ancak… Tüm yaşamınızı İtalya’ya gidemediğiniz için üzülerek geçirirseniz,Hollanda’nın güzelliklerinin hiçbirinin tadını çıkaramazsınız. Emily Perl KINGSLEY

13 FARKLI ÖZELLİĞE SAHİP ÇOCUKLARIN AİLELERİYLE YAPILAN ÇALIŞMALAR
Ailelerin farklı çocukları olduğunu ilk duyduklarında,öğrendiklerinde hissettikleri duygular,çok karmaşık duygulardır.Ailelere çocuklarının durumuna ilişkin ilk ilk bilgilerin nasıl verildiği,ailenin uyum sürecini belirleyen en önemli nedenlerden biridir.(Dale,1997)

14 Ailelerin Tepkilerini Açıklayan Modeller
Aşama Modeli:Ailelerin yoğun bir şok,karmaşıklık,şaşkınlık,yas,aşırı üzüntü,hayal kırıklığı,kaygı,red,suçluluk ve savunma mekanizmalarının yaşandığı tepkisel aşama,daha sonra uyum ve duruma alışma süreçlerini yaşadıklarını varsayan modeldir.

15 Sürekli Üzüntü Modeli:Aileler gerek aile içi yaşantıları,gerekse toplumsal tepkilere bağlı olarak sürekli bir üzüntü ve kaygı içindedirler.Çocuğun farklılığının kabulü ve bu üzüntü bir arada yaşanabilir ve ailenin uyum süreci böylece gelişir.

16 Kişisel Yapılanma Modeli:Duygulardan çok bilişi temel almakta ve ailelerin farklı tepkilerini bu duruma getirdikleri farklı yorumlara,farklı algılara bağlamaktadır.Diğer bir deyişle anne babaların kendilerine ve çocuklarına ilişkin geçmiş deneyimleri,beklentileri ailelerin tepkilerini belirlemektedir.

17 Çaresizlik,Güçsüzlük ve Anlamsızlık Modeli:Farklı özellikleri olan bir çocuğun anne babada yarattığı duygular,yakın çevrenin tepkileriyle çok yakından ilişkilidir.Onların durumu olumsuzluk ve çaresizlik içinde algılaması anne babanın da benzer duygular içine girmesine neden olmaktadır.

18 Kardeşlerin Duyguları ve Tepkileri
Fark etmeme,görmezlikten gelme, Kıskançlık ve kötü davranma, Korku, Utanma,sıkılma, İnsan ilişkilerine ve farklılıklara duyarlılığın artması şeklinde olumlu duygular.

19 AİLELERLE BİRLİKTE ÇALIŞMA
Özel gereksinimi olan çocukların ailelerine ilişkin yargılar iki binli yıllarda değişmekte ailenin çocuk yetiştirme rolüne eğitimcilik rolü de ağırlıklı olarak eklenmektedir. Özellikle anne babaların çocuklarının eğitimlerinden anlamayacağı bunun bir uzmanlık dalı olduğu görüşünün yerini ‘anne babalar,çocuklarının ilk daimi öğretmenleridir.’görüşü almaktadır.

20 Araştırma sonuçları anne babaların çocuklarının günlük yaşama uyumları için gerekli pek çok beceriyi öğrenmelerinde onlara yardımcı olduklarını daha da ötesi anne babaların çocuklarına bu becerileri öğretebildiklerini göstermektedir. Ayrıca anne baba katılımının okula,öğretmene,aileye ve özellikle de çocuğa önemli katkılar getirdiği gözlenmektedir.

21 Ancak katılım her zaman istenilen düzeyde gerçekleşememekte,bazı engellerle karşılaşılmaktadır.
Bu engellerin aşılabilmesi ise ancak etkili bir anne baba ,öğretmen işbirliği ve iletişimiyle mümkün olabilmektedir.

22 Anne,Baba-Öğretmen İş birliği
Anne,baba-öğretmen iş birliği,anne babalar ve öğretmenlerin öğretim amaçlarına ulaşmada birlikte çaba göstermesi olarak tanımlanabilir. Böylesi bir işbirliğinin gerçekleşmesi öğretmene anne babaya ve çocuğa pek çok yararlar sağlamaktadır.

23 Üretken bir anne,baba,öğretmen işbirliğinin uzmanlara ve öğretmenlere sağladığı yararlar şöyle sıralanabilir:

24 Anne babanın ve çocuğun beklentilerinin,gereksinimlerinin daha iyi anlaşılmasını sağlar.
Çocuğun okul dışındaki yaşantısı için önemli olan bir çok davranışın belirlenmesinde daha anlamlı veriler elde edilmesine yardımcı olur.

25 Etkinlik pekiştireçleri ve sosyal pekiştireçler anne babalar tarafından daha geniş bir alanda kullanılabilir. Uygun davranışların hem ev hem de okul ortamlarında pekiştirilmesi için daha fazla olanak sağlar.

26 Anne babaların çocuğun davranışlarındaki değişikliklere ilişkin dönütleri,uygulanan programların sürekli değerlendirilerek gelişmesine katkı sağlar. Anne babaların eğitim sürecine katılımının sağlanması yasal düzenlemelerin sürekliliğini sağlar.

27 Aynı duruma anne baba açısından bakıldığında üretken bir anne baba ve öğretmen işbirliğinin anne babalara sağladığı yararlar şöyle sıralanabilir:

28 Öğretmenin amaçlarının ve çocuğun gereksinimlerinin daha iyi anlaşılmasını sağlar..
Özel gereksinimi olan bir çocuğun anne babası olarak hak ve sorumlulukları hakkında bilgi edinmelerine yardımcı olur. Anne babaya çocuğun okul programı ve bu programa nasıl katılabileceği konusunda bilgi sağlar.

29 Okul programlarının olumlu etkilerinin evde de sürdürülmesinin yollarını arar. Çocuğun ev yaşamı için uygun olacak işlevsel davranışları öğrenmelerine yardımcı olacak becerileri geliştirir.

30 Bugün ve gelecekte çocuğu için önemli kaynaklara ulaşmayı sağlar
Bugün ve gelecekte çocuğu için önemli kaynaklara ulaşmayı sağlar. Anne baba ve öğretmen işbirliğinin anne babalara sağlayacağı tüm bu yararlar çocuklarının eğitimi için daha fazla katılımcı olmalarını da beraberinde sağlayacaktır.

31 Üretken bir anne baba-öğretmen işbirliğinin çocuğa sağladığı yararlar ise şöyle sıralanabilir:

32 Çocuğun en önemli iki çevresi arasında tutarlılık sağlanır.
Çocuğun gelişimi ve öğrenmesi için daha çok fırsat sağlanır. Kaynakların ve hizmetlerin daha ulaşılabilir duruma gelmesi sağlanır.

33 Etkili Anne Baba-Öğretmen İşbirliğini Engelleyen Etmenler
Anne baba-öğretmen işbirliği sağlandığında bundan hem çocuk hem aile hem de öğretmenler oldukça kazançlı çıkarlar. Ancak anne baba-öğretmen işbirliği her zaman gerçekleşmeyebilir.Bu durumda öğretmen de,anne baba da çocuk için en iyisini düşünmesine rağmen zaman zaman karşı karşıya gelebilir,anlaşmazlıklar olabilir.

34 Bunların yanı sıra bazı anne babalar ve öğretmenler birbirlerine ilişkin çeşitli ön yargılara ve tutumlara sahip olabilirler. Anne babalar öğretmenlerin olumsuz davranan,otoriter ya da ulaşılamaz olmalarından şikayetçi olabilirler. Öğretmenler de anne babaların ilgisiz,işbirliğine yanaşmayan ya da okula uzak durduklarından şikayetçi olabilirler.

35 Öğretmenlerin anne babalarla etkili bir işbirliği kurmasını engelleyen tutum ve davranışlar genellikle şöyle sıralanabilir:

36 Anne babaları çaresiz kişiler olarak görme,
Uzak ve mesafeli davranma, Anne babaları psikolojik sorunları olan insanlar olarak görme, Çocuğun bu durumlarından anne babaları sorumlu tutma, Anne babaları yetersiz görme, Anne babalara ilişkin olumsuz beklentiler içinde olma, Anne babaları çeşitli terimlerle etiketleme eğiliminde olma.

37 Öğretmenlerin bu tür tutum ve davranışlarının yanı sıra benzer biçimde anne babalar da etkili öğretmen-anne baba işbirliğinin kurulmasını engelleyen tutum ve davranışlara sahip olabilirler.

38 Anne babaların ekonomik yetersizlikleri,
Öğretmenle işbirliği yapmadaki isteksizliği, Evdeki diğer aile bireylerinin sorumluluğunun fazla olması, Evdekilerin gerektiği kadar sorumlu davranmamaları.

39 Etkili Anne Baba Öğretmen İşbirliğini Engelleyen Etmenlerin Ortadan Kaldırılması:

40 Etkili anne,baba-öğretmen etkileşimini engelleyen etmenlerin başında olumsuz iletişim gelmektedir.
Öğretmenler ve anne babalar arasındaki olumsuz etkileşim,birbirlerinin rollerini ve sorumluluklarını anlamadaki karşılıklı eksiklikleriyle ilişkili olabilir. Ancak iletişimin iyileştirilmesinde sadece anne babaların değil diğer bireylerin de önemli rollerinin olacağı unutulmamalıdır.

41 Böyle bir düşünceden hareketle özel gereksinimi olan çocuğun eğitimine anne babaların daha fazla katılımının sağlanmasından öncelikli olarak üç grubun sorumlu olduğu söylenebilir. Bunlar: Anne babalar, Eğitimciler, Yasal dayanaklar.

42 Anne Babalar Bir görüşe göre anne babalar değişimin savunucuları ve çocuklarının haklarını elde etmede onların sözcüleridir. Savunucu bir başkasının haklarını savunan ya da onun adına konuşan kişidir.Özel gereksinimi olan çocukları anne babaları da yıllardan beri bu görevi yerine getirmekte çocuklarının haklarını savunmaktadırlar.

43 Özellikle iki binli yılların başında savunuculuk rollerini son derece etkili bir biçimde yerine getirmektedirler. Bunun en önemli göstergesi dünyadaki örneklerine benzer biçimde ülkemizde de anne babalar bir araya gelerek çocuklarına eğitim olanakları sağlamak,onların haklarını savunmak ve sözcülük etmek için çeşitli örgütler kurmalarıdır.

44 Anne babaların sivil toplum örgütleri aracılığıyla çocukları için özel eğitim sağlama çabalarının yoğunluğu bu amaçla kurulan vakıf ve derneklerin çokluğundan anlaşılmaktadır. Anne baba örgütleri özel eğitime katılımı sağlamak için diğer örgütlerden daha fazla çaba gösterirler.

45 Bu çabalar aynı zamanda kendilerinin de etkin katılımını beraberinde getirdiğinden anne baba örgütleri özel eğitimdeki birçok yenilik için itici güç oluşturur. Dolayısıyla anne babaların örgütlenmesi ve çocuklarına sağlanacak eğitim hizmetleri konusunda söz sahibi olmaları eğitimcilerle işbirliklerinin daha etkili duruma gelmesine yol açacaktır.

46 Eğitimciler Uzmanlar öğretmenlerin özel gereksinimi olan çocukların gereksinimlerini karşılamak olan geleneksel sınıf öğretmenliği rolünün daha da farklılaşarak çalışma alanlarının genişlemesinin gerekli olduğunu belirtmektedirler.

47 Böyle bir düşünce,öğretmenlerin özel gereksinimi olan öğrencinin başarılı bir yaşama geçişinde kritik bir öneme sahip olan öz bakım sosyal,mesleki ve boş zaman becerilerini kazandırmaktan daha farklı roller üstlenmesini gerektirir.

48 Özel eğitimciler,öncelikle özel gereksinimi olan öğrencinin evde,okulda ve toplumda yeterli duruma gelmesini içeren işlevsel becerilerin gelişimi ve edinimi konusunu ele almaktadırlar. Buradan hareketle,öğretmenler sınıfın dışındaki olaylarla da ilgilenmeli,öğrencilerine sağlanacak destek ve yardımlar için okul dışına yönelmelidir.

49 Anne babalar eğitim hizmetlerinin topluma ve eve yönelik olarak yaygınlaştırılmasında en önemli itici güçtür.. Okul dışındaki başarıları ve özel bazı becerileri edinmeleri konusunda bilgi edinirler.

50 Anne babalar,çocuklarının davranışlarındaki değişiklikleri öğretmenlere bildirmekten çok daha fazlasını yaparak çocuklarına yeni beceriler öğretmek,hatta okulda öğrendiği becerileri evde tekrar etmek konusunda öğretmenlerle çalışabilirler.

51 Araştırmalar anne babalarla işbirliğine dayalı çalışmalar yapılmasının özellikle okul öncesi dönemdeki özel gereksinimi olan çocuklarda erken müdahale programları konusunda önemli etkileri olduğunu kanıtlamaktadır.

52 Kısaca özel eğitimciler ‘anne babalar,çocuklarının eğitim programlarından anlamazlar.’
Ya da ‘Anne babalar bir şeyleri yanlış yapacakları için çocuklarına öğretmemelidirler.’şeklindeki eski görüşleri bırakmışlardır. Artık öğretmenler,anne babaların güçlü bir müttefik ve iş birlikçi olduklarını benimsemektedirler

53 Yasal Dayanaklar Yasada yer alan özel eğitimin temel ilkelerinde,
‘Özel eğitim hizmetleri,özel eğitim gerektiren bireyleri sosyal ve fiziksel çevrelerinden mümkün olduğu kadar ayırmadan planlanır ve yürütülür. ‘Ailenin özel eğitim sürecinin her boyutunda etkin katılımlarının sağlanması esastır.’ifadeleri anne baba katılımının sağlanmasına yönelik önlemlerin alınmasının gereğini işaret etmektedir.

54 11. Maddede farklı konu ve sürelerle özel eğitim gerektiren bireyler için temel yaşam becerileri kazandırmada ailelerin ve yakın çevrelerinin etkin rol almaları gereği belirtilmektedir.

55 18.madde ile de ‘Özel eğitim okullarında açılan yaygın eğitim programlarına katılan özel eğitim gerektiren bireyler ile söz konusu okulların aile eğitimi programlarına katılanlarda öğrencilerin birinci derecede yakınlarının eğitimleri süresince iaşe ve ibateleri Bakanlıkça karşılanır.’denerek,ailenin ekonomik güçlükleri nedeniyle aile eğitimi hizmetlerinden yararlanamaması engeli de ortadan kalkmaktadır.

56 Özel eğitimcilerin özel gereksinimi olan çocukların aileleri ve anne babalarıyla etkili olarak çalışabilmeleri üç etmenle ilişkilendirilebilir:

57 1.Pek çok anne baba katılmak istemektedir.
2.Araştırma ve uygulamalar anne babaların katılımı ile eğitimin etkililiğinin arttırılabileceğini göstermektedir. 3.Yasal durum mevcuttur.

58 Yararlanılan Kaynaklar
Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği Özel Gereksinimli Çocuklar ve Özel Eğitime Giriş(Editör:Prof.Dr. Ayşegül ATAMAN) Ailelerle Birlikte Çalışma(Yard. Doç. Dr. Atilla CAVKAYTAR)