SITMA Plasmodium Prof. Dr. Semra KUŞTİMUR.

... konulu sunumlar: "SITMA Plasmodium Prof. Dr. Semra KUŞTİMUR."— Sunum transkripti:

1 SITMA Plasmodium Prof. Dr. Semra KUŞTİMUR

2 Türkiye’de P. vivax (Tersiyana sıtması)
S.B Sıtma Savaşı Daire Başkanlığı yılları verileri: P. falciparum ( Tropika sıtması) P. malaria ( Quartana sıtması) P. ovale Miks sıtma ( 2 etken)

3

4 İnvaziv şekilleri polar hücrelerdir.
Konak hücreye apikal kompleksleri (roptiri proteinleri) ile girerler. Eritrosit membranında protein,kh ve lipitlerde değişiklik yaparak geçirgenliği artırır. Hb en önemli O2 , amino asit kaynağıdır. Heme + globin parçacıkları Hemozoin

5 PATOJENİTE Ekzo –eritrositer evrede karaciğere ait klinik belirti yok
P. vivax ve P. ovale ‘de hipnozoit formlar Eritrositer şizogoni P. vivax , P. ovale 48 saat P. falciparum saat P. malaria saat P. vivax ‘ da eritrosit enfekte olunca sıtma nöbetleri başlar. En çok eritrosit enfekte olur (%1-2)

6 Anemi: 4-6 kez devam eden şizogoni
K.İ. eritropoezde yavaşlama Otoimmun mekanizma Hemoglobinüri Splenomegali Hemoglobinemi Nötropeni Trombositopeni Sitoadherans kapillerlerde tıkanma doku ve organlarda anoksi veya hipoksi

7 İmmun kompleksler (böbrek, beyin) dolaşımda yavaşlama, tıkanma beyinde ödem ve koma ( serebral sıtma) Sıtma pigmentleri dalak, karaciğer, beyinde renk değişimi Hipoglisemi( tropika sıtması) Kinin, kinin türevleri İnsulin salınımı k.c glukogenezis dokuda glukoz tutulumu

8 P. VİVAX SITMASINDA KLİNİK
Kuluçka dönemi gün (8-9 ay) Prodnom dönemi (başağrısı,bulantı,kusma) Başlangıçta ateş 2-4 gün düzensiz Klasik üşüme-titreme ile nöbet Ateş 40,6 ˚C (öğleden sonra yükselmeye başlar, bulantı,kusma,dudakta uçuk) Bol terleme

9 Hepato-splenomegali, sarılık, ateş tanı koydurucu
Tedavi edilmeyen, tam radikal tedavi uygulanmayan olgularda spontan iyileşme Ancak 8-10 hafta sonra nükslerle NÖBET 30-40 hafta sonra uzun dönem nükslerle NÖBET

10

11 PARAZİTOLOJİK TANI Lamlar temiz olmalı (sabunlu su, alkol)
Erişkinde yüzük,orta parmak ucundan çocukda topuk alt kısmından kan lama alınır 1. İNCE YAYMA KAN PREPARATI 2. KALIN DAMLA KAN PREPARATI

12

13 İnce yayma tesbit edilir : metil alkol (3-5 dk) absolü etil alkol,%95 etil alkol(10-15 dk)
Kalın damla tesbit edilmez. GİEMSA ile boyama : pH olan saf su ile sulandırılır.(8.5 g NaH2PO g KH2PO4 1 Lt saf su içinde eritilir. pH 7.2) 20-30 dk bekletilir. Su ile yıkanır. Kalın damla şale içindeki saf su ile yıkanmalıdır

14

15

16

17 İNDİREK TANI YÖNTEMLERİ
Antikorları gösterme: İFA,İHA,ELİSA MOLEKÜLER TANI YÖNTEMLERİ DNA, ribozomal RNA probları daha özgül PCR Nested PCR HIZLI TESTLER (Dipstik) (10-15 dk) Histidinden zengin proteini saptar( parazit / µl kan)

18

19 ÜLKEMİZDE SITMA TEDAVİSİ
P. vivax’ da klorokine direnç bildirilmemiştir. DSÖ’ nün önerdiği radikal tedavi uygulanmakta. Klorokin: Kan şizontosidi, güvenli, iyi tolere edilir. 15 yaş üzeri kişilerde ve erişkinlerde; 1. ve 2. günlerde mg 3. gün mg Çocuklara; 1.ve 2. günlerde mg/ kg 3. gün mg/ kg

20 Primakin: Kan gametositleri ve karaciğer hipnozoitlerine etkili
Erişkinlerde 1./4. günden itibaren 15 mg (14 gün) Çocuklarda 1./4. günden itibaren 0.25 mg/kg (14 gün) Klorokine dirençli P. falciparum tedavisi Meflokin- kuvvetli ve uzun etkili kan şizontosidi Kinin veya kinidin Sulfadoksin Pirimethamin Fansidar

21 DİĞER İLAÇLAR Amodiakin Diamino-diafenilsülfon (DDS veya Dapson) Proguanil ( Klorquanid)- klorokinle kombine Tetrasiklin- doksisiklin Klindamisin Artemisin- hızlı etkili şizontosit

22 TOKSOPLAZMOZ Toxoplasma gondii Kesin konak kedi
Etobur,otobur ve omnivor canlılar ara konak Kedi dışkısı ile milyonlarca ookist atılır. Kist içeren az pişmiş veya çiğ etlerle, ooksit içeren su ve gıdalarla bulaşabilir. Akut enfeksiyon geçiren anneden fetusa transplatensal yol,organ plantasyonu,kan nakli ile geçebilir.

23

24 İMMUN SİSTEMİ SAĞLAM KİŞİLERDE AKKİZ TOKSOPLAZMOZ
%10-20’ sinde oluşan servikal lenfadenopati ile hasta gelir. Ağrısız, hareketli 3 cm’ den büyük, sert veya yumuşak lenf nodülleri Ateş, halsizlik, gece terlemeleri, kas ağrıları, boğaz ağrısı,döküntü, hepatosplenomegali, karın ağrısı, korioretinit Semptomlar birkaç ayda kaybolur. İyileşmeyen,kronikleşen olgularda görülür.

25 İMMUN SİSTEMİ BASKILANMIŞ OLANLARDA AKKİZ veya REAKTİV TOKSOPLAZMOZ
AIDS Dışı Olgular; Santral sinir sistemi Myokardial, pulmoner toksoplazmoz Tedavi edilmeyen olguların %99 unda ölüm AIDS’li Olgularda; Beyin, akciğer ve göz tutulumu Akut solunum yetmezliği ile multiorgan tutulumu Toksoplazmik ensefalit Pulmonar tutulum

26 OKÜLER TOKSOPLAZMOZ Toksoplazmik korioretinit ( göz ağrısı, görmede azalma) Sağlam bireylerde subklinik seyreder.

27 Konjenital Toksoplazmozda Klinik Belirtiler
2. ve 3. trimestırda bulaşma: Mikrosefali Hidrosefali Beyinde kalsifikasyon Genel sarılık Hepatomegali Korioretinit Hamileliğin ilk 3 ayında bulaşma: Abortus Ölü doğum Hamilelik sonlandırılabilir

28 TANI Direk İnceleme: Mikroskobi: BOS, heparinize sıvı, salgılar, doku örnekleri Giemsa ile boyanır Antijen saptama : Doku kesitlerinde,doku kültürlerinde immunofloresan Nukleik asit saptama: PCR (amniyotik sıvıda konjenital toksoplazmoz tanısında çok duyarlı İzolasyon Yöntemleri: Hücre kültürleri, fareye inokulasyon

29

30 Serolojik Testler Antikor saptama: Metilen mavisi boyama testi (SFDT) Aglütinasyon testleri, IFA, EIA Ig G avidite testi ( enfeksiyonun en az 4-5 ay içinde oluştuğunu saptar) Yeni enfeksiyonu gösteren testler: Özgül Ig A ve özgül Ig E antikorlarını saptayan

31

32 Özgül Ig G Testi Ig G (+) Ig G (-) Özgül Ig M testi Ig G(+), Ig M (+)
Son 2 yıl içinde enf, veya yanlış + Ig M Ig G (+), Ig M (-) 6 aydan fazla enf Avidite testi Ig G avidite düşük: Olası yeni enf Ig G avidite yüksek: En az 12 haftadan önce enf İlk örnekten 3 hafta sonra ikinci örnek alınır. Her 2 örnekte Ig G, Ig M ve Ig G avidite sonuçlarının konfirmasyonu için lab a gönderilir. Gerekliyse müdahale öncesi aglütinasyon farklılığı, Ig A ve Ig E test edilir.

33 Hamilelerde tanısı konmuş akut enf
Her 2-4 haftada bir fetal ultrasound Amniyotik sıvı örneği alınmalı Amniyotik sıvı sedimenti PCR Fare veya doku kültür inokülasyonu Teki/ ikisi birlikte (+): Enf İkisi de (-):Belki enf, yenidoğan değerlendirilmeli

34 TEDAVİ Primetamin + sulfadiazin: Konj. toks, oküler toks, AIDS’li hastalarda kullanılıyor Spiramisin: Hamilelerde fetüsü korumak Primetamin ve sulfadiazin + lökovarin: Immun sist. baskılanmışlarda

35 Primetamin ile kombine
İkincil Alternatif İlaçlar: Primetamin ve klindamisin + lökovarin Primetamin / Sulfadiazin + atovakuan: Hafif tablolu erişkinlerde Diğer İlaçlar: Azitromisin Klaritromisin Dapson Primetamin ile kombine

36 LEŞMANYOZ Doğal kaynaklar Vahşi ve evcil karnivorlar Küçük memeliler
İnsanlar Vektörler Phlebotomus Lutzomyia cinsi kum sinekleri

37 L. infantum, L. donovani, L. chagasi
Klinik Tablo: Visseral leşmanyoz Kutanöz leşmanyoz Mukokutanöz leşmanyoz Diffüz kutanöz leşmanyoz Post kalaazar dermal leşmanyoz Etkenler: L. infantum, L. donovani, L. chagasi L.infantum, L. tropica, L.major,L.mexicana, L. chagasi, L. braziliensis L. braziliensis, L. donovani, L. panamensis L. mexicana,

38 Türkiye’ de Visseral Leşmanyoz
Etken; L. infantum Rezervuar; Köpekler Genellikle 12 yaş altı çocuklarda yılları S.B. verileri 78 Akdeniz bölgesi 30 Ege bölgesi 30 Orta Anadolu bölgesi

39 VL’ un Klinik Belirtileri
RES hücrelerini enfekte eder. Ateş Kilo kaybı Splenomegali Anemi Hepatomegali Lenfadenopati Öksürük İştah kaybı İshal Ödem (L. chagasi)

40 Türkiye’de Kutanöz Leşmanyoz
Endemik, Güneydoğu Anadolu bölgesi, Şanlıurfa’ da en çok Çukurova, Ege, Marmara, Batı Akdeniz, Orta Anadolu’ da da görülür. L. tropica en sık görülen etken (kuru tip) L. major ve L. infantum Adana’ da. yılları arasında olgu

41 KL’ de Klinik Belirtiler
Subklinik kalabilir. 1-12 hafta kuluçka dönemi Eritemli papül ağrısız nodül ülser kabuklanma nedbe dokusu ile iyileşme Yaş tipte lezyon geniş, iltihaplı,hızlı ilerler kısa sürede nedbe ile iyileşir. Sekonder bakteriyel enf sık görülür, ağrı yapar.

42 Leşmanyozda TANI VL: Dalak,lenf nodu,K.İ aspirasyonları,k.c biyopsisi,venöz kan buffy coat,idrar,BAL sıvısı, plevral effüzyon,GIS biyopsi, orofarinks örnekleri KL:Kutanöz lezyon %70 alkol ile iyice temizlenir. Ülser tabanı bistüri ile kazınır. Aspirasyon, punch biyopsi örnekleri

43

44 TANI Boyalı preparatların mikroskobik incelenmesi (Giemsa)
Kültür: NNN besiyeri, %30 fetal sığır serumlu Drosophila besiyeri Moleküler teknikler Serolojik testler: Formol jel testi (Ig G, Ig M’ de ) IFA, ELİSA, Immunblot, Dipstik testi (k39 ag)

45

46

47

48

49

50

51 TEDAVİ Kriyoterapi,ısıtma,cerrahi eksizyon Na stiboglukonat (VL,KL)
Meglümin antimoniat (KL) Pentamidin isetiyonat (VL için alternatif) AMB ve lipozomal AMB Allopurinol (KL) Heksadesil fosfokolin (Miltefosine – VL,KL)

52 TRİKOMONYAZ Trichomonas vaginalis Ürogenital sistem patojeni
Seksüel yolla bulaşır. Sadece trofozoit formu bulunur.

53 Klinik Önemi Kadınlarda: Vajinit, servisit,üretrit Bol,sıvı,yeşilimsi,köpüklü,kötü kokulu akıntı Vajinal ve vulvar kaşıntı %20 oranında dizüri Erkeklerde: Asemptomatik Üretrit HIV geçisinde kofaktör. Yenidoğan pnömonisinin bir etkeni

54

55 TANI 1 saat içinde bakılmalıdır !!!!!!
Direk inceleme: vajinal ve üretral akıntı,prostatik sekresyon,idrar sedimenti Taze örnek + 1 damla SF veya Ringer eriyiği 1 saat içinde bakılmalıdır !!!!!! Boyama Yöntemleri: Giemsa,Gram, May-Grünwald

56

57 Kültür: CPLM (laktoz,sistein,k.c ekstresi,maltoz)
TYM (Tripticase- Yeast extract –maltose) Diamond TPS-1 besiyerleri Antijen saptama yöntemleri: Hızlı,kolay tanı LA testi (duyarlılığı yüksek) Immunfloresan Dipstik testi NA saptama yöntemleri (%90 duyarlı, %98 özgül) Ticari kit yok İdrar örneklerinde duyarlılık düşük

58 TEDAVİ Metronidazol oral tercih edilir.
3 x 250 mg/ gün 7 günlük tedavi Secnidazol: Yan etkileri az Erişkin x 500 mg tek doz Çocuk mg / kg tek doz Tinidazol Eşler birlikte tedavi edilmelidir.