Prof.Dr.M.Sait Gönen İstanbul Bilim Üniversitesi Endokrinoloji B.D

... konulu sunumlar: "Prof.Dr.M.Sait Gönen İstanbul Bilim Üniversitesi Endokrinoloji B.D"— Sunum transkripti:

1 Prof.Dr.M.Sait Gönen İstanbul Bilim Üniversitesi Endokrinoloji B.D
Hirsutizm Virilizm Prof.Dr.M.Sait Gönen İstanbul Bilim Üniversitesi Endokrinoloji B.D

2 Hirsutizm - Virilizm Kadınlarda androjenlere hassas bölgelerde vellöz kılların terminal kıllara dönüşmesine denir Virilizm hirsutizme ek olarak erkek sekonder seks karakterlerinin varlığına denir Ses kalınlaşması Kas kitlesinde artma Meme atrofisi Alında erkek tipi saç dökülmesi Kliteromegali Android tipte vücut yapısı

3 FERRIMAN-GALLEWAY SKORLAMASI

4 Hiperandrojenizm Sebepleri
Androjen artışı Testosteron Over kaynaklı Periferik dönüşümlü Androstenedion Dihidroepiandrosteron-sülfat Adrenal kaynaklı 5 alfa redüktaz enzim aktivitesi Seks hormon bağlayıcı globulin azalması

5 Dolaşımdaki Androjenik Hormonlar ve Kadınlardaki Özellikleri
Androgenik gücü Serum Düzeyi ng/ml Üretim Adrenal % Kaynağı Over ÇevreDönüşüm T 100 5-25 50-75 DHT 250 - And 10-20 30-50 40-60 10 DHEAS Az >95 <5

6 ETYOLOJİ İdiyopatik Polikistik over sendromu
Konjenital adrenal hiperplazi Over tümörleri Adrenal tümörler Cushing sendromu İlaçlar androjenler, progestinler, danazol, siklosporin, feniton Testiküler feminizasyon İnsülin rezistans sendromları Akromegali, Prolaktinoma

7 TEMEL YAKLAŞIM Hirsutizm dokümantasyonu Nadir sebeplerin dışlanması
FG skorlaması Nadir sebeplerin dışlanması Virilizm bulguları İleri yaşlarda başlaması ( > 30 yaş) Ani başlaması Hızlı artması Androjen seviyelerinin aşırı artması

8 ANAMNEZ Menstrüasyon düzeni Semptomların başlama yaşı
Semptomların gelişme hızı Galaktore İlaç anamnezi Kilo anamnezi Aile anamnezi

9 FİZİK MUAYENE FG skorlama Virilizm bulguları
Cushing Sendromu bulguları Galaktore Abdominal-pelvik kitle

10

11

12

13

14

15

16

17

18 Hirsutism Etyolojisi;
Yapısal,(En sık rastlanan sebep) Polikistik ovarium Sendromu, Over tümorleri,(hilus hücre Tm,arenoblastoma) Cushing Sendromu, Adrenogenital Sendromlar, İyatrojenik olanlar, (diazoxide,cyclosporin, minoxidil,difenhidantoin,ACTH,androjenler,difenhidantoin,aminoglutetimid vb) Diğerleri(Noonan send,ensefalitis,MS,kafa travması,erkek psödohermafroditism)

19 LABORATUAR Testosteron DHEA-S Prolaktin LH / FSH
Total Serbest DHEA-S Prolaktin LH / FSH 17 hidroksi progesteron Gereğinde diğer testler

20 Konjenital Adrenal Hiperplazi
Non-klasik 21 hidroksilaz eksikliği Prematür adrenarş Hiperkalemi KAH aile anamnezi olanlar 17 hidroksiprogesteron yüksekliği olanlar Tanıda ACTH stimülasyon testi Tedavide glukokortikoidler

21 Cushing Sendromu Fizik muayene özellikleri
24 saatlik idrarda kortizol itrahı Dexametazon süpresyon testleri ACTH seviyesi ölçümü Tedavide pitüiter veya adrenal yaklaşım

22 Androjen salgılayan over-adrenal tümörler
Virilizm bulguları Ses kalınlaşması Kas kitlesinde artma Meme atrofisi Alında erkek tipi saç dökülmesi Kliteromegali Android tipte vücut yapısı Oligo-Amenore Androjen seviyesi yüksekliği Over-Adrenal kitle

23 Polikistik Over Sendromu
Menstrüel düzensizlik Hiperandrojenizm belirtisi Klinik - Hirsutizm Biyokimyasal - Hiperandrojenemi Diğer nedenlerin dışlanması

24 PCOS Klinik Bulguları Menstrüel düzensizlik Hiperandrojenizm
LH / FSH oranı > 2 Ultrasonografi İnfertilite Obezite İnsülin rezistansı - Diyabetes mellitus

25 PCOS Menstrüel Disfonkisyon
Estrojen etkisi ile endometrial hiperplazi Genellikle sık-aşırı kanama Anovulatuar siklus Genellikle peripubertal başlar Gecikmiş puberte sık görülür

26 PCOS Hiperandrojenizm
Klinik Hirsutizm Akne Virilizm görülmez Laboratuar % olguda hiperandrojenizm Testosteron artışı sıktır Genellikle over kaynaklıdır

27 ULTRASONOGRAFİ Periferik yerleşimli multipl küçük folliküller
Over stroması artmış Tüm PCOS olgularda görülmez PCOS dışında da çok sık görülür

28 PCOS Obezite-İnsülin Rezistansı
Diyabetes mellitus % 10 Sendrom X- Koroner arter hastalığı

29 Hirsutizm Tedavisi Nedene yönelik tedavi İdyopatik ve PCOS
İlaç kesilmesi Tümör rezeksiyonu Glukokortikoidler İdyopatik ve PCOS Kozmetik tedavi Kilo kaybı Oral kontraseptifler Antiandrojenler

30 Tedavide Bilinmesi Gerekenler
Tedavi etkisinin ancak 3-6 ay sonra başladığı Tedavi kullanıldığı sürece etkili olduğu Kilo vermenin etkili olduğu Kozmetik yaklaşımın güvenli olduğu Traşlama, Ağda, Epilasyon, Elektroliz Düşük FG skorlularda sadece bilgilendirme - ikna

31 Oral Kontraseptifler % 60-80 olguda etkilidir LH inhibisyonu
Overlerin süpresyonu SHBG yapımının arttırılması Düşük doz estrojen Androjenik aktivitesi düşük projestinler norethindron, desogestrel, norgestimate

32 ANTİANDROJENLER Siproteron asetat Spironolakton Flutamid Finasterid

33 HİPOGONADİZM Primer (Hipergonadotropik hipogonadizm) Sekonder
(Hipogonadotropik hipogonadizm)

34 Sekonder Hipogonadizm Sebepleri
İzole gonadotropin eksikliği Kallman sendromu Hipopitüitarizm SSS tümörleri SSS lezyonları Anoreksia nervoza Hipotiroidi Genetik hastalıklar Prader Willi Laurence-Moon Biedl

35 Primer Hipogonadizm Sebepleri
Kız Turner sendromu Overyen yetmezlik Gonadal diskinezi Erkek Kleinefelter Sendromu Testiküler yetmezlik Anorşi Kriptorşi

36 Erkekte Testiküler Yetmezlik
Enfeksiyonlar Radyasyon Antineoplastik ajanlar Ketokanazol Travma Testiküler torsiyon Otoimmün hasar Kronik hastalıklar

37 Klinefelter Sendromu 47 XXY karyotip Atrofik testis
Ekstremite uzunluğu Normal pubertal geişme Gynekomasti FSH-LH yüksekliği Değişken testosteron seviyesi Bozuk spermatogenez

38 Turner Sendromu 45 XY karyotip Boy kısalığı Female fenotip
Seksüel infantilizm Mikrognathia, balık ağzı, kısa-yele boyun, metakarp kısalığı, kulakların aşağıda olması, kübitis valgus, piitozis, renal malformasyonlar, aort koarktasyonu

39 Hipogonadizmde laboratuar
Primer Gonad hormonları düşük Gonadotropinler yüksek Sekonder Gonadotropinler düşük

40 Gecikmiş Puberte Sekonder seks karakterlerinin
Kızlarda 13 yaş (meme tomurcuklanması) Erkeklerde 14 yaş (testis büyümesi) başlamamış olması Hipogonadotropik hipogonadizm ayırdedilmelidir

41 Erkek Hipogonadizmi - Muayene
Sekonder seks karakterleri Tanner sınıflaması Testis muayenesi Önükoid oranlar (pubis-ayak> 2cm baş-pubis, kulaç>2cm boy) Anosmi Pitüiter bulgular Jinekomasti

42 Erkek Hipogonadizmi - Laboratuar
Testosterone FSH, LH Diğer hipofiz hormonları Karyotip analizi Semen analizi > 20 milyon sperm/ ml, >40 milyon/ejekülat, >%60 hareketli

43 Erkek Hipogonadizmi - Tedavi
Testosteron replasmanı Testosteron enanthat 250 mg/ 3 hafta i.m. Skrotal testosteron patch Transdermal testosteron patch Yan etkiler Hepatotoksisite Acne, jinekomasti, agressif davranış Prostat hiperplazi, prostat kanseri Uyku apnesi, eritrositoz Ciltte kaşınyı, kızarıklık

44 Erkek Hipogonadizmi - Tedavi
Spermatogenez Human korionik gonadotropin (hCG) LH aktivitesinde Human menapozal gonadotropin (hMG) FSH aktivitesinde Pulsatil gonadotropin releasing hormon tedavisi

45 Amenore Sebepleri Konjenital anatomik lezyonlar Over kaynaklı
Turner sendromu, polikistik over sendromu Overian yetmezlik(menapozal, spontan, cerrahi) Hipotalamus Fonksiyonel (kilo kaybı, anoreksi, egzersiz, stress, kronik hastalık) Organik lezyonlar (tm, enf, inf, rady vs) Doğumsal Hipofiz lezyonları Organik lezyonlar Hiperprolaktinemi Diğer hipertiroidi, hipotiroidi, diabetes mellitus, androjen kullanımı

46 Amenorede Tanısal Yaklaşım
Primer amenore Sekonder seks karakterleri Tanner sınıflaması Pelvik ultrasonografi Estrodiol FSH, LH PRL TSH Karyotip analizi

47 Amenorede Tanısal Yaklaşım
Sekonder amenore Hamilelik ekarte edilir Anamnez, Fizik muayene FSH PRL TSH Testosteron, DHEA-sülfat

48 Kadında Hipogonadizm tedavisi
Nedene yönelik tedavi Hormon replasman tedavisi Östrojen Progesteron Ovülasyon indüksiyon tedavisi LH aktivitesindeki hCG( human korionik gonadotropin) FSH aktivitesindeki hMG( human menapozal gonadotropin) Siklik gonadotropin releasing hormon tedavisi