DENETİM ŞİRKETLERİ BİLGİLENDİRME PROGRAMI MUSTAFA SÖZEN UZMAN 02/08/2016 ANKARA.

... konulu sunumlar: "DENETİM ŞİRKETLERİ BİLGİLENDİRME PROGRAMI MUSTAFA SÖZEN UZMAN 02/08/2016 ANKARA."— Sunum transkripti:

1 DENETİM ŞİRKETLERİ BİLGİLENDİRME PROGRAMI MUSTAFA SÖZEN UZMAN 02/08/2016 ANKARA

2  Türkiye Muhasebe Standartları’nın Uygulama Kapsamına İlişkin Kurum Düzenlemeleri  Denetimin Konusu  Denetime Tabi Olacak Şirketlerin Belirlenmesi  TTK’nın Denetime İlişkin Hükümleri  Denetime İlişkin Kısıtlamalar  Denetim Raporu ve Denetim Görüşünün Oluşturulması GÜNDEM

3 I- TÜRKİYE MUHASEBE STANDARTLARININ UYGULAMA KAPSAMINA İLİŞKİN KURUM DÜZENLEMELERİ

4 Türkiye Muhasebe Standartlarının Yayımlanması ve Uygulanmasında Kamu Gözetimi Kurumunun Yetkisi  KAMU GÖZETİMİ, MUHASEBE VE DENETİM STANDARTLARI KURUMUNUN TEŞKİLAT VE GÖREVLERİ HAKKINDA KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME (660 Sayılı KHK) MADDE 9 ‒ (1) Kurulun görev ve yetkileri şunlardır: a) …… uluslararası standartlarla uyumlu Türkiye Muhasebe Standartlarını oluşturmak ve yayımlamak. b) Türkiye Muhasebe Standartlarının uygulamasına yönelik ikincil düzenlemeleri yapmak …  MADDE 26 ‒ (2) Kurul, değişik işletme büyüklükleri, sektörler ve kâr amacı gütmeyen kuruluşlar için 9 uncu madde uyarınca belirlenen standartlardan farklı düzenlemeler yapmaya, bağımsız denetimin kapsamını ve içeriğini belirlemeye yetkilidir. Bu düzenlemeler, ilgili standartların cüz’ü addolunur.

5 6102 sayılı TTK’ya göre KGK’nın Yetkisi  MADDE 88– Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunun yetkisi  (1) 64 ilâ 88 inci madde hükümlerine tabi gerçek ve tüzel kişiler münferit ve konsolide finansal tablolarını düzenlerken, KGK tarafından yayımlanan, Türkiye Muhasebe Standartlarına, …..ve bunların ayrılmaz parçası olan yorumlara uymak ve bunları uygulamak zorundadır.  (3) KGK, değişik işletme büyüklükleri, sektörler ve kâr amacı gütmeyen kuruluşlar için özel ve istisnai standartlar koymaya ve farklı düzenlemeler yapmaya yetkilidir. Bu standart ve düzenlemeler, Türkiye Muhasebe Standartlarının cüz’ü addolunur.  TTK Geçici Madde 1/4 Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu, değişik işletme büyüklükleri, sektörler ve kâr amacı gütmeyen kuruluşlar itibarıyla Türkiye Muhasebe Standartlarından muaf olacakları tespit etmeye veya bunlar için ayrı düzenlemeler yapmaya yetkilidir.

6 . MALİYE BAKANLIĞINA VERİLECEK FİNANSAL TABLOLAR Vergi Uygulamaları 1 Seri Nolu M.S.U.G.T. R.G. 26/12/1992 213 Sayılı V.U.K. 6102 TTK Yetki: VUK 175. Mk.257 Amaç : Bilanço us. göre muh. açıklanması Kapsam : Bilanço es. göre defter tutanlar bu Tebliğe uymak zorundadırlar Değerleme Kısımları : Bazı hesapların nasıl değerleneceği açıklanmamıştır. Uygulamada VUK ile doldurulmuştur. Güncellemeler : 1992 yılında yayımlanan bu tebliğde gerekli güncellemeler yapılmamıştır. Bilanço Esasına Göre Defter Tutma (Md.182- 192) Değerlemeler (Md.258-330) Tek Düzene Uymama Cezası 5000-TL (Md.353) TTK Md.64/5 Defter tutma yükümlülüğü TTK’ya tabi gerçek ve tüzel kişiler, - VUK’un defter tutma ve kayıt zamanıyla ilgili hükümleri -1 s.nolu MSUGT ile getirilen düzenlemelere uymak zorundadır TTK’nın -defter tutma, envanter, mali tabloların düzenlenmesi, -aktifleştirme, karşılıklar, hesaplar, değerleme, saklama ve ibraz hükümleri 213 sayılı Kanun ile diğer vergi kanunlarının aynı hususları düzenleyen hükümlerinin uygulanmasına, vergi kanunlarına uygun olarak vergi matrahının tespit edilmesine ve buna yönelik mali tabloların hazırlanmasına engel teşkil etmez.

7 Türkiye Muhasebe Standartlarının Uygulama Kapsamına İlişkin Kurum Düzenlemeleri  TMS UYGULAMA KAPSAMINA İLİŞKİN KURUL KARARI (26/8/2014 Tarih ve 29100 sayılı R.G.)  1- Ekli listedeki kurum…ve işletmelerin …. finansal tablolarının hazırlanmasında Türkiye Muhasebe Standartlarının uygulanmasına, (Ekli liste: SPK ve BBDK’ya tabi İşletmeler, Sigorta ve emeklilik şirketleri, Borsa İstanbul Piyasalarında faaliyet göstermesine izin verilen işletmeler)  2- Ekli listede yer almayan kurum, kuruluş ve işletmelerin de münferit veya konsolide finansal tablolarının (1/1/2014 tarihinden önce başlayan hesap dönemlerine ait olup hazırlanmamış veya genel kurula sunulmamış olanlar dâhil) hazırlanmasında isteğe bağlı olarak Türkiye Muhasebe Standartlarını uygulayabileceğine,  3- Yukarıdaki kapsama dâhil olmayanlar için Kurumca bir belirleme yapılıncaya kadar yürürlükteki mevzuatın uygulanmasının devamına, karar verilmiştir.

8 Bağımsız Denetime Tabi Olup TMS’leri Uygulamayan Şirketlerin Fin. Tablolarının Hazırlanmasında Uygulanacak İlave Hususlar İlave Hususlar 1- Hazırlanacak Finansal TablolarBilanço, Gelir Tablosu, Nakit Akış Tablosu ve Özkaynak Değişim Tablosu 2- Reeskont İşlemleriİHTİYARİ 3- KonsolidasyonİHTİYARİ 4- AmortismanZORUNLU 5- Değer DüşüklüğüZORUNLU (MSUGT’de Öngörülüyorsa) 6-Kıdem Tazminatı HesaplanmasıZORUNLU Yukarıdaki düzenlemelerle ilgili olarak MSUGT'ta belirleme yapılmayan hususların uygulanmasında (işlem, hesaplama ve tahminlerde) TMS hükümlerinin kullanılması önerilmekle birlikte ilgili diğer mevzuatın kullanılması bu düzenlemeye aykırılık teşkil etmez. Kullanılan mevzuat dipnotlarda açıklanır. (Bağımsız Denetime Tabi Olup TMS’leri Uygulamayan Şirketlerin Finansal Tablolarının Hazırlanmasında ve Sunulmasında Uygulanacak İlave Hususlar Md.10)

9 DENETİMİN TANIMI VE KONUSU

10  BAĞIMSIZ DENETİM : Finansal tablo ve diğer finansal bilgilerin, finansal raporlama standartlarına uygunluğu ve doğruluğu hususunda, makul güvence sağlayacak yeterli ve uygun bağımsız denetim kanıtlarının elde edilmesi amacıyla, Denetim Standartlarında Öngörülen Gerekli Bağımsız Denetim Tekniklerinin Uygulanarak defter, kayıt ve belgeler üzerinden denetlenmesi ve değerlendirilerek rapora bağlanmasını, ifade eder. (660 sayılı KHK Md.2/b, Bağ.Den.Yönetmeliği Md.4/b.)  Denetimin Konusu : Denetim; 6102 sayılı Kanun hükümlerine göre denetlenmesi öngörülen finansal tablolar, yıllık faaliyet raporu, riskin erken saptanması ve yönetimine ilişkin sistemler ile …. diğer hususlara ilişkin konuları kapsar. (Bağ.Den.Yön. Md.6) Finansal Tablolar Fin. Raporlama Standartlara Uygun-doğru Makul Güvence Denetim kanıtı Denetim Standartları Denetçi Görüşü DENETİMİN TANIMI VE KONUSU

11  BAĞIMSIZ DENETİM : Finansal tablo ve diğer finansal bilgilerin, finansal raporlama standartlarına uygunluğu ve doğruluğu hususunda, makul güvence sağlayacak yeterli ve uygun bağımsız denetim kanıtlarının elde edilmesi amacıyla, Denetim Standartlarında Öngörülen Gerekli Bağımsız Denetim Tekniklerinin Uygulanarak defter, kayıt ve belgeler üzerinden denetlenmesi ve değerlendirilerek rapora bağlanmasını, ifade eder. (660 sayılı KHK Md.2/b, Bağ.Den.Yönetmeliği Md.4/b.)  6102 Sayılı TTK’da denetim : MADDE 397 - … denetime tabi olan şirketlerin …finansal tabloları ……, KGK tarafından yayımlanan …. Türkiye Denetim Standartlarına göre denetlenir.  TTK Madde-403 … Denetçi, olumlu görüş verdiği takdirde yazısında, öncelikle …. Türkiye Denetim Standartları uyarınca yapılan denetimde, Türkiye Muhasebe Standartları ve diğer gereklilikler bakımından herhangi bir aykırılığa rastlanmadığını…..belirtir. DENETİMİN TANIMI

12  BDS-700- P.30- Denetçi raporu, denetimin Bağımsız Denetim Standartlarına uygun olarak yürütüldüğünü belirtir. Bağımsız Denetçi Raporunun İlgili Bölümü Bağımsız Denetçinin Sorumluluğu Sorumluluğumuz, yaptığımız bağımsız denetime dayanarak, bu finansal tablolar hakkında görüş vermektir. yaptığımız bağımsız denetim, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından yayımlanan Türkiye Denetim Standartlarının Bir Parçası Olan Bağımsız Denetim Standartlarına Uygun Olarak Yürütülmüştür.. DENETİMİN TANIMI

13 BDS-200 Bağımsız Denetçilerin Genel Amaçları ve Bağımsız Denetimin Bağımsız Denetim Standartlarına Uygun Olarak Yürütülmesi P.18. Denetçi, denetimle ilgili tüm BDS’lere uyar. Yürürlükte olan bir BDS’nin ele aldığı şartlar mevcut ise, bu BDS’nin yürütülen denetimle ilgili olduğu kabul edilir. P.19. Denetçinin, bir BDS’nin amaçlarını anlaması ve hükümlerini uygun şekilde yerine getirebilmesi için açıklayıcı hükümler ve uygulama bölümü dâhil BDS’nin tamamına vâkıf olması gerekir. P. 20. Denetçi, bu BDS’nin ve denetimle ilgili diğer tüm BDS’lerin hükümlerine uymadığı sürece, denetçi raporunda denetimin BDS’lere uygun olarak yürütüldüğü şeklinde bir ifadeye yer veremez. Bağımsız Denetim Yönetmeliği Md. 40 – UYARI CEZASI a) Denetim faaliyetinin, fiilin ağırlığına göre daha ağır bir yaptırım gerektirmeyen şekilde, TDS’ye aykırı olarak yürütülmesi,

14 DENETİME TABİ OLACAK ŞİRKETLERİN BELİRLENMESİ VE KRİTERLERİN HESAPLANMASI

15  MADDE 397 -  (1) Dördüncü fıkra uyarınca denetime tabi olan anonim şirketlerin …. finansal tabloları denetçi tarafından, …..Türkiye Denetim Standartlarına göre denetlenir.  (4)..denetime tabi olacak şirketler Bakanlar Kurulunca belirlenir. (TTK 635 Ltd.lere de aynı hükümler uygulanır)  (5) Dördüncü fıkra kapsamı dışında kalan anonim şirketler ile 4572 sayılı Kanun kapsamındaki kooperatifler ve bunların bağımsız denetime tabi olmayan üst kuruluşları bu fıkra hükümlerine göre denetlenir. Denetime ilişkin usul ve esaslar Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca hazırlanan ve Bakanlar Kurulunca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir. DENETİME TABİ OLACAK ŞİRKETLERİN BELİRLENMESİ VE KRİTERLERİN HESAPLANMASI Denetime Tabi Şirketler 1- BKK ile belirlenen Sermaye Şirketleri 2- BKK dışında kalan A.Ş.’ler. (Diğer sermaye şirketleri bu kapsama girmiyor, sadece A.Ş.’ler)

16 Bağımsız Denetime Tabi Olma ÖlçüleriKapsama Giren İşletmeler 1Aktif toplamı, Net Satış Hasılatı ve Çalışan Sayısıyla ilgili Genel Kriterleri Sağlayan Sermaye Şirketleri Belirlenen hadleri aşan tüm sermaye şirketleri 2Belirlenen genel kriterlerdeki hadlerden daha düşük hadler dikkate alınarak denetime tabi tutulacak işletmeler (II Sayılı Liste) -Yurt çapında günlük gazete yayımlayan şirketler -Ortak sayısı itibariyle halka açık sayılan şirketler -EPDK’ya tabi şirketler -BTK’nın denetimine tabi şirketler -KİT’ler sermayesinin %50’si belediyeler ait şirketler -TMSF’ye devredilip faaliyeti devam eden şirketler -Kamu kurumu niteliğindeki mesleki kuruluşlar, sendikalar, dernek ve vakıflar.. 3 Herhangi bir kritere tabi olmaksızın bağımsız denetime tabi tutulacak işletmeler (I Sayılı Liste) - SPK ve BDDK şirketleri -Sigorta ve emeklilik şirketleri -İst. altın borsası üye olan yetkili müesseseler -Tarım ürünleri lisanslı depoculuk şirketeri.. -Ulusal karasal, uydu ve kablolu televizyon sahibi medya sağlayıcı şirketler DENETİME TABİ OLACAK ŞİRKETLERİN BELİRLENMESİNE DAİR BAKANLAR KURULU KARARI

17 BKK Madde-4 Uygulamaya İlişkin Esaslar  Şirketler, bu Kararda belirtilen üç ölçütten en az ikisinin sınırlarını art arda iki hesap döneminde aşması durumunda müteakip hesap döneminden itibaren bağımsız denetime tabi olur.  Bağımsız denetime tabi şirketler söz konusu ölçütlerden en az ikisine ait sınırların art arda iki hesap döneminde altında kalması ya da bir hesap döneminde söz konusu ölçütlerden en az ikisinin sınırlarının yüzde yirmi veya daha fazla altında kalması durumunda, müteakip hesap döneminden itibaren bağımsız denetim kapsamından çıkarılır.  Bu Kararda belirtilen üç ölçütten ikisinin sınırlarının aşılıp aşılmadığının belirlenmesinde; şirketin aktif toplamı ve yıllık net satış hasılatı bakımından yürürlükteki mevzuat uyarınca hazırladıkları önceki yıllara ait (son iki yıldaki) finansal tablolar, çalışan sayısı bakımından ise şirkette önceki yıllardaki (son iki yıldaki) ortalama çalışan sayısı esas alınır.  Bağlı ortaklıkları ve iştirakleri bulunan şirketler açısından bu kararda belirtilen üç ölçütten ikisinin sınırlarının aşılıp aşılmadığının belirlenmesinde; aktif toplamı ve yıllık net satış hasılatı bakımından ana ortaklık ve bağlı ortaklığa ait finansal tablolarda yer alan kalemlerin toplamı (varsa grup içi işlemler yok edilir), çalışan sayısı bakımından ise ana ortaklıkta ve bağlı ortaklıkta önceki yıllardaki (son iki yıldaki) ortalama çalışan sayılarının toplamı dikkate alınır.  İştirakler açısından, söz konusu ölçütler iştirakteki hisseleri oranında dikkate alınır.

18 Denetime Tabi Olma Kriterleri (BKK Md.3) 2013 Yılı Finansal Tabloları için 2014 Yılı Finansal Tabloları için 2015 Yılı Finansal Tabloları için 2016 Yılı Finansal Tabloları için AKTİF TOPLAMI 150 milyon75 milyon50 milyon40 milyon YILLIK NET SATIŞ 200 milyon150 milyon100 milyon80 milyon ÇALIŞAN SAYISI 500 çalışan250 çalışan200 çalışan Bakanlar kurulu kararına göre bağımsız denetime tabi olan sermaye şirketleri 2015’te denetime tabi miyim? 2014 2013 2015 hadlerine bak (50,100,200) 2016’da denetime tabi miyim? 2015 2014 2016 hadlerine bak (40,80,200) 2015’in denetimi için bakıldığında esas alınacak hadler 50 100200 2016’in denetimi için bakıldığında esas alınacak hadler 40 80 200

19 Denetime Tabi Olma İle İlgili Sıkça Sorulan Sorular Soru : İlk kez denetim yaptıracak şirketlerin 3 yılı birden mi denetlenecek ? Örneğin şirketin ilk defa 2016 yılı denetlenecekse 2015 ve 2014 yılları da denetlenecek midir? Cevap: Bağımsız denetime tabi olacak şirketlerin belirlenmesine dair bakanlar kurulu kararına ilişkin usul ve esaslar MADDE 13- (1) Denetime tabi olunan hesap dönemlerine ilişkin finansal tablolar denetimden geçmiş olarak sunulur. Geçmiş hesap dönemi veya dönemlerine ilişkin finansal tabloların karşılaştırmalı olarak sunulması esastır. Geçmiş hesap dönemlerinde denetime tabi olunmamış ise, denetimden geçmiş finansal tablolarla karşılaştırmalı olarak sunulan geçmiş dönem finansal tablolarının denetimden geçmiş olması zorunlu değildir. NOT: Bu konuda «BDS-510-İlk Bağımsız Denetimler-Açılış Bakiyeleri» standardı rehberlik sağlamaktadır.

20 Denetime Tabi Olma İle İlgili Sıkça Sorulan Sorular Soru: A Şirketinin kendisi denetime tabi olma şartlarını taşımıyor, ancak A şirketinin tüzel kişi ortağı olan B şirketi denetime tabidir. Bundan dolayı A şirketinin de denetlenmesi gerekir mi? (6) Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca denetime tabi olma şartlarını taşımayan bir şirket, sadece ana ortaklığının, bağlı ortaklığının veya iştirakinin Bakanlar Kurulu Kararı kapsamında denetime tabi olması nedeniyle denetime tabi olmaz. Bu durum, topluluk 3 denetçisinin konsolide finansal tabloların denetimine ilişkin TTK ve TDS çerçevesindeki yükümlülüklerini ortadan kaldırmaz. ‘A’ A.Ş. Bilançosu 500.01- Ortak B A.Ş. ‘B’ A.Ş. Bilançosu 242.01- Bağlı Ort. A

21 DENETİME İLİŞKİN KISITLAMALAR

22  TTK Madde 400  Bağımsız Denetim Yönetmeliği 22 ve 26’nci maddeler  Bağımsız Denetçiler İçin Etik Kurallar Standardı DENETİME İLİŞKİN KISITLAMALAR

23 TTK Madde 400 DENETİME İLİŞKİN KISITLAMALAR Aşağıda sayılanlar Denetlenecek Şirkette Denetçi Olarak Görev Alamaz (TTK Md.400/1) 1- Denetlenecek şirkette pay sahibi olanlar 2- Denetlenecek şirketin yöneticileri (Denetimden önceki 3 yıl dahil) 3- Denetlenecek şirket ile ilişkili taraf ilişkisi bulunanlar (TTK-400/1-c ve d) 4- Denetlenecek şirketin defterlerinin tutulmasında veya finansal tablolarının düzenlenmesinde denetleme dışında faaliyet ve katkıda bulunanlar 5- Önceki maddeye gereğince denetçi olamayacak gerçek veya tüzel kişinin ….. kanuni temsilcisi, …, çalışanı, yönetim kurulu üyesi, ortağı, sahibi olanlar, 6- Son beş yıl içinde denetçiliğe ilişkin meslekî faaliyetinden kaynaklanan gelirinin tamamının yüzde otuzundan fazlasını denetlenecek şirkete veya ona yüzde yirmiden fazla pay ile iştirak etmiş bulunan şirketlere verilen denetleme ve danışmanlık faaliyetinden elde etmişse ve bunu cari yılda da elde etmesi bekleniyorsa,

24  Bağımsız Denetim Yönetmeliği Madde 26- Denetim Faaliyetine İlişkin Kısıtlamalar DENETİME İLİŞKİN KISITLAMALAR Denetim kuruluşları ve denetçiler aşağıda belirtilen denetimleri üstlenemezler: 1- Bağımsızlığı zedeleyecek denetimler. 2- Denetlenen işletmenin özelliğine göre denetim kadrosunun sayı, nitelik veya tecrübe bakımından yetersiz olduğu denetimler. 3- Denetim kuruluşunun veya denetçinin mevcut iş yükü sebebiyle sağlıklı bir şekilde yürütülmesi mümkün olmayan denetimler. 4- Sözleşme kabul süreçlerine ilişkin Kurum tarafından yapılan düzenlemelere aykırı denetimler. 5- Denetçiler, denetçilik görevinden ayrılmalarından itibaren iki yıl geçmedikçe son iki yılda denetiminde bulunduğu işletmelerde ve bağlı ortaklıklarında kilit yönetici olarak görev alamazlar.

25  Bağ.Den.Yön. Madde 22- Bağımsızlık ve Bağımsızlığın Korunması DENETİME İLİŞKİN KISITLAMALAR Bağımsızlığı zedeleyen veya ortadan kaldıran bazı durumlar; Denetim kuruluşu ve denetçiler, denetlenen işletmeye, 3568 sayılı Kanun çerçevesinde tasdik, vergi danışmanlığı ve vergi denetimi dışında, danışmanlık veya başka bir hizmet veremez, bunu denetim ağında yer alan kuruluşlar, ilişkili denetim kuruluşu ve diğer işletmeleri aracılığıyla yapamaz. Denetim kuruluşunun gerçek kişi ortakları, denetçileri ve kilit yöneticileri tarafından verilen hizmetler de bu kapsamda değerlendirilir.

26  Bağ.Den.Yön. Madde 26/ç ç) Üç yıl geçmedikçe; denetim kuruluşları son on yılda yedi yıl, denetim kuruluşlarında çalışanlar da dahil olmak üzere denetçiler ise son yedi yılda beş yıl denetim çalışması yürüttükleri işletmelere ilişkin denetimleri üstlenemezler.  6102 sayılı TTK; Madde 400/2 (2) On yıl içinde aynı şirket için toplam yedi yıl denetçi olarak seçilen denetçi üç yıl geçmedikçe denetçi olarak yeniden seçilemez. KGK …. bu fıkrada belirtilen süreleri kısaltmaya yetkilidir. ROTASYON UYGULAMASI

27 DENETİME İLİŞKİN KISITLAMALARA UYULMAMASININ MÜEYYİDELERİ UYARI CEZASI : 40/b) Bağımsızlığı tehdit eden hususlara ilişkin gerekli önlemlerin alınmaması ve bunlara ilişkin değerlendirmelerin kayda geçirilmemesi, 40/ı) Kuruma yapılacak bildirimlerin zamanında, tam ve doğru olarak yerine getirilmemesi, FAALİYET İZNİNİ ASKIYA ALMA CEZASI : Denetim kuruluşlarının ve denetçilerin faaliyet izinlerinin, iki yılı geçmemek üzere Kurul kararıyla belirlenen süreyle askıya alınmasıdır. a) Uyarı yaptırımını gerektiren fiilin, uyarıya rağmen devamı veya yaptırımın kesinleşmesinden itibaren iki yıl içinde tekerrürü ya da bu süre içinde uyarı yaptırımını gerektiren farklı fiillerin üçüncü defa işlenmesi. c) Yapılan denetim çalışmalarında, ….bağımsızlık…..ve diğer etik ilkelere uyulmaması ç) Denetlenen işletmeye 22 nci maddenin beşinci fıkrasına aykırı olarak hizmet verilmiş olması. d) 26 ncı maddede belirtilen denetim kısıtlamalarına riayet edilmemesi.

28 ETİK KURALLAR DENETÇİNİN UYMAK ZORUNDA OLDUĞU ETİK İLKELER (Bağ.Den.Standardı Md.21 ve Bağımsız Denetçiler İçin Etik Kurallar Standardı) Dürüstlük; bütün mesleki ve iş ilişkilerinde dürüst, açık, doğru ve güvenilir olmak, Tarafsızlık; önyargıların, temayüllerin, çıkar çatışmalarının veya başkalarının nüfuzlarını kötüye kullanarak meslek veya işle ilgili muhakemelerini ve kararlarını etkilemesine izin vermemek, Mesleki yeterlik ve özen; uygulama, mevzuat ve denetim tekniklerindeki güncel gelişmeler ışığında, mesleki bilgi ve beceriyi, denetlenen işletmelerin yeterli denetim hizmeti almalarını temin edecek bir seviyede tutmak ve TDS’ye uygun bir şekilde ve özen içinde hareket etmek, Sır saklama; mesleğin icrası sırasında elde edilen bilgilerin gizliliğine riayet etmek; söz konusu bilgilerin açıklanması için yasal veya mesleki bir hak veya görevin bulunması durumu saklı olmak kaydıyla, uygun ve belirli bir yetki olmaksızın bu tür bilgileri üçüncü kişilere açıklamamak ve kendisi veya üçüncü kişilerin çıkarlarına kullanmamak, Mesleğe uygun davranış; ilgili mevzuata uymak ve denetim mesleğinin itibarını zedeleyici fiil ve davranışlardan kaçınmak,

29 ETİK KURALLAR ETİK İLKELERE YÖNELİK TEHDİTLER (Bağımsız Denetçiler İçin Etik Kurallar Standardı) Kişisel çıkar tehdidi – finansal veya finansal olmayan bir çıkarın, denetçinin yargısını/muhakemesini veya davranışını uygun olmayan şekilde etkilemesi tehdididir. (Örneğin; Denetçinin doğrudan finansal çıkarının bulunması, denetim ücretine bağımlılık, denetlenen şirkette istihdam) Kendi kendini denetleme tehdidi – denetçinin; kendisi veya çalıştığı denetim şirketindeki bir başka kişi tarafından varılmış bir yargının işletme ile ilgili bir yargıya varırken dayanak olarak kullanması durumunda, söz konusu sonuçları uygun şekilde değerlendiremeyecek olması tehdididir. (Örneğin; Denetimin konusunu teşkil eden kayıtları oluşturmak için kullanılacak orijinal verilerin kullanılması) Taraf tutma tehdidi – Denetçinin, bir müşterinin pozisyonunu, kendi tarafsızlığından taviz verecek şekilde desteklemesi tehdididir. (Örneğin; Denetçinin üçüncü tarafla yaşanan bir davada denetlenen şirketin avukatı gibi davranması) Yakınlık tehdidi – Denetçinin, bir müşteri ile uzun süreli veya yakın ilişki içerisinde bulunmasından dolayı, bu kişilerin çıkarları lehine fazlasıyla temayül göstermesi veya bunların çalışmalarına yönelik olarak fazlasıyla kabul eder bir yaklaşım sergilemesi tehdididir. Yıldırma tehdidi – Denetçi üzerinde başkalarının nüfuzlarını kötüye kullanma çabaları da dâhil olmak üzere, denetçinin mevcut veya hissettiği baskılardan dolayı tarafsız olarak hareket edebilmesinin engellenmesi tehdididir. (Örneğin; müşteri tarafından sözleşmenin sonlandırılmasıyla tehdit edilme, denetçinin dava edilmekle tehdit edilmesi)

30 ETİK KURALLARA UYMAMANIN MÜEYYİDESİ Faaliyet iznini askıya alma MADDE 41 – (1) Aşağıda belirtilen aykırılıklarda bulunulduğunun tespit edilmesi halinde, denetim kuruluşlarının ve denetçilerin faaliyet izinleri fiilin ağırlığı dikkate alınarak, iki yılı geçmemek üzere Kurul kararıyla belirlenen süreyle askıya alınır: c) Yapılan denetim çalışmalarında, TDS çerçevesinde dürüstlük, tarafsızlık, bağımsızlık, mesleki yeterlilik ve özen, sır saklama, mesleğe uygun davranış ve diğer etik ilkelere uyulmaması, kaliteli ve güvenilir denetimler gerçekleştirilmemesi. Bağımsız Denetim Raporunda Etik Hükümlere Yapılan Atıf (BDS-700 P. 30. ) Bağımsız Denetçinin Sorumluluğu Sorumluluğumuz, …..finansal tablolar hakkında görüş vermektir. Yaptığımız bağımsız denetim, ……………. Bağımsız Denetim Standartlarına uygun olarak yürütülmüştür. Bu standartlar, etik hükümlere uygunluk sağlanmasını ………. gerektirmektedir.

31 DENETİM RAPORU VE DENETİM GÖRÜŞÜNÜN OLUŞTURULMASI

32 E) Denetim raporu MADDE 402 - (1)Denetçi, yapılan denetimin …. sonuçları hakkında, ….finansal tabloları konu alan bir rapor düzenler (2) Bundan başka ayrı bir rapor hâlinde, yönetim kurulunun, … yıllık faaliyet raporunda yer alan irdelemeleri, finansal tablolar ile tutarlılığı ve gerçeğe uygunluğu açısından değerlendirilir. (6) Denetim çerçevesinde 398/4 uyarınca bir değerlendirme yapılmışsa, bunun sonucu ayrı bir raporda gösterilir. Bağımsız Denetçinin Hazırlanması Gereken Raporlar Yasal Mevzuat 1- Bağımsız Denetim Raporu TTK Md.402/1, 2- Yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporuna ilişkin bağımsız denetçi raporu TTK Md.402/2, Md-400 3- Riskin Erken Saptanması Sistemi komitesinin uygulamalarına ilişkin rapor TTK Md.398 (TTK 378.maddeye göre SPK şirketlerinde zorunlu, diğerlerinde denetçinin bu yönde görüş bildirmesi durumunda zorunlu)

33 DENETİM RAPORU VE DENETİM GÖRÜŞÜNÜN OLUŞTURULMASI E) Denetim raporu MADDE 402 - (4) Denetim raporunun esas bölümünde; a)Defter tutma düzeninin, finansal tabloların ve topluluk finansal tablolarının, kanun ile esas sözleşmenin finansal raporlamaya ilişkin hükümlerine uygun olup olmadığı, b) Yönetim kurulunun denetçi tarafından denetim kapsamında istenen açıklamaları yapıp yapmadığı ve belgeleri verip vermediği, açıkça ifade edilir. Mevzuattan Kaynaklanan Diger Yükümlülüklere İlişkin Rapor 1) TTK 'nın 402 'nci maddesinin 4’üncü fıkrası uyarınca Sirket' in 01 Ocak - 31 Aralık 2015 hesap döneminde defter tutma düzeninin TKK ile Şirket esas sözleşmesinin finansal raporlamaya ilişkin hükümlerine uygun olmadığına dair önemli bir hususa rastlanmamıştır. 2) TTK'nın 402'nci maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca Yönetim Kurulu tarafından denetim kapsamında istenen açıklamaları yapmış ve talep edilen belgeleri vermiştir.

34  riskin erken saptanması sistemi ve komitesinin uygulamalarına ilişkin raporun DENETİM RAPORU VE DENETİM GÖRÜŞÜNÜN OLUŞTURULMASI Görüş TürüGörüşün İçeriği ( TTK Madde-403, Bağımsız Den.Yön. Madde-30) Olumlu Görüş Denetçi, finansal tabloların, tüm önemli yönleriyle, geçerli finansal raporlama çerçevesine uygun olarak hazırlandığı sonucuna varırsa olumlu görüş verir. Sınırlı Olumlu Görüş (Şartlı Görüş) Denetim konusunda denetim kıstasına göre önemli uyumsuzluklar veya aykırılıklar bulunduğu ya da yeterli ve uygun denetim kanıtı toplanamadığı, ancak bunların denetim konusunun genelini etkilemediği durumlarda sınırlı olumlu görüş verilir. Görüş Vermekten Kaçınma Denetçi, görüşüne dayanak teşkil edecek yeterli ve uygun denetim kanıtı elde edemezse ve ……finansal tablolar üzerindeki muhtemel etkilerinin önemli ve yaygın olabileceği sonucuna varırsa, görüş vermekten kaçınır. Olumsuz Görüş Yeterli ve uygun denetim kanıtı elde etmiş olan denetçi, yanlışlıkların …finansal tablolar için önemli ve (etkisinin) yaygın olduğu sonucuna varırsa olumsuz görüş verir. NOT: Olumsuz görüş ve görüş vermekten kaçınma durumunda yönetim kurulu….dört iş günü içinde, genel kurulu toplantıya çağırır ve genel kurul yeni bir yönetim kurulu seçer. … Yeni yönetim kurulu altı ay içinde, …. uygun finansal tablolar hazırlatır ve …. genel kurula sunar. (TTK Madde- 403/4,5)

35 DENETİM RAPORU VE DENETİM GÖRÜŞÜNÜN OLUŞTURULMASI Olumlu Görüş Dışında bir Görüş verilmesine neden Olan Hususun Niteliği Bu Hususun Finansal Tablolar Üzerindeki Etkilerinin veya Muhtemel Etkilerinin Yaygınlığına İlişkin Denetçinin Muhakemesi (BDS-705) Önemli ancak Yaygın DeğilÖnemli ve Yaygın Finansal tablolar “önemli yanlışlık” içermektedir. Sınırlı olumlu görüş (Şartlı görüş) Olumsuz görüş Yeterli ve uygun denetim kanıtı elde edilememektedir. Sınırlı olumlu görüş (Şartlı görüş) Görüş vermekten kaçınma

36 DENETİM RAPORU VE DENETİM GÖRÜŞÜNÜN OLUŞTURULMASI Görüş TürüÖrnek Rapor Formatları Olumlu Görüş Raporu BDS-700 Finansal Tablolara İlişkin Görüş Oluşturma Ve Raporlama Sınırlı Olumlu Görüş Raporu BDS-705 Bağımsız denetçi raporunda olumlu görüş dışında bir görüş verilmesi Standardı Görüş Vermekten Kaçınma R. BDS-705 Olumsuz Görüş Raporu BDS-705 Mevzuattan Kaynaklanan Diğer Yükümlülüklere İlişkin Rapor BDS-700, BDS 705 Yönetim Kurulu Yıllık Faaliyet Raporu BDS-700 Finansal Tablolara İlişkin Görüş Oluşturma Ve Raporlama Rapora - dikkat çekilen hususlar ve diğer hususlar paragrafları ekleme 706 - Bağımsız denetçi raporunda yer alan dikkat çekilen hususlar ve diğer hususlar paragrafları

37 DENETİM RAPORUNUN YÖNETİM KURLUNA TESLİMİ VE BİLDİRİMİ  TTK Madde-402/7- Denetçi, raporunu imzalar ve yönetim kuruluna sunar.  Madde-407/2 (Genel Kurul) …… en az bir yönetim kurulu üyesinin genel kurul toplantısında hazır bulunmaları şarttır. ….. Denetçi genel kurulda hazır bulunur. Üyeler ve denetçiler görüş bildirebilirler.  Bağ.Den.Yön. Md.34/b (Bildirimler) …denetim raporları, imza tarihinden itibaren en geç 30 gün içinde KGK’ya bildirilir.  DENETÇİ RAPORUNUN YÖNETİM KURULUNA TESLİMİ VE KGK’YA BİLDİRİMİ Yönetim Kuruluna Genel Kuruldan Önce TTK-402, 407 KGK 30 gün içinde BDY 34 DENETÇİ RAPORU

38 TEŞEKKÜRLER…