YANIK HASTASINA YAKLAŞIM YAKIN DOĞU ÜNİVERSİTESİ SHMYO İLK VE ACİL YARDIM BÖLÜMÜ YRD DOÇ DR SEMRA ASLAY 2015.

... konulu sunumlar: "YANIK HASTASINA YAKLAŞIM YAKIN DOĞU ÜNİVERSİTESİ SHMYO İLK VE ACİL YARDIM BÖLÜMÜ YRD DOÇ DR SEMRA ASLAY 2015."— Sunum transkripti:

1 YANIK HASTASINA YAKLAŞIM YAKIN DOĞU ÜNİVERSİTESİ SHMYO İLK VE ACİL YARDIM BÖLÜMÜ YRD DOÇ DR SEMRA ASLAY 2015

2 Yanık Herhangi bir ısıya maruz kalma sonucu oluşan doku bozulmasıdır
İnhalasyon yanıkları Kimyasal yanıklar Elektrik yanıkları Termal yanıklar

3 İnhalasyon Yanıkları Partiküller terminal bronşiolleri tıkayarak ödem ve enflamatuar yanıta neden olurlar. Hastaların %50 de ARDS gelişmektedir. İnhalasyon yaralanmaları mortalitenin ana sebeblerindendir. Direk termal yaralanma üst solunum yollarında sınırlı kalırken , buhar inhalasyonunda vokal kord altında da termal yaralanma oluşur .

4 İnhalasyon Yaralanmalarında Patofizyoloji
Mukozal ödem Mukus ve kül tıkaçları Surfaktan kaybı Bronkospazm Pulmoner kapiller sızıntı Mukozal silial paralizi Koyu mukozal sekresyonların artışı Bakteriyal pnömoniye predispozisyon

5 İnhalasyon Yanıkları Üst hava yolunda ödem hızla oluşurken , alt hava yollarındaki ödem 24 saatten önce beklenmez . Maske ile %100 oksijen , ventilasyon . Ciddi CO intox. da hiperbarik oksijen . Pulmoner lavaj . Bronkodilatör .

6 Entübasyon Endikasyonları
Yüz veya perioral bölgenin tam kat yanıkları. Tüm boynu çevreleyen yanıklar. ARDS Progresif horseness veya hava açlığı. Mental durum bozukluğu veya solunum depresyonu. Supraglottik ödem ve bronkoskopide enflamasyon görünümü.

7 Kimyasal Yanıklar Temizlik maddeleri, tiner, dezenfektanlar, tuz ruhu(sülfirik asit). Termal yanıklara göre mortalitesi düşüktür ve daha küçük yanık alanı oluştururlar. Ancak yara iyileşmesi ve hospitalizasyon süresi daha uzundur.

8 Kimyasal Yanıklar Ciltte eritem, ödem, tam kat cilt lezyonu.
Sıklıkla sebep asit ve alkalilerdir. Alkaliler daha fazla doku yaralanmasına sebep olurlar. Asit-koagülasyon nekrozu. Baz-likefaksiyon nekrozu.

9 Kimyasal Yanıklar Birkaç istisna dışında tedavinin temel taşı agresif hidroterapidir. En önemlisi de irrigasyonun erken dönemde uygulanmasıdır. Alkali yanıklarda daha uzun süre irrigasyon gerekir.Turnusol kağıdı ile bunun süresine karar verilebilir.

10 Elektrik Yaralanmaları
Ölümcül aritmi. Şoka bağlı düşmeler. Bir veya daha çok ekstremite amputasyonları ile sonuçlanabilir. Yürümeye yeni başlamış çocuklar, adolesan,elektrik işinde çalışanlar en sık etkilenen popülasyonlardır.

11 Elektrik Yaralanmaları
Şokun miktarı, süresi,tipi ve akım yolu etkilerden sorumludur. Cutanöz yaralanmalar temas noktalarında görülür(giriş-çıkış) Myoglobinüri nedeni ile ABY gelişebilir. Yanıklı ekstremite atellenmelidir. El bileği derece ekst,MKP 90 derece fleks, PİP ve DİP full ekst.

12 Termal Yanıklar Yanık riskinin en yüksek olduğu yaşlar 18-35. E/K: 2/1
1-5 yaş arası çocuk ve yaşlılarda sıcak sıvılarla oluşan yanık insidansı yüksektir. 65 yaş üstünde ölüm oranı en yüksektir.

13 Ciddi bir yanık multi - organ disfonksiyonuna neden olur ve sadece bir deri yaralanması değildir .

14 %60 dan fazla olan yanıklarda sıvı resüstasyonuna rağmen kardiyak depresyon sıklıkla görülür.
Sebep, dolaşan myokardial depresanlar ve artmış sistemik vaskuler rezistanstır. Geniş yanıklarda erken dönemde ciddi met. asidoz görülebilir. Hemat. artış bunu takiben anemi görülebilir. Kan tranf. gerekmez.

15 Metabolik Cevap Katabolik cevap vardır. Enerji tüketimi artmıştır.
İmmun sistem süpresedir. Sıvı dağılımı bozulur, doku ödemi artmış geçirgenliğe bağlı olarak hc içi ve hc ler arası sıvı artar.

16 Deri , Kozmetik , Sıvı kaybını önleyen ,
Mikroorganizmalar için bir bariyer , Isı düzenlenmesinde rolü olan , Homeostatik dengede önemli bir organımız .

17 Yanığın Ciddiyeti Derinlik Yaygınlık Bölge Dairesel yanıkların varlığı
Enfeksiyon riski Yaş Solunum yolu yanıkları Önceden var olan hastalıklar

18 Yanık Derinliği

19

20 1. Derece Yanıklar Epidermisin yüzeysel kısmı yaralanmıştır ,
Cilt kırmızıdır , normal yumuşaklığındadır , Bül yoktur , Güneş yanığı , Ağrılıdır , 5-10 günde skarsız iyileşir .

21 1. Derece Yanık

22 2. Derece Yanıklar 2. derece yüzeyel
Epidermis ve süperfisyal dermisi ilgilendirir. Daha çok haşlanma yanıkları şeklinde oluşur. Çok ağrılıdır. İçi plazma ve a vit zengin büller karakteristiktir. Hafif renk değişikliği ile iyileşir(14-21 gün).

23 2. Derece Yüzeyel Yanık

24 2. Derece Yanıklar 2.derece derin Dermisin alt katmanlarını etkiler.
Hipertrofik skar ve kontraktürler gelişebilir.(3-9 haftada) Kıl folikülleri,ter ve sebase bezleri de içerir. Ancak bunların derin kısımları korunur. Sıcak buhar, yağ ve alevle oluşur. Ekspoze dermis soluk , mat beyaz renkte görünür. Kapiller dolum ve ağrı duyusu yoktur.

25 2. Derece Derin Yanık

26 3. Derece Yanıklar Tüm dermis ve cilt altı doku yanmıştır ,
Yanık doku kurudur ve kömür haline gelmiştir , Pıhtılaşmış kanla ilgili damarlar görülebilir , Yanık alanı duyarsız olabilir , ağrısızdır , Kendiliğinden iyileşme yoktur ,cerrahi tamir ve cilt greftlemesi çoğunlukla gerekir .

27 3. Derece Yanık

28 3. Derece Yanık

29 4.Derece Yanıklar 3. dereceye ek olarak subcutan yağ doku ,kas ve kemik doku da yanıktır. Elektrik ve temas yanıkları şeklinde oluşur. Hayatı tehdit eden yaralanmalardır. Amputasyon veya rekonstriktif cerrahi gerektirebilir.

30 4. Derece Yanık

31 Yanığın Yaygınlığı Yanık büyüklüğü;
Vücut yüzey alanının yanan kısmının yüzdesidir. 9 lar kuralına göre hesaplanır. Pediatrik yaş grubunda Lund and Browder diagramı kullanılır.

32 Yanığın Yaygınlığı

33 Çocuk Hastalarda Yüzde Hesaplama
0-1 yaş 1-5 yaş 5-15 yaş % 18 tüm baş ve boyun % 14 tüm baş ve boyun %10 tüm baş ve boyun % 18 gövdenin arka yüzü %18 gövdenin arka yüzü %18 gövdenin ön yüzü % 18 gövdenin ön yüzü %9 sol kol % 9 sol kol %9 sağ kol % 9 sağ kol % 14 sol bacak % 16 sol bacak % 18 sol bacak % 14 sağ bacak %16 sağ bacak % 18 sağ bacak

34 Kritik Yanık Bölgeleri
Eller ve ayaklar , Yüz , Gözler , Kulaklar , Perine .

35 Tedavi ABC , güvenlik çemberi ,

36 Mümkün olan en büyük damar yolu

37 Ağrı Kontrolü 2. derece yüzeyel yanıklar en ağrılısıdır.
Mutlak iv olarak uygulanmalıdır En sık morfin ve narkotikler seçilmelidir. Anksiyolitikler adjuvan olarak kullanılabilir.

38 IV morfin Erişkin , yavaş , yavaş artan dozlarda 1-3 mg.
Çocuk , mg / kg.

39 Sıvı Resüsitasyonuna Başlanması
Elektrolit , protein imbalansı , sıvı kaybı oluşur , Kayıp yaralanmadan hemen sonra başlar , İlk 6-8 saatte en yüksek seviyeye ulaşır , Sıvı resüstasyonunda Parkland , Modifiye Brooke gibi çeşitli formüller uygulanır , IV Ringer Laktat tercih edilir .

40 Parkland : RL ,4 mg. /kg./yüzde yanık alanı , M. Booke : RL ,
Erişkin , 2 mg./ kg. /yya Çocuk , 3 mg. / kg. /yya

41 Hesaplanan sıvının yarısını ilk 8 saat içinde , geri kalanını ise sonraki 16 saatte ver .

42 Örnek 80 kg. hasta , %50 yya var ise ;
4*80*50 = cc / 24 saatte . 8 000 cc si ilk 8 saatte , cc / saat . 8 000 cc si sonraki 16 saatte .

43 N/G , vya > % 20 , 2. der. yanıklı hastalarda ileus sıktır . Foley sonda , İdrar çıkımı takibi iyi bir monitörizasyondur Erişkin , ml / kg / sa. 10 kg. altındaki çocuk , 1ml / kg /sa.

44 Sirküler yanık yaralanmalarında eskarotomi .
Mücevherleri çıkart , Soğuk su uygulaması , Yanık bölgesine 5-10 dak. Soğuk su , Asla buz yada buzlu su uygulanmaz , Tetanoz proflaksisi , Sirküler yanık yaralanmalarında eskarotomi .

45 Eskarotomi 3. derece yanıkların tedavisinde önemli bir yöntemdir.
Eskar : tamamen yanmış elastikiyetini kaybetmiş deri. Amaç ödemli eskar arasındaki kan damarlarının sıkışmasını önlemektir.

46

47 Cirkumfarensial ekstremite yanıklarında distal nabız takibi,gerekirse eskaratomi.
Boyun,göğüs duvarında circm. yanık varsa eskar ventilasyonu engeller göğüs duvarına eskaratomi gerekebilir. Göğüs duvarına ön aksiller çizgi boyunca 12. ci kota kadar longitidunal kesi uygulanır(yağ doku açılacak) Bu iki kesi transvers iki kesiyle birleştirilir, böylece göğüs duvarı genişleyebilir.

48

49 Topikal antibiyotikler uygulanmalıdır ,
Basitrasin , Neomisin , Polimiksin B , Nitrofurazon , Furacin , Renal bozukluğu olanlarda toksik olabilir . Silver sulfadiazine , Yüzde ve sulfa allerjisinde KE , 2 ay altı bebeklerde KE , Gebelik kategorisi B dir ama kernikterusu artırıcı etkisi nedeniyle gebeliğin son dönemlerinde kullanılmamalıdır

50 Yara debridmanı Nekrotik dokuların eksizyonu Büllerin patlatılması
Yabancı cisim uzaklaştırılması

51 Yarayı SF ile nemlendirilmiş steril gazlı bez ile ört .
Büllere yaklaşım , Büyük , hareketli eklemde ise debride et , Küçük , hareketsiz alandakileri bırak , Yarayı SF ile nemlendirilmiş steril gazlı bez ile ört .

52 Dışardan hasta takibinde ticari antibakteriyel kapatmalar kullanışlıdır .

53 Enfeksiyonlar En sık mortalite ve morbidite nedenidir.
En sık kaynak solunum sistemidir. En korkulan ajanlar psödomonas ve candidadır.

54 Hastalara çıkışta öneriler verilmelidir
Yara enfeksiyonu bulguları , ab. kullanımı , Kaşıntı için benadryl (difenhidramin) kullan , Yanık alanını 6 ay güneşten uzak tut , Ekstremite yanıklarında saat elevasyon , Yara boyutlarının kontrolü , Aktif eklem hareketlerini destekle , Plastik cerrahi , yanık merkezi kontrolü , Kalori/gün :(kg x 25 kcal) + (40 kcal x % yanık) Aciller .

55 Yanık Yatış Kriterleri
Ciddi - Yanık merkezine transfer et Orta - Lokal hastaneye yatır Minör - Ayaktan tedavi et

56 Majör Yanık Geç Komplikasyonları
Enfeksiyon Yanık yarası sepsisi , Pulmoner enfeksiyon , Damar yolu enfeksiyonu , Fungal enfeksiyon , Pulmoner emboli / DVT Multipl organ yetmezliği Anemi Hipotermi Greft yetersizliği / tutmaması

57 Majör yanıklı hastayı mutlaka bir yanık merkezine sevk et