OKUL VE BASKI GRUPLARI İLE İLİŞKİLER Hüseyin CANERİK 09 11 09 104 DERS ÖDEVİ EYS 503 Okul, Aile ve Çevre İlişkileri Yrd. Doç. Dr. Oktay AYDIN İstanbul.

... konulu sunumlar: "OKUL VE BASKI GRUPLARI İLE İLİŞKİLER Hüseyin CANERİK 09 11 09 104 DERS ÖDEVİ EYS 503 Okul, Aile ve Çevre İlişkileri Yrd. Doç. Dr. Oktay AYDIN İstanbul."— Sunum transkripti:

1 OKUL VE BASKI GRUPLARI İLE İLİŞKİLER Hüseyin CANERİK 09 11 09 104 DERS ÖDEVİ EYS 503 Okul, Aile ve Çevre İlişkileri Yrd. Doç. Dr. Oktay AYDIN İstanbul Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü EYD Tezli YL Programı Aralık 2009

2 ÖZET  Bu çalışmanın amacı, okul ve baskı grupları (aile, medya, politik, kitle örgütleri, belediyeler, sendikalar, siyasal partiler vb.) ile ilişkileri ele almaktır.  Çalışmayla, okul-baskı grupları arasındaki ilişkiler irdelenmiş ve bazı sorunlu alanlar saptanmıştır.

3 İÇİNDEKİLER  GİRİŞ  BASKI GRUPLARI İLE İLİŞKİLERİN YASAL DAYANAĞI

4 GİRİŞ  Açıkalın vd. göre (2007) okul denilen yer, kimilerine göre bir örgüt, kimilerine göre bir işletme, kimilerine göre bir aile, kimilerine göre de bir insan topluluğu olarak tanımlanabilir. Okul her şeyden önce bir insan grubudur.

5 GİRİŞ  Okul canlı bir varlıktır ve bulunduğu çevrenin toplumsal, kültürel, ekonomik, coğrafi vb. etkenleriyle etkileşim içerisindedir. Okul çevresine, çevre de okula etki eder. Aydınlanma hareketlerinin ivme kazandığı, büyük alt üst oluşların yaşandığı koşullarda okulların öncü rol oynadıkları gözlenmektedir.

6 GİRİŞ  Her sistem, okul aracılığı ile kendini yeniden üretir. Bu açıdan bakıldığında, okulların sistemle bağını kurmadan yapılan değerlendirmelerin bilimsel nitelikten yoksun olduğu söylenebilir. Okullara sisteme rağmen yüklenen roller de bu anlamda gerçekçi değildir. Türkiye, Cumhuriyet Devrimiyle birlikte laik ve aydınlanmacı kuşakların yetiştirilmesine özen göstermiş ve bu alanda yoğun çaba göstermiştir.

7 GİRİŞ  Türkiye, Cumhuriyet Devrimiyle birlikte laik ve aydınlanmacı kuşakların yetiştirilmesine özen göstermiş ve bu alanda yoğun çaba göstermiştir. Okullaşmaya verilen önem, Millet Mektepleri, Köy Enstitüleri deneyimleri bu alandaki çabaları kanıtlayıcı niteliktedir.

8 GİRİŞ  Sistem-okul ilişkisinde farklı kanallar kullanılmaktadır. Aile Birlikleri, dernekler, siyasal partiler, sendikalar vb. bu kanallar arasında sayılabilir.  Kuşkusuz sistemin okulla kurduğu temel ilişkide belirleyici öge, merkezi hükûmettir. Eğitimle ilgili kararların alındığı merkezi yönetim, bazı yetkilerini hiyerarşik yapıyı gözeterek il ya da ilçelere devretmektedir.

9 GİRİŞ  Okul yaşamak için ‘lojistik’ desteğe gereksinim duyar. Çevreyle kurulan sağlıklı ilişki okulu daha işlevsel hâle getirir. Okulu besleyen çevrenin, aynı zamanda bir ‘tehdit’ ögesi olabileceği gözden uzak tutulmamalıdır.

10 BASKI GRUPLARI İLE İLİŞKİLERİN YASAL DAYANAĞI  Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği (Madde 5/e,h,n): “Eğitimin ve öğretimin verimini artırmak amacıyla sivil toplum kuruluşları ve çevredeki yükseköğretim kurumları ile işbirliği yapılır. Yerel yönetimler, kamu veya özel kurum ve kuruluşlar ile sivil toplum örgütlerinin eğitim yönetimi karar süreçlerine katılmaları sağlanır.” (MEB, 2009).

11 BASKI GRUPLARI İLE İLİŞKİLERİN YASAL DAYANAĞI  Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) İlköğretim ve Ortaöğretim Kurumları Sosyal Etkinlikler Yönetmeliği (Madde 6/n): “Çalışmalarda resmî, özel, sivil toplum kurum ve kuruluşlarıyla öğrenci ve veli iş birliğinin sağlanmasına özen gösterilir.” (MEB, 2005).

12 BASKI GRUPLARI İLE İLİŞKİLERİN YASAL DAYANAĞI  Millî Eğitim Bakanlığı Okul Aile Birliği Yönetmeliği’ne Göre Birliğin Kuruluş Amacı (Madde 5):  “Birlik, okul ile aile arasında bütünleşmeyi gerçekleştirmek, veli ve okul arasında iletişimi ve iş birliğini sağlamak, eğitim- öğretimi geliştirici faaliyetleri desteklemek, maddi imkanlardan yoksun öğrencilerin zorunlu ihtiyaçlarını karşılamak ve okula maddî katkı sağlamak üzere kurulur.”

13 BASKI GRUPLARI İLE İLİŞKİLERİN YASAL DAYANAĞI  Millî Eğitim Bakanlığı Okul Aile Birliği Yönetmeliği’ne Göre Birliğin Görev ve Yetkileri (Madde 6):  “a) Öğrencileri, Türk Millî Eğitiminin Genel Amaçları ve Temel İlkeleri ile Atatürk İnkılâp ve İlkeleri doğrultusunda yetiştirmek üzere okul yönetimi, öğretmenler, veliler ve ailelerle iş birliği yapmak.  b) Okulun amaçlarının gerçekleştirilmesine, stratejik gelişimine, fırsat eşitliğine imkân vermek ve öğretmenler kurulunca alınan kararların uygulanmasını desteklemek amacıyla velilerle iş birliği yapmak.  c) Kurs ve sınavlar, seminer, müzik, tiyatro, spor, sanat, gezi, kermes ve benzeri etkinlikler de okul yönetimi ile iş birliği yapmak.

14 BASKI GRUPLARI İLE İLİŞKİLERİN YASAL DAYANAĞI  Millî Eğitim Bakanlığı Okul Aile Birliği Yönetmeliği’ne Göre Birliğin Görev ve Yetkileri (Madde 6):  “d) Özel eğitim gerektiren öğrenciler için ek eğitim faaliyetlerinin düzenlenmesini ve desteklenmesini sağlamak.  e) Okulun bina, tesis, derslik, laboratuvar, atölye, teknoloji sınıfı, salon ve odaları ile bahçe ve eklentilerinin bakım ve onarımlarının yapılmasına, teknolojik donanımlarının yenilenmesine, geliştirilmesine, ilâve tesis yaptırılmasına, eğitim-öğretime destek sağlayacak araç-gereç ve yayınların alımına katkıda bulunmak.  f) Eğitim-öğretim faaliyetleri dışındaki zamanlarda okulun derslik, spor salonu, kütüphane, laboratuvar ve atölyeleri gibi eğitim ortamlarının, kamu yararı doğrultusunda kullanılmasını sağlamak.  g) Okulun ihtiyaçlarını karşılamak için mal ve hizmet satın almak

15 BASKI GRUPLARI İLE İLİŞKİLERİN YASAL DAYANAĞI  Millî Eğitim Bakanlığı Okul Aile Birliği Yönetmeliği’ne Göre Birliğin Görev ve Yetkileri (Madde 6):  “h) Okulda uyulması gereken kurallar hakkında velileri bilgilendirmek ve onlarla iş birliği yaparak, zararlı alışkanlık ve eğilimlerin önlenmesi için okul yönetimine yardımcı olmak.  ı ) Millî bayramlar, anma, kutlama günleri, belirli gün ve haftalar ile düzenlenecek tören ve toplantıların giderlerine katkıda bulunmak.  i) Öğrencilere sağlık ve temizlik alışkanlıkları kazandırmada alınacak ortak tedbirler için katkı sağlamak

16 BASKI GRUPLARI İLE İLİŞKİLERİN YASAL DAYANAĞI  Millî Eğitim Bakanlığı Okul Aile Birliği Yönetmeliği’ne Göre Birliğin Görev ve Yetkileri (Madde 6):  “j) Ailede, okulda ve çevrede, öğrencilerle diğer çocukların iyi alışkanlıklar kazanmalarını, iyi birer vatandaş olmalarını sağlayıcı tedbirler alınmasında okul yönetimine yardımcı olmak.  k) Okula yapılan aynî ve nakdî bağışları kabul ederek kayıtlarını tutmak; sosyal, kültürel etkinlikler ve kampanyalar düzenlemek; kantin, açık alan, salon ve benzeri yerleri işlettirmek veya işletmek.  l) Okul yönetimi ile iş birliği yaparak, okula ve imkânları yeterli olmayan öğrencilere maddî-manevî destek sağlamak. Belirlenen kardeş okullara katkıda bulunmak.

17 BASKI GRUPLARI İLE İLİŞKİLERİN YASAL DAYANAĞI  Millî Eğitim Bakanlığı Okul Aile Birliği Yönetmeliği’ne Göre Birliğin Görev ve Yetkileri (Madde 6):  “m) 14/6/2003 tarihli ve 25138 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Okul Servis Araçları Hizmet Yönetmeliğinde belirtilen yükümlülükleri yerine getirmek.  n) Eğitim-öğretimle ilgili kurumlar ve sivil toplum kuruluşlarıyla iş birliği yapmak.  o) Eğitim-öğretimi geliştirmek amacıyla çalışma komisyonları oluşturmak.  p) Eğitim-öğretimi geliştirici diğer etkinliklere katkı sağlamak.”

18 OKUL-AİLE BİRLİKLERİ  Okul Aile Birliği Yönetmeliği’yle, eğitim hizmetlerinin yürütülmesinde okul yönetimine her tür ‘lojistik’ destek sağlanmaktadır. Yönetmelik’le, okul yönetimlerine, kaynak sorunun çözümü konusunda büyük kolaylıklar sağlanmıştır.

19 OKUL-AİLE BİRLİKLERİ  Okul Aile Birlikleriyle, hemen her öğretim yılında MEB yetkilileri tarafından yinelenen “Bu yıl kesinlikle öğrenci velilerinden bağış alınmayacak, alan yöneticiler hakkında soruşturma açılacak” uyarısı ışığında, ‘zorunlu bağış’ toplama görevi yasallaştırılmaktadır.

20 OKUL-AİLE BİRLİKLERİ  Okul-çevre ilişkilerinde önemli yer tutması beklenen Okul Aile Birlikleri, pratikte, okul veznesi işlevini görmektedir. Bu olgu, Aile Birliklerini toplumsal etkinliklerden alıkoymaktadır.

21 KÜRESELLEŞME: ‘SİVİL’ İLİŞKİYE ZORLAMA SÜRECİ  Okulların sivil toplum, belediye,sendika vb. örgütlerle geliştirdikleri ilişkilerde kaynak sorunun belirleyici olması, eşit ve sağlıklı bir ilişkiye olanak tanımamaktadır. Bu durum, çeşitli kurum ya da kuruluşların okulları etki altına alma girişimlerine yol açmaktadır.

22 KÜRESELLEŞME: ‘SİVİL’ İLİŞKİYE ZORLAMA SÜRECİ  Mevzuattan da anlaşılacağı gibi sistem, küreselleşmeyle birlikte, eğitim kurumlarını sivil toplum örgütleri ve yerel yönetimlerle ilişkiye zorlamaktadır.

23 KÜRESELLEŞME: ‘SİVİL’ İLİŞKİYE ZORLAMA SÜRECİ  Türkiye’de ortaçağ kurumlarının özellikle küreselleşme süreciyle birlikte yeniden canlandırıldığı gözlenmektedir. Ortaçağ ilişkilerinin yerel yönetimler aracılığı ile topluma yön verme çabaları, okul-yerel yönetim ilişkilerinin yumuşak karnı olarak nitelendirilmektedir.

24 BELEDİYE BAŞKANLARININ REKLAM TRAMPLENİ: OKULLAR  Okullar, belediye başkanlarının yükselme ya da taraftar kazanma girişimlerinin pilot bölgeleridir. Kamu görevi kapsamında değerlendirilmesi gereken çalışmalar okullar aracılığı ile birer reklam etkinliğine dönüştürülmektedir.

25 BELEDİYE BAŞKANLARININ REKLAM TRAMPLENİ: OKULLAR  Canerik’e göre (2009), ilköğretim Sosyal Bilgiler ders kitaplarında, mevzua aykırı olduğu hâlde, Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Melih Gökçek’i öven ifadeler yer almaktadır.

26 SİYASİ PARTİ PROGRAMLARINDA EĞİTİM VE ÖĞRETİM  Aydın’a göre (1997) siyasal partilerin programlarında eğitim ve öğretimle ilgili ifadeler yer almaktadır.  İktidar hedefine sahip olan her siyasal partinin eğitim ve öğretimle ilgili bir program hazırlaması kaçınılmazdır. Programın içeriğini, partinin dayandığı toplumsal sınıfların çıkarları belirler. Bu anlamda toplumcu partilerin programlarında eğitim hizmeti parasız bir kamu görevi olarak görülürken, liberal parti programlarında ise özel kuruluşlara kaynak aktarma aracı olarak değerlendirilmektedir.

27 EĞİTİM PROGRAMLARINDA OKUL- AİLE İLİŞKİLERİ  İlköğretim programlarında okul-aile ilişkileri önemli yer tutmaktadır:  “Okul, öğrenci, öğretmen ve idarecileriyle birlikte ailelerin de katıldığı bir insan topluluğunun; işbirliği, yardımlaşma ve sorumluluk duygularıyla birbirlerine bağlandığı ve birbirlerinin sevincini, kederini, tecrübelerini ve bilgilerini paylaştığı gerçek bir hayat safhası olmalıdır (MEB, 1958: 7).

28 EĞİTİM PROGRAMLARINDA OKUL- AİLE-ÇEVRE İLİŞKİLERİ Okula çevreyi aydınlatma görevi:  “Okul, kültürel gelişme ve eğitim merkezidir. Okul, sadece öğretim yapan bir kurum değildir. Çevresindeki yetişkinlere ve kurumlara da kapılarını açan, binası, görevlileri ve bütün imkânlarıyla çevresine merkezlik eden bir kurumdur.” (MEB, 1968: 11).

29 EĞİTİM PROGRAMLARINDA OKUL- AİLE İLİŞKİLERİ Ailenin eğitimdeki yeri ve önemi:  “Eğitim ve öğretim okulla ailenin işbirliğiyle gerçekleşir. Okul biricik eğitim kurumu değildir. Eğitim ailede, ailenin yardımı ile okulda, toplumun ve kişinin etkisi ile okul dışında ve okul sonrası devam eder. Çocuğun okuldaki davranış ve başarısı büyük ölçüde aile ocağındaki durum ve yaşayışına bağlı olduğu gibi evdeki davranış ve ilişkileri de okulda geçirdiği tecrübelerin etkisi altındadır. Çocuğa en elverişli gelişme ve yetişme imkânlarının sağlanabilmesi, okul ile aile arasında gerçekleştirilecek anlayış ve işbirliğinin derecesine bağlıdır (MEB, 1968: 16).

30 ‘ÇEVRE’YE KAYNAK İŞLEVİ  Ülkemizde okul-çevre ilişkilerinde gözlemlenen sorunlu alanların başında, okullara ödenek ayrılmamasından dolayı, ‘çevre’ye kaynak işlevi yüklenmesi gelmektedir.

31 KURUMSAL ÖZERKLİK VE ÇEVRE  ‘Çevre’ye kaynak işlevinin yüklenmesinin, eğitim kurumlarının ‘bağışıklık’ sistemini zayıflatacağı ve kurumsal özerkliğe zarar vereceği düşünülmektedir.

32 EĞİTİM SİSTEMİMİZİ ETKİLEYEN ETKENLER  Sanayileşme sürecinin kesintiye uğraması, adaletsiz bölüşüm, feodal yapının tasfiye edilememesi, ortaçağ kurumlarının varlığını sürdürmesi vb. etkenler ülkemiz eğitim sistemini de doğal olarak etkilemektedir.

33 EĞİTİM SİSTEMİMİZİ ETKİLEYEN ETKENLER  Türk Eğitim Sisteminin, Amerikan etkisinin iyice hissedildiği ’50’li yıllardan itibaren bağımsızlıkçı ve halkçı niteliğinin önemli ölçüde aşındığı gözlenmektedir.

34 EĞİTİM SİSTEMİMİZİ ETKİLEYEN ETKENLER  Eğitim sistemimize yönelik açık ya da örtük müdahalelerin, eğitim programı ve ders kitaplarının hazırlanmasında etkili olduğu görülmektedir. Canerik’e göre (2005) İlköğretim Sosyal Bilgiler Programı, ABD’den bire bir tercüme edilmiştir.

35 İSTİKRARSIZLIK VE OKUL AİLE İLİŞKİLERİ  Ülkemizdeki toplumsal-ekonomik istikrarsızlık, okul-çevre ilişkilerine de yansımaktadır.

36 EĞİTİM-ÇEVRE İLİŞKİSİ  Eğitim, çevre ile yakın etkileşimde olan açık ve dinamik bir sistem olup; eğitimin amaçlarını gerçekleştirmek için,okul denilen özel bir çevre oluşturulmuştur. Gerçek çevrede olmayıp olması istenen ya da olup da istenmeyen birtakım kavram ve süreçlerin okulda yer alıp almamasına dikkat edilmiştir (Arslan ve ark., 2003).

37 OKUL VE ÇEVRE  Tekışık’a göre (2003), okul sadece öğrenciler için değil, çevre halkı için de bir eğitim kurumudur. Okul aynı zamanda çevrenin ve toplumun sosyal, kültürel ve ekonomik kalkınma merkezidir.

38 YEREL YÖNETİM-OKUL İLİŞKİSİ  Küreselleşmeyle birlikte gündeme gelen ‘yerelleşme’ okullarla yerel yönetimler arasında yeni ilişkileri gündeme getirmiştir.

39 SİVİL TOPLUM-OKUL İLİŞKİSİ  Bazı kitle örgütlerinin, eğitim sistemimizle yakından ilgilendikleri gözlenmektedir. Demokratik kitle örgütlerinin programlarında eğitim konusu geniş yer tutmaktadır.

40 ÇYDD’NİN EĞİTİME YAKLAŞIMI  Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği’nin (ÇYDD) amacı şu sözlerle ifade edilmektedir:  “Atatürk devrim ve ilkeleri ile gerçekleşmiş olan hakların korunması, geliştirilmesi, yaygınlaştırılması ve çağdaş eğitim yolu ile çağdaş birey ve çağdaş topluma ulaşılmasıdır.” (ÇYDD, 2009).

41 ADD’NİN EĞİTİME YAKLAŞIMI Atatürkçü Düşünce Derneği (ADD)nin eğitimle ilgili görüşleri: “Her yurttaşın eğitimden, bilimden ve sanattan payını almasını, fikri hür, irfanı hür, vicdanı hür kuşakların yetiştirilmesini devletin başta gelen görevi yapan; “Kültür emperyalizminden kurtulabilmemiz ve eğitimin yaygınlaştırılabilmesi için yeni Türk harflerini kabul etmenin yanında Türk dilinin arındırılması ve zenginleştirilmesini büyük bir toplumsal görev sayan” (ADD, 2009).

42 OKULLAR, ‘SİVİL’ KAYNAK ARAYIŞINDA  İlköğretim okullarına bütçe ayrılmaması, okul yöneticilerini kaynak arayışına zorlamaktadır. MEB tarafından yayımlanan Domuz Gribi konulu genelgede, eğitim kurumlarında gribin önlenmesi için, sivil toplum örgütlerinin maddi kaynaklarından yararlanılması talimatı verilmiştir (20.10.2009 Tarih ve 2009/79 Sayılı Genelge).

43 OKULLAR, ‘SİVİL’ KAYNAK ARAYIŞINDA  Anayasaya göre (Madde 42) parasız ve zorunlu eğitim kapsamında olan ilköğretim okullarının temel sağlık sorunlarının çözümünün ‘sivil toplum örgütleri’ne bırakılmasının, çeşitli sakıncalar içerdiği düşünülmektedir. Ortaçağ ilişkilerinin güçlü olduğu bir toplumda ‘sivil’ örgütlere okul kapılarının aralanmasının ne kadar sağlıklı olduğu merak konusudur.

44 SONUÇ VE ÖNERİLER  Okulların aile, medya, politik, kitle örgütleri, belediyeler, sendikalar ve siyasal partilerle sağlıklı ilişki kurması temel gereksinimdir. Sağlıklı ilişkide belirleyici öge, kurumsal özerkliktir.

45 SONUÇ VE ÖNERİLER  Türkiye’de yaşanan toplumsal istikrarsızlık, okul-baskı grupları ile ilişkilere de yansımaktadır. Yerel yönetimlerin,kamu hizmetlerini ‘reklam’ kampanyalarıyla birlikte yürütmesi, hizmet sunumunda yasal olmayan etkenlerin (yandaşlık, bireysel yarar sağlama vb.) devreye sokulması, okul- yerel yönetim ilişkilerinde sorunlu alanların başında gelmektedir. Sözü edilen sorunun çözümünde, eğitim kurumlarına merkezi bütçeden pay ayrılması ve yerel yönetimlere bazı yasal yükümlülüklerin getirilmesinin önemli olduğu söylenebilir.

46 SONUÇ VE ÖNERİLER  Eğitim yöneticilerinin görevde yükselmelerinde nesnel ölçütler yerine öznel değerlendirmelerin esas alınması, özellikle yerel yönetimler üzerinde etkili olan çağ dışı grupların okullara müdahalesine zemin hazırlamaktadır. Yöneticilik görevinin güvence altında olmaması, yasa dışı güçlerin etkisini artırmaktadır. Bu olgu, ülkemizde baskı grupları ile kurulan ilişkilerin zayıf halkası olarak görülmektedir.

47 SONUÇ VE ÖNERİLER  Okulların çevreden soyutlanması bilimsel açıdan olanaklı değildir, çünkü eğitim kurumları kendilerini kuşatan toplumsal, kültürel, siyasal etkenlerden etkilenir. Okul etkileşimde olduğu çevreyi aynı zamanda etkiler.

48 SONUÇ VE ÖNERİLER  Eğitim kurumları sistemin öngördüğü insanı yaratır. Her toplumsal sistem, varlığını sürdürecek insanı örgün ve yaygın eğitim kurumlarında yetiştirir. Bir ülkenin insan yetiştirme politikasını dikkate almadan, eğitime ya da eğitimciye bazı roller yüklemek gerçekçi değildir.

49 SONUÇ VE ÖNERİLER  Küreselleşme ulusal eğitim sistemini tehdit etmektedir. Bilimsel, ulusal, halkçı ve laik eğitim, küreselleşmenin mikro milliyetçi ve bilim dışı müdahalelerine kurban edilmektedir. Çokuluslu şirketler tarafından finanse edilen bazı ‘sivil’ kuruluşların sürecin etkin aktörleri oldukları gözlenmektedir.

50 SONUÇ VE ÖNERİLER  Soros’un Açık Toplum Enstitüsü’nün, 4 Mayıs 2004’te Ankara Başkent Öğretmenevi’nde MEB’in düzenlediği ilköğretim program geliştirme toplantılarına resmen davet edilmesi, ülkemizde ‘sivil toplum’ kavramının sorgulanması gerektiğine işaret etmektedir. Bu olgu, eğitime dışarıdan yapılan müdahalelerin boyutunu ortaya koymaktadır.

51 Kaynakça  Açıkalın, A., Şişman, M., Turan, S. (2007). Bir İnsan Olarak Okul Müdürü,Ankara: Pegem A Yayıncılık.  ADD. (2009). Kuruluş Nedeni, http://www.add.org.tr/index.php?opti on=com_content&task=view&id=52& Itemid=162 (Erişim: 05.12.2009, 13.15). http://www.add.org.tr/index.php?opti on=com_content&task=view&id=52& Itemid=162

52 Kaynakça  Arslan, M.M., Mirici, İ.H., Özçelik, N. (2003). İlköğretim Okulu Müdürlerinin Okul Yönetiminde Karşılaştıkları Sorunlar (Kırıkkale İli Örneği), Çağdaş Eğitim, Mayıs 2003, Sayı: 298.  Aydın, İ. (1997). Siyasi Parti ve Hükümet Programlarında Eğitim- Öğretim/Öğretmenler (1908-1997), Ankara: Eğitim Sen Yayınları, Güncel Sorunlar Dizisi:1.

53 Kaynakça  Canerik, H. (2005). İlk ve Ortaöğretimdeki Program Değişiklikleri Neyi Amaçlıyor? 11-12 Haziran 2005’te Düzenlenen Ulusal Eğitim Kurultayı’na Sunulmuş Bildiri, Gazi Üniversitesi.  Canerik, H. (2009). İlköğretim Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının İçerik, Dil ve Anlatım Yönünden Değerlendirilmesi, 7-9 Ekim 2009 4. Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi’ne Sunulmuş Bildiri, Marmara Üniversitesi.

54 Kaynakça  ÇYDD.(2009). http://www.cydd.org.tr/?sayfa=biz (Erişim: 05.12.2009, 13.04). http://www.cydd.org.tr/?sayfa=biz  MEB. (1958). İlk Okul Programı, İstanbul: Maarif Basımevi.  MEB. (1988). İlkokul Programı, İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.

55 Kaynakça  MEB. (2005). İlköğretim ve Ortaöğretim Kurumları Sosyal Etkinlikler Yönetmeliği, Resmî Gazete, 13.01.2005, Sayı:25699.  MEB. (2009). Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği, Resmî Gazete, 31.07.2009, Sayı:27305.

56 Kaynakça  Tekışık, H.H.(2003). Öğretmen Adaylarına Son Ders ve Genç Öğretmenlere Mesaj, Çağdaş Eğitim, Mayıs 2003, Sayı: 298.