ERGEN ÇOCUKLAR VE İLETİŞİM PSİKOLOJİK DANIŞMAN ESRA ÖZDEMİR Darıca Mustafa Kemal İ.Ö.O.

... konulu sunumlar: "ERGEN ÇOCUKLAR VE İLETİŞİM PSİKOLOJİK DANIŞMAN ESRA ÖZDEMİR Darıca Mustafa Kemal İ.Ö.O."— Sunum transkripti:

1

2 ERGEN ÇOCUKLAR VE İLETİŞİM PSİKOLOJİK DANIŞMAN ESRA ÖZDEMİR Darıca Mustafa Kemal İ.Ö.O

3 DÜNYADA ERGEN OLMAKTAN DAHA ZOR BİR ŞEY VARSA O DA ERGENLİK ÇAĞINDAKİ BİR GENCİN ANNE BABASI OLMAKTIR.

4 Çocuklarımız, yaş özellikleri itibarı ile ergenlik dönemi içerisindeler. Bu dönem kimlik arayışı ile geçen fırtınalı bir dönemdir.

5 Ergenlik hızlı büyüme ve gelişmenin olduğu kız-erkek cinsel özelliklerinin belirdiği iki-üç yıllık ilk gençlik dönemini kapsar. Kızlar erkeklerden 1-2 yıl önce ergenliğe girer,büyüme ve cinsel olgunluklarını 1-2 yıl erken tamamlar.

6 Genellikle ergenlik ve gençlik çağı en sağlıklı yaşam dönemidir.

7 İlköğretim dönemine rastlayan erinlik, ilk gençlik yıllarıdır. Cinsel uyanış ile birlikte yeni ruhsal ve davranış özellikleri kendini gösterir. Dengeli ve uyumlu ilkokul çocuğunun yerini tedirgin, güç beğenen ve çabuk tepki gösteren bir genç almıştır. Duyguları hızlı iniş çıkışlar gösterir. Tepkileri önceden kestirilmez. Derslerine ilgisi azalmıştır. Dikkati dağınıktır. Evde durmak istemez, önerilere aldırmaz, beslenmesi düzensizdir.

8 İlgileri artmış gelgeç hevesleri çoğalmıştır. Başkaları tarafından nasıl görüldüğünü merak eder. Dinlediği müzik, beğendiği sanat etkinlikleri değişiktir. Uzun uzun düşler kurar. Hatıra defteri tutmaya başlar. Şiir, öykü yazmaya özenir. Yazdıklarında gizliliğe dikkat eder.

9 Kulaktan dolma ödünç alınmış fikirleri savunur. Büyükleri ile tartışır. Anne babasına karşıt düşünceler ileri sürmeye dikkat eder. Karşı çıkmış olmak için karşı çıkar. Bu dönem için çelişkili duyuş ve davranış özellikleri olağan sayılır. Bazı gençler çalkantıyı daha az yoğunlukta yaşayıp çabucak uyum sağlarlar. Bazıları ise ileri derecede uyumsuzluklar gösterip bu tür davranışlarda ileri yaşlarda da bulunabilirler. Yinede bu tür davranışların görüldüğü yaşlar 13-15 ilk gençlik yıllarıdır.

10 Döneme bakıldığında gencin içinde bulunduğu durum kolaylıkla anlaşılabilir. Aniden hızlanan büyüme genci zamansız yakalamıştır. Cinsel dürtüler hissedilmekle birlikte ergen tam anlamı ile hazır değildir. Ana baba ve çevre gence yetişkin gözü ile bakıp ona göre davranış bekledikleri gibi, "daha sen çocuksun" ifadesi ile onu şaşırtabilirler. Çünkü genç büyümek için sabırsızlanmakta ise de bir türlü çocuksu davranışlardan kurtulamamaktadır

11 Ergenlik döneminde genç yeni arayışlar içindedir. Bu arayışların ilki ve en önemlisi kimlik arayışıdır. İşe ilk önce ana babasını görmezlikten gelmekle başlar. Çocukluk yaşlarında nerede ise tanrılaştırdığı babanın fikirleri eskisi gibi ilginç değildir. Gücü kuvveti önemsenecek gibi değildir. Çok az şey bilir. Ancak bu duygular ergenliğin sona ermesi ile kaybolur. Genç ana babasını gerçekçi duygularla değerlendirmeğe başlar.

12 Yeni bir kişilik bağımsız olmakla şekilleneceğinden genç bağımsız olmaya büyük önem verir. Evden kopar, çevresinden uzaklaştırdığı ana-babasının boşluğunu doldurmak için yeni ilişkilere yönelir.

13 Bir genç için dolup taşan enerjisini en iyi değerlendirme yolu spordur. Genç hem spor yapar hem de kendisini yaşıtları ile karşılaştırma fırsatı bulur.

14 Yaşıtlarının da benzer problemlerinin olması gençler arasında gruplaşmalara yol açar. Bir grup içinde olmak gence güven verir. Onaylamasa bile grubun bazı davranışlarına katılır. Gençler için en büyük tehlike içinde bulunduğu grubun kötüye kullanılmasıdır. Bu konuda ana babaya düşen görev genci evde fazla sınırlamamak olmalıdır. Çünkü bunalan genç dışarıda daha etkin arkadaşlarının peşinden gidebilir. Evinde kabul gören delikanlı zamanla ailesine daha kolay bağlanır

15 Gençlik çağı beğenilerin, özenmelerin, tutkuların, hayranlıkların çok olduğu bir dönemdir. Ergenler bir yandan bağımsızlıklarını kazanmaya çalışırken bir yandan da benzeyecekleri örnekler ararlar. Modellerinin meziyetleri kadar kusurları da örneklenir. Ancak model sık sık değiştirilebilir, her örnekten alınan bir yan gencin kişiliğine bir ilave yapar. Bu nevi denemeler ergenlik sonuna kadar sürer.

16 Çalkantılı bir dönem olarak anlattığımız ergenlik hep uyumsuz davranışlarla dolu değildir. Olumlu duyuş ve düşünüşler de bu dönemin özelliğidir. Örnek olarak genç soyut düşünme, yaşanmamış olguları sembollerle ifade etme yetisini kuvvetlendirmiştir. Her şeye olur olmaz karşı çıkarken eleştiri ve yorumlara yönelir. Her şeyi bir anda düzeltecek kolay çözümler arar. Bunun için çabuk kandırılabilir. Sonuçta kendisi ve toplum için zararlı olacak davranışlarda bulunması en büyük tehlikedir.

17 Ruhsal Problemler: Ergenlik döneminde ruhsal sorunların olması bir dereceye kadar normaldir. Yapılan araştırmalar bu çağ gençlerinin %15'inin uyum problemleri olduğunu ortaya koymuştur. Söz konusu uyumsuzluklar bu dönem davranışlarının aşırıya götürülmesi ile ortaya çıkar. Örnek olarak bağımsızlık isteği gencin ailesinden kopması ile sonuçlanabilir

18 Evinde uyumsuz olan genç bu uyumsuzluğunu okula da yansıtır. Derslere ilgisi azalır, başarısı düşer. Hep bağırır çağırır, kırar döker. Bu davranışları art niyetli önderler vasıtası ile saptırılıp hırsızlığa, zararlı eyleme, toplum suçlarına yöneltilebilir. Gençler toplum kurallarını hiçe sayıp kural dışı yaşamak isterler. Kız erkek ilişkilerinde aşırı serbestliğe yönelirler. Bazıları için dönemin bir çeşnisi olabilecek davranışlar bazıları için devamlı bir tutku halini alır.

19 Ailesi ve çevresi ile çatışmaya düşen genç aşırı baskılar altında bunalır. Sonuçta kendisine yönelen kötü bir söz veya davranış intihar girişimine neden olabilir. İntihar girişimi gencin mutlaka depresyon içinde olduğunu göstermez. Ancak girişim tekrarlanırsa yoğun bir ruhsal çöküntü olasılığını arttırabilir.

20 Bazı gençler topluma karışıp bağımsızlıklarını elde etmek yerine, çeşitli nedenlerden dolayı, içe kapanırlar. Yetenekli olanlar yeteneklerini geliştirip yaratıcı olabilirler. Bazı gençler de cinsel kimlik kazanmakta zorluk çekerler. Bu zorluk geçici olabileceği gibi kalıcı cinsel problemlere neden olabilir. Örneğin kendi cinsine yönelip karşı cinse ilgi duymayabilirler.

21 AİLELERİN ŞİKAYETLERİ  Hırçınlaştı. Ders çalışmıyor. Sorumluluk duygusu yok. Canım sıkılıyor diyor. En küçük isteklerini sert bir dille bildiriyor. Kardeşlerini kızdırmaktan zevk alıyor.  Okuduğunu anlamıyor gibi. Durgunlaştı,dalgınlaştı. Çabuk karamsarlığa düşüyor. Ara sıra hiç yoktan huysuzlaşıyor. Sert karşılıklar veriyor.  İleri derecede alıngan. Derslerinde gene başarılı ama oyuna,eğlenceye çok düştü. Olur olmaz her şeye ağlıyor. Evde huzursuz dışarıda sıkılgan.

22  Her istediğini yaptırmak istiyor. Aşırı süsleniyor. Siz bana karışmazsınız diyor. Babasından çekindiği için dolambaçlı yollara sapıyor.  Derslerinde başarılı. Hiç sorun çıkartmayan bir çocuk. İki kez okula gitmemiş. Arkadaşlarıyla gezmiş. Sorunca yalan söyledi. Bu davranışı bizi çok şaşırttı.  Çok harçlık istiyor. Çok geziyor,eve girmek istemiyor. Spora çok düştü. Derslerine boş veriyor. Banyoya sokamıyoruz. Ellerini bile yıkatamıyoruz. Saçını kestiremiyoruz.  Son derece asi ve hırçın olmaya başladı. Başına buyruk olmak istiyor. Dayak,kötü söz,tatlı söz hiçbiri sonuç vermiyor. Bir psikologla mı görüşmeliyim?

23 ÇOCUKLARIN ŞİKAYETLERİ  Büyüklerin anlayışsızlığı ve baskısı,onur kırıcı davranışlar  Arkadaş edinmede güçlük  Kız-erkek arkadaşlığının olmaması,  Kız erkek arkadaşlığının aile ve çevre tarafından anlaşılmaması ve karşı çıkılması  Boş zamanlarını etkin bir biçimde değerlendirecekleri yerlerin,olanakların olmaması  Evde ve okulda dayağın bir eğitim aracı olarak kullanılması

24  Cinsel sorunlarını aile üyeleriyle konuşamamak  Çocuk yerine konmak,ana-babaya karşılık verememek  Ana-babanın arkadaş seçimlerine karışmaları  Yeni tanıştıkları insanlarla rahat konuşamamak  İzinsiz dışarı çıkamamak  Kendine güven duymamak,sık sık yaptığı hatalardan dolayı utanmak

25 Çocuğunuzun sağlık durumu ile yakından ilgileniniz. Hastalıklardan bir kısmı, çocuğun hayat enerjisini önemli ölçüde azaltarak onu dermansız bırakır. Bir kısmı ise; doğurdukları devamlı acı ve ağrılar yüzünden çocuğun ilgi ve dikkatini ders konuları üzerinde toplamasına engel olur. Sağlık durumu çocuğun okul başarısına etki ettiği gibi bazı rahatsızlıkların bilinmemesi veya tedavi ettirilmemesi birtakım uyumsuz davranışların da sebebi olacaktır. Sayın Anne- Babalar; çocuğumuzun sağlıklı bir ergenlik dönemi geçirmesini istiyorsak lütfen bunlara dikkat edelim:

26 Çocuğunuzun derslerinin ve davranışlarının daha iyiye yönelmesi için, öğretmenlerle sıkı bir işbirliği kurunuz. Veli toplantılarına mutlaka katılınız. Sayın Anne- Babalar; çocuğumuzun sağlıklı bir ergenlik dönemi geçirmesini istiyorsak lütfen bunlara dikkat edelim:

27 Çocuğunuzun yaşamındaki en etkili çevre aile çevresidir. Çocuk yaşamında en etkili örnekleri ailesinden alır. Anne-baba olarak tüm davranışlarınızla çocuklarınıza örnek olunuz. Sayın Anne- Babalar; çocuğumuzun sağlıklı bir ergenlik dönemi geçirmesini istiyorsak lütfen bunlara dikkat edelim:

28 Çocuğunuzun kılık- kıyafetine özen gösteriniz. Kıyafetlerinin okul kurallarına uygun olmasına ve temizliğine dikkat ediniz.

29 Çocuğunuzu iyi tanıyınız. Çocuklardan yapamayacağı şeyleri istemeyiniz. Onları yeteneklerinin ötesinde başarı göstermeye zorlamayınız. Sayın Anne- Babalar; çocuğumuzun sağlıklı bir ergenlik dönemi geçirmesini istiyorsak lütfen bunlara dikkat edelim:

30 Çocuklarınızı başka çocuklarla veya kardeşleri ile mukayese etmeyiniz. Her insanın sahip olduğu nitelikler farklıdır. Onları olduğu gibi kabul ediniz. Sayın Anne- Babalar; çocuğumuzun sağlıklı bir ergenlik dönemi geçirmesini istiyorsak lütfen bunlara dikkat edelim:

31 Çocuklarınızla iyi notların yanında zayıf not almasının da normal olduğunu ve çalışmakla durumunu düzeltebileceğini telkin ediniz. Sayın Anne- Babalar; çocuğumuzun sağlıklı bir ergenlik dönemi geçirmesini istiyorsak lütfen bunlara dikkat edelim:

32 Çocuğunuzun okul yaşantısı ile ilgileniniz. Anlattıklarını dinleyiniz. Sayın Anne- Babalar; çocuğumuzun sağlıklı bir ergenlik dönemi geçirmesini istiyorsak lütfen bunlara dikkat edelim:

33 Çocuğunuzun okul ve öğretmenler hakkında şikayetleri olursa onu dinledikten sonra okul yönetimi ve öğretmenler ile görüşünüz. Sayın Anne- Babalar; çocuğumuzun sağlıklı bir ergenlik dönemi geçirmesini istiyorsak lütfen bunlara dikkat edelim:

34 Ders çalışırken, çocuğunuzu ev işi, çarşı, pazar işi için kaldırmayınız. Sayın Anne- Babalar; çocuğumuzun sağlıklı bir ergenlik dönemi geçirmesini istiyorsak lütfen bunlara dikkat edelim:

35 İçinde bulundukları yaşlarda arkadaş çocuğunuz için çok önemlidir. Arkadaşı olmasına, iyi arkadaş seçmesine yardımcı olunuz. Sayın Anne- Babalar; çocuğumuzun sağlıklı bir ergenlik dönemi geçirmesini istiyorsak lütfen bunlara dikkat edelim:

36 Tv izlemede çocuğunuza iyi alışkanlıklar kazandırınız. Sürekli TV izlemek çocuğunuzun başarısını olumsuz yönde etkiler. Ancak bunu zor kullanarak değil ikna ederek gerçekleştiriniz. Sayın Anne- Babalar; çocuğumuzun sağlıklı bir ergenlik dönemi geçirmesini istiyorsak lütfen bunlara dikkat edelim:

37 Çocuğunuzun evde ders çalışmasını kontrol ediniz. Ancak sürekli şekilde “dersine çalış” ikazı olumsuz etki yapmaktadır. Ona güvendiğinizi belli ederek uyarınız. Sayın Anne- Babalar; çocuğumuzun sağlıklı bir ergenlik dönemi geçirmesini istiyorsak lütfen bunlara dikkat edelim:

38 Çocuğunuzun yanında ona uygulanan eğitimin tartışmasını yapmayınız. Okul ve öğretmenler ile ilgili görüşlerinizi çocuğun yanında açığa vurmayınız.Çocuğunuzun çalışma programı yapmasına, uygulamasına yardımcı olunuz. Planlı çalışma üzerinde durunuz. PLANAYLIKGÜNLÜK HAFTALIK Sayın Anne- Babalar; çocuğumuzun sağlıklı bir ergenlik dönemi geçirmesini istiyorsak lütfen bunlara dikkat edelim:

39 Çocuğunuzun okula devam durumunu yakından izleyiniz. Sayın Anne- Babalar; çocuğumuzun sağlıklı bir ergenlik dönemi geçirmesini istiyorsak lütfen bunlara dikkat edelim:

40 Çocuklarınıza karşı sabırlı, soğuk kanlı ve anlayışlı olunuz. Doğal olarak onlar hata yapacaklardır. Kusurları ve kötü hareketleri olacaktır. Çocuklar düşündüğünüz, istediğiniz gibi tavır ve davranışlar göstermiş olsalardı ailede ve okulda eğitim denilen şeye gerek kalmazdı. Sayın Anne- Babalar; çocuğumuzun sağlıklı bir ergenlik dönemi geçirmesini istiyorsak lütfen bunlara dikkat edelim:

41 Yapılan araştırmalarda; çocuk sevdiği kimsenin ya da kendisi ile ilgilenen kimsenin, ona sevgisini verebilen kimsenin güvenini yitirmemek için; onun hoşuna gidecek davranışlarda bulunacak, kendini sürekli yenileyecek ve onu örnek alacaktır. Böylece davranışlarını geliştirir, zamanla kişilik çatışmasından kurtulur güven hissetmeye başlar. Bu nedenle; evde anne-baba, okulda öğretmenler çocuğun duygusal güvenini kazanmasına önem vermek zorundadırlar.

42 Böyle bir dönemde onların, arkadaşları ve öğretmenlerinden olduğu kadar sizden de istediği şey sadece sevgi, yardım ve destek...

43 “Eğer sevgi olmasaydı; annelik ve babalık insanı çaresizliğe sürükleyecek bir yük haline gelirdi. Çocuğunuzu sevgiden ve sevgi gösterilerinizden mahrum bırakmayın. Her ortamda ve her fırsatta sevginizin ve desteğinizin varlığını hissettirin.

44 Şimdi SORU Zamanı!