İnsan hakları Kadın ve çocuk hakları Tacettin İnandı.

... konulu sunumlar: "İnsan hakları Kadın ve çocuk hakları Tacettin İnandı."— Sunum transkripti:

1 İnsan hakları Kadın ve çocuk hakları Tacettin İnandı

2 Kapsam İnsan Hakları Evrensel Bildirisi Çocuk Hakları Sözleşmesi (ÇHS) Kadına Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi (CEDAW),

3 İnsan Hakları Evrensel Bildirisi İnsan: Bütün insanlar özgür, onur ve hakları yönünden eşit doğarlar. Akıl ve vicdana sahiptirler. (madde 1) İnsan haklarının özellikleri:Herkes, ırk, renk, cins, dil, din, siyasal ya da her hangi bir başka inanç, ulusal ya da toplumsal köken, varlıklılık, doğuş ya da herhangi bir başka ayrım gözetilmeksizin bu Bildiri'de açıklanan bütün haklardan ve bütün özgürlüklerden yararlanabilir. Bundan başka, ister bağımsız ülke uyruğu olsun, isterse bağımlı, özerk olmayan ya da başka bir egemenlik kısıtlamasına bağlı ülke uyruğu olsun, bir kişi hakkında, uyruğu bulunduğu devlet ya da ülkenin siyasal, adli ya da uluslararası durumu bakımından hiçbir ayrım gözetilmeyecektir(madde 2). Ayrıca bu haklar hiçbir şekilde başkalarına ya da kurumlara aktarılamaz.ırkdildinözerk İnsan Hakları:En başta yaşam ve özgürlük olmak üzere sağlık, eğitim, yiyecek, barınma ve toplumsal hizmetler de içinde olmak üzere sağlığına ve esenliğine uygun bir yaşam düzeyine kavuşma; yasanın koruyuculuğundan eşit olarak yararlanma; Barışçıl amaçlar için toplanma ve dernek kurma; evlenme, mal ve mülk edinme; çalışma, işini seçme özgürlüğü; din, vicdan düşünce ve anlatma özgürlüğü hakları İnsan Hakları Evrensel Bildirisinin temellerini oluşturur. Maddelerde Kesinlik:Bu Bildiri'nin hiçbir unsuru, içinde açıklanan hak ve özgürlüklerin bir devlet, topluluk ya da bireyce ortadan kaldırılmasını amaçlayan bir etkinlik ya da girişime hak verir biçimde yorumlanamaz(madde 30)

4 Çocuk Hakları Sözleşmesi ÇHS ÇHS Tarihte en geniş kabul gören insan hakları belgesidir. İlk kez 1989 yılında onaylanan sözleşme bugün ikisi hariç BM üyesi bütün ülkeler tarafından onaylanmıştır ki, bu 191 ülkenin onayı anlamına gelmektedir.

5 ÇHSÇHS’ye yön veren temel değerler şunlardır 1.ayrım gözetmeme 2.çocuğun yararının gözetilmesi 3.yaşama ve gelişme 4.katılım

6 ÇHS’DE başlıca konular Ana–babanın rolü ve sorumluluğu; bunun ihmal edildiği durumlarda ise devletin rolü ve sorumluluğu; Bir isme ve vatandaşlığa sahip olma ve bunu koruma hakkı; yaşama ve gelişme hakkı; sağlık hizmetlerine erişim hakkı; eğitime erişim hakkı; sosyal güvenlik hizmetlerine erişim hakkı; insana yakışır bir yaşam standardına erişim hakkı; eğlence, dinlenme ve kültürel etkinlikler için zamana sahip olma hakkı;

7 ÇHS istismar ve ihmalden korunma hakkı; uyuşturucu bağımlılığından korunma hakkı; cinsel sömürüden korunma hakkı; ekonomik sömürüden korunma hakkı; satış, kaçırılma ve zorla alıkoyma’dan korunma hakkı; diğer suistimal biçimlerinden korunma hakkı; işkence’den korunma hakkı; özgürlükten yoksun bırakıcı uygulamalardan korunma hakkı; siyahlı çatışmalardan dolaylı yada dolaysız korunma hakkı;

8 ÇHS ifade özgürlüğü hakkı; düşünce özgürlüğü hakkı; din ve vicdan özgürlüğü hakkı; dernek kurma özgürlükleri hakkı; çocukların kendileriyle ilgili konularda görüşlerini dile getirme hakkı; gerekli bilgilere ulaşma hakkı; özel yaşamı saklı tutma hakkı.

9 özel gereksinimleri olan çocukların hakları: çocuk mülteciler; özürlü çocuklar; azınlık ve yerli gruplara mensup olan çocuklar gibi; evlat edinme işlemlerinin belirli bir düzene bağlanmasını da kapsamak üzere aileleri olmayan çocukların hakları.

10 Kadına Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi (CEDAW) Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 1979′da kabul edildi, 1981′de sözleşme biçimini aldı ve Türkiye tarafından 1985 yılında imzalandı. Sözleşmenin imzalanması, devletleri kadınlara karşı ayrımcılığın ortadan kaldırılması için somut adımlar atmakla ve CEDAW Komitesine düzenli olarak kadının insan haklarının geliştirilmesi konusunda ülkedeki devlet uygulamalarını raporlamak ve sunmakla yükümlü kılar. Gölge raporlar – Sivil Toplum

11 Madde 1 İşbu Sözleşme’ye göre Kadınlara karşı ayrım deyimi kadınların medeni durumlarına bakılmaksızın ve kadın ile erkek eşitliğine dayalı olarak politik, ekonomik, sosyal, kültürel, medeni ve diğer alanlardaki insan hakları ve temel özgürlüklerinin tanınmasını, kullanılmasını ve bunlardan yararlanılmasını engelleyen veya ortadan kaldıran veya bunu amaçlayan ve cinsivete bağlı olarak yapılan herhangi bir ayrım, mahrumiyet veya kısıtlama anlamına gelecektir.

12 Madde 2 Taraf Devletler, kadınlara karşı her türlü ayrımı kınar, tüm uygun yollardan yararlanarak ve gecikmeksizin kadınlara karşı ayrımı ortadan kaldırıcı bir politika izlemeyi kabul eder ve bu amaçla aşağıdaki hususları taahhüt ederler: a.Kadın ile erkek eşitliği ilkesini kendi anayasalarına ve diğer ilgili yasalara henüz girmemişse dahil etmeyi ve yasalar ile ve diğer uygun yollarla bu ilkenin uygulanmasını sağlamayı; b.Kadınlara karşı her türlü ayrımı yasaklayan ve gerekli yerlerde yaptırımları da içeren yasal ve diğer uygun önlemleri kabul etmeyi; c.Kadın haklarının erkeklerle eşit temelde himayesini, yetkili ulusal mahkemeler ve diğer kuruluşlarla kadının her tür ayrımcılığa karşı etkin bir şekilde korunmasını sağlamayı; d.Kadınlara karşı herhangi bir ayrımcı hareket yapılmasından veya uygulanmasından kaçınmayı ve kamu yetkilileri ile kuruluşlarının bu yükümlülüğe uyumlu olarak hareket etmelerini sağlamayı; e.Herhangi bir kişi veya kuruluşun kadınlara karşı ayrım yapma girişimini önlemek için bütün uygun önlemleri almayı; f.Kadınlara karşı ayrımcılık oluşturulan mevcut yasa, yönetmelik, adet ve uygulamalan. değiştirmek veya feshetmek için yasal düzenlemeler de dahil gerekli bütün uygun önlemleri almayı; g.Kadınlara karşı ayrımcılık oluşturan bütün ulusal cezai hükümleri yürürlükten kaldırmayı.

13 Madde 10 a.Meslek ve sanat yönlendirilmesinde kırsal ve kentsel alanlarda bütün dallardaki eğitim kurumlarına girişte ve diploma almada okul öncesi, genel, teknik, mesleki ve yüksek teknik eğitimde ve her çeşit meslekde eğitimde eşit şartların sağlanması; b.Kadınların erkeklerle aynı ders programlarından yararlanmaları, aynı sınavlara katılmatarı, aynı seviyedeki niteliklere sahip eğitim görevlilerine, okul, bina ve malzemesine sahip olmaları; c.Kadın ve erkeğin rolleriyle ilgili kalıplaşmış kavramların eğitimin her şeklinden ve kademesinden kaldınlması ve bu amaca ulaşılması için karma eğitimin ve diğer eğitim şekillerinin teşvik edilmesi, özeilikle ders kitaplarının ve okul programlarının yeniden gözden geçirilmesi ve eğitim metodlarının bu amaca göre düzenlenmesi; d.Burs ve diğer eğitim yardımlarından faydalanmaları için kadınlara erkeklerle eşit firsatların tanınması; e.Özellikle kadın ve erkekler arasında mevcut eğitim açığını en kısa zamanda kapatmaya yönelik olarak, yetişkin ve fonksiyonel okuma-yazma programları dahil, sürekli eğitim programlanna katılabilmeleri için erkeklerle eşit firsatların verilmesi; f.Kız öğrencilerin okuldan ayrılma oranlarının düşürülmesi ve okuldan erken ayrılan kız çocukları ve kadınlar için eğitim programları düzenlenmesi.; g.Spor ve beden eğitimi faaliyetlerine aktif olarak katılmaları için erkeklerle eşit fırsatlar tanınması; h.Kadınların, ailelerin sağlık ve refahını sağlamaya yardım edecek, aile planlaması bilgisi dahil, özel eğitici bilgiyi sağlamaları.

14 Cedaw madde 11 a.Bütün insanların vazşeçiImez hakkı olan çalışma hakkı; b.İstihdam konularında eşit seçim kıstaslarının uygulanması da dahil. erkelerlerle eşit istihdam imkanlarına sahip olma hakkı; c.Serbest olarak meslek ve iş seçme hakkı, terfi, iş güvenliği, hizmetin tüm şartları ve avantajlarından faydalanma hakkı, çıraklık ileri mesleki eğitim ve bilgi yenileme eğitimi dahil, mesleki eğitim ve sürekli eğitim görme hakkı; d.Sosyal yardımlar dahil eşit ücret hakkı, eşdeğerdeki işte eşit muamele ve işin cinsinin değerlendirilmesinde eşit muamele görme hakkı; e.Ücretli izinle birlikte, özellikle emeklilik, işsizlik hastalık, sakatlık, yaşlılık ve diğer çalışamama hallerinde sosval güvenlik hakkı; f.Güvenli şartlar içinde çalışma hakkı ve sağlığın ve bu arada doğurganlığın korunması hakkı.

15 Cedaw madde 11- devam a.Hamilelik ve analık izni sebebiyle veya evliliğe bağlı olarak işten çıkarma ayrımını yasaklamak, bu ayrımı yapanları cezalandırmak; b.Önceki iş, kıdem ve sosyal haklar kaybedilmeksizin, ücretli olarak aralık izni veya benzeri sosyal içerikli tazminatlar vermek; c.Özellikle çocuk bakımevleri ağının tesisi ve geliştirilmesi yoluyla anne ve babanın aile yükümlülüklerini; görev sorumlulukları ve kamu hayatına katılma ile birleştirmeyi mümkün kılan destekleyici sosyal hizmetlerin sağlanmasını teşvik etmek; d.Hamilelik süresince zararlı olduğu kanıtlanan işlerde kadınlara özel koruma sağlamak.

16 Gölge Rapor 2010 2007 genel seçimleri sonucunda, kadınların parlamentoya katılımlarında (%9,1) önceki dönemlere göre artış gözlenmiş olsa da, bu oran, hem arzu edilen eşit temsilden çok uzak, hem de Inter Parliamentary Union tarafından hesaplanan dünya ortalamasının (%18,4) çok altındadır. Kadınların mecliste temsili hâlâ siyasi partilerin üst yönetim kurullarının ve liderlerinin keyfî uygulamalarınca belirlenmektedir. Bakanlar Kurulu‘nun 25 üyesinden sadece ikisi (%8) kadındır. Kadın hakları örgütlerinin bu konudaki taleplerine hükümetlerin gösterdiği ilgi sembolik düzeydedir. Bu durumun bir örneği, mevcut Anayasa reformu sürecinde gözlenmektedir.

17 Gölge Rapor 2010 İçişleri Bakanlığı tarafından yeni yayınlanan 29 Mart 2009 yerel seçim sonuçlarına göre, Türkiye‘deki belediye başkanlarının %0,92‘si kadındır ve belediye meclisi, il genel meclisi, köy ve mahalle meclisleri dâhil yerel yönetimlere seçilen kadınların oranı %1,23‘tür Mayıs 2008 itibariyle Türkiye‘de 155 vali arasında tek bir kadın vali yoktur, sadece beş vali yardımcısı ve 16 kaymakam kadındır.15

18 Gölge Rapor 2010-Eylem talepleri Türkiye‘de Siyasi Partiler ve Seçim Kanunu, kadın-erkek eşitliğini ve demokratik katılımı sağlamak üzere, kadınlar ve erkekler için eşit temsil şartını içerecek ve kadınların seçilebilir sıralardan aday gösterilmesini sağlayacak şekilde değiştirilmelidir. 2. Anayasa‘ya ve Siyasi Partiler ve Seçim Kanunu‘na (parite) %50 eşitlik hükmü, hem ulusal hem de yerel seçimler için, mutlaka girmelidir. 3. Siyasi partilerin kadın kollarının görev ve yetkileri, kadınların katılımlarını güçlendirecek şekilde tüzük ve yönetmeliklerle belirlenmelidir. Devlet bütçesinden siyasi partilere aktarılan para yardımının en az %30‘u, tam eşitlik sağlanıncaya kadar, kadınlara yönelik araştırma ve politika oluşturma çalışmalarında kullanılmak üzere kadın kollarına ayrılmalı ve siyasi partilere genel bütçeden ayrılan pay kadın üye sayısı göz önünde bulundurularak belirlenmelidir. 4. Dışişleri Bakanlığı‘nda ve genel olarak kamu yönetiminde üst düzey kadın personel sayısının artırılmasına yönelik geçici özel önlemler alınmalıdır. 5. Kadınların karar alma mekanizmalarında yeterince temsil edilmemesinin bir sonucu, kamu kaynaklarının kullanım ve dağıtımında kadınların söz sahibi olamamalarıdır. Fiili eşitliğin sağlanabilmesi için toplumsal cinsiyete duyarlı bir bütçe hazırlanmalıdır. Kamusal kaynakların dağıtımı ve kullanımı fiili kadın-erkek eşitliğinin sağlanması sürecini hızlandıracak şekilde planlanmalıdır. Kamu kaynaklarının planlandığı şekilde, etkin kullanılıp kullanılmadığı düzenli olarak denetlenmelidir

19 Gölge Rapor 2010-Eğitim Ülkemizde 2006 yılı itibariyle kadınların %19,6‘sı okuryazar değildir. Kız çocukların eğitime katılmaları için devlet ve STK‘ların yürüttüğü kampanya ve programlara rağmen 2000–2006 arasında kadın okuryazarlığında sadece % 0,2‘lik bir artış sağlanabilmiştir.17 Devlet 1996‘da Pekin Deklarasyonu çerçevesinde kadın okuryazarlığının 2000 yılına kadar yüzde 100‘e çıkarılmasını taahhüt etmişse de, UNESCO verilerine göre Türkiye 2015 yılına kadar ilk ve ortaöğrenimde cinsiyet eşitliğini gerçekleştirememe riskini taşıyan ülkelerden biridir.18

20 Gölge Rapor 2010-Eylem talepleri 1.Devlet Pekin ve Pekin+5 taahhütlerini yerine getirmelidir. Eğitimde cinsiyet eşitliği ve yüzde 100 okuryazarlığa ulaşma konularında toplumsal yapı ve dinamikleri dikkate alan bir eğitim politikası oluşturulmalıdır. 2. Zorunlu eğitim 12 yıla çıkartılmalıdır. 3. Öncelikle kırsal alanda kız çocuklarının nüfusa kaydolması sağlanmalı, kızların okula düzenli devamını ve (kızların okula kaydedildikten sonra tarlaya çalışmaya ya da iç göçle başka bir kente gitmeleri gibi durumlarda oluşan) eğitimden gizli uzak kalma sorununu takip edecek mekanizmalar geliştirilmelidir.25 4. Bakım hizmetlerinin yükünü kadınların ve ablaların üzerinden almak için okulöncesi eğitim yaygınlaştırılmalıdır. 5. Eğitimdeki burs, barınma, araç gereç vb. imkânlardan yararlanmada eşitliğin sağlaması hedeflenmeli ve bu durum istatistikî verilerle izlenmeli, kızlar lehine geçici özel önlemler alınmalıdır.26 6. Milli Eğitim Bakanlığı tarafından ders kitaplarında bulunan ayrımcı öğeler ayıklanması için başlatılan proje hızlandırılmalı ve kadın örgütlerinin katılımı ile düzenli olarak tekrarlanmalıdır.27 7. CEDAW Komitesi 2005 Nihai Görüşleri‘nin 34. paragrafında belirtildiği gibi anadilleri Türkçe olmayan kadınlarla kız çocuklarının eğitime erişiminde ve eğitim başarısında çok yönlü ayrımcılığa maruz kalmaları konusunda veri toplanmalı ve engellerin ortadan kaldırılması için politikalar hazırlanmalıdır. Yerel dillerde eğitimler geliştirilmelidir.

21

22 Kaynaklar http://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0nsan_Haklar%C4%B1_Evre nsel_Bildirisi http://www.unicef.org/turkey/cedaw/_gi18.html http://tr.wikipedia.org/wiki/Kad%C4%B1na_Kar%C5%9F%C4%B 1_Her_T%C3%BCrl%C3%BC_Ayr%C4%B1mc%C4%B1l%C4%B1% C4%9F%C4%B1n_Yok_Edilmesi_S%C3%B6zle%C5%9Fmesi http://www.kadinininsanhaklari.org/kategori/kadina-karsi-her- turlu-ayrimciligin-onlenmesi-sozlesmesi-cedaw