İKTİSADİ BÜYÜME.

İKTİSADİ BÜYÜME

Büyüme teori ve modelleri (neye odaklanırlar!)
İLK HAFTA Büyüme teori ve modelleri (neye odaklanırlar!) 1. Kaynak dağılımını sağlamanın birer araçlarıdır, (iktisatta etkinlikle ilgili sorular: ne, ne kadar, nasıl ve kimin için üretilecek) 2. Farklı gelişmişlik düzeyindeki ülkelerin büyüme farklarının nedenlerini araştıran (Kişi başı GSYH 2013 G. Kore 25,977 $ ve Türkiye 10,971 $ 2000 G. Kore $ ve Türkiye $ 1980 G. Kore $ ve Türkiye $ 3. Uzun dönem büyümenin kaynaklarını açıklama çabalarıdır. Teknoloji, sanayi, altyapı yatırımları vb.

İLK HAFTA S: Büyüme teori ve modelleri neye göre ve nasıl şekillenmiştir, şekillenmektedir? Bu modelleri geliştiren iktisatçıların ideolojik yaklaşım ve tercihlerine, İçinde bulunulan iktisadi koşullara göre biçimlenmektedir. Dolayısıyla hâkim iktisadi paradigmaya dayalı bir büyüme modeline dönük eleştirilerin yoğunlaşması ve iktisadi koşulların değişmesiyle birlikte mevcut büyüme modellerinin içeriği ve vurguları çoğu kez değişmiştir. Zamanla her şey değişiyor. İngiltere, merkantilizm döneminde (seçilmişlere verilen özel haklar) dışa kapalı pol.izlerken, 18. yyda sanayi devrimiyle birlikte üretimde patlama yaşanmış ve dış ticaret engelleri kaldırılmıştır. (Aynı ülke, ancak iki farklı politika) Benzer şekilde, çağın şartlarına göre büyüme modelleri şekillenmiştir.

ÇALIŞMANIN İÇERİĞİ Bu dersin ilk kısmı olan İktisadi Büyüme başlığında neleri ele alacağız: İktisadi büyüme modelleri alanında görülen değişimlere, Büyüme modellerinde yapılan vurgular ve bu vurguların ekonomi politikalarında oluşturduğu farklılaşmalara, İktisadi büyüme ve diğer alanlar arasındaki etkileşimlere ve Elden geldiğince Türkiye’nin iktisadi büyüme tecrübesi ile ilgili gelişme ve bazı gözlemlere de yer verilmiştir.

GİRİŞ BİR GÖZLEM Ülkeler farklı oranlarda büyüyorlar.
G. Kore ve Türkiye örneğini hatırlayalım: S: G. Kore’nin sırrı neydi? Biz neyi başaramadık? C: İkisi bir arada. Sanayi + Dışa açıklık politikası. Türkiye ikisi bir aradayı başaramadı. ( : ithal ikameci ve plancı. Ama dışa açık değil. 70 sonrası bir dönem sanayi var ama dışa açıklık yok. 70’te TC de üretilen otomobiller koruma duvarları arasında iç pazarda satılırken, Koreliler dünya pazarlarını aşındırıyordu. Ödev: G. Kore mucizesi dedikleri nedir? BİR SORU Bu farklılıkların nedeni nedir? CEVAP Birçok neden olabilir.

GİRİŞ Örneğin; doğal kaynak zenginliği, (Petrol zengini ülkeler, OPEC ülkeleri, S: bu ülkelerin dezavantajları var mıdır?) sermaye birikimi, beşeri sermaye, (S: Sermaye nedir? Kaç türü vardır. S: Sermaye birikimi ve tasarruf ilişkisi nasıldır? S: Rusya gibi ülkeler tasarrufu nasıl çözmüştür? S: Türkiye’de tasarruf oranları nasıldır? Bir kayma var mı? Neden? Türkiye açısında bunun önemi nedir?) Erkan Demirbaş, Doktora Tezi “Türkiye’de Kamu İnşaat Harcamalarının Belirleyicileri İle Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki”, İşgücü miktarı, girişimcilik (Çin, Hindistan, ucuz işgücü, cazibe merkezi) teknolojik düzey, (Çin Huawei, Telekom altyapısını kuran firmalardan biri, Çin’de bir teknoloji şehrinde kurulu.) gelir bölüşümü, coğrafi konum v.s.(ticarete açıklık ve büyüme)

GİRİŞ Demokrasi, Özgürlükler, Politik İstikrar, Askeri darbeler,
DEMİRBAŞ, Erkan ve M. Veysel KAYA, (2012), “An Analysis of Relation between Economic Growth and Democratization: An Empiric Application (A Sample of Turkey)”, Celal Bayar Üniversitesi, İİBF Dergisi, Yönetim ve Ekonomi, 19(2), pp KAYA, M. Veysel ve Erkan DEMİRBAŞ, (2012), “Ekonomik Özgürlükler İle Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin Analizi: Türk Cumhuriyetleri Örneği”, Prof. Dr. Sabahattin ZAİM’e Armağan Seçme Yazılar, Sakarya Üniversitesi Yayınları, 1.Baskı, ISBN DEMİRBAŞ, Erkan ve M. Veysel, KAYA, (2012), “Ekonomik Büyüme ve Merkez Bankası Bağımsızlığı Arasında Nedensellik İlişkisi: Ekonometrik Bir Uygulama: Türkiye Örneği”, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 7(2), ss Politik İstikrar, Askeri darbeler, KAYA, M. Veysel and Erkan, DEMİRBAŞ, (2012), “Military Intervention, Coalition Governments and Economic Growth: Evidence from Turkey”, Eurasian Journal of Business and Economics, 5 (10), pp.1-13. Mülkiyet Hakları (Sermayenin Sırrı isimli kitap)

GİRİŞ Bu kadar çok faktörün belirlediği/etkilediği büyümeyi, teorik bir çerçeveye yerleştirmek ve bir büyüme modeli kurmak doğal olarak oldukça güçtür. Bununla birlikte, günümüzde bilgi teknolojileri sayesinde bu sorun aşılabilmekte, büyüme teori ve modellerinin büyüme sürecini açıklama gücü artırılabilmektedir.

GİRİŞ Ancak Büyüme modellerinin açıklayıcılık gücü önemli olsa bile modeller için sadelik ve anlaşılabilirlik de önemlidir. Dolayısıyla bir ekonomik modelin olabildiğince basit olması gereklidir. Ancak bazı faktörler dışsal sayılırlar. Çünkü: Hem sadelik amacıyla ve hem de teknolojik gelişmenin ölçümü gibi sorunlar dolayısıyla; Ve iktisadi büyüme sürecine en çok etki eden faktörün vurgulanması amacıyla bazı faktörler dışsal sayılmaktadır.

Büyüme modelleri alanındaki tarihsel gelişim çizgisine bakıldığında,
GİRİŞ İktisadi Büyüme Teori-Model Çabalarının Tarihsel Gelişimine Bir Bakış Büyüme modelleri alanındaki tarihsel gelişim çizgisine bakıldığında, Büyüme modellerinin bilimsel tercihler ve içinde bulunulan koşullara bağlı olarak biçimlendiği, içeriği ve vurgularının dönemsel olarak değiştiği gözlemlenmektedir.

GİRİŞ İktisadi Büyüme Teori-Model Çabalarının Tarihsel Gelişimine Bir Bakış
Merkantilizm: Kıymetli madenler zenginliğin kaynağıdır. Bu zenginlik dış ticaret yoluyla elde edilir. Gerek Eski Yunan ve gerekse Ortaçağ sürecinde tacirler hor görülmüştü. Merkantilizm sayesinde tacirler popüler olmaya başladı. Ve saygı görmeye başladı. Bu devlet eliyle oldu. Devlet, ticari faaliyetlerde bazı şirketlere, tacirlere öncelik vermiştir. Ticari kapitalizm olarak bilinir. Nüfus önemli bir kaynaktır. Sir William Petty, İflah olmaz hırsızları idam edeceğimize, köle olarak kullanıp üretimimizi artıralım. Devlet başrolde yer alır. Devlet sayesinde, bazı sektörler öncelikli konuma getirilmektedir. (İngiltere’de düzenlemeler: Koyun yünü satmak yasak( ) , canlı koyun ihracı yasak ( ), belli günler kırmızı et satışı yasak, (balıkçılık sektrörü teşvik etmek için) Ve bazı tacirlere ayrıcalıklar sağlanmaktadır.

Merkantilizm: Büyümeyi olumlu etkileyen faktörler: Hızlı nüfus artışı, (Bu sayede ucuz işgücü temin edilir, ayrıca asker ve denizci yetiştir, ) Düşük ücret pol. İhracat artışı Düşük faiz oranı Para arzı artışı Sömürgecilik, (sömürge ticaretini tekelleştir) NOT: sömürgeci ülkelerde en fazla ülke İngiltere’nin olmuştur. Bu durum Common Wealth isimli org.sayesinde zımni olarak sürdürülmektedir. 4 yılda bir Common Wealth Game düzenlenmektedir. Kraliçe, yılbaşında bunları kutlar.

Fizyokratlar Fransa kökenlidir. Tarım kapitalizmi de denir. En önemli üretim topraktan elde edilir. Tek üretken alan topraktır. Ticaret ve sanayi önemsizdir. Tek vergi tarımdan alınmalıdır. Çünkü sanayi ve ticaret (kısır sınıf) üretken değildir. Vergi sadece toprak sahibinden (Lord) alınmalıdır. Rant Vergisi. Toprağı işleyenden (köylü) ayrıca vergi alınmamalıdır. Bu sayede köylü tasarruf yapar ve daha fazla üretme imkanını elde eder.

Marksist analizde emeğe görece daha çok yer verilmiş,
GİRİŞ İktisadi Büyüme Teori-Model Çabalarının Tarihsel Gelişimine Bir Bakış Klasik büyüme modelinde, emek-değer teorisine rağmen liberal yaklaşımların etkisiyle sermayeye daha çok önem verilmiştir. Emek-zaman, malların ve hizmetlerin nispi değerini belirler. Büyümeyi sermaye birikimi belirler. Kâr güdüsüyle, Sermaye sahibi S ve I yapar. Smith: işçi ve toprak sahibinin aldığı rant payı düşmelidir. Kâr sıfırlanırsa, kapitalist sistem çöker. (henüz girişimci kavramı kullanılmıyordu. Bu kavramı ilk kez J.B. Say kullandı) Marksist analizde emeğe görece daha çok yer verilmiş, Emek-zaman, malların ve hizmetlerin mutlak değerini belirler. Sermaye, toprak bir malın değerine hiç katkıda bulunmaz. Keynesyen Harrod-Domar (H-D) büyüme modelinde sermaye birikimini sağlayan yatırımlar belirleyici olmuş, Neoklasik (Solow) büyüme modelinde sermayeye önem verilmiş ve sermaye birikimini sağlayıcı ekonomi politikalarının önemi vurgulanmıştır.

Solow (1994)’un belirttiği gibi,
GİRİŞ İktisadi Büyüme Teori-Model Çabalarının Tarihsel Gelişimine Bir Bakış Solow (1994)’un belirttiği gibi, Modern büyüme teorileri alanında son altmış yılda üç önemli dalga oluşmuştur. İlk iki dalga büyümeyi model dışında belirlenen dışsal faktörlere bağladığı için dışsal büyüme modelleri olarak adlandırılmıştır. Bu modeller 1) Harrod-Domar (H-D) Modeli 2) Neoklasik (Solow) Büyüme Modeli (NBM) 3) İçsel Büyüme Modelleri (İBM) (Endogenous Growth Model)

H-D modeli, 1929 Buhranı sonrası ileri sürülen Keynesyen görüşler etrafında oluşturulmuştur. H-D büyüme modelinde devlete istikrarlı büyümeyi sağlama rolü verilmiştir. Karma ekonomi yaklaşımı altında planlama aracı olarak da kullanılan bu modelde yatırımlar ve sermaye birikimi vurgulanmasına karşın modellerin bıçak-sırtı dengeleri istikrarlı büyüme için devlet müdahalesine kapı açmıştır.

H-D modeli, Keynesgil temel makro modeli genişletmeye dönük ilk çalışmadır Büyümeyi sistematik olarak ele alan ilk modeldir. Post-Keynesyen büyüme modeli olarak da bilinir. Harrod: Net yatırımın 2 etkisi vardır: Talep artışı: (yapacağın inşaata hammadde alırsın) Kapasite artışı (inşaatın bitince ekonominin kapasitesi artar) Keynes, kapasite artışına değinmemiştir. (bu Harrod’un katkısıdır). Modelde değişkenler ölçülür. Bir çok ülke bu büyüme modelini kullanmıştır. ∆Y/Y=büyüme ∆Y/Y=s/k s=marjinal tasarruf oranı, k=sermaye hasıla kasayısı (K/Y) yani 1 birim Y elde etmek için gerekli olan sermaye miktarını verir. Türkiye’de planlı dönemlerde k=3-3,5 olduğu hesaplanmıştır. (Bu tüm ekonomi için yada sektörler için hesaplanabilir) Planlı dönemde Tasarruf eğilimi (s)=%18 idi. =18/3=6 (Normal şartlarda Türkiye’de % 6 oranında büyüme sağlanabilir.)

NOT: Harrod, eksik istihdamdan tam istihdama geçişi incelemiştir.
GİRİŞ İktisadi Büyüme Teori-Model Çabalarının Tarihsel Gelişimine Bir Bakış H-D modeli, Bu formül, hedeflenen büyümenin tutturulabilmesi için ne kadar sermayeye ihtiyaç duyulduğunu, geçmiş dönemlerde konulan hedeflere ulaşmadaki başarı yada başarısızlıkları, yada neden bazı ülkelerin fakir bazılarının zengin old. sorgulamada bir başvuru kriteri olabilir. Bununla birlikte bu modelin büyüme analzinde toplam faktör verimliliğindeki (TFV) değişmeleri dikkate almadığı da unutulmamalıdır. NOT: Harrod, eksik istihdamdan tam istihdama geçişi incelemiştir.

NBM Bu model, H-D modelinin bıçak sırtı dengeleri ile devlet müdahalesine karşı tepki olarak ileri sürülmüştür. Bu modelde, devletin ekonomiye müdahalesine gerek duymayan dengeli bir büyüme mekanizması ortaya konmuş, Liberal ekonomi politikaları ve sermaye birikiminin önemi tekrar vurgulanmıştır.

İBM NBM’de gelişmiş ülkelerin zamanla durgun duruma gireceği (steady state) ve yoksul ülkelerin bu ülkeleri yakalayacağı öngörüsü (yakınsama tartışmaları) ve Teknolojik gelişmenin dışsal sayılması gibi teori ile pratik arasındaki çelişen yönler karşısında NBM’ne karşı tepki olarak ileri sürülmüştür. Yani neoklasik modelde «teknoloji gelişir» kabul ederiz ancak niye geliştiğini bilmeyiz ve açıklamayız. Bu gerçekten garip bir durumdur çünkü niye büyüdüğünü bilmediğimiz bir değişkeni büyümenin motoru olarak kabul etmişiz. İşte bu garip durumu düzeltmek için da Paul Romer bir makale yazmıştır. (İçsel Büyüme Modelleri)

BÜYÜMENİN ÖNEMİ VE ÖNKOŞULLARI
I. BÖLÜM BÜYÜMENİN ÖNEMİ VE ÖNKOŞULLARI Ülkelerin; iktisadi gelişmişlik düzeyi, yönetim biçimleri farklı olabilir. Ancak bu farklılıklar, bir ülkenin sosyal refah düzeyinin artmasının iktisadi büyümeye bağlı olduğu gerçeğini değiştirmez. Dolayısıyla bir ülkede yöneticiler, ülkelerinin istikrarlı büyümesi için akılcı davranmak ve mevcut kaynaklarla refahı nasıl artıracaklarını hesaplamak durumundadır. Suudların, bir gün petrol biterse veya alternatifi çıkarsa halimiz nice olur diye düşünmesi gerekir. Ülke ekonomileri sürekli bir yarış içerisindedir. Durmak ve dinlenmenin olmadığı. Bir an durmanız, devrilmenize yol açabilir. Dünyanın en büyük ülkelerine bakalım:

2013 yılı En büyük ekonomiye sahip ilk 21 ülke
Kaynak: WDI

Tablo: Dünyada İmalat Sanayii Katma Değeri Toplamı İçinde Payı En Büyük 15 Ekonomi
(Kaynak: Manufacturing the Future: The Next Era of Global Growth and Innovation, McKinsey, 2012.)

I. BÖLÜM BÜYÜMENİN ÖNEMİ VE ÖNKOŞULLARI Ülkelerin toplumsal refah artışını temsil eden iktisadi büyüme Ülkelerin sahip oldukları doğal kaynaklar, sermaye birikimi, işgücü/emek ve teknolojik gelişme tarafından belirlenir ve faktörlerin etkin kullanımı/verimlilik de önemlidir. Bu faktörlerin etkilerinin ortaya çıkabilmesi için kapitalist sistemde bazı kurumsal yapıların bulunması gerekmektedir. büyümenin ön koşulları olan bu kurumlar; Piyasalar, (serbest) Mülkiyet hakları ve (kanunlarla koruma altına alınmış) Parasal değişimdir. (sermaye hareketliliğine kısıtlama getirilmemiş)

I. BÖLÜM BÜYÜMENİN ÖNEMİ VE ÖNKOŞULLARI Bu kurumlar; büyümeyi kolaylaştırmakta, örneğin, iyi işleyen piyasalar, alıcı ve satıcıların birlikte iş yapmalarını, işlerinde uzmanlaşmalarını, ticarette bulunmalarını, tasarruf/yatırım yapmalarını sağlamaktadır. Piyasaların iyi işlemesi için iyi tanımlanmış ve korunan mülkiyet haklarına ve parasal değişime ihtiyaç bulunmaktadır.

İktisadi Büyüme: Tanımı ve Kavramsal Bir Analiz Niceliksel Bir Yaklaşım (1)
İktisadi Büyüme nedir? Bir ülkenin belirli bir dönemde, genellikle bir yıl içinde üretim kapasitesi veya reel gayri safi yurt içi hâsılasında (GSYİH) görülen ve sayısal olarak ölçülebilen reel artıştır. S: Nominal GSYH olmaz mı? S: Reel GSYH’yi nasıl bulabilirim? S: Baz yıl&Sabit yıl nedir S:TC’de kim yayınlar ve hangi sıklıkla? S:Hesaplama Yöntemleri hangileridir? Bunların tutarları farklılık arz eder mi? Ben hangisini kullanmalıyım? İktisadi büyüme bu şekilde tanımlandığında, aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi üretim olanakları eğrisinde sağa doğru kayma ile gösterilir.

Şekilde görüldüğü gibi ülkenin sahip olduğu iktisadi kaynaklar, emek, sermaye gibi üretim faktörleri miktarının artması, teknolojik gelişme ve verimliliğin yükselmesi ile üretim olanakları eğrisi sağa doğru kaymakta, iktisadi büyüme ortaya çıkmaktadır. X Malı Y Malı

Ekonominin 3 ana sorunu:
İktisadi Büyüme: Tanımı ve Kavramsal Bir Analiz Niceliksel Bir Yaklaşım (1) Kaynaklar kıt. Problem kıtlık kökenli. Bu şartlarda ekonomi biliminin ana sorunları nelerdir? Ekonominin 3 ana sorunu: 1. Kıt kaynakların tümünden yararlanmak (Tam kullanım& Tam istihdam sorunu) 2. Kıt kaynakları en iyi şekilde kullanmak (Etkin kullanım sorunu) 3. Eldeki kaynaklarla üretilen mal ve hizmet miktarını artırmak (kapasitenin artırılması sorunu)

Bununla birlikte üretim olanakları eğrisinde sağa doğru kayma paralel olmayabilir. Örneğin şekilde görüldüğü gibi büyüme bir sektörde, bir malda daha fazla olabilir. Nitekim soldaki grafikteki gibi büyüme daha fazla kamusal mal üretimi veya sağdaki örnekte olduğu gibi daha fazla özel mal üretimi biçiminde gerçekleşebilir.

Büyümenin bu tanımı, sadece nicel üretim artışını esas almaktadır.
İktisadi Büyüme: Tanımı ve Kavramsal Bir Analiz Niceliksel Bir Yaklaşım (2) Öte yandan Büyümenin bu tanımı, sadece nicel üretim artışını esas almaktadır. Ör: TC’de İnşaat sektörünün büyümesi, sanayinin arka planda kalması vb. Özel Mal Kamusal Mal

Büyüme, Gelişme ve Kalkınma Kavramları (1)
Büyüme, gelişme ve kalkınma kavramları halk arasında çoğu kez aynı anlamda kullanılır. Oysa büyüme, nicel bir kavramdır. Gelişme ve kalkınma kavramları daha çok azgelişmiş ülkeler için kullanılır ve bu ülkelerin hızla artan nüfuslarının ihtiyaçlarını giderme ve gelişmiş ülkelerle aralarındaki farkı ortadan kaldırma çabaları kastedilir.

Büyüme ve kalkınma arasındaki bu farka ilk defa 1944’de A. Amonn yer vermiştir. Amonn’a göre bir ülke ekonomisinde bir yandan gövde genişlemesi (işgücü ve sermaye miktarının artması) yaşanırken diğer yandan bünyesi (GSMH ve istihdamda sektör payı v.b.) değişmektedir. (Ör: sanayinin payının artması) Amonn’a göre bu gelişmelerden ilki büyümeyi, ikincisi kalkınmayı gösterir.

Bu bağlamda, büyümeyi kalkınmayla eş tutmak ve yüksek kişi başına milli gelir düzeyini kalkınmışlık göstergesi kabul etmek, kalkınma konusuna dar bir bakış açısıdır. Çünkü azgelişmiş ülkelerin belirli bir büyüme performansı sağlaması, kalkınma sorunlarını tamamen ortadan kaldırmadığı gibi, bir ülkenin yaşam standardı ve refah düzeyinin yükselmesinde bireysel gelir artışı tek başına yeterli bir gösterge değildir. (Ör: Bireyler zengin olabilir ama doğumda çocuk ölüm oranları hala yüksek olabilir) Ancak bir ülkede kişi başına reel hâsıla artışı olmadan kalkınma olamayacağı için bir ülkenin kalkınmasının istikrarlı büyümeden geçtiği söylenebilir. (Bu anlamda, büyüme, gelişme ve kalkınma için bir ön koşul niteliğindedir)

Adelman ve Yeldan (2000), Kalkınmadan söz edilebilmesi için; Sürdürülebilir büyüme, (iniş çıkışlar değil) Üretim ve tüketim kalıplarının yapısal değişime uğraması, (endüstriyel ürünlerinin tüketimi) Teknolojik ilerleme, Sosyal, siyasi ve kurumsal modernleşme ve yaşam standartlarında geniş çaplı iyileşme gibi olguların ortaya çıkması gerektiğini

Berber (2006: 10), Kalkınma sürecinde; a) Tarım, sanayi ve hizmetler sektörlerinin GSYİH payının değiştiğini, (tarımdan sanayi ve hizmetlere doğru bir kayış) b) Sanayinin tüketim sanayinden yatırım sanayi ağırlıklı bir yapıya yöneldiğini, c) Dış ticaret yapısının değiştiğini,

d) Okur yazar oranının arttığını, e) Kişi başına daha fazla enerji ve kalori tüketiminin gerçekleştiğini ve (Enerji tüketimi ve büyüme ilişkisi) f) Şehirleşme oranının artması gibi bir çok değişimin yaşandığını ifade etmektedir.

İktisadi Büyümenin Sınırları ve Niteliği Sorunu (1)
İktisadi büyümenin niceliksel tanımının yeterli olmadığı ve doğal kaynakların sınırlarına ulaşıldığı tartışmaları 1970’lerin ortalarından itibaren hızla artmıştır. Bu tartışmalar çerçevesinde hazırlanan ve dünyanın geleceğine kötümser bakan Meadows’ların Roma Kulubü Raporları, bu yıllarda büyümenin niteliksel yönünün ön plana çıkarılmasına yol açmıştır. Bu çerçevede, büyümenin niteliğinin ön plana çıkarıldığı ‘iyi büyüme’ kavramı; BM İnsani Kalkınma Raporu (1996)’nda vurgulanan beş farklı ‘kötü büyüme’ sürecinin karşıtları ile açıklanmaya başlamıştır.

Bu beş kötü büyüme biçimi aşağıdaki gibi belirtilmektedir; a) İşsiz Büyüme b) Acımasız Büyüme c) Sessiz Büyüme d) Köksüz Büyüme e) Geleceksiz Büyüme

Kötü büyüme tanımları bazı ülkeler açısından daha da artırılabilir. Ancak, bu tanımlar bazı ortak özelliklere göre toplanan bir yapıdadır. Bu tanımları birleştirmek hatta yenilerini de eklemek mümkündür.

Bununla birlikte amacımız “iyi büyümeyi” tanımlamak olduğu için; Bu beş kötü büyüme tanımının karşıtları üzerinden ‘iyi büyüme’ biçimlerini aşağıdaki gibi tanımlayabiliriz; a) istihdamı teşvik eden, (İşsiz Büyüme) (FDI ve istihdam ilişkisi) b) bireye kendi kaderi üzerinde karar verme şansı tanıyan, (Acımasız Büyüme) c) büyümenin nimetlerini adil biçimde dağıtan, (Sessiz Büyüme) d) fiziki sermaye yanında beşeri sermayenin gelişimine önem veren,(Köksüz Büyüme) e) çevreye saygılı, sürdürülebilir bir büyüme iyi büyümedir.(Geleceksiz Büyüme)

İktisadi Büyümenin Kaynakları (1)
İktisadi büyümenin kaynakları arasında birçok faktör sayılabilir. Bununla birlikte genel kabul gören ve büyüme modellerinde yer verilen kaynaklar şu dört faktörden oluşmaktadır; a) Fiziki sermaye (K), b) İşgücü (L), c) Doğal kaynaklar (N) d) Teknolojik gelişme (A).

Doğal kaynaklar sabit varsayılır ve model dışında bırakılırsa, büyümenin kaynakları bir üretim fonksiyonu aracılığıyla Y üretimi/GSYİH düzeyini göstermek üzere aşağıdaki gibi yazılmaktadır; Y = F (K, L, A)

Bu değişkenler, büyümenin belirleyicileri ve bir ekonominin üretim potansiyelleridir. 3 Teknoloji bu değişkenleri etkin biçimde bir araya getirmeye yarayan önemli bir araçtır. Bu faktörlerde reel artışlar, üretim artışına yol açar. Ancak, üretim faktörlerinin her zaman istenen ölçüde artırılması olanaklı değildir. Çünkü her ülkenin doğal kaynak, işgücü ve sermaye miktarını artırma olanağı sınırlıdır. (Çelik, demir, bakır, plastik, altın, uranyum vb.)

A) Sermaye İktisadi büyümenin sağlanmasında geçmişten beri en fazla önem verilen faktördür. İktisadi analizlerde sermaye denildiğinde akla fiziki sermaye gelmekte, parasal sermaye kavramı bu kapsamda ele alınmamaktadır. Büyüme analizlerinde sermaye faktörü olarak üretim artışına yol açan aletler, makineler, sanayide kullanılan gereçler, fabrika ve donanım v.b fiziki unsurlar dikkate alınmaktadır. GSMH hesapları: Harcama Yöntemine göre: Gayrisafi Sabit Sermaye Yatırımı : 1-Makine&Teçhizat; 2-İnşaat (Kamu ve Özel için ayrı ayrı verilir.) S: Yatırım nedir?: Fiziki sermaye stokuna yapılan ilavelerdir.

A) Sermaye Bir ülkede mal ve hizmet üretiminde artışın sağlanması için işgücü ve sermaye faktörlerinin üretime koşulması gerekmektedir. Bu bağlamda sermaye birikimini sağlayan fiziki sermaye yatırımlarının yapılmasını kolaylaştıran bir ortam gereklidir. I=Akım değişken,K=Stok değişken Büyüme modellerinde sermaye, çoğu kez fiziki sermaye yatırımları veya bu yatırımlar aracılığı ile oluşan fiziki sermaye stoku olarak düşünülse bile; Schultz (1962) ve Becker (1964) çalışmalarıyla birlikte, bu tanıma beşeri sermaye de katılmaya başlanmış ve bu geniş tanımlama biçimi modern büyüme teorilerinin benimsediği bir yaklaşım olmuştur. Beşeri sermayenin göstergesi olarak: okuma oranı, okullaşma oranı vb. göstergelere müracaat edilmektedir.

B) Emek (İşgücü) Emek/işgücü faktörü, büyüme analizlerinde nüfus artış hızına bağlı toplam işgücü artışı şeklinde düşünülmekte ve büyümenin önemli kaynağını oluşturmaktadır. Dolayısıyla bir ülkedeki işgücü miktarı, nüfus büyüklüğü ve nüfus artışına bağlıdır. (Avrupa’daki yaşlı nüfus: 65 yaş üst % 18; Türkiye’de % 8) Bu bağlamda işgücü miktarı ve kalitesindeki değişimler, hem reel büyümeye yol açmakta, hem de nüfus yapısını ve nüfusa bağlı demografik değişimleri etkilemektedir. Ör: Yaşam ömrünün uzaması.

B) Emek (İşgücü) Günümüz modern büyüme yaklaşımlarında sermaye birikiminin önemi vurgulanmakla birlikte işgücünün niteliğinin önemi belirtilmekte ve işgücünün niceliksel yönünü vurgulayan ve onun niteliği olmayan bir üretim faktörü olarak büyüme analizlerinde yer alması biçimindeki klasik düşünce terk edilmektedir. Bu çerçevede, klasik yaklaşım yerini hem toplam işgücü artışını dikkate alan hem de işgücü verimliliğini artıran beşeri sermaye kavramını içeren bir yaklaşıma bırakmıştır.

B) Emek (İşgücü) Schultz, Becker ve Mincer gibi iktisatçıların öncülük ettiği bu yeni yaklaşımlarda beşeri sermaye, işgücünde içerilmiş bilgi ve beceri toplamı olarak kabul edilmekte; işgücünün niteliği, okul ve işyerlerindeki eğitim sayesinde geliştirildikçe ülkenin beşeri sermayesinin arttığı, beşeri sermayenin hem artan verimliliğin hem de teknolojik ilerlemenin temel taşını oluşturduğu ileri sürülmektedir.

C) Doğal Kaynaklar Doğal kaynaklar, yenilenebilen ve yenilenemeyen biçimde doğada bulunmakta ve iktisadi büyüme sürecinde bir üretim faktörü olarak yer almaktadırlar. Su, hava, toprak ve ormanlar yenilenebilen doğal kaynak, buna karşılık mevcut rezervleri hızla azalan fosil kaynaklar (petrol, doğal gaz, kömür v.b.) ve madenler (demir, altın, gümüş, bor v.b) yenilenemeyen doğal kaynak olarak bilinmektedir. İktisadi analizlerde yenilenebilir kaynakların kirlenmesi, azalması gibi noktalar dikkate alınarak doğal kaynakların veri olduğu kabul edilmekte, büyüme sürecindeki etkileri genellikle göz ardı edilmektedir.

C) Doğal Kaynaklar Önemli bir hammadde veya doğal kaynak zenginliği büyümeyi olumlu etkileyebilir. Örneğin petrol zengini ülkelerin petrol fiyatlarının arttığı bir ortamda petrol üretimi ve satışının artması, bu ülkenin büyümesi ve halkının refah düzeyini artırabilir. Ancak, doğal kaynakların uzun dönemde büyümeyi tek başına sürüklemesi olanaklı değildir.

C) Doğal Kaynaklar Öte yandan doğal kaynak zengini olmayan Japonya’nın büyüme performansı, daha az doğal kaynağa sahip ülkelerin yüksek ve istikrarlı oranlarda büyüyebileceğini de göstermiştir. Dolayısıyla doğal kaynakların uzun dönem büyümeye katkısının sınırlı olduğu, bazı özel/olumlu koşullara bağlı olduğu ve doğal kaynakların iktisadi büyüme analizlerinde veri kabul edilmesinin normal olduğu söylenebilir.

D) Teknolojik Gelişme Büyüme kaynakları içinde önemi günümüzde anlaşılan faktör, teknolojik gelişmedir. Teknoloji, genel olarak bir mal veya hizmetin üretiminde gerekli bilgi, organizasyon, üretim teknikleri bütünü biçiminde tanımlanmaktadır.

D) Teknolojik Gelişme Teknolojik gelişme ise mevcut ürün üretiminde yeni yöntemler geliştirilmesi, yeni ürünler üretilmesi, yönetim tekniklerinde gelişmeler olarak tanımlanmakta, pür bilimde oluşan ilerleme teknolojik gelişme kabul edilmemektedir. İktisatçılar teknolojik gelişmenin önemini sanayi devrimiyle birlikte ortaya çıkan birçok yeni buluşun iktisadi yaşamdaki etkileri üzerine incelemeye başlamışlardır.

D) Teknolojik Gelişme Schumpeter yenilik, buluş ve teknolojik gelişmenin kapitalist sistemdeki önemine dikkat çeken öncüler olmuştur. (Yaratıcı Yıkım) Buna karşılık iktisadi büyüme analizlerinde teknolojik gelişme hak ettiği yeri, 1980 sonrası alabilmiştir. Bu döneme kadar teknolojik gelişme ya doğal kaynaklarda olduğu gibi veri kabul edilmiş yahut NBM’de olduğu gibi dışsal sayılmıştır. Ancak bu yaklaşım, günümüz modern büyüme teorilerinde aşılmış ve dünya gerçekleriyle uyumlu biçimde teknolojik gelişme içsel bir değişken olarak ele alınmaya başlamıştır

İKTİSADİ BÜYÜME.

Benzer bir sunumlar

... konulu sunumlar: "İKTİSADİ BÜYÜME."— Sunum transkripti:

Benzer bir sunumlar

Proje hakkında

Geri bildirim

Giriş

Sosyal ağ üzerinden giriş yapmak:

İKTİSADİ BÜYÜME.

Benzer bir sunumlar

... konulu sunumlar: "İKTİSADİ BÜYÜME."— Sunum transkripti:

Benzer bir sunumlar

Proje hakkında

Geri bildirim