REHBERLİK VE ÖZEL EĞİTİM

... konulu sunumlar: "REHBERLİK VE ÖZEL EĞİTİM"— Sunum transkripti:

1 REHBERLİK VE ÖZEL EĞİTİM
KPSS KONU ANLATIMI REHBERLİK VE ÖZEL EĞİTİM Murat CİVELEK Web: Mail:

2 2. ÜNİTE BÖLÜM 3:REHBERLİK TÜRLERİ (ÇEŞİTLERİ)

3 Bölüm Analizi KPSS’de bu bölümden her yıl ortalama 1-2 soru gelmektedir. Bu bölümdeki sorular genellikle bilgi veya örnek verilerek sorulan yarı bilgi sorusu şeklindedir.

4 REHBERLİK TÜRLERİ (ÇEŞİTLERİ)
1. Eğitim 2. Sağlık 3. Sosyal Yardım 4. Endüstri 5. Adalet ve güvenlik 6. Spor I. Hizmet Alanlarına Göre 1. Uyum sağlayıcı 2. Yöneltici 3. Geliştirici 4. Ayarlayıcı 5. Tamamlayıcı 6. Önleyici 7. Krize müdahale 8. İyileştirici (Çare bulucu) II. Temel İşlevlerine Göre 1. Okul öncesi 2. İlköğretim 3. Ortaöğretim 4. Yükseköğretim III. Öğretim Basamaklarına Göre 1. Bireysel Rehberlik 2. Grupsal Rehberlik 3. Bireysel Psi. Danışma 4. Grupla Psi. Danışma IV. Birey Sayılarına Göre 1. Eğitsel rehberlik 2. Mesleki rehberlik 3. Kişisel-Sosyal Reh. V. Problem Alanlarına Göre

5 1. HİZMET ALANINA GÖRE REHBERLİK TÜRLERİ EĞİTİM ALANINDA REHBERLİK
Rehberlik hizmetlerinin en yaygın olduğu alandır. Eğitim alanındaki rehberliğin temel amacı öğrencilerin bedensel, zihinsel, psikolojik ve sosyal yönlerden Türk milli eğitiminin amaçlarına uygun bir şekilde yetiştirilmesi ve kendilerini o yönde geliştirmeleridir. Öğrencilerin ilgi ve yeteneklerine uygun bir öğrenim görebilmeleri, bir mesleğe yönlendirebilmeleri, kendi problemlerini çözebilmeleri gibi konularda destek verme amaçlarını da güder. Okul öncesinden başlayıp yükseköğretimin sonuna kadar uzanan geniş bir yelpazeyi kapsar.

6 1. HİZMET ALANINA GÖRE REHBERLİK TÜRLERİ SAĞLIK ALANINDA REHBERLİK
Sağlık alanında, koruyucu ruh sağlığı hizmeti olarak rehberlik hizmetleri sunulmaktadır. Bu hizmetler genellikle değişik psikolojik sorunları önleme amaçlı bilgilendirme hizmeti olarak yürütülmektedir. Sağlık ocağı, sağlık evi ve ana çocuk sağlığı gibi sağlık kurumlarında, özellikle psikiyatri bölümlerinde ve ruh sağlığı merkezlerinde psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri benimsenmiştir. Bu kurumlarda duygusal sorunlara yönelik psikoterapi uygulamaları yönünde hizmet verilir.

7 SOSYAL YARDIM ALANINDA REHBERLİK
1. HİZMET ALANINA GÖRE REHBERLİK TÜRLERİ SOSYAL YARDIM ALANINDA REHBERLİK Sosyal yardım alanında genellikle şu kurumlarda rehberlik hizmetleri sunulur: Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu, Kızılay Derneği, Huzurevleri, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Kurumu, Rehabilitasyon merkezleri.

8 1. HİZMET ALANINA GÖRE REHBERLİK TÜRLERİ ENDÜSTRİ ALANINDA REHBERLİK
Endüstri alanında rehberlik hizmetleri genellikle sanayi kuruluşları, İş ve İşçi bulma Kurumu, işçi sendikaları gibi yerlerde sürdürülmektedir. Bu kurumlarda yaşanan uyumsuzluklar ve bunların doğurduğu sorunlarda başa çıkmada, personel seçimi, işte verimlilik, motivasyon, işten kaynaklı stresin azaltılmasında, iş arayanların meslekler konusunda bilgilendirilmesi gibi konularla ilgilenir.

9 ADALET VE GÜVENLİK ALANINDA REHBERLİK
1. HİZMET ALANINA GÖRE REHBERLİK TÜRLERİ ADALET VE GÜVENLİK ALANINDA REHBERLİK Cezaevlerinde, ıslahevlerinde, orduda, emniyette, çocuk ve aile mahkemelerinde psikolojik danışmanlar görev almakta ve rehberlik ve psikolojik danışma hizmeti sunmaktadırlar. Bunun yanı sıra aile mahkemelerinde aile danışmanlığı hizmeti de rehberlik faaliyeti olarak sürdürülmektedir.

10 OKUL ÖNCESİ EĞİTİMDE (3-6 YAŞ) REHBERLİK
2. EĞİTİM KADEMELERİNE GÖRE REHBERLİK TÜRLERİ OKUL ÖNCESİ EĞİTİMDE (3-6 YAŞ) REHBERLİK Bu dönemde çocukların her yönüyle sağlıklı gelişmeleri, okul ortamına uyum sağlamaları ve kapasitelerini ortaya koyabilmeleri için eğitim çalışmaları rehberlik hizmetleriyle birlikte yürütülmelidir. Benlik kavramını güçlendirme Sosyalleşmeyi sağlama Gelişimsel ve önleyici odaklı olma Dil gelişimini sağlama Bedensel, zihinsel, duygusal ve sosyal yönlerden gelişimini sağlama Kişiliği oluşturan ilgi, yetenek, tutum, inanç ve değerleri güçlendirme Güven duygusunu, özerklik ve girişimcilik özelliklerini güçlendirme

11 2007 KPSS Aşağıdakilerden hangisi, okul öncesi dönemde öğrencilere mesleki gelişim ihtiyaçları doğrultusunda kazandırılması hedeflenenlerden biri değildir? Mesleklerin belli bir eğitimle kazanıldığının farkına varmaları Mesleklerin her iki cinsiyet için de uygun olabileceğini kavramaları Her mesleğin gerekli ve önemli olduğunu anlamaları Kişisel ilgilerini fark etmeye başlamaları Kişisel yaşam biçiminin mesleki seçimlerini nasıl etkilediğini fark etmeleri

12 İLKOKUL EĞİTİMİNDE (6-10 YAŞ) REHBERLİK
2. EĞİTİM KADEMELERİNE GÖRE REHBERLİK TÜRLERİ İLKOKUL EĞİTİMİNDE (6-10 YAŞ) REHBERLİK Çocukların bedensel, zihinsel, duygusal ve sosyal yönlerden gelişimini sağlama Öğrencinin çok yönlü gelişimini sağlama (sorumluluk, işbirliği yapma, iletişim ve sosyal becerileri vb.) Öğrencinin özgüvenini ve benlik kavramını güçlendirme Öğrencinin ilgi ve yeteneklerini, kişiliğini tanımasına olanak sağlama Öğrenciye başarılı olabileceği ortamları hazırlama Öğrenciyi arkadaşlık, paylaşma, iş bölümü gibi duyguları kazanacakları işbirlikçi çalışmalara yönlendirme Öğrencilere eşit davranma ve bireysel farklılıkları göz önünde tutma Rehberlik hizmetlerini sınıf öğretmeni merkezli olarak yürütme Gelişimsel ve önleyici odaklı olma

13 ORTAOKUL EĞİTİMİNDE (10-14 YAŞ) REHBERLİK
2. EĞİTİM KADEMELERİNE GÖRE REHBERLİK TÜRLERİ ORTAOKUL EĞİTİMİNDE (10-14 YAŞ) REHBERLİK Erinliğe geçiş aşamasında çocuğa bedenindeki hızlı değişimleri ve sonuçları hakkında bilgi verme Erinlik sürecinin ortaya koyduğu psikolojik ve duygusal sorunlarla baş edebilme yollarını gösterme Hızlı bedensel büyümenin bedende ve kas-sinir sisteminin koordinasyonunda ortaya çıkardığı sakarlık, dalgınlık, sinirlilik, içe kapanıklık, duyarlık gibi özellikleri tanımasını sağlama Karşı cinci tanımaları ve kabul etmeleri sürecine yardımcı olma Spor, sosyal ve kültürel aktiviteleri yöneltme Aileleri bilgilendirme ve onlarla iş birliği kurma

14 İlkokulda rehberlik hizmetleri daha çok öğretmen merkezli yürütülür ve koruyu-önleyici çalışmalar ön plandadır. İlkokulda eğitsel rehberlik ön plandadır. Ortaokulda ise eğitsel ve mesleki rehberlik (meslekleri tanıma: araştırma ve keşif döneminde olduğu için) ön plandadır.

15 2010/2 KPSS İlköğretim 6. sınıf öğrencisi Suna ağlayarak rehber öğretmenin yanına gelir. Neler olduğunu soran rehber öğretmenine “Arkadaşlarımın boyu uzadı, ben kısa kaldım. Cüce gibiyim, kimse beni beğenmiyor.” der ve ağlamaya devam eder. Bu durumda rehber öğretmenin yapması gereken en uygun davranış aşağıdakilerden hangisidir? Ergenlik döneminde beden yapısındaki değişmeler hakkında bilgiler vererek Suna’nın rahatlamasını sağlamak Suna’nın arkadaşlarını rehberlik servisine çağırarak davranışlarının çok yanlış olduğunu, Suna’yı incittiklerini anlatmak Suna’nın ailesiyle görüşerek kızlarıyla ilgilenmeleri gerektiğini aksi hâlde sorunlar yaşayabileceğini anlatmak Suna’yı inciten arkadaşlarının onu kıskandığını anlatarak Suna’yı teselli etmek Suna’ya “Boyunla daha önce de alay ettiler mi?” diye sorarak sorunu abartıp abartmadığını araştırmak

16 LİSE EĞİTİMİNDE (10-14 YAŞ) REHBERLİK
2. EĞİTİM KADEMELERİNE GÖRE REHBERLİK TÜRLERİ LİSE EĞİTİMİNDE (10-14 YAŞ) REHBERLİK Ortaöğretim dönemi, bireylere bir meslek kazandırmayı, onları yükseköğretime ve hayata hazırlamayı amaçlayan eğitim basamağıdır. Ortaöğretim rehberlik hizmetlerinde bireysel etkinlikler ve akran danışmanlığı ön plandadır. Olumlu kimlik kazanmasına yardımcı olacak etkinlikler Ergenin anlama ve anlaşılma ihtiyacına cevap verme Farklı düşünme biçimlerine anlayışlı davranma Akran gruplarının etkisinden olumlu faydalanma Sanat, spor ve sosyal aktivitelere yönlendirme Eleştirel düşünme biçimlerine anlayış gösterme Uygun özdeşim kurabileceği modeller sunma Okulun ve sınıfın işleyişine öğrencileri katma Gelişimsel, önleyici ve kriz yönelimli rehberlik yaklaşımı sergileme

17 Ortaöğretim dönemi ergenlik çağını kapsadığı için üzerinde en çok durulan ve rehberlik hizmetlerine en çok ihtiyaç duyulan dönemdir. Bu dönemde mesleki ve kişisel-sosyal rehberlik ön plandadır.

18 2010/2 KPSS Bir lisede müdür yardımcısı olarak çalışan Gülay Hanım, akşam dersler bittikten sonra sınıfları gezerken yerde bir kitap bulur. Kitabın kime ait olduğunu anlamaya çalışırken, içinde kitabın sahibi olan kız öğrenci tarafından fizik öğretmeni Can Bey’e yazılmış bir aşk mektubu bulur. Gülay Hanım ertesi gün okul rehber öğretmeniyle görüşür ve bu olayı kimseye fark ettirmeden halletmesini ister. Bu durumda okul rehber öğretmeninin yapması gereken en uygun davranış ve bu davranışın karşılığı olan rehberlik hizmet türü aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? Davranış Hizmet türü A) Aileyi sorundan haberdar edip bu konuda Çevre ve veliyle ilişkiler birlikte çalışmayı önermek B) Öğrenciyle, öğretmenine karşı yaşadığı duyguların Bireysel psikolojik danışma ne kadar uygun olduğunu tartışmak C) Fizik öğretmeniyle görüşerek sınıfta nasıl Müşavirlik Davranması gerektiği hakkında uyarıda bulunmak D) Olayı bir süre görmezden gelmek İzleme E) Bu tür duygular ergenlikte yaşanabileceğinden, Grupla rehberlik öğrencilerle ergenlikteki duygusal değişmeler konusunda görüşmeler yapmak

19 2002 KPSS Ergenlik çağındaki bir genç, arkadaşları arasında fazla sevilmediği için üzülmektedir. Bu gence yardımcı olmada, aşağıdakilerden hangisinin etkili olması beklenir? Teselli etmek Öğüt vermek Yeni arkadaşlarla tanıştırmak Sosyal beceri kazandırmak Yalnızlığa alıştırmak

20 YÜKSEÖĞRETİM DÖNEMİNDE REHBERLİK
2. EĞİTİM KADEMELERİNE GÖRE REHBERLİK TÜRLERİ YÜKSEÖĞRETİM DÖNEMİNDE REHBERLİK Rehberlik hizmetleri önleyici yaklaşım odaklıdır. Bu dönemde, gençlere belli iş, meslek alanlarında derinlemesine bilgi ve daha ileri düzeyde beceri, tavır ve davranışlar kazandırılmaya çalışılır. Gencin genel kültür yönünden gelişmesi ve “aydın entelektüel” olması amaçlanır. Çevreye uyum sağlamasına yardımcı olma Üniversitenin işleyişi hakkında bilgi verme Burs, yurt, kredi vb. konularda bilgilendirme Sanat, spor ve kültürel ortamlar oluşturma Kişisel problem durumlarına (kız-erkek arkadaş ilişkileri, flört) ilişkin psikolojik danışma hizmetini sunma Akademik başarı, kişilik bütünlüğü ve kimlik kazanma

21 2002 KPSS Üniversite öğrencilerinin akademik başarılarını artırmak isteyen bir danışman için aşağıdakilerden hangisi en son dikkate alınacak bir özelliktir? Ders çalışma koşulları Alana duyulan ilgi Duygusal sorunlar Aile sorunları Hobiler

22 2012 STS Eğitim; okul öncesi, ilköğretim, ortaöğretim ve yükseköğretim olmak üzere eğitim kademelerine ayrılmaktadır. Rehberlik hizmetleri okul öncesinden başlayarak yükseköğretime kadar bütün eğitim kademelerinde verilmektedir. Bu eğitim kademelerindeki rehberlik hizmetlerine ilişkin aşağıdakilerden hangisi doğrudur? Tüm kademelerde yürütülen rehberlik programı ortaktır. Karşılanmaya çalışılan öğrenci ihtiyaçları benzerlik göstermektedir. Öğrencileri tanımada kullanılan teknikler aynıdır. Hizmet veren personelin yeterlikleri tüm kademelerde farklıdır. Temel amaç ve ilkeler yönünden benzerlik, uygulama yönünden farklılıklar vardır.

23 3. TEMEL İŞLEVLERİNE GÖRE REHBERLİK TÜRLERİ UYUM SAĞLAYICI REHBERLİK
Öğrencilerin yeni eğitim-öğretim ortamlarına uyum sağlamalarını kolaylaştırıcı rehberlik hizmetleridir. Bu amaçla okula yeni başlayan öğrencilerin ilk başta okulu ve okulun kurallarını tanımaları sağlanır. Uyum sağlayıcı rehberliğin amacı, bireylerin uyum sorunlarının nedenlerini bulup incelemek, uyum düzeyini artırmak ve mevcut ortama uyum sağlamalarını kolaylaştırmaktır.

24 3. TEMEL İŞLEVLERİNE GÖRE REHBERLİK TÜRLERİ
YÖNELTİCİ REHBERLİK Bireyin ilgi, ihtiyaç ve yeteneklerine uygun olan meslek, okul veya program seçmesi için yardım etmek ve bu yolla bir okul programına veya mesleğe yönelmesi için ona bilgi sunmak yöneltici rehberlik hizmetidir. Mesela; meslek seçiminde kararsızlık yaşayan bir öğrenciye sunulacak rehberlik hizmeti, yöneltici rehberliktir.

25 3. TEMEL İŞLEVLERİNE GÖRE REHBERLİK TÜRLERİ GELİŞTİRİCİ REHBERLİK
Bireyin tüm yönleriyle en iyi şekilde gelişmesine yönelik ortamlar sağlamayı hedef alan rehberlik hizmetidir. Gelişimsel rehberlik anlayışına dayanır. Bu anlayışa göre, birey sürekli gelişim halindedir. Birey, bir gelişim dönemini başarıyla geçirirse daha sonraki gelişim döneminin gelişim ödevlerini daha iyi başaracaktır. Bu nedenle okullarda uygulanan rehberlik programlarında öğrencilerin gelişim özellikleri (veya dönemleri) dikkate alınarak bedensel, zihinsel, duygusal (psikolojik) sosyal yönden sağlıklı bir şekilde gelişebilmelerini sağlayacak etkinliklere yer verilmelidir.

26 3. TEMEL İŞLEVLERİNE GÖRE REHBERLİK TÜRLERİ
AYARLAYICI REHBERLİK Öğrencilerin en iyi şekilde gelişmelerini sağlamak için; onların ilgi, yetenek, gelişim özellikleri ve ihtiyaçlarına en uygun eğitim hizmetlerinin programlarda yer almasında eğitim programcılarına ve eğitim planlamacılarına yardım ederek (yol göstererek) verilen rehberlik hizmetidir.

27 3. TEMEL İŞLEVLERİNE GÖRE REHBERLİK TÜRLERİ TAMAMLAYICI REHBERLİK
Eğitim ortamında verimli ve kaliteli bir eğitimin gerçekleşebilmesi için, öğretim etkinliklerinin (uygulama esnasında) rehberlik hizmetleriyle birlikte bütünsel olarak verilmesidir. Amaç, eğitimin amaçlarının gerçekleştirilmesine yardımcı olmak ve öğrencilerin bireysel ve akademik başarılarını artırmaktır. Mesela; sınıf yönetimi konusunda bir öğretmenin rehberlik servisinden yardım alması.

28 2008 KPSS İkinci sınıf öğretmeni Damla Hanım’ın Ali isminde aşırı hareketli, dikkatini uzun süre yoğunlaştıramayan bir öğrencisi bulunmaktadır. Damla Hanım okul rehber öğretmeninden (psikolojik danışman) yardım ister. Rehber öğretmen, Ali’de “dikkat eksikliği – hiperaktivite” davranış problemi olabileceğinden kuşkulanır. Damla Öğretmen’den Ali’yi sınıfta, pencereden uzak ve tahtaya yakın bir yerde oturtmasını, ödevlerini yaptırırken sıklıkla ara vermesini ister. Bu önerilere uyan Damla Öğretmen bir süre sonra Ali’nin daha iyi öğrendiğini ve dikkatinin de daha az dağıldığını fark eder. Damla Öğretmen’in sınıfında gerçekleştirdiği çalışmalar rehberliğin hangi işleviyle ilgilidir? A) Duruma alışma B) Krize müdahale C) Tamamlayıcı D) Önleyici E) Ayarlayıcı

29 3. TEMEL İŞLEVLERİNE GÖRE REHBERLİK TÜRLERİ
ÖNLEYİCİ REHBERLİK Önleyici rehberlik, gelecekte istenmeyen olay ya da durumları önlemek veya gelecekte istenilen bir sonuca ulaşmak için yapılır. Özellikle sağlık alanında sunulan rehberlik hizmetleri (koruyu hekimlik) önleyici işlevini taşır.

30 2012 STS A) Uyum sağlayıcı B) Yöneltici C) Ayarlayıcı D) Gelişimsel
Yapılan bir araştırmada ilköğretim düzeyinde öğrencilerin saldırganlık eğilimlerinin arttığını okuyan bir rehber öğretmen, çalıştığı okulda da saldırganlık davranışının artmasından endişe duymaktadır. Rehber öğretmenin yaşamış olduğu endişeyi gidermek için okulunda uygulaması gereken rehberlik hizmeti aşağıdakilerden hangisidir? A) Uyum sağlayıcı B) Yöneltici C) Ayarlayıcı D) Gelişimsel E) Önleyici

31 2011 STS İlköğretim 7.sınıf öğrencisi Suzan'ın annesi okula gelerek sınıf rehber öğretmeniyle görüşür. Görüşmede öğretmene "Kızımın erkek arkadaşı varmış, babası duyarsa, ikimizi de öldürür." der. Bu durumda, sınıf rehber öğretmeninin Suzan'ın annesine yardım edebilmesi için öncelikle başvurması gereken rehberlik hizmeti ve bu hizmetin işlevi aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? Hizmet İşlev Müşavirlik Ayarlayıcı Araştırma ve değerlendirme Tamamlayıcı Psikolojik danışma Uyum sağlayıcı İzleme Geliştirici Sevk Önleyici

32 2010 KPSS Devletin verdiği yardımlarla kız çocuklarının okula devamlarının sağlanabildiği bir bölgede yaşayan İlköğretim 6. sınıf öğrencisi Hülya, okul rehber öğretmenine, müdür yardımcısının kendisine cinsel tacizde bulunduğunu anlatır. Rehber öğretmen sayesinde olay yargıya taşınır ve aynı okulda başka öğrencilerin de tacize uğradıkları saptanır. Bunun sonucunda Hülya ile aynı sınıfta öğrenim gören bazı kız öğrencileri, aileleri okula göndermez. Bu durumu fark eden rehber öğretmen, diğer velilerde ve öğrencilerde aynı endişelerin oluşmasını istemez. Bu amaçla da veliler ve öğrencilerle yapacağı toplantılara ilişkin planlar yapar. Rehber öğretmenin velilerle yapacağı görüşmeler rehberliğin öncelikle hangi işlevine yöneliktir? A) Önleyici B) Geliştirici C) Ayarlayıcı D) Tamamlayıcı E) Uyum sağlayıcı

33 2007 KPSS Günümüz rehberlik hizmetlerinde, kişilerin gelişimini destekleyerek sorun oluşmasını önleme yaklaşımı öne çıkmaktadır. I. Anne-baba eğitimi verme II. Kişilik testleri uygulama III. Psikolojik sorunu olanlara yardım etme IV. İletişim becerileri eğitimi verme V. Bireyi tanıma araçları geliştirme Yukarıdaki verilen çalışmalardan hangileri, önleyici rehberlik anlayışı içinde yer alır? I ve II B) I ve IV I ve V D) II ve III E) III ve IV

34 KRİZE MÜDAHALE (PROBLEM ODAKLI) REHBERLİK
3. TEMEL İŞLEVLERİNE GÖRE REHBERLİK TÜRLERİ KRİZE MÜDAHALE (PROBLEM ODAKLI) REHBERLİK Okulda beklenmedik bir anda, aniden ortaya çıkan ve acil müdahale gerektiren durumlarda sunulan hizmetlerdir. Bireyin bazı travmatik durumlarla baş edebilmesinde acil müdahale şeklinde sunulur. Mesela; anne veya babanın kaybı, boşanması, cinsel istismar, intihar girişimi, doğal afetler (deprem, sel) gibi durumlarda kriz yönelimli rehberlik sunulur.

35 2012 KPSS Bir ilköğretim okulunun bahçesinde, bir öğrenci teneffüs sırasında silahlı saldırıya uğrar. Bu sırada bahçede bulunan diğer öğrenciler olaydan psikolojik olarak etkilenir. Yaşanan bu psikolojik sorunu gidermede okul rehber öğretmeninin vermesi gereken en uygun hizmet aşağıdakilerden hangisidir? İyileştirme Krize müdahale Geliştirme Ayarlama Koruma

36 İYİLEŞTİRİCİ (ÇARE BULUCU) REHBERLİK
3. TEMEL İŞLEVLERİNE GÖRE REHBERLİK TÜRLERİ İYİLEŞTİRİCİ (ÇARE BULUCU) REHBERLİK İyileştirici rehberlik, öğrencilerin gelişim sürecinde kazandığı istenmedik özelliklerin ve davranışların ortadan kaldırılarak bunların yerine istendik özelliklerin ve davranışların kazandırılmasını hedefleyen rehberlik hizmetleridir. Öğrencilerin yaşıyor oldukları problemler ile baş etmelerine yardımcı olmak amacıyla sunulur. Sürmekte olan problem durumuna müdahale edilerek düzeltilmeye çalışılır. Mesela; olumsuz benlik algısını olumlu yönde değiştirme, sınav başarısızlığını çözme, iletişim problemlerini yok etme, özgüven eksikliğini kırma.

37 2009 KPSS Yasemin Hanım ve Aslan Bey bir süre önce şiddetli geçimsizlik yüzünden boşanırlar. Bu olaydan kısa bir süre sonra ana sınıfına devam eden kızları Azra okula gitmek istemez, yalnız uyumakta zorlanır ve geceleri altını ıslatır. Yasemin Hanım okul rehber öğretmeninden Azra’yla görüşmesini ister. Görüşme sırasında Azra, uslu bir çocuk olmadığı için babasının evden ayrıldığını ve annesinin de kendisini bırakıp gitmesinden korktuğunu söyler. Bu görüşmeden sonra rehber öğretmen, annesine “Azra istemese de onu okula gönderin, sabrınızı taşırsa da onu cezalandırmayın.” der. Bu durumla ilgili olarak rehber öğretmenin anneyle görüşmesi hangi rehberlik hizmeti ve ona öneriler sunması hangi rehberlik işlevi kapsamındadır? __Hizmet İşlev___ Aileyle ilişkiler Ayarlayıcı Duruma alışma Krize müdahale Psikolojik danışma Geliştirici Veli konferansı Önleyici Müşavirlik Çare bulucu

38 Kriz yönelimli rehberlik olay/problem anında yapılan müdahaledir
Kriz yönelimli rehberlik olay/problem anında yapılan müdahaledir. İyileştirici rehberlik ise olay/problem sonrası yapılan müdahaledir. Kriz yönelimli rehberlik ciddi travma yaratan durumlar sonrasında verilen bir hizmettir. Mesela; anne-babanın kaybı veya boşanması, cinsel istismar, intihar, doğal afetler gibi ağır ve acil sorunlarla ilgilenilir. İyileştirici rehberlik ise, biraz daha alt seviyedeki problemlerle ilgilenir. Mesela; sınav kaygısı, uyum sorunları gibi daha hafif sorunlarla ilgilenilir.

39 4. BİREY SAYISINA GÖRE REHBERLİK TÜRLERİ
Rehberlik: Bireylerin günlük yaşamda karşılaştıkları durumlar doğrultusunda ihtiyaca yönelik bilgilendirme sürecini kapsar. Bilgilendirme faaliyeti olduğu için diğer öğretmenler tarafından da yapılır. Rehberlik, psikolojik danışmayı da kapsar. A) Bireysel rehberlik: Bireyin uygun seçimler yapabilmesi, kararlar alabilmesi ve çevresine uyum sağlayabilmesi için yapılan bilgi verme sürecini kapsar. Sadece bir bireye uygulanan eğitsel, sosyal, mesleki bilgi vermeye ve bireyi daha çok duruma alıştırmaya yönelik bilişsel düzeyde yapılan hizmet türüdür. Mesela; alan, ders ya da meslek seçimi, çevrede bireye açık olan fırsatlar, çeşitli mesleklerin tanıtımı, ders programı hazırlama, burs, kredi yurt olanakları, okulun disiplin kuralları vb. B) Grup rehberliği: Grup rehberliği daha öğretimsel ve bilgi vermeye dayalıdır. Bir gruba dönük özellikle eğitsel, sosyal ve mesleki bilgi verme bilişsel düzeyde yapılan hizmet türüdür. Daha çok sınıf rehber öğretmeni tarafından verilir. Sınıf rehber öğretmeni rehberlik görevini, öğrencilere bilgi verme ve grup tartışması biçiminde sürdürür. Mesela; öğrencilere meslekler hakkında bilgilendirici sunum yapmak.

40 2010 KPSS Devletin verdiği yardımlarla kız çocuklarının okula devamlarının sağlanabildiği bir bölgede yaşayan İlköğretim 6. sınıf öğrencisi Hülya, okul rehber öğretmenine, müdür yardımcısının kendisine cinsel tacizde bulunduğunu anlatır. Rehber öğretmen sayesinde olay yargıya taşınır ve aynı okulda başka öğrencilerin de tacize uğradıkları saptanır. Bunun sonucunda Hülya ile aynı sınıfta öğrenim gören bazı kız öğrencileri, aileleri okula göndermez. Bu durumu fark eden rehber öğretmen, diğer velilerde ve öğrencilerde aynı endişelerin oluşmasını istemez. Bu amaçla da veliler ve öğrencilerle yapacağı toplantılara ilişkin planlar yapar. Rehber öğretmenin öğrenciler için planladığı toplantılar aşağıdaki rehberlik çalışmalarından hangisiyle açıklanabilir? A) Duruma alıştırma B) Vaka incelemesi C) Vaka konferansı D) İzleme hizmeti E) Grup rehberliği

41 2010 KPSS Aşağıdakilerden hangisi grup rehberlik etkinliklerinin uygulanmasının amaçlarından biri değildir? Öğrencilerin iletişim becerilerini geliştirmek Okul içi ve dışındaki yaşam, kurallar, sorunlar vb. konularda bilgi vermek Öğrencilerin akranlarından geri bildirim almalarını sağlamak Öğrencilerin bireysel sorunlarına grubun çözüm bulmasını sağlamak Öğrencilerin grup etkileşimi içinde bulunmalarını sağlamak

42 2007 KPSS Bir sınıf öğretmeni sınıfta problem tarama listesi uygulamış ve sonuçta öğrencilerin meslekler hakkında yeterince bilgi sahibi olmadıklarını görmüştür. Çeşitli meslekler hakkında öğrencilere bilgi vermek isteyen sınıf öğretmeninin aşağıdakilerden hangisini yapması uygun olur? Grup rehberliği Grupla psikolojik danışma Oryantasyon Bireysel psikolojik danışma Müşavirlik

43 4. BİREY SAYISINA GÖRE REHBERLİK TÜRLERİ
2. PSİKOLOJİK DANIŞMA Psikolojik danışma: Kendini gerçekleştirme sürecinde var olan bireylerin kendilerini anlayarak çevresiyle uyumlu bir süreç geçirebilmesi, kişisel sorunlarının ve günlük yaşamda karşılaştığı problemlerin üstesinden gelebilmesi için duyuşsal yönün ağırlıklı olduğu, sadece psikolojik danışma uzmanları tarafından sunulan hizmetlerdir. A) Bireysel psikolojik danışma: Psikolojik danışman ile bir danışan arasında gerçekleşen danışanın kendini tanımasına ve kendini gerçekleştirmesine yönelik yapılan hizmet türüdür. Danışanın sorunları için derinlemesine bir yardım alma olanağı elde etmesi açısından grupla psikolojik danışmaya göre daha avantajlıdır. Sadece PDR ve Psikoloji mezunu uzmanı tarafından sunulan profesyonel bir hizmet türüdür. Mesela; sınavlarda stres, kaygı, panik gibi durumları yaşayan öğrenciyle birebir görüşmenin yapılması. B) Grupla psikolojik danışma: Bir psikolojik danışman ile birden fazla danışan arasında gerçekleşen ve danışanların kendilerini tanımalarına ve kendilerini gerçekleştirmelerine dönük faaliyetlerin tümüdür. Grupla psikolojik danışmadaki kişi sayısı 6-12 arasıdır. Mesela; sınıflarında iletişim becerileri konusunda sıkıntı yaşayan öğrencilerin bir araya toplanıp yapılan, grupla psikolojik danışmadır.

44 Grupla psikolojik danışmanın bireysel danışmaya göre zayıf (olumsuz) yönleri
Derinliğine bir yardım verilemez. Yüksek düzeydeki korku, kaygılara veya sosyopati, psikopati gibi ağır vakalara çözüm bulmak zordur. Gizliliği sağlamak zordur. Grubun bazı üyeleri baskın olarak diğer üyeleri etkileyebilir. Birey grupta pasif ve silik kalabilir. Grup içindeki görüş ayrılıkları bireyleri olumsuz etkileyebilir. Grubun dinamiğini sağlayacak uzmanı bulma ve bu süreci zamana yayma zordur.

45 Grupla psikolojik danışmanın bireysel danışmadan üstün yönleri
Birden fazla danışanın aynı anda yararlanma olanağına sahip olması nedeniyle zaman yönünden daha ekonomiktir. Danışanlar, sorunlarının sadece kendisine özgü olmadığını görüp teselli bulabilir. Danışanlar, başkalarının belli sorunlar karşısında uyguladıkları başarılı çözüm yollarından haberdar olabilir. Danışanlar, aynı sorunlarla karşılaşan diğer insanlarla bu sorunları konuşabilme fırsatı bulabilir. Danışanlar, bir gruba ait olma, başkaları tarafından kabul edilip benimsenme duygusunu yaşayabilirler.

46 Grup rehberliği ve grupla danışma arasındaki farklar
Grup rehberliği ve grupla danışma arasındaki farklar GRUP REHBERLİĞİ GRUP DANIŞMANLIĞI 1) Grup rehberliği tüm öğrenciler için düzenli bir programda daha çok uygulanır. Grup danışmanlığı, sadece geçici problemleri olup da bilgilendirmenin tek başına yeterli olmadığı kişiler için uygulanır. 2) Grup rehberliğinde, öğrencilerin daha doğru planlar yapmalarını ve hayatlarıyla ilgili daha doğru kararlar almalarını sağlayacak bilgilendirmeyi gerçekleştirmek amaçlanır. Yani önleyici bir işlev gerçekleştirir. Grupla danışma gelişmeyi sağlama, önlem ve tedavi amaçlıdır. 3) Grup rehberliği, tavır ve davranışları bilgilendirme yoluyla değiştirmek için dolaylı bir yol izler ve bilişsel (zihinsel) işleyişe önem verir. Grupla danışma ise; herkesi kapsar, tavır ve davranışları doğrudan değiştirir. 4) Grup rehberliği, sınıf büyüklüğündeki gruplarda yapılabilir. Grupla danışma, grup içinde güçlü bir bağın kurulabileceği küçük gruplarda gerçekleştirilir. 5) Grup rehberliği genelde okullarda uygulanır. Grupla danışma sadece okullarda değil, çeşitli kurum (sağlık) ve enstitülerde de uygulanır.

47 2004 KPSS Aşağıdakilerden hangisi, grupla psikolojik danışmanın bireysel danışmadan üstün yönlerinden biri değildir? Sorunlarının sadece kendisine özgü olmadığını görüp teselli bulma Derinlemesine bir yardım alma olanağı elde etme Başkalarının belli sorunlar karşısında uyguladıkları başarılı çözüm yollarından haberdar olma Aynı sorunlarla karşılaşan diğer insanlarla bu sorunları konuşabilme fırsatı bulma Bir gruba ait olma, başkaları tarafından kabul edilip benimsenme duygusunu yaşama

48 5. KONU ALANINA GÖRE REHBERLİK TÜRLERİ
1. EĞİTSEL REHBERLİK Bireylerin eğitim ortamlarından en yüksek düzeyde yararlanabilmeleri ve akademik başarılarını arttırabilmeleri için sunulan rehberlik hizmetlerini kapsar. Çocuğun eğitsel gelişim alanında ona belli yeterlilikler kazandırmak, öğrenmesini kolaylaştırmak, karşılaştığı güçlükleri gidermesine yardımcı olmak ve böylece uygun ve etkin öğrenme ortamı oluşturmaya yönelik hizmetlere “eğitsel rehberlik” denir. Bireyin ilgi ve yeteneklerine uygun bir eğitim dalını seçmesi ve bu alanda başarılı olması için kendisine uygulanan yardımların tümüne ‘eğitsel rehberlik’ denir. Eğitsel rehberlik hizmetleri, koruyucu, önleyici ve geliştirici hizmet boyutlarında sürdürülmektedir. Eğitsel rehberlik hizmetleri tüm öğrencileri kapsayan planlı, sistemli ve sürekli etkinlikler bütünüdür. Etkinlikler öğrencilere gruplar halinde (sınıf rehberliği şeklinde) sunulur ve takım çalışmasını gerektirir. Eğitsel rehberliğin temel amacı ise; öğrencinin “öğrenmeyi öğrenmesi” ni sağlamaktır. Yani amaç “çocuğa balık vermek değil, balık tutmayı öğretmektir.”

49 Öğrencilerin öğrenmeyi öğrenmelerini amaçlar.
Eğitsel Rehberlik Okul seçme Okula uyum Ders tercihi güdülenme Verimli çalışma Zaman kullanımı Sınavlara hazırlanma Öğrencilerin öğrenmeyi öğrenmelerini amaçlar.

50 2013 KPSS Özel eğitim hizmetleri yönetmeliğine göre, aşağıdakilerden hangisi kaynaştırma eğitiminin ilkelerinden değildir? Özel eğitim gerektiren her bireyin akranlarıyla birlikte aynı kurumda eğitim görme hakkı vardır. Kaynaştırma eğitimine devam eden öğrenciler, özel gereksinimlerine göre birkaç sınıfta toplanırlar. Bütün bireyler öğrenebilir ve öğretilebilir. Karar verme süreci; aile-okul-eğitsel tanımlama, izleme ve değerlendirme ekibi dayanışmasına dayalı olarak gerçekleşir. Hizmetler bireyin yetersizliğine göre değil, bireylerin eğitim gereksinimine göre planlanır.

51 2009 KPSS ÖSS’ye hazırlanan lise son sınıf öğrencisi Nurten, kendisine güvenen bir kişiliğe sahip olmasına ve derslerine çok çalışmasına karşın, deneme sınavlarında bile aşırı heyecanlanarak istediği puanları elde edememektedir. Sınavlarda yaşadığı endişe yüzünden, gelecekte başarılı bir avukat olamayacağını düşünen Nurten’e verilecek rehberlik yardımı öncelikle aşağıdaki problem alanlarından hangisine yönelik olmalıdır? Eğitsel rehberlik Kişisel - sosyal rehberlik Akran eğitimi Mesleki rehberlik Yönlendirici rehberlik

52 5. KONU ALANINA GÖRE REHBERLİK TÜRLERİ
2. MESLEKİ REHBERLİK Bireylerin çeşitli meslekleri tanımaları, kendi ilgilerine, yeteneklerine ve ihtiyaçlarına uygun işleri/meslekleri seçmeleri, benimsemeleri, seçtikleri mesleğe hazırlanmaları ve mesleki yönden gelişmeleri konusunda yapılan yardımlara mesleki rehberlik denir. Mesleki rehberlik bu anlamda bireyi tanıma, meslek alanlarını tanıma ve bireyin özellikleri ile mesleklerin gerektirdiği özellikler arasındaki bağlantıyı kurarak kendine en uygun mesleği seçmesine yardım etme olarak üç aşamada gerçekleştirilmektedir.

53 Öğrencilerin çalışmayı öğrenmelerini amaçlar.
Mesleki rehberlik Kendini tanıma Meslekleri tanıma Niteliklerine uygun meslek seçme Seçilen mesleğe hazırlanma Mesleki yönden gelişme Öğrencilerin çalışmayı öğrenmelerini amaçlar.

54 5. KONU ALANINA GÖRE REHBERLİK TÜRLERİ 3. KİŞİSEL-SOSYAL REHBERLİK
Kişisel-Sosyal rehberlik, öğrencinin kendini tanıması, kendini ve başkalarını anlaması, güçlü ve zayıf yönleriyle kendini kabul etmesi ve geliştirmesi, kendine güvenen, kişiler arası ilişkilerde becerikli, kişisel ve sosyal yönden dengeli ve uyumlu bir birey olarak yetişmesine yönelik hizmetleri kapsar. Kişisel rehberlik, eğitsel ve mesleki rehberlik dışında kalan rehberlik hizmetleridir. Kişisel rehberlik, bireyin kendisiyle ilgili, her türlü kişisel problemlerinin çözümüne yönelik yapılan yardım hizmetlerini kapsar. Kişisel-Sosyal rehberliğin temel amacı ise; öğrencinin “yaşamayı öğrenmesi” ni sağlamaktır.

55 Kişisel-Sosyal rehberlik
Bireyin kendini kabul etmesi Kişiler arası ilişkiler Özgüven, benlik saygısı İletişim becerileri Sosyal çevresini tanıması Öğrencilerin yaşamayı öğrenmelerini amaçlar.

56 2012 STS Dersi dinleyip öğretmenin sorduğu soruları bilmesine rağmen çekindiği için parmak kaldıramayan bir ilköğretim öğrencisine verilmesi gereken rehberlik hizmeti aşağıdakilerden hangisidir? Eğitsel Kişisel Mesleki Gelişimsel Tamamlayıcı

57 2011 KPSS İki yıldır üniversite sınavlarını kazanamıyorum. Bu kez önceki yıllara göre çok daha programlı hazırlanıyorum ancak insanların “Hâlâ kazanamadın mı?” diye sormaları, kendime olan güvenimi azaltıyor. Yine kazanamazsam diye düşündüğümde uykularım kaçıyor. Sağlığım bozuldu. Çok istediğim hâlde mühendis olamayacak mıyım? Yukarıdaki ifadeleri söyleyen bir öğrencinin kendine olan güvenini yeniden kazanması için verilecek yardım öncelikle rehberliğin hangi alanına yönelik olmalıdır? Eğitsel Mesleki Kişisel-sosyal Sosyal yardım Sağlık

58 2010/2 KPSS Başarılı bir öğrenci olan Selin ilköğretim 8. sınıfa devam etmektedir. Sınıf öğretmeni son zamanlarda Selin’in başarısında belirgin bir düşme olduğunu gözler ve okul rehber öğretmeniyle görüşmesini ister. Okul rehber öğretmeniyle yaptığı görüşmede Selin “Annem teyzemle konuşurken beni evlendireceklerini söyledi. Nasılsa beni liseye göndermeyecekler. Onun için kendimi derslere veremiyorum.” der. Rehber öğretmenin Selin’le yapacağı görüşmeler öncelikle rehberliğin hangi problem alanına yönelik olmalıdır? A) Eğitsel rehberlik B) Ev ziyareti C) Mesleki rehberlik D) Bireyi tanıma E) Kişisel rehberlik

59