BİLİM FELSEFESİ TARİHİ GELİŞİMİNDE KÜLTÜRÜMÜZ VE MEDENİYETİMİZ

... konulu sunumlar: "BİLİM FELSEFESİ TARİHİ GELİŞİMİNDE KÜLTÜRÜMÜZ VE MEDENİYETİMİZ"— Sunum transkripti:

1 BİLİM FELSEFESİ TARİHİ GELİŞİMİNDE KÜLTÜRÜMÜZ VE MEDENİYETİMİZ
Zekai Şen İstanbul Teknik Üniversitesi

2 FELSEFİK DÜŞÜNCE MANTIK Karmaşıklık KURALLARI Gözlemler Öngörüler
Uzman görüşler MANTIK MUHAKEMESİ Güçlükler

3 BUHRAN (KAOS) GÖZLEMLER FELSEFE AKILCI DÜŞÜNCE İKİLİ MANTIK BULANIK DİL

4 PSiKOLOJİ? TEMEL BİR SUAL MÜHENDİSLİK? İNSAN UZMANLAR mı? yoksa YAPILAN BİLİMSEL MODELLER mi daha iyi öngörülerde bulunur? TIP? ASTRONOMİ? FİZİK? SOSYOLOJİ? YER BİLİMLERİ? HUKUK?

5 TÜRKÇE? AKILCILIK ADIMLARI FELSEFE ? MANTIK ? SÖZELLİK ?
TEHAYYÜL – HAYAL ETMEK - DÜŞLEMEK MANTIK ? TASAVVUR – ŞEKİLLENDİRME (Geometri) SAYISALLIK ? SÖZELLİK ? TEFEKKÜR – FİKİR ÜRETME FORMÜLLER ? TENKİT ETMEK - ELEŞTİRMEK YAZILIMLAR ? BATI KÜLTÜRÜ ? İNGİLİZCE ? TÜRKÇE? “Öğrenmeyi-öğrenmek” bunların hangilerinin ahenkli bir şekilde bir araya getirilmesi ile olur?

6 BİLİM TARİHİ ESKİ YUNAN- HELENİSTİK Peripatetik HRİSTİYANLIK
SKOLASTİK (KİLİSE) İSLAM RASATHANE (GÖZLEM EVİ) MEDRESE (ARAŞTIRMA MERKEZLERİ) BATI ŞİFAHANE (HASTAHANE) MODERN ENSTİTÜLER

7 MANTIK ayrıştırır, süzer ve felsefe okyanusundan akılcı reçetelerin çıkmasını sağlar .
MANTIK: Görevi öncelikle akılcı çıkarımları akılsız olanlardan ayırma nizamını (sistemini) kurmaktır. Bu çıkarımlar öyle süreçleri ortaya koyar ki mevcut olan durumlardan yenilerini meydana getirir. Mantık MALUMATIN genişletilmesi (artırılması) için bir mekanizma sağlar.

8 MANTIK Aristo’nun kesin ve ikili mantığı yerine 1965 yılında Azerbeycan asıllı Lütfü Askerzade’nin (Zadeh, 1965) geliştirdiği bulanık (fuzzy) yani çok değerli mantık teknolojik ürünlerde kullanılmaya başlanmıştır. Öklid geometrisi çok öncelerde eleştirilebilseydi insanoğlu belki de yüzyıllar önce bugünkü bilimsel seviyesine ulaşmış olacaktı. Bir toplum ne kadar Aristo mantığından uzaklaşırsa o kadar daha özgür düşünceli, eleştirili, uzlaşmacı ve karşılıklı anlayış ve hoş görülü olabilir.

9 ANLAMAK AÇIKLAMAK MUHAKEME EDEBİLMEK Felsefe çok geniş anlam kapsamlıdır. Bulanık ifadeleri içerir ve genel olarak bugünkü eğitim nizamında (sisteminde) ikili (beyaz-siyah) mantık çıkarımına ulaştırır.

10 BİLİM KRİTERLERİ NELERDİR What are scientific criteria ?
ما هى معير العلمية؟ OLGUSALLIK Phenomenological (ظاهرة طبيعية) MANTIK TEMEL Logical foundation (اسوس منطقية او معقولة ) GENELÇIKARIM General deductions (استنتاج العامة ؟) NESNELLİK Objectivity (موضوعية) SINANABİLİRLİLİK Testability (اختباري) SEÇİCİLİK Selectivity (انتقائي) YANLIŞLANABİLİRLİK Falsification (تزييف , تكذيب)

11 ÖRGÜN EĞİTİMİN ANA UNSURLARI
1) DÜŞÜNCE - HAYAL 2) FELSEFE – BİLGİ SEVDASI 3) MANTIK – AKILCI ÇIKARIMLAR 4) DİL – ELEŞTİRİ 5) GEOMETRİ – ŞEKİL BİLGİSİ - TASARIM 6) OLAYIN FİZİĞİ - İŞLEYİŞİ - (SEBEP-SONUÇ İLİŞKİSİ) 7) MATEMATİK – SİMGESEL MANTIK

12 Medeniyet cemiyetlerin tekamülünün neticesidir.
İnsanın faaliyetlerini yürütebilmesi için gerekli birimleri (sosyal, ekonomik, kültürel, vb.) tamamlanmış bir beldede, gaye olan ahkama (eniyileme) doğru tüm cihetleriyle ilerlemektir. Medeniyet cemiyetlerin tekamülünün neticesidir.

13 http:/engg.kau.edu.sa/~bkaragoz
Cemiyet Kültürü Bir toplumdaki fertlerin öğrenip tatbik edip sonra unutup, yine öğrenip tatbik edip unutup, ve böylece tekrarla o cemiyette kalan ve fertlerden asla ayrılmayan, onda et, kemik, kan haline gelen bilgi, davranış, duyuş, karakter, haz ve nefretlerden oluşan birikime o cemiyetin kültürü denir.

14 EĞİTİM SİSTEMİMİZDEKİ SORUNLAR
 bağımsız bir araştırma yaparken kendine-güven  takım ve eşgüdümlü çalışmaları  İslam dininin ortaya çıkması sonrasındaki halis bilim tarihi gelişim sürecinin bilinerek yabancı bilim düşünceleri de göz önünde tutularak kültür katkısı ile uluslararası seviyelere ulaşmaya çalışmak,  bağımsız araştırma merkezleri ile yerel üretimde bulunmak,  ana dilde bağımsız bilimsel dergi ve ayınlarda bulunmak,

15  Aralarında bilim rekabeti var mıdır?
AKADEMİK SORUNLAR  Eğitim ve bilimde akademisyenler son gelişmeleri takip etmekte midirler?  Aralarında bilim rekabeti var mıdır? Kişiler yaptıkları akademik çalışmalarla mı yoksa eğitim bilim dışı bir takım ölçütlerle mi değerlendirilmektedirler? Ne kadar sıklıkla akılcı ve mantıklı sorular sorulmasını sağlar ve cevap verirler?

16 ÖĞRENCİ SORUNLARI Hazır ve ezberci ilgi edinerek sadece bir takım maddi çıkarlar mı? Yoksa bugün için geçerli olan bilgilerle aydınlanma mı isterler? Hocaları bağımsız bir şekilde değerlendirebilirler ve buna göre idarecilerde gerekli işlemleri yapabilirler mi? Eğitim ve bilimde bağımsız değerlendirmeler yapmaya mı yoksa ideolojik değerlendirmelere mi önem verirler?

17 SİSTEM SORUNLARI – PARADİGMA ?
 Ülke üniversiteleri ülke ihtiyaçlarına yararlı konularda mı araştırma yapmaktadır? yoksa bir yerlerdeki program ve ders içeriklerini taklit mi etmektedir?  Sisten en azından yüksek lisans seviyesinde yabancı öğrenci çekebilmekte midir? Sistem akademik hürriyet ve rekabetle mi yoksa ülkenin resmi idolojisi veya yerel ideolojilere göre mi çalışmaktadır? Sistem kendini kültür ve medeniyetinin gereklerini göz önünde tutarak mı? Yoksa politikacıların dürtü ve etkinlikleri ile mi çalışmaktadır? Sistem araştırmacılarla geleneksel akademisyenler arasında bir fark gözetebilmekte midir?

18 Sistem istatistik başarılar mı (yani nicelik) yoksa nitelik iyileştirilmesi peşindedir?
Sistem akademik kişilerin niteliğini hiç değerlendirmeden sadece öğrenci niteliğini mi artırmayı hedeflemiştir? Üretenlerle yıllar boyu bayatlamış bilgileri öğrenciye sunanlar arasında maaş farkı yapmakta mıdır? Yoksa eşitlik ilkesine dayanarak herkese aynı maaşı mı vermektedir?

19  akıllılık, bilgelik, hikmet, ilim, irfan peşinde mi ?, yoksa
BİR ÜLKEDE POLİTİK GÜÇ  akıllılık, bilgelik, hikmet, ilim, irfan peşinde mi ?, yoksa  eğitim gereçlerini temin için mi? Gayret gösteri? Batı eğitim sistemini bilgi üretimi için olduğu gibi kopyalayarak taklitçi desenler mi takip etmektedir? Kendi bilim mirasını ve kültürünü esas alara ilim, irfan, hikmet ve akılcılık boyutlarını yeşerterek geliştirmeye mi çalışmaktafır? Batı eğitim sistemi Milat’tan önceki Eski Yunan felsefesine dayanır ama Milat’tan sonraki İslam medeniyetinin bugünkü bilimin temellerini geliştiren müslüman Bilim ve düşünce insanlarının katkılarını da göz önünde tutmakta mıdır? Bugün ülkemizde İslam dininin bilimsel çalışmaları tetiklenmesi ile eğitim ve bilimdeki gelişmeler nazarı itibare alınmakta mıdır?

20 Bugünkü bilimsel düşüncenin iyi ve kötü yönleri kendi kültür ve medeniyetimiz açısından eleştirilebiliyormu? Politikacı ve akademisyenler Batı medeniyet ve kültürü ile eğitim ve bilimsel çalışmaları övmekte midir? Yoksa daha iyiye doğru gelişebilmek için kendi kültür ve medeniyet esaslarında onların kritik sorgulanmasını yapabilmekte midirler? Ülkemizdeki düşünürler üretken akılcılık, ilim, irfan ve hikmet olmadan tapınır gibi bilimi doğmatikleştirmektemidirler? Yoksa kendi kültür ve medeniyetlerini de esas alarak aşağılık duygusunu yenecek telebe, eğitici ve akademisyenler ile bilim adamları mı yetiştirmeye çalışılmktadır?

21 BİLİMSEL GELİŞME (a) Bilimsel bulgular ilahi kanunlar değildir.
(b) Bilim tarihi boyunca kesin diye belirtilen sonuçların ancak çok genel olmayıp daha da genelleştirilmesine çalışmak veya değişen şartlara göre değiştirilmesi ile çıkarımlar yapılmasına çalışmak gerekir. (c) Şimdiye kadar bilim tarihinden alınması gerekli dersleri çıkararak bundan sonraki çalışmalara yön verilmelidir. (d) Belirsizlik yöntemlerine ve parçacık ölçeğinde araştırmalar yapmaya ağırlık verilmesi gereklidir. (e) Yapılacak bilimsel ve teknolojik gelişmeler içinde insan kendisini asla unutmamalıdır.

22 BİLİM BİLGİLERİNİ EDİNEBİLMENİN TEMELLERİ
 DÜŞÜNCE HÜRRİYETİ: Fikir, ifade ve düşünce özgürlüğüne saygılıbir toplum.  EĞİTİMİN NİTELİĞİ: Sadece ilk veya yüksek eğitim değil ömür boyu eğitime önem vermek.  ARAŞTIRMA VE GELİŞME: Tüm toplum faaliyetlerinde araştırma ve teknoloji gelişmelerine önem vermek ve böylece bilgi çağını yakalamak.

23  BİLGİ KUVVETİ: Bilginin değerli olduğu bir toplum ortaya çıkarmak ve böylşece insan faaliyetlerinde bulunmak.  TARİH, KÜLTÜR VE DİL : Güvenilir bir model geliştirerek genel bilgi birikimini temin etmek. Bu model şeffaf , aydınlatıcı ve tarihi gerçeklere dayalı, kültür ve ANA DİLA esaslı olmalıdır.  YERLİ UNSURLAR: Kendine yeterli elemanlarla eğitim ve araştırma – geliştirme.

24 MEDENİYETLER ARASI BİLİM İKİLİ VE ÇOKLU HOŞGÖRÜLERİ (DİYALOGLARI)
BATI İSLAM Eski Yunan Hint Mezopotamya Mısır TÜRKİYE Zaman Müslümanların Endülüs, Sicilya adası, Avrupa’nın ortalarına kadar gitmeleri yine yukarıda söylenen bilim ve teknolojide ileri olmaları sayesinde olmuştur.

25 كتاب فى معرفة الخيال الهندسية
5. Robotic instrument AL-JAZARI (Kitab fi ma'arifat al-hiyal al-handassiyya) كتاب فى معرفة الخيال الهندسية İslam teknolojisi

26 كتاب فى معرفة الخيال الهندسية
Hamur dövme cihazı AL-JAZARI - (Kitab fi ma'arifat al-hiyal al-handassiyya) كتاب فى معرفة الخيال الهندسية İslam teknolojisi

27 al-handassiyya) كتاب فى معرفة الخيال الهندسية
4. Su yükseltmek için kayışa dizili kovalarAL-JAZARI (Kitab fi ma'arifat al-hiyal al-handassiyya) كتاب فى معرفة الخيال الهندسية İslam teknolojisi

28 (ذراع تدوير - اسطوانة - مكبس)
   6. Silindir, piston ve krank mili AL-JAZARI (Kitab fi ma'arifat al-hiyal al-handassiyya) كتاب فى معرفة الخيال الهندسية (ذراع تدوير اسطوانة - مكبس) İslam teknolojisi