Yrd. Doç. Dr. Faik Özgür KARATAŞ

... konulu sunumlar: "Yrd. Doç. Dr. Faik Özgür KARATAŞ"— Sunum transkripti:

1 Yrd. Doç. Dr. Faik Özgür KARATAŞ
Genel Kimya Yrd. Doç. Dr. Faik Özgür KARATAŞ

2 Tanışalım Faik Karataş Sıra sizde!!! Kimya/Mühendislik Eğitimi
D-Blok 2. Kat Elmek: Ders blogu: / Facebook: Fatih facebook Sıra sizde!!!

3 Kurallar Derse devam ve katılım Geç kalan hesabını verir Soru-Cevap
Derse devamsızlık hak değil özür 4 hafta Normalar Parmak kaldırarak söz isteme Başkalarını kırmadan aktif fikirleri beyan Yiyecek-içecek sorumlu davranış

4 Ders İçeriği ve Amacı Dersimizin amacı; bireyin gündelik hayatıyla doğrudan ilişkili fakat ayrıntılardan arınmış bir kimya kültürü kazandırmak, Günlük hayatta cereyan eden olay ve olguları kimya temelinde daha bilinçli bir yaklaşımla anlayacak ve açıklayacak okur-yazarlık geliştirmek.

5 Ölçme ve Değerlendirme
Ara-sınav : % 50 Açık uçlu sorular; Test Yarıyıl-sonu : %50 Test/ Açık uçlu

6 Kaynaklar Eğitim Fakülteleri için Genel Kimya, Soner Ergül, Anı Yayıncılık Kimya: Kavramlar ve Problemler, Suat Ünal, Nobel Yayıncılık Genel Kimya, Hüseyin Bağ, Pegema Yayıncılık Genel Kimya, Sabri Alpaydın-Abdullah Şimşek, Nobel Yayıncılık

7 KONULAR 1 Simya ve Kimya arasındaki farklılıklar, Madde-Cisim-Eşya-Alet-Malzeme, Maddenin Ortak Özellikleri, Kütle-Ağırlık arasındaki fark 2 Maddenin Ayırt Edici Özellikleri, Maddenin Halleri, Fiziksel ve Kimyasal Değişme 3 Saf Madde, Karışımlar, Karışımları Ayırma Yolları 4 Isı-Sıcaklık arasındaki fark, Hal değişim diyagramı (kinetik ve potansiyel enerji ilişkisi), atomun yapısı ve modelleri 5 Proton, nötron, elektron sayısı hesaplama, anyon ve katyon kavramları, izotop, izoton, izobar, allotrop atomlar, izoelektronik 6 Elektron konfigürasyonu, Hund kuralı, Aufbau İlkesi, Pauli’nin dışarılama ilkesi, küresel simetri, değerlik elektronu 7 Periyodik tablo, periyot ve grubun tanımı, bilindik grup isimleri, periyodik tabloda atom yarıçapı, iyonlaşma enerjisi, elektron ilgisi, değerlik elektron sayısı vs nin karşılaştırılması 8 Bileşiklerin adlandırılması ve formül yazma 9 Molekül kütlesi, Mol kavramı, Mol hesapları 10 Molekül içi bağlar, Moleküller arası Kuvvetler 11 Gaz kanunları 12 Çözeltiler, Çözünme-Erime farkı, Çözelti Türleri, Çözünürlüğe etki eden faktörler, basit çözünürlük hesaplama ve grafik yorumlama problemleri çözme 13 Asit ve Baz kavramları, Asit-Bazların genel özellikleri, ayraçlar (indikatörler), günlük hayattaki asit-baz örnekleri 14 Polimer, Monomer, Günlük Hayatta karşılaştığımız polimer örnekleri İçerik

8 Bilim Nedir?

9 Bilim Nedir? En genel manada bilim; insanlığın evreni anlama ve anlamlandırma çabalarından biridir. Başka var mı? Dinler, felsefe… Bilimin farkı ne? Gözlenebilen ve test edilebilen olgular ve olgular arası ilişkiler

10 Simyadan Kimyaya Simya: Maddeleri çeşitli süreçlere tabi tutarak iksir elde edilmesi çabalarıdır. İksirin amacı; Değersiz maddeleri altına çevirmek Ölümsüzlüğü bulmak

11 Kavram-kargaşası MADDE:
Belli bir hacmi ve kütlesi olan her varlık bir maddedir. Taş, toprak, ağaç, metal, cam, plastik, kağıt, kum gibi varlıklar birer maddedir.  CİSİM Maddenin biçimlendirilmiş şekline cisim denir. Bardak, silgi, kalem, kitap, bıçak, oyuncak, masa, ampul çeşitli maddelerden yapılmış cisimlerdir. MALZEME Bir yada birkaç tanesini bir araya getirdiğimiz ve bir tüketim maddesine dönüştürdüğümüz maddeler malzemeleri oluştururlar. Un, tuz, su, maya gibi maddeler ekmeği oluşturan; kereste, çivi, tutkal gibi maddeler masayı oluşturan; çimento, kum, su gibi maddeler betonu oluşturan malzemelerdir. 

12 Kavram-kargaşası EŞYA:
Evlerimizde, okulumuzda ve daha bir çok yerde kullandığımız koltuk , halı, sandalye, çanta, kalem, silgi, ayakkabı, gömlek gibi cisimler birer eşyadır. ALET:  Maddeleri şekillendirmek, bir el işini yada onarımı gerçekleştirmek için özel olarak yapılmış cisimlere alet denir. Pense, tornavida, çekiç, tığ, oklava, kepçe birer alettir.

13 Kimyanın Gözüyle Madde
Element Metal Demir Ametal Azot Soygaz Helyum Bileşik İyonik Tuz Kovalent Su Karışım Homojen Şerbet Heterojen Ayran

14 Maddelerin Ortak Özellikleri
Maddelerin hepsi maddedir!!! Bütün maddeler için ortak olan, madde miktarına bağlı olan fakat maddeleri ayırt etmek için kullanılamayan özelliklerdir. 1-) Kütle 2-) Hacim 3-) Eylemsizlik: Bir cismin hareketine devam etme isteğine eylemsizlik denir. Bir cisim başlangıçta duruyorsa durmaya, hareket halinde ise sabit süratli hareket yapmaya devam etmek ister. 4-) Tanecikli Yapı : Bütün maddeler atom, molekül veya iyon denilen taneciklerden oluşmuştur.

15 Kütle = Ağırlık? Ağırlık birimi Newton olan ve yer çekimi tarafından cisme etki eden kuvvet olarak tanımlanırken, kütlenin birimi kilogramdır ve maddenin miktarı veya enerjisi ile ilgili bir büyüklüktür. Günlük kullanımda madde miktarı olan kütle ve maddeye etki eden kuvvet olan ağırlık karıştırılabilmektedir.

16 Maddenin Ayırt Edici Özellikleri
Maddeleri birbirinden nasıl ayırt edebiliriz? Aynı şartlarda ölçüldüğünde farklı maddeler için farklı değerler alan özelliklerdir. Özkütle, erime, kaynama noktası, çözünürlük, esneklik, genleşme vb.

17 Özkütle Birim hacmin kütlesi; belirli bir hacmin sahip olduğu kütle.
d=m/v d: yoğunluk m: kütle v: hacim Suyun özkütlesi kaçtır?

18 Erime-Kaynama Sıcaklığı
Her saf maddenin kendine has bir erime ve kaynama sıcaklığı vardır. Saf Madde Erime Kaynama Yoğunluk (g/cm3) Su 0 °C 100 °C 1 Sodyum 98 °C 883 °C 0,971 Civa -39 °C 357 °C 13,53 Altın 1064 °C 3129 19,28 Etil Alkol -114 °C 78.37 °C 0,789

19 Çözünürlük Bir maddenin diğeri içerisinde homojen karışımının derecesidir. Örnek vermek gerekirse yemek tuzu (NaCl) 20 oC, 100 ml suda 35,9g çözünür. Buna karşın aynı şartlarda NaOH 109 g çözünür Benzer şekilde göz taşı (CuSO4.5H2O) 32g çözünür.

20 Esneklik ve Genleşme Her maddenin esneme katsayısı birbiriden farklıdır. Bunun sebebi atom ve/veya moleküller arasındaki etkilşimlerin türü ve kuvvetidir. Benzer şekilde genleşme katsayısı da farklıdır.

21 Maddenin Halleri Maddeler doğada çeşitli hallerde bulunurlar
Katı, Sıvı, Gaz, Plazma

22 Tanecik Boyutunda Madde Farklı Hallerde Nasıl Görünür?
Katı: Sıkı, minimum boşluk, belirli şekil, hareket çok sınırlı Sıvı: Daha çok boşluk, tanecikler birbiri üzerinden kayar, kabın şeklini alır, Gaz: Boşluklar çok fazla, serbest hareket, belirli şekil yok

23 Fiziksel ve Kimyasal Değişme
Fiziksel Değişme Maddenin dış görünüşü ile ilgili olan özelliklere fiziksel özellikler denir. Bu özellikler maddeyi nitelerken ilk aklımıza gelen boyut, fiziksel hal, akma ozelliği, yoğunluk, sertlik, erime noktası, kaynama noktası, çözünürlük gibi özelliklerdir. Bu özellikler çoğu zaman zayıf etkileşimlerin bir sonucudur. Maddelerin gaz, sıvı veya katı halde olması, küçük veya büyük boyutlu parçalardan oluşması fiziksel ozelliktir. Bir olayda sadece fiziksel ozellikler değişiyorsa bu olay bir fiziksel olay veya fiziksel değişimdir.

24 Fiziksel ve Kimyasal Değişme
Fiziksel Değişme Fiziksel özelliklerin zayıf etkileşimlerle ilgili olduğu hesaba katılırsa, fiziksel olaylarda ve moleküler düzeyde sadece zayıf etkileşimler ortadan kalkar ve/veya yenileri ortaya cıkar diyebiliriz. Kağıdın yırtılması, buzun erimesi, camın kırılması, şekerin cayda cozunmesi fiziksel değişim örnekleridir. Fiziksel değişmeler sonucunda maddenin kimliğinde (kimyasal yapısında) herhangi bir değişim olmaz. Ör. H2O formülü ile gösterilen su ister buhar, ister sıvı, ister katı olsun; hep aynı formülle gösterilir. Çünkü su hal değiştirirken molekullerin yapısı değişime uğramaz.

25 Fiziksel ve Kimyasal Değişme
Maddenin iç yapısı ile ilgili olan özelliklere kimyasal özellikler denir. Yanıcı ve yakıcı olma, kimyasal reaksiyona yatkınlık, asit-baz ile etkileşim kimyasal özelliklerdendir. Bu ozellikler maddelerin atom/molekül boyutunda yapılarıyla doğrudan ilgilidir ve bunlar kimlik belirleyici özelliklerdir. Kimyasal değişimlerde, Maddelerin fiziksel ozelliklerinin yanında kimyasal ozellikleri, yani atom/molekül düzeyinde yapıları değişir. Bu da maddenin kimliğinin değişmesi demektir.

26 Kimyasal Değişme Aşağıda bazı kimyasal değişim ornekleri verilmiştir:
Kömürün yanması Demirin paslanması Elmanın çürümesi Besinlerin vucudumuzda sindirilmesi Bitkilerin fotosentez yapması Suyun elektroliz yoluyla elementlerine ayrışması Ekmeğin küflenmesi

27 Kimyasal Değişme Bir kimyasal olaya karışan maddelere tepkimeye giren veya sadece girenler denir. Bu olay sonucu oluşan maddelere ise ürünler adı verilir. Girenlerin ve urunlerin formulleri ile yazılan gösterimler de tepkime denklemi veya kısaca denklem adını alır. Denklemler, her olayda girenlerin ve urunlerin ad ve miktarlarını yazarak belirtme zorunluluğunu ortadan kaldıran cok kullanışlı evrensel kodlardır.

28 Kimyasal Değişme Denklemi
Demirin oksijenle tepkimeye girerek Fe2O3 (pas) oluşturması bir kimyasal olaydır. Bu olayı sözle ifade ederken aşağıdakine benzer bir sözel gösterim gerekir. Söz ile uzun görünen bu gösterimin, sembolik dil kullanılarak çok daha kısa yoldan ifade edilebileceğini bu ornekte gorelim. [224 g demir] ve [96 g oksijen] tepkimeye girer ve sonucta [320 g pas (2 Fe2O3)] oluşur. 4 Fe + 3 O Fe2O3