BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİNDE EMEKLİLİĞE HAK KAZANMA ŞARTLARI VE SONUÇLARI ESRA ÇAKMAKTEPE.

... konulu sunumlar: "BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİNDE EMEKLİLİĞE HAK KAZANMA ŞARTLARI VE SONUÇLARI ESRA ÇAKMAKTEPE."— Sunum transkripti:

1 BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİNDE EMEKLİLİĞE HAK KAZANMA ŞARTLARI VE SONUÇLARI
ESRA ÇAKMAKTEPE

2 BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİ
Bireysel Emeklilik Sistemi, bireylerin gelir elde ettikleri dönemde düzenli olarak tasarrufta bulunmaları, yatırıma yönlendirilen tasarruflarıyla birikim oluşturmaları ve emeklilikte gelir elde etmeleri üzerine kurulmuş bir özel emeklilik sistemidir. Bu sistem ile hem bireylerin emeklilik dönemindeki refah düzeyi yükselmekte, hem de oluşan uzun vadeli emeklilik fonları ekonomiye ciddi bir kaynak yaratmaktadır.

3 Bireysel Emeklilik Sistemi, devletin sosyal güvenlik sistemini
Bireysel Emeklilik Sistemi, devletin sosyal güvenlik sistemini tamamlar nitelikte, bireylerin gönüllü katılımı esasına dayanan  özel bir  emeklilik sistemidir. Bireysel Emeklilik Sistemi'ne katılım zorunlu değildir. Katılımcılar; mevcut gelir düzeyleri ve emeklilik dönemine ait gelir beklentilerini göz önüne alarak, katkı payı tutarını belirler ve emeklilik sözleşmesi imzalayarak sisteme dahil olur. Medeni hakları kullanma ehliyetine sahip herkes sisteme katılabilmektedir.

4 TÜRKİYE’DE BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİ AMACI
Kamu sosyal güvenlik sisteminin tamamlayıcısı olarak, bireylerin emekliliğe yönelik tasarruflarının yatırıma yönlendirilmesi ile emeklilik döneminde ek bir gelir sağlanarak refah düzeylerinin yükseltilmesi, ekonomiye uzun vadeli kaynak yaratarak istihdamın artırılması ve ekonomik kalkınmaya katkıda bulunulmasını teminen, gönüllü katılıma dayalı ve belirlenmiş katkı esasına göre oluşturulan bireysel emeklilik sisteminin düzenlenmesi ve denetlenmesidir.

5 BİREYSEL EMEKLİLİK KANUNU KAPSAMI
Emeklilik şirketlerinin kuruluş, çalışma, yönetim ve denetimini, Kişilerin sisteme katılma, ayrılma ve emeklilik koşullarını, Emeklilik yatırım fonlarının kuruluşunu, Katkıların bu fonlarda toplanmasını ve değerlendirilmesini, Aracılık hizmetlerini, Kamuya açıklanacak bilgilerin kapsamını, Bireysel emeklilik ile ilgili diğer hususlara ilişkin esas ve usulleri düzenlemektedir.

6 Bireysel Emeklilik Sisteminin İşleyişi
*Ülkemizde 4632 sayılı Kanunun 1. Maddesine göre, bireysel emeklilik sistemi “belirlenmiş katkı esasına dayanır . *Ülkemizde uygulanan sistem doğrudan emeklilik döneminde düzenli emeklilik maaşı sağlayan bir sistem değildir.

7 Bireysel Emeklilik Sisteminin İşleyişi
*Sistemde en az 10 yıl kalma ve 56 yaşını tamamlama ile devlet katkısının tamamına hak kazanma ve en düşük oranlı gelir vergisi kesintisini hak ettikten sonra birikimler kişiye belirlenmiş maaş olarak birikimi bitene kadar veya belirlenmiş sürede ya da beklenen ömre göre belirlenmiş taksitler halinde veyahut çıkışta toplu olarak ödenebileceği gibi emeklilik maaşı sağlayan yıllık gelir sigortası sözleşmesi akdedilerek sigorta primi olarak da kullanılabilmektedir.

8 * Katılımcıya emeklilik maaşı sağlayan yıllık gelir sigortası satın almasını ve birikimlerinin prim ödemesi olarak anılan sigortaya aktarılmasını öngören sistem bireysel emeklilik sistemi ile birlikte emeklilik sistemi olarak adlandırılır. * Katılımcıların birikimlerini toplu veya belirli süre içinde taksitler halinde ödenmesi tercihini kullanabildikleri sistemin tasarruf sistemi olarak adlandırılması daha uygun olacaktır.

9 Bireysel emeklilik modeli, emekliliğe yönelik tasarruf ve yatırım sistemi olup, zorunlu sosyal güvenlik sistemini tamamlayıcı bir özellik taşımaktadır.

10 EMEKLİLİĞE HAK KAZANMA ŞARTLARI
Fiil ehliyetine sahip kişiler Emeklilik şirketi ile emeklilik sözleşmesi Sistemde 10 yıl kalma 56 yaşını tamamlama Sistemin ana unsurlarıdır.

11 EMEKLİLİĞE HAK KAZANMA ŞARTLARI
Katılımcının birden fazla emeklilik sözleşmesi bulunması halinde, tüm sözleşmelerden emekliliğe hak kazanması için en az birinden bu hakkı kazanması yeterlidir. Katılımcının diğer sözleşmelerden emekliliğe hak kazanması, emeklilik hakkının kullanılmasına ilişkin talebin yapılması ile birlikte, emekli olmak istediği diğer sözleşmelerinden de hesap birleştirmesi yaparak bu hakkı kullanacağını şirkete bildirmesine bağlıdır.

12 KATKI PAYI ÖDEMELERİ Giriş aidatı: Katılımcının, bireysel emeklilik sistemine ilk defa katılması sırasında veya yeni bir bireysel emeklilik hesabı açtırması halinde, katılımcıdan veya sponsor kuruluştan, teklif formunun imzalandığı tarihte geçerli aylık brüt asgari ücretin yarısını aşmamak üzere giriş aidatı alınabilir. Yönetim gideri kesintisi: Bireysel emeklilik hesabına yapılan katkı payları üzerinden azami yüzde sekiz oranında yönetim gideri kesintisi alınabilir. Fon işletim gideri kesintisi: Fon net varlık değeri üzerinden hesaplanmak suretiyle günlük azami yüz binde on oranında fon işletim gideri kesintisi alınabilir. Ara Verme kesintisi: Bir yıldan fazla ödemeye ara verme durumunda, bireysel emeklilik hesabına ilişkin olarak emeklilik gözetim merkezine ve saklayıcı kuruluşa şirket tarafından ödenen sabit giderler, emeklilik planında belirtilmek kaydıyla bireysel emeklilik hesabındaki birikimlerden indirilebilir.

13 EMEKLİLİK SÖZLEŞMESİ Emeklilik sözleşmesi, katılımcının gönüllü katılım ve belirlenmiş katkı esasına göre oluşturulan bireysel emeklilik sistemine girmesine, sistemden ayrılmasına, emekli olmasına, katkıların ödenmesine, bu katkıların bireysel emeklilik hesaplarında izlenmesine, fonlarda yatırıma yönlendirilmesine ve katılımcı veya lehdarına yapılacak ödemelere ilişkin esaslar ile tarafların diğer hak ve yükümlülüklerini düzenleyen, şirket ve katılımcı ile varsa katılımcı nam ve hesabına sözleşme aktetmek isteyen kişinin taraf olarak yer aldığı bir sözleşmedir.

14 Emeklilik sözleşmeleri, bireysel, gruba bağlı bireysel ve işveren grup emeklilik sözleşmeleri olarak üçe ayrılmaktadır. - Bireysel emeklilik sözleşmesi: Bireysel emeklilik planına bağlı olarak şirket ile katılımcının taraf olarak yer aldığı bir sözleşmedir. - Gruba bağlı bireysel emeklilik sözleşmesi: Grup emeklilik planına bağlı olarak şirket ile katılımcının taraf olarak yer aldığı bir sözleşmedir. - İşveren grup emeklilik sözleşmesi: Grup emeklilik planına bağlı olarak şirket ile sponsor kuruluşun taraf olarak yer aldığı ve katılımcı lehine yapılan bir sözleşmedir.

15 BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİ SONUÇLARI
Emekliliğe Hak Kazanarak Ayrılma Katılımcı, sisteme giriş tarihinden itibaren en az on yıl sistemde bulunmak koşulu ile elli altı yaşını tamamladıktan sonra emekli olmaya hak kazanır. Emekliliğe hak kazanan ve bireysel emeklilik hesabındaki birikimini almak isteyen katılımcı, toplu para, programlı geri ödeme ya da yıllık gelir sigortası seçeneklerinden birini seçebilir veya hesabındaki tutarı belirtilen seçenekler arasında paylaştırabilir.

16 BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİ SONUÇLARI
Katılımcının emeklilik talebinin emeklilik şirketine intikal etmediği hallerde emeklilik sözleşmesi yürürlükte kalmaya devam etmekte ve emeklilik şirketin resen işlem yapmamaktadır. Katılımcının birikimlerinin ödenmesini talep etmesi veya hayat sigorta branşı ruhsatına sahip bir emeklilik şirketi veya hayat sigorta şirketi ile yıllık gelir sigortası sözleşmesi yapması halinde, katılımcının hesabındaki birikimler katılımcının yazılı bildiriminin emeklilik şirketine ulaştığı tarihi takip eden yedi iş günü işçinde kendisine ödenmekte veya ilgili emeklilik veya hayat sigorta şirketine aktarılmaktadır.

17 Bireysel emeklilik hesabındaki birikimlerin defaten ödenmesi
Katılımcı birikimlerin ödenmesini talep etmesi veya başka bir şirket veya hayat sigorta şirketi ile yıllık gelir sigortası sözleşmesi yapması halinde şirket, katılımcının hesabındaki birikimleri bildirimin ulaşmasından itibaren en geç on iş günü içinde katılımcıya öder veya ilgili şirkete aktarır.

18 Yıllık gelir sigortası sözleşmesine göre emekli maaşı ödenmesi
Sigortalıya veya lehdarlarına ömür boyu veya belirli süreler için yapılan düzenli ödemelerdir. Yıllık gelir sigortası sözleşmesine göre belirlenen emeklilik maaşı, aylık, üçer aylık, altı aylık veya yıllık olarak ödenebilir. Yıllık gelir sigortası sözleşmelerinde, yıllık gelir sigortası genel şartları çerçevesinde ilgili şirketin üstlenmiş olduğu rizikonun, tazminat yükümlülüğünün türü ve kapsamının, tarafların hak ve yükümlülüklerinin, ödeme dönemlerinin, sözleşme süresi ve sözleşmeyi sona erdiren hallerin ve ilgili diğer hususların belirtilmesi zorunludur.

19 Katılımcının Cayma Hakkı
Katılımcı, teklif formunun imzalanmasından veya mesafeli satışlardan teklifin onaylanmasından sonra altmış gün içinde katkı payı ödemeden veya ödedikten sonra cayma hakkına sahiptir. Katılımcı cayma talebinin çağrı merkezi, faks ya da posta aracılığıyla emeklilik şirketine bildirir. Cayma bildiriminin şirkete ulaşmasını müteakip yapılan tüm ödemeler(katkı payı ve giriş aidatı dahil) toplam fon gider kesintisi haricinde, hiçbir kesinti yapılmadan, varsa yatırım getirileriyle birlikte 10 iş günü içinde katılımcıya iade edilir. Ancak varsa getiri tutarı gelirler vergisi kesintisine tabi olur.

20 Erken Ayrılma Katılımcı emeklilik sözleşmesini emekliliğe hak kazanmadan sona erdirmesi halinde erdirilen sözleşme bakımından bireysel emeklilik sistemine giriş tarihinden kaynaklanan süreye ilişkin haklarının kaybeder. Ayrıca, bu durumda katılımcı devlet katkısı ve getirilerini tamamen hak etmemiş olur ve daha yüksek oranda gelir vergisi kesintisi uygulamasıyla karşılaşır. 10 yıl süreyle katkı payı ödemeden ayrılması durumunda %15 10 yıl süre ile katkı payı ödemekle beraber emeklilik hakkı kazanmadan ayrılması durumunda ise %10 stopaj kesintisi yapılır.

21 Kısmen Ayrılma 4632 Sayılı Kanunun 6/3 değişik maddesi; “Ancak Müsteşarlıkça belirlenen hallerde katılımcıya sistemden ayrılmadan kısmen ödeme de yapılabilir. Kısmen ödemeye konu olabilecek birikim oranı ile bu madde kapsamında şirketlerce yapılacak ödemelere ilişkin diğer esas ve usuller Müsteşarlık tarafından belirlenir”şeklindedir. Madde de belirtildiği üzere Hazine Müsteşarlığınca belirlenen hallerde katılımcıya sistemden ayrılmadan kısmen ödeme de yapılabilir. Ancak, Müsteşarlık bu hususta alt düzenleme yapmadığı için uygulamanın nasıl yapılacağı henüz belirlenmemiştir.

22 Vefat ve Maluliyet Nedeniyle Ayrılma
Bireysel emeklilik sisteminden emeklilik hakkı kazananlar ile bu sistemden vefat veya maluliyet nedeniyle ayrılanlar Devlet katkısı, varsa henüz hesaba intikal etmemiş devlet katkısı ve varsa getirilerinin tamamına hak kazanır. Ancak emeklilik, vefat ve maluliyet nedeniyle ayrılanlara yapılan ödemelerin içerdiği irat tutarı (devlet katkısına ait olanlarda dahil) üzerinden %5 gelir vergisi kesintisi uygulanır. Katılımcının vefat etmesi halinde katılımcı hesabındaki birikimleri emeklilik sözleşmesinde belirtilen lehtarlara veya kanuni mirasçılarına ödenir.

23 Vefat ve Maluliyet Nedeniyle Ayrılma
Katılımcının maluliyet hali nedeniyle sistemden ayrılma talebinde bulunabilmesi için sosyal güvenlik mevzuatına göre maluliyet gelirine hak kazandığına dair belgeyi veya sosyal güvenlik mevzuatında belirlenen koşullara göre maluliyet halinin oluştuğunu gösteren, resmi sağlık kuruluşlarından alınmış bir belgeyi şirkete vermesi gerekir. Maluliyet halinin her durumda emeklilik sözleşmesi yürürlüğe girdikten sonra oluşmuş olması şarttır.

24 Tasfiye Nedeniyle Ayrılma
Genel hükümler saklı kalmak kaydıyla, şirketin kendi talebi ile tasfiye edilmesi halinde, tasfiyeye ilişkin şirket yetkili organlarınca alınmış kararın tasdikli bir örneği tasfiyenin nedenleri ile tasfiyenin olası mali ve hukuki sonuçlarını analiz eden raporla birlikte Müsteşarlığa gönderilir. Bu hüküm dışında emeklilik mevzuatında bir düzenleme bulunmamaktadır. Bu nedenle emeklilik şirketinin tasfiye olması nedeniyle emeklilik sözleşmesini sonlandırarak sistemden ayrılanlara yapılan ödemelerin içerdiği irat tutarı üzerinden %5 gelir vergisi kesintisi uygulanır .

25 Tasfiye Nedeniyle Ayrılma
Genel hükümler saklı kalmak kaydıyla, şirketin kendi talebi ile tasfiye edilmesi halinde, tasfiyeye ilişkin şirket yetkili organlarınca alınmış kararın tasdikli bir örneği tasfiyenin nedenleri ile tasfiyenin olası mali ve hukuki sonuçlarını analiz eden raporla birlikte Müsteşarlığa gönderilir. Bu hüküm dışında emeklilik mevzuatında bir düzenleme bulunmamaktadır. Bu nedenle emeklilik şirketinin tasfiye olması nedeniyle emeklilik sözleşmesini sonlandırarak sistemden ayrılanlara yapılan ödemelerin içerdiği irat tutarı üzerinden %5 gelir vergisi kesintisi uygulanır .

26 ARA VERME Katkı payı ödemeye ara verebilir. Bu döneme karşılık gelen işlem tarihindeki asgari katkı paylarını emeklilik hakkını kullanılacağı sırada ödenmesi durumunda ara verilen dönem emekli olunması için gereken sürenin hesabında dikkate alınır.

27 SONUÇ Bireysel Emeklilik Sisteminde katılımcı, sisteme giriş tarihinden itibaren en az on yıl sistemde bulunmak koşulu ile elli altı yaşını tamamladıktan sonra emekli olmaya hak kazanacak, bireysel emeklilik hesabındaki birikimini almak istediği takdirde toplu para, programlı geri ödeme ya da yıllık gelir sigortası seçeneklerinden birini seçebilecek veya hesabındaki tutarı belirtilen seçenekler arasında paylaştırabilecektir.

28 Sistemin istenen ilgiyi çekebilmesi için kanunun gerekçesinde belirtildiği üzere kamu sosyal güvenlik sisteminin tamamlayıcısı değil alternatifi olma yolunda adımlar atılmalıdır. Sistemin alternatif seçenek olması halinde kamu sosyal güvenlik sisteminin içinde bulunduğu sorunlara yönelik bir çıkış yolu olabilecektir.

29 SABRINIZ İÇİN TEŞEKKÜRLER…