AFETLERDE SU YÖNETİMİ Prof.Dr.Recep AKDUR

... konulu sunumlar: "AFETLERDE SU YÖNETİMİ Prof.Dr.Recep AKDUR"— Sunum transkripti:

1 AFETLERDE SU YÖNETİMİ Prof.Dr.Recep AKDUR
Ulusal Su Ve Sağlık Kongresi Ekim 2015 Antalya AFETLERDE SU YÖNETİMİ Prof.Dr.Recep AKDUR

2 Akdur Afette Su Yönetimi
OLAY/OLGU İNCİDENT 1 İVEDİ DURUM EMERGENCY 2 FELAKET DİSASTER 3 AFET CATASTROHE Akdur Afette Su Yönetimi

3 Akdur Afette Su Yönetimi
EKOLOJİK DENGE BOZULUR CAN VE MAL KAYIPLARI ORTAYA ÇIKAR SONUÇLAR TOPLUMUN UYUM ve YANIT VERME KAPASİTESİNİ AŞAR DIŞ YARDIMA GEREKSİNİM VARDIR Akdur Afette Su Yönetimi

4 Akdur Afette Su Yönetimi
AFETİN EVRELERİ SESSİZ EVRE ALARM EVRESİ İZOLASYON EVRESİ DIŞ YARDIM EVRESİ REHABİLİTASYON EVRESİ Akdur Afette Su Yönetimi

5 Akdur Afette Su Yönetimi
Geleceği şekillendirmek, gelecekte söz sahibi olmak Bir örgütün/kuruluşun/sektörün amaçlarına ulaşmak için; planlama,örgütleme, eş güdüleme, denetleme ve değerlendirme işlevlerini yerine getirme sürecidir Görevleri yerine getirme/gereksinimleri karşılama/gereksinim ile kaynakları karşı karşıya getirme Kişi/birim/kurum/sektöre yüklenen/beklenen görevleri/gereksinimleri yerine getirmesidir Akdur Afette Su Yönetimi

6 Akdur Afette Su Yönetimi
AFET YÖNETİMİ AFET YÖNETİMİ RİSK YÖNETİMİ KRİZ YÖNETİMİ Akdur Afette Su Yönetimi

7 Akdur Afette Su Yönetimi
AFET YÖNETİMİ RİSK YÖNETİMİ (Proaktif / Önleyici hizmetler): Sessiz dönemde; hasar nedenlerini yok ederek tetikleyicinin verebileceği zararları önleme /azaltma çalışmaları Hedef afet/hasar/risk nedenlerini dolayısı ile de afetleri yok etmektir-KORUMADIR KRİZ YÖNETİMİ (Reaktif/def edici/onarıcı hizmetler) tetikleyicinin verdiği hasarları onarma / yaraları sarma /krizi def etme/ ölüm e sakatlıkları azaltma çalışmalarıdır Kriz yönetiminde hedef ikincil kayıpları en aza indirmektir-TEDAVİDİR Akdur Afette Su Yönetimi

8 AFET HİZMETLERİNDE ÖNEMLİ BAŞLIKLAR
Kurtarma Acil tıbbi bakım Tehlikeleri ortadan kaldırma (yangın, gaz sızıntısı vb.) Toplumu güvenlik altına alma Sağlıklı su, yiyecek, barınak sağlama Koruyucu ve rutin bakım sağlama Atıkları(mutfak-insan –katı –sıvı vb )atıklarını yok etme Vektörlerle yayılan hastalıkları önleme Enfeksiyon kontrolü Kayıt ve raporlama Sağlık hizmetleri lojistiği Ölülerle ilgili hizmetler Rutin sağlık hizmetleri düzeyine geçiş Engellileri esenlendirme Toplumu esenlendirme Sağlık hizmetlerini esenlendirme Akdur Afette Su Yönetimi

9 HALK SAĞLIĞI HİZMETLERİ
Çevreye yönelik koruyucu hizmetler (Barındırma,su güvenliği, gıda güvenliği, vektör kontrolü, atık kontrolü vb) Kişiye yönelik koruyucu hizmetler (aşılar, kemoprofilaksi, sağlık eğitimi vb) Olağan hizmetler düzeyine ulaşma Sağlık alt yapısının yeniden inşası Akdur Afette Su Yönetimi

10 AFETLERDE SU SAĞLANMASI ÖNCELİKLİ HİZMETLERDENDİR
Su yokluğu Su kıtlığı Su kirliliği sonuçlarını Ve bunların yol açtığı sağlık sorunlarını ve epidemileri doğurur Akdur Afette Su Yönetimi

11 Akdur Afette Su Yönetimi
AFETLERDE SU YÖNETİMİ Sorumlu örgütlerinin afetlerde halka yeteri kadar ve temiz su sağlama görevlerini yerine getirmesi Afette kişilerin ve toplumun su gereksinimlerinin karşılaması Akdur Afette Su Yönetimi

12 AFETLERDE SU YÖNETİMİ Risk yönetimi
SESSİZ DÖNEM Tesis güvenliğinin sağlanması Önleme iş ve eylemlerinin saptanması Akdur Afette Su Yönetimi

13 AFETLERDE SU YÖNETİMİ Risk yönetimi
SESSİZ DÖNEM Yerleşim alanlarının planlanması Su kaynaklarının saptanması Su sağlama planlarının yapılması Plana uygun alt yapı döşenmesi Akdur Afette Su Yönetimi

14 SU TEMİN VE DAĞITIMI (Kriz yönetimi)
Var olan şebeke Ambalajlı sular Tankerler Mobil su arıtma üniteleri Yer altı suları Yerüstü suları Şebeke bağlama Akdur Afette Su Yönetimi

15 VAR OLAN ŞEBEKE SUYU Kaynak ve şebeke hızla kontrol edilmeli-bozukluk, arıza ve tehlikeler derhal giderilmeli Kirlenme olasılığı dikkate alınmalı, giderilmeli Başlangıç ve rutin analizler Başlangıç, süper ve olağan klorlama Şebeke çalışıncaya dek seyyar su sağlama ve bunlarda su güvenliği Çözümlenmesi gereken en acil ve önemli sorundur Akdur Afette Su Yönetimi

16 VAR OLAN ŞEBEKE SUYU Afet durumunda şebekelere -su şebekesinde bozukluk olmasa bile- süperklorlama (1 ppm) yapılmalıdır Serbest kalıcı klor düzeyi günde iki kez denetlenmelidir. Sık aralıklarla bakteriyolojik muayeneler yapılmalıdır Kuşkulu kaynaklardan elde edilen suyun dezenfeksiyonu için birinci seçenek klorlamadır Akdur Afette Su Yönetimi

17 Akdur Afette Su Yönetimi
AMBALAJLI SU İNSANİ TÜKETİM AMAÇLI SULAR HAKKINDA YÖNETMELİK uygun olmalı RUHSATLI MARKALI DAMACANALAR ORJİNAL ŞHİRİNG KAPAKLI Etiket üzerindeki su ismi ile kapak üzerinde su isminin aynı olması KULLANIM SÜRESİ GEÇMEMİŞ UYGUN TAŞIMA-SAKLAMA Akdur Afette Su Yönetimi

18 Akdur Afette Su Yönetimi
SU TANKERİ Su taşımaya uygun, Dolum ve başaltım sistemleri kirlenmeye yol açamayacak tipte, Su aldığı yer uygun ve denetlenmiş, Dolumdan sonra klorlama, Yerleşim girişlerinde klor kontrolü, Personel eğitimli. Akdur Afette Su Yönetimi

19 Akdur Afette Su Yönetimi
Akdur Afette Su Yönetimi

20 Akdur Afette Su Yönetimi
Akdur Afette Su Yönetimi

21 Akdur Afette Su Yönetimi
Akdur Afette Su Yönetimi

22 TAŞINABİLİR SU DÜZENEKLERİ
İçme suyu düzenekleri Atık su arıtma düzenekleri Su analiz laboratuvarları İÇME SUYU DÜZENEKLERİ KAYNAĞA UYGUN KAPASİTESİ YETERLİ DEZENFEKTE EDEBİLEN PAKETLEYEBİLEN Akdur Afette Su Yönetimi

23 Akdur Afette Su Yönetimi
Akdur Afette Su Yönetimi

24 Akdur Afette Su Yönetimi
Akdur Afette Su Yönetimi

25 Akdur Afette Su Yönetimi
Akdur Afette Su Yönetimi

26 Akdur Afette Su Yönetimi
AFETTE SU MİKTARLARI Gün /kişi/litre İlk saat 3-4 İlk hafta 7 Bir-iki ay 15-20 İlk altı aya 40 Geçici yerleşimler 75 Akdur Afette Su Yönetimi

27 Akdur Afette Su Yönetimi
OLAYDAN HEMEN SONRA Durumun belirsiz olduğu ilk saatlerde ambalajlı sular dışında kullanılmamalı Mobil hastane kurulacaksa kişi başına lt/kişi/gün su verilmeli Uzun süreli çadır yerleşimlerde kişi başına en az lt/kişi/gün litre su sağlanmalı Geçici su şebekesi çekilebiliyor ise kurulmalı Suyu alma yeri her bir çadıra en fazla 100 m uzakta olmalıdır. Akdur Afette Su Yönetimi

28 TUVALET–BANYO-ÇAMAŞIRHANE
10 kişiye bir yıkanma musluğu 100 kişiye bir banyo 50 kişiye bir duş yazın duş sayısı 30 kişiye bir olacak şekilde ayarlanmalıdır. Her 10 kişiye bir tuvalet kabini. Açık çukurlu hela için her 50 kişiye 3 metre çukur Merkezi çamaşırhane ve yeterli çamaşır makinesi Deşarj noktaları belirlenmeli Yerel koşullara uygun arıtım önlemleri alınmalı Akdur Afette Su Yönetimi

29 KANALİZASYON ATIKLARI
Şebekenin zarar görüp görmediği derhal araştırılmalı. Zarar görmüşse onarıma gidilmelidir. Sıvı sabun, su, kağıt temizlik maddeleri sağlanmalıdır. VAR OLAN YAPILAR HASARANMIŞ İSE Açık çukurlu tuvaletler Seyyar tuvaletler kullanılabilir. Atık suların kontrollü uzaklaştırıması sağlanmalıdır. Yeni tuvaletler yapılıp, kanalizasyona bağlanmalıdır. Akdur Afette Su Yönetimi

30 SULARIN DEZENFEKSİYONU
Klorlama Kaynak-Kuyu klorlama Bireysel/ailesel Klorlama Meyve sebze klorlama Serbest klor tayini/denetim Akdur Afette Su Yönetimi

31 Akdur Afette Su Yönetimi
Akdur Afette Su Yönetimi

32 ÇADIRLARI YERLEŞTİRMEK YAN YANA DİZMEK DEĞİLDİR
Akdur Afette Su Yönetimi

33 ÇADIR KENTLER sosyal tesisler
Mutfak- yemekhane Tuvaletler Banyolar Çamaşırhaneler Yönetim (İdare, sağlık istasyonu, haberleşme, güvenlik) Lokal (toplanma, eğleme) Okul çadırları Spor alanları Akdur Afette Su Yönetimi

34 Akdur Afette Su Yönetimi
Akdur Afette Su Yönetimi

35 Akdur Afette Su Yönetimi
Akdur Afette Su Yönetimi

36 Akdur Afette Su Yönetimi
Akdur Afette Su Yönetimi

37 Akdur Afette Su Yönetimi
Akdur Afette Su Yönetimi

38 Akdur Afette Su Yönetimi
Akdur Afette Su Yönetimi

39 Akdur Afette Su Yönetimi
PREFABRİK KONUTLAR Yer seçimi ilkelerine uygun Su, kanalizasyon, elektrik merkezi Uygun büyüklükte konutlar (sulu alanların içinde olduğu) Konutların araziye yerleştirilmesi (cadde ve sokak sistemi) Yönetim (İdare, sağlık istasyonu, haberleşme, güvenlik) Okul Kantin-Lokal- toplantı yeri Spor alanları Akdur Afette Su Yönetimi

40 Akdur Afette Su Yönetimi
Akdur Afette Su Yönetimi