Eğitimin Politik Temelleri

... konulu sunumlar: "Eğitimin Politik Temelleri"— Sunum transkripti:

1 Eğitimin Politik Temelleri

2 Politika ile ilgili temel kavramlar
Politika ve siyaset kavramları kökenleri ve çıktıkları kültür ortamı birbirinden farklı olsa da genellikle eşanlamlı kelimeler olarak kullanılmaktadır ve aralarında anlam bakımından bir fark yoktur. Eğitimin Politik Temelleri

3 Politika ile ilgili temel kavramlar
Politika: Kelime kökeni olarak Eski Yunan’da şehir anlamına gelen ‘polis’ kelimesinden türeyen politika (politics), şehir devleti ile ilgili işler anlamına gelir. Siyaset: Köken itibariyle at eğitimi anlamına gelir. Konusu iktidar olan siyaset kısaca ‘ülke, devlet, insan yönetimi’ şeklinde tanımlanabilir Eğitimin Politik Temelleri

4 Siyasetin farklı tanımları ve yaklaşımları
Hükümet etme sanatı olarak siyaset, kamusal hayat olarak siyaset, uzlaşma ve uyum olarak siyaset, gücün ve kaynakların dağıtımı olarak siyaset Eğitimin Politik Temelleri

5 Siyaset – Politika – Eğitim
Siyaset, toplum ve devlet yönetimiyle ilgili olduğuna göre, toplumu oluşturan bireyleri eğiten okulların ve eğitim programlarının siyasetin ilgi alanına girmesi ve her siyasi görüşün bir eğitim politikası olması kaçınılmazdır. Politika kavramı ülke ve devlet yönetimiyle ilgili olduğuna göre aslında eğitimin felsefi, sosyolojik, hukuki, ekonomik ve tarihi tüm boyutları bir şekilde politikayla ilgilidir. Eğitimin Politik Temelleri

6 Eğitim-Politika İlişkisi
Eğitim-politika ilişkisi iki bağlamda ele alınabilir: Bir ülkedeki eğitimin amaç ve önceliklerinin neler olduğunun yani eğitim politikasının belirlenmesi, O ülkedeki eğitim aracılığıyla nasıl bir insan modeli yetiştirilmeye çalışıldığı, hangi dünya görüşüne sahip nesiller yetiştirilmeye çalışıldığıdır. Eğitimin Politik Temelleri

7 Politikanın İşlevleri
Toplumsal ihtiyaçları ve sorunları saptama, Toplumsal ve bireysel hedefler belirleme, Kararlar oluşturma ve alma, Toplumsal uzlaşma sağlama, Yöneltme ve yönlendirme, Kararları uygulama, Denetleme ve değerlendirme, Eğitimin Politik Temelleri

8 Politikanın Eğitime Etkileri
Ekonomik Etkisi, Siyasal-Sosyal Etkisi, Bireysel etkisi, Toplumsal etkisi, Kültürel etkisi Eğitimin Politik Temelleri

9 Politikanın Eğitime Etkileri
Ekonomik Etkisi: Politikanın mutlak gücü ve güç paylaşımını elinde bulundurması nedeniyle ekonomik düzenlemede eğitime yönelik olarak ekonomik veya baskı oluşturması olanaklı bir durumdur. Eğitimin Politik Temelleri

10 Politikanın Eğitime Etkileri
Siyasal-Sosyal Etkisi: Politikanın kendi ideolojik yaklaşımlarını eğitime ve eğitim kurumlarına dikte ettirmeye çalışması sık rastlanan bir durumdur. Eğitimin Politik Temelleri

11 Politikanın Eğitime Etkileri
Bireysel Etkisi: Bireyin toplumdaki yaşamına ve yerine yönelik olarak yapılan bu etkiler, yetiştirilecek ve geliştirilecek insan tipine uygun bir düzenleme olarak algılanabilir. Eğitimin Politik Temelleri

12 Politikanın Eğitime Etkileri
Toplumsal Etkisi: Toplumun dönüşümü ve gelişmesine ilişkin olarak geliştirilen yaklaşım biçimleri politikadan bağımsız olamaz. Toplumun iç dinamiklerini ve refleksini dikkate almayan müdahalelerin amacına ulaşması mümkün değildir. Eğitimin Politik Temelleri

13 Politikanın Eğitime Etkileri
Kültürel Etkisi: Politikanın değiştirme ve oluşturma gücü bir kültürel dönüşüm ve gelişim sağlarken; tarihsel süreç içerisinde gelişen doğal dinamikleri de olumlu veya olumsuz etkileme potansiyeline sahip olduğu gözlenmiştir. Eğitimin Politik Temelleri

14 GÜNÜMÜZDEKİ İDEOLOJİK EĞİTİM POLİTİKALARI
Geleneksel - muhafazakar eğitim politikaları, Kapitalist – sosyalist eğitim politikaları, Liberal – eğitim politikaları, Küresel eğitim politikaları. Eğitimin Politik Temelleri

15 Geleneksel - muhafazakar eğitim politikaları:
Tarihsel bir süreci ve değerleri içerir. Toplumun oluşturduğu değerlerin mutlak olarak aktarılmasını ileri sürer. Bu tip politikalar toplumsal ve bireysel değerlerin korunması ve sürdürülmesini ve değiştirilmemesini hedefler. Eğitimin Politik Temelleri

16 Kapitalist – sosyalist eğitim politikaları:
Kapitalist eğitim politikaları bireyselliği alabildiğine ön plana çıkarır. İnsanın ihtiyaçlarının sınırsız olduğuna dair kuramlar oluşturur. Sosyalist eğitim politikaları sınıfsız toplumu yaratacak biçimde tasarlanmakta ve buna uygun eğitim programları oluşturmaktadır. Eğitimin Politik Temelleri

17 Liberal – eğitim politikaları:
Katılım ve demokratik tarzın benimsenmesi ve kullanılmasına yönelik öngörüler ve uygulamalar geliştirilmesi gerektiğini öne sürer. Birey toplumsal yaşamın çekim merkezi olarak tanımlanır. Eğitimin Politik Temelleri

18 Küresel eğitim politikaları:
Bir anlamda kapitalist ve liberal eğitim politikalarının karışımı olarak değerlendirilebilir. Hızlı değişimin dışında kalmamayı ve dünya ile bütünleşmeyi hedefleyen eğitim programlarının geliştirilmesi ve uygulanması gerektiğini savunur. Eğitimin Politik Temelleri

19 Türkiye Eğitim Politikaları Tarihi
Türkiye’de mevcut eğitim politikaları Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren şekillenmiştir. 1923 yılında ilan edilen Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu M. Kemal Atatürk’ün temel hedeflerinden birisi de yıkılan Osmanlı devleti yerine modern ve laik bir ulus devleti kurmaktı. Bu modernleşme ve laikleşme süreci hükümet şeklinde, bürokraside, eğitimde, ideolojik yapıda ve toplumsal kültürde birçok değişikliği içeriyordu. Eğitim yeni cumhuriyetin en önem verdiği konuların başında geliyordu. Eğitimin Politik Temelleri

20 Türkiye Eğitim Politikaları Tarihi
Atatürk döneminde diğer alanlarda olduğu gibi eğitim alanında da birçok radikal karar alındı. 3 Mart 1924 tarihli Tevhid-i Tedrisat Kanunu eğitim alanındaki ilk radikal yasaydı ve tüm eğitim kurumlarını Milli Eğitim Bakanlığı’nın kontrolü altına alıyordu Eğitimin Politik Temelleri

21 Türkiye Eğitim Politikaları Tarihi
Laikleşme sürecinde; hilafet kaldırıldı, dini mahkemeler kaldırıldı, batılı kanunlar alındı, tarikatlar ve medreseler kapatılarak malvarlıkları Milli Eğitim Bakanlığı’na devredildi. Eğitimin Politik Temelleri

22 Eğitim – Politika Tarihi
Cumhuriyetin başlarından beri eğitimle ilgili önemli kararlar, müfredat yazımı, kitap seçimi vb. gibi hayati kararlar Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yürütülmektedir ve bu merkezi yapı günümüzde de sürmektedir Bununla birlikte ülkemiz eğitim politikalarının belirlenmesinde MEB yanında YÖK, TÜBİTAK ve DPT gibi kuruluşlar da katkıda bulunmaktadır. Ayrıca çeşitli sivil toplum kuruluşları da yayınladıkları raporlar ve yaptıkları farklı çalışmalarla eğitim politikalarının şekillenmesine etkide bulunabilmektedirler. Eğitimin Politik Temelleri

23 1739 Sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu
Türk eğitim politikasının temel yaklaşımı 1982 Anayasası’nın 42. maddesi ile tarih ve 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu’nun da görülebilir. İlköğretimi kız ve erkek bütün vatandaşlar için zorunlu kılan Anayasa’nın 42. maddesi ‘Eğitim ve öğretim, Atatürk ilkeleri ve inkılâpları doğrultusunda, çağdaş bilim ve eğitim esaslarına göre, Devletin gözetim ve denetimi altında yapılır’ demektedir. Eğitimin Politik Temelleri

24 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu’nun 2. maddesi 1
1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu’nun 2. maddesi 1. fıkrasına göre ; Türk Millî Eğitiminin genel amacı, Türk milletinin bütün fertlerini; ‘Atatürk inkılâp ve ilkelerine ve Anayasada ifadesini bulan Atatürk milliyetçiliğine bağlı; Türk milletinin millî, ahlâkî, insanî, manevî ve kültürel değerlerini benimseyen, koruyan ve geliştiren; ailesini, vatanını, milletini seven ve daima yüceltmeye çalışan; insan haklarına ve Anayasanın başlangıcındaki temel ilkelere dayanan demokratik, lâik ve sosyal bir hukuk devleti olan Türkiye Cumhuriyeti’ne karşı görev ve sorumluluklarını bilen ve bunları davranış hâline getirmiş yurttaşlar olarak yetiştirmek’ tir. Eğitimin Politik Temelleri

25 Millî Eğitim Temel Kanunu
1739 sayılı kanun hem eğitimin ideolojik boyutunu hem de eğitimin uzun vadedeki hedefinin ne olması gerektiğini tanımlamıştır. Kanunda değinilen genel amaçlar tüm öğretim programlarının başlangıcında yer almakta ve tüm derslerin amaçlarının bu kanun doğrultusunda düzenlenmesi öngörülmektedir. Eğitimin Politik Temelleri

26 Ülkemizdeki Yeni Öğretim Programları ve Eğitim Politikası
Yeni hazırlanan öğretim programları “Türkiye’de ve dünyada yaşanan değişmeler ve gelişmelerle birlikte, Avrupa Birliği normlarını ve eğitim anlayışını, mevcut programların değerlendirmelerine ilişkin sonuçları ve ihtiyaç analizlerini dikkate alarak” hazırlanmıştır (MEB, 2005). Eğitimin Politik Temelleri

27 Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yazılan yeni Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’nda
“tüm dünyada bireysel, toplumsal ve ekonomik alanda yaşanmakta olan değişimi ve gelişimi; ülkemizde de demografik yapıda, ailenin niteliğinde, yaşam biçimlerinde, üretim ve tüketim kalıplarında, bilimsellik anlayışında, toplumsal cinsiyet alanında, bilgi teknolojisinde, iş ilişkileri ve iş gücünün niteliğinde, yerelleşme ve küreselleşme süreçlerindeki değişim ve gelişimleri eğitim sistemimize ve programlarımıza yansıtmak” zorunluluğundan bahsedilmektedir (MEB, 2005, s. 45). Eğitimin Politik Temelleri

28 Yeni programlar: MEB tarafından kabul edilen yeni öğretim programlarında da benzer şekilde dünyada yaşanan gelişmelere paralel olarak “öğrenci merkezli, bilgi ve beceriyi dengeleyen, öğrencinin kendi yaşantılarını ve bireysel farklılıklarını dikkate alarak çevreyle etkileşimine imkân sağlayan” yeni bir anlayış yaşama geçirilmeye çalışılmıştır (MEB, 2007). Eğitimin Politik Temelleri

29 Özetle… Bütün toplumlarda ülkede izlenecek eğitim politikalarının açık ve net olarak belirlenmesi eğitimcilerin işini kolaylaştırır. Ancak belli tarihsel koşullarda oluşmuş eğitim politikalarının ülke ve dünya gerçekleri değiştikçe gözden geçirilmesi, toplumun ihtiyaç ve beklentileri ve dünya gerçekleriyle uyumlu bir hale getirilmesi gerekir. Toplumun değer ve beklentilerinin seçimler aracılığıyla resmi politikalara yansıması demokratik toplumun gereklerindendir. Eğitimin Politik Temelleri

30 Özetle… Bu bağlamda eğitim politikaları belirlenirken de toplumda eğitimle ilgili tüm paydaşların görüş ve ihtiyaçlarının göz önünde tutulması gerekir. Devletlerin kendi eğitim politikalarını belirleme hakkı olmakla birlikte resmi bir ideolojiyi eğitim aracılığıyla yeni nesillere benimsetmeye çalışmak çağdaş ve demokratik devlet tanımıyla uyuşmamaktadır. Çağdaş devletlerin eğitim aracılığıyla resmi bir ideoloji yaymak yerine her türlü düşünceye eleştirel gözle bakabilen, ufuk ve vizyon sahibi, girişimci, kendine güvenen, demokratik ve hoşgörülü nesiller yetiştirecek eğitim politikalarına sahip olması gerekir. Eğitimin Politik Temelleri

31 8. BÖLÜMÜN SONU Eğitimin Politik Temelleri