1. Yoksulluğun Tanımı ve Kavramları

... konulu sunumlar: "1. Yoksulluğun Tanımı ve Kavramları"— Sunum transkripti:

0 Yoksulluk ve Sosyal Hizmet
Yoksulluk, insanların temel ihtiyaçlarını karşılayamama durumudur. Dört ayrı yoksulluk türü tanımlanmaktadır. Bunlar; mutlak yoksulluk, göreli yoksulluk, öznel yoksulluk ve insani yoksulluktur. Yoksulluğun çeşitli nedenleri vardır. Bunlar; çevresel, ekonomik, siyasi ve toplumsal nedenlerdir. Yoksulluğun en belirgin sonuçlarını ise göç, yeterli beslenememekten kaynaklı hastalıklar, ailede şiddetli geçimsizlik ve parçalanma, suç oranlarında ve intihar vakalarında artışlar oluşturmaktadır.

1 1. Yoksulluğun Tanımı ve Kavramları
Yoksulluk; günlük temel ihtiyaçların tamamını veya büyük bir kısmını karşılayacak yeterli gelire sahip olmama durumudur. Özellikle, yiyecek, içecek, barınma, giyim-kuşam gibi temel ihtiyaçlara zor erişmek veya erişememek yoksulluk olarak tanımlanabilmektedir. Yoksulluk kavramları şunlardır: Mutlak yoksulluk: “Mutlak yoksulluk” yoksulluğun en temel tanımı olarak kabul edilmektedir. İnsanların ihtiyaçlarını karşılamak için yeterli kaynağa sahip olamama durumu olarak veya çok benzer biçimlerde mutlak asgari refah düzeyinin altında kalma durumu ve yaşamda kalabilmek için gerekli mal ve hizmetlere olan ihtiyaçların karşılanamaması durumu olarak tanımlanmaktadır.

2 Göreli yoksulluk: Açlık sınırının üzerinde bir yaşam sürmelerine rağmen toplumun ortalama yaşam standardını yakalamada yetersiz kalanların durumunu ortaya koymak üzere geliştirilmiş bir kavramdır. Öznel yoksulluk: Yoksulluğun nesnel ölçütlerinden ziyade bireylerin kendilerini yoksul olarak görüp görmedikleri ile ilgili bir tanımdır. İnsani yoksulluk: Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) tarafından ortaya konmuş bir tanımdır. Uzun ve sağlıklı bir yaşam, eğitim almak ve insanca bir yaşam standardına sahip olmak insani yoksulluğun üç bileşenidir.

3 Bu yoksulluk kavramlarından başka yoksulluğu mekanlara göre ayıran yoksulluk tanımları bulunmaktadır: Bunlar: Kırsal yoksulluk: “Tarımsal emeğin, özellikle küçük meta üretim yapısı içerisinde, kendini yeniden üretememe koşul ve eğilimleri” olarak tanımlanmaktadır. Kentsel yoksulluk: Kentteki belirli bir bölgenin belirli kaynaklardan yoksun oluşu, kentin göreli dengesizliği, düzensizliği ve bozulan fonksiyonelliği, ayrıca sosyal etkinlik, yetkinlik ve kurumsal açıdan da bir yetersizlik anlamına gelmektedir.

4

5 2. Yoksulluğun Nedenleri
Çevresel nedenler Ekonomik nedenler Siyasi nedenler Toplumsal nedenler

6 3. Yoksulluğun Sonuçları
Göç Yeterli beslenememekten kaynaklanan sorunlar Ailede şiddetli geçimsizlik ve parçalanma Suç ve intihar oranlarında artış Kültürel şok Hastalıklar İşsizlik Sosyal güvencesizlik Açlık sebebiyle meydana gelen ölümler

7 4. Dünyada ve Türkiye’de Yoksulluk
4.1. Dünyada Yoksulluk Yoksulluk geçmişten günümüze süregelen ve dünya ülkelerinin hepsinde temel sorundur. Bunun temel sebebi ülkenin gelişmişlik düzeyini ekonomisinin bir yerde yoksulluk durumunun gösteriyor olmasıdır. Bugün gelişmiş ülkelerde dahi yoksul kesim mevcuttur lakin bu dünya genelinde incelendiğinde büyük farklılıklar arz etmektedir. Bu da dünya ülkelerinin hepsinde özellikle dünyanın yoksul kıtası/kıtalarına ve ülkelerine ayrı bir önem vermeye sebep olmuştur. Yapılan incelemeler doğrultusunda dünya ülkeleri arasında en yoksul sıralamasında Afrika ülkeleri, Orta Asya ülkeleri başta gelmektedir. Dünyanın en iyi ekonomisine sahip ülkeleri batı Avrupa ülkeleri ve Kanada olduğu yapılan araştırmalarla görülmüştür.

8 4.2. Türkiye’de Yoksulluk Türkiye cumhuriyeti ilk yıllarında genel olarak yoksul bir ülkeydi ve yapılan bütün projeler devlet destekli olup ülke ekonomisini güçlendirme esaslıydı. yılları ekonominin yarattığı yoksulluk sebebiyle yurtdışına göç çok yüksek derecede olmuştur. Türkiye 1970’lere kadar ülke ekonomisi, hane halkı gelir düzeyi, ülke yoksulluğu konularında çalışma yapmamış ve kayda değer veriler elde etmemiştir.

9 1970’lerden sonra batıdaki hareketlilik Türkiye’ de de etkisini göstermiş ve ülkede bu konuda incelemeler söz konusu olmaya başlamıştır. Batı ekonomilerinin 1970'ler sonrası yaşadığı dönüşüm sürecine 1980'lerde daha güçlü ve etkili bir başka dalga eklendi. Neo- liberal ekonomi politikaları, küreselleşme ve soğuk savaş sonrasının yeni koşulları ile dünyanın siyasal ve ekonomik yapısı farklı bir görünüm kazandı, emek ve sermayenin serbest dolaşım ülkelerin dünya ekonomisi ile bütünleşmelerini hızlandırmıştır. 1980 Türkiye için de yapısal dönüşüm dönemi oldu. 24 Ocak 1980'de uygulamaya konan yeni ekonomi programı ile ekonomik, toplumsal yapıda köklü bir değişim gerçekleşirken 1990'lı yıllarda peş peşe yaşanan krizler sonrasında ekonomi küçüldü, işsizlik arttı.

10 Türkiye İstatistik Kurumunun (TUİK) 2004 Yoksulluk Çalışması verileri ülkede yoksulluğun özellikle eğitim düzeyi düşük olanlar, yevmiyeliler, ücretsiz aile işçileri, işsizler ve tarım, inşaat sektöründe çalışanlar arasında yaygın olduğunu göstermektedir krizinin etkilerini yansıtan 2002 verilerine göre ülkede, günde 4.30$'ın altında bir harcama ile yaşayanların oranı yüzde 30.3, gıda ve gıda dışı yoksul oranı ise yüzde 29,96'dır finansal krizinin etkilerinin nisbeten atlatıldığı 2004'te ise her iki yoksul tanımına göre yoksulluk oranlarında göreli bir azalma gözlenmektedir. Ancak bu iyileşmeye rağmen, 2004 yılında Türkiye'de 17,991,000 kişi, nüfusun yüzde 25.6'sı gıda ve gıda dışı yoksulluk yaşamaktadır ki bu durum orta gelir düzeyinde bir ülke için oldukça yüksektir.

11 5. Yoksullara Verilen Yardımlar
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın verdiği yardımlar: Aile yardımları (gıda, yakacak, barınma) Sağlık yardımları (tedavi destekleri, şartlı sağlık yardımı) Eğitim yardımları (eğitim materyali yardımı, şartlı eğitim yardımı, öğle yemeği yardımı, ücretsiz kitap yardımı, öğrenci barınma, taşınma, iaşe yardımları, özürlü öğrencilerin okullara ücretsiz taşınması, yüksek öğrenim bursları) Özürlü ihtiyaç yardımları Özel amaçlı yardımlar (aşevleri, afet yardımları)

12 Eşi vefat etmiş kadınlara yönelik düzenli nakit sosyal yardım programı
2022 sayılı kanun kapsamındaki iş ve işlemler Genel sağlık sigortası gelir testi ve prim işlemleri Proje destekleri (Kırsal Alanda Sosyal Destek Projesi (KASDEP), gelir getirici projeler, istihdam eğitimi projeleri, sosyal hizmet projeleri, geçici istihdam projeleri, toplum kalkınması projeleri, sosyal konut projesi)

13 Yerel yönetimlerin yoksullukla mücadelede verdiği karşılıksız yardımlar:
Sosyal yardımlar Sosyal hizmetler

14 6. Yoksulluk ve Sosyal Hizmet
‘Yoksulluk’ sorunu birçok sosyal sorunun da kaynağı olmasından dolayı “Sosyal hizmet mesleğinin var oluşunu belirleyen sorunlardan biridir” diyebiliriz. Bu nedenle yoksulluk sorununun ele alınış biçimi, nasıl bir mücadele yöntemi geliştirilmesi gerektiği oldukça önemli bir noktada durmaktadır. Genel olarak baktığımızda sosyal hizmet uzmanlarının makro ve mikro ölçekte rolleri vardır. Makro anlamda ülke genelindeki aksaklıkların giderilmesi için sosyal politikalar üretirken, mikro anlamda da sorunların çözümü için çalışır.

15 Sosyal sorunların tümünde olduğu gibi, yoksullukla mücadelede de bireyin çevresel koşullarının değerlendirilmesi, bireysel anlamda güçlenmelerinin sağlanması, rehabilite edici çalışmalar, ilgili mevzuatın, sosyal politika ve planlarının geliştirilmesi önemlidir. Sosyal hizmet mesleğinin rehberlik-danışmanlık işlevi ile mesleki müdahalenin esasını oluşturan değişim ajanlığı doğru bir şekilde yerine getirilmelidir. Bu işlevin yerine getirilmesi yoksulluğu yaşayanların kendi sorunlarının gerçek nedenleri hakkında bilinçlendirilmesine ve çözüm yollarının hatırlatılmasına bağlıdır. Toplumdaki tüm bireyler için eşit fırsatlar sunulması için uğraşırken, müracaatçının kendini beceriksiz, aciz, değersiz bir birey olarak görmesinin önüne geçerek kendi kendine yardımı geliştirmesi için destek sunulmalıdır.