MENOPOZ Dr. Kemal Öztekin

... konulu sunumlar: "MENOPOZ Dr. Kemal Öztekin"— Sunum transkripti:

1 MENOPOZ Dr. Kemal Öztekin
Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı

2 Yıllara göre Değişen Yaşam Eğrisi
Yıllara göre Değişen Yaşam Eğrisi

3 AVRUPA TOPLULUĞU ORTALAMA YAŞAM SÜRESİ
KADIN ERKEK FRANSA İTALYA HOLLANDA İSPANYA BELÇİKA ALMANYA YUNANİSTAN İNGİLTERE LUXEMBURG PORTEKİZ İRLANDA A.T. ORTALAMASI (1989) TÜRKİYE Aylık Rapor 1993, 60-63

4

5

6 Östrojen Kaybının Sonuçları
Sıcak basması Yakınmalar Uykusuzluk (erken dönemde) İrritabilite Duygu durum bozukluğu Fiziksel değişiklikler Vajinal atrofi (orta dönemde) Stress üriner inkontinans Deri atrofisi Hastalıklar Osteoporoz (geç dönemde) Kardiyovasküler hastalık Alzheimer tipi demans

7 MENOPOZ/FİZYOPATOLOJİ
OVER FONKSİYONLARI YETERSİZLİĞİ, OOSİT VE PRİMORDİYAL FOLLİKÜLLERİN TÜKENMESİ, ÖSTROJEN ÜRETİMİ DURMASI. Fetal hayat 20. Hf: 7-8 milyon primordiyal follikül Yeni doğan kız bebek: 1-2 milyon, Menarş yaşı: – Menopoz olduğunda kalan follikül sayısı:

8

9 Östrojen Reseptörü: Doku Dağılımı
ER- ER-  Uterus Endometriyum Kaslar Over stroması vajina Pre ve post-menopozal Meme Lobüller Kemik Osteoblast Osteoklast Beyin Hippokampus Amigdala Hipotalamus Vasküler sistem Endoteliyal hücreler Düz kas Ateroprotektif Beyin Hippokampus Vajina Premenopozal Meme Duktal Vasküler Vasküler Hasar Kemik Osteoblast farklılaşması + + + + + ER- modulation of ER- + + Parch, et al. Science; 1997;277:1508; Pike, et al. EMBO J. 1999;18:4608; Albertazzi and Purdie. Climacteric. 2001;4:194.

10 MENOPOZAL SEMPTOMLAR GEÇİCİ: VAZOMOTOR: SICAKLIK BASMASI
GECE TERLEMELERİ ÇARPINTI Seks steroidleri azalması ile ilgili, tipik, spesifik.

11 MENOPOZAL SEMPTOMLAR RUHSAL, PSİKOLOJİK: UYKU BOZUKLUĞU, GÜVEN KAYBI, HAFIZA ZAYIFLAMASI, ANKSİETE, DAVRANIŞ DEĞİŞİKLİKLERİ, KONSANTRASYON KAYBI, LİBİDO KAYBI, ENERJİ VE İSTEK KAYBI, İRRİTABİLİTE, KARAR VERME GÜÇLÜĞÜ, AĞLAMA KRİZLERİ

12 MENOPOZAL SEMPTOMLAR KALICI:
Çok kere menopozdan sonra görülür, bazıları ileri yaşlarda.Bir çok organda diktat çeker. Bazıları genital organlarla ilgisiz olup hatta bir kısmı HASTALIK olarak kabul edilir. ATROFİ: Vagen, vulva, uterus, deri ve ekleri, memeler, üretra ve mesane. KEMİKLER, KARDİYOVASKÜLER SİSTEM.

13 Postmenopozal kontroller
Pelvik muayene Servikal sitolojik takip Transvaginal sonografi ile endometrium değerlendirilmesi Memenin değerlendirilmesi Genel fizik muayene Laboratuar tetkikleri Kemik dansitometri? Endokrinolojik ve metabolik değerlendirme Beslenme

14 HRT ENDİKASYONLARI Cerrahi menopoz, Prematür over yetersizliği,
Vazomotor bozukluklar, Ürogenital sorunlar / atrofi, Osteoporoz, Kardiyovasküler hastalıklar??? Alzheimer hastalığı?

15 ÖSTROJENLERİN KULLANIM YOLU
Oral, Deri yolu: Bant, Jel, Krem, Deri altı: İmplant, pellet. Burun: İntranazal spray, Vaginal: Tablet, krem.

16 ÖSTROJENLERİN YAN ETKİLERİ
Bulantı, Karında şişkinlik, Kilo artışı, Su tutulması, Memelerde hassasiyet, Beyinde konjesyon/migren, Kolelithiyazis, SM artışı, Bacak krampları.

17 PROGESTAGENLER: Doğal: Mikronize Sentetik:
19-nortestosteron deriveleri: NETA (estrane), Levonorgestrel, Nomegestrol 21 karbonlu deriveler (progeteron’la ilişkili): MPA, CPA, Didrogesteron.

18 PROGESTİNLERİN ENDOMETRİYUM ÜZERİNDE KORUYUCU ETKİLERİ
AMAÇ: İntakt uterus varlığında, tek başına östrojenin endometriyal hiperplazı/kanser riskini önlemek, 1-2 yıl Ö kullanımı:RR 2-4, P kullanımı ile oluşabilecek yan etkileri en aza indirmek (lipid profili, TA, KH metab olumsuz etkilemeden), Endometrium ve memede antiproliferatif etki sağlamak

19 PROGESTOGEN YAN ETKİLERİ
C-19: Akne, Sebore, HDL-K azalır, İştah artar, Kilo artar C-19 ve C-21: Yorgunluk, Hipomenore, Vaginal kuruluk, Atrofi, Memelerde hassasiyet, Libido azalması, Depresyon

20 HRT UYGULAMASINDA TEMEL KURALLAR
Östrojen tedavisi sürekli olarak yapılmalıdır, Uterusu olan kadınlarda endometriyumun korunması için mutlaka progestogen verilmelidir, sürekli veya her ay en az 10 gün ( ). Uterusu olan kadınlarda tibolon tek başına kullanılan bir preparattır. 60 yaşından sonra HRT uygulanmamalıdır.

21 HRT UYGULAMA REJİMLERİ
Kesintili östrojen (21 gün) + progestogen ( gün). (Kombine Ö+P, P siklik uygulanır) Sürekli östrojen + progestogen ( gün ), (Kombine Ö+P, Ö sürekli, P ardışık uygulanır) Sürekli östrojen + sürekli progestogen, (Kombine Ö+P, her ikisi sürekli uygulanır) Yalnız progestogen, gün. Sürekli östrojen: YALNIZ HİSTEREKTOMİ geçirmiş olanlara uygulanabilir.

22 HRT KONTRENDİKASYONLAR
MUTLAK: Gebelik, Ağır karaciğer hastalığı, Mevcut endometriyal kanser, Mevcut/yeni tedavi edilmiş mem kanseri, reseptör pozitif olgular, Kalp/damar hastalıkları? Lipid metabolizması bozuklukları.

23 HRT KONTRENDİKASYONLAR
GÖRECELİ: Endometriozis (kombine ö+p verilebilir), Tromboembolizm, Hipertansiyon (oral tedavi aşırı anjiotensinojen yapımına neden olur, dermal verilebilir), Ağır ve vasküler hasarlı IDDM, Melanoma, Otoskleroz?

24 S elektif E strojen R eseptör Modulatörü SERM kavramı
Concept of a SERM Selective estrogen receptor modulators (SERMs) are non-hormonal agents that bind to estrogen receptors, but produce estrogen agonist effects in some tissues while blocking the effect of estrogen in other tissues. Estrojen değildir Estrojen reseptörlerine bağlanır Bazı dokularda estrojen benzeri etki Bazı dokularda estrojenin etkisini bloke eder

25 Relative Binding Affinity for ER- and ER-
Ligand ER- ER- 17b estradiol Estrone Estradiol 40HE 20HE Genistein Tamoxifen Raloxifene Kuipper, et al. Endocrinology. 1997;138:863; Kuipper, et al. Endocrinology.1998;139:4252.

26 SERM’LER Endometriyumda proliferasyon yapmaz
Kemik ve lipidlere olumlu etki Meme kanserinde gerileme Sıcak basmalarını arttırabilir Vertebral kırıklarda azalma (2 yılda % 44 oranında )Diğer kırıklarda yok.. KVS etkisi ? Bacak kramplarında 3 kata varan artış

27 SERM’LER ESTROJENİN YERİNE KULLANILMASI ÖNERİLMEMELİDİR.
ESTROJEN TEDAVİSİ VERİLEMİYORSA YA DA GEREK YOKSA ALTERNATİF BİR TEDAVİ OLARAK AKLA GELMELİDİR.