HEDEF(KAZANIM) VE DAVRANIŞLARI BELİRLEME

... konulu sunumlar: "HEDEF(KAZANIM) VE DAVRANIŞLARI BELİRLEME"— Sunum transkripti:

1 HEDEF(KAZANIM) VE DAVRANIŞLARI BELİRLEME
EĞİTİMDE HEDEF BELİRLEME BELİRLEYİCİLER SÜZGEÇLER GİRDİLER TAKSONOMİK YAKLAŞIMLAR VE OLUŞUMLAR HEDEF YAZMADA DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR ÖLÇÜT DAYANAKLI HEDEF YAZMANIN GEREĞİ HEDEFLERİN ÖLÇÜT DAYANAKLA YAZILMASI

2 HEDEFLERİN DAVRANIŞA DÖNÜŞTÜRÜLMESİNİN GEREĞİ
DAVRANIŞ YAZILIRKEN DİKKAT EDİLECEK KURALLAR BLOOM TAKSONOMİSİ BİLİŞSEL ALANLA İLGİLİ HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMA DUYUŞSAL ALANLA İLGİLİ HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMA DEVİNİŞSEL(PSİKOMOTOR) ALANLA İLGİLİ HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMA

3 EĞİTİMDE HEDEF BELİRLEME
Eğitim ,uygulamalı bir bilim alanıdır.Bu nedenle eğitim problemlerine masa başında ve kağıt üzerinde değil,problemin kaynağında,okulda ya da eğitim sisteminin bütününde çözüm aramak gerekir.eğitim sisteminde ortaya çıkan problemlerin çözümü,bir ülkede izlenen Milli eğitim Politikasına,okuldaki öğrencinin davranışa dönüştürmesi söz konusu olan programların geliştirilmesine bağlı bulunmaktadır.(Varış 1976:4) Eğitimde program geliştirme süreci,program öğeleri olan hedef,içerik,öğrenme öğretme süreci ve değerlendirme boyutları arasındaki dinamik ilişkiler bütünüdür. Program öğelerinden hedef boyutu ile ilgili hazırlıklar yaparken işe “bireyleri niçin eğitiyoruz?”sorusuna yanıt aramakla başlanır.

4 Hedef: genel anlamıyla varılmak istenen nokta olarak tanımlanabilir (Sönmez 1993:14).
Eğitimde hedef ise kişide gözlenmesi kararlaştırılan davranışlar olarak ele alınabilir.  Ertürk(1998) eğitimde hedefi; "bir öğrencinin planlanmış ve tertiplenmiş yaşantılar sayesinde kazanması kararlaştırılan ve davranış değişikliği veya davranış olarak ifade edilmeye elverişli olan bir özellik" olarak ifade etmiştir(Özdemir, 2007). Bu özellikler:bilgi, beceri, değer, ilgi, tutum, güdülenmişlik, kişilik vb. olabilir.

5 Geliştirilmesi düşünülen her türlü eğitim programının belli bir hedefi,ulaşmak istediği nokta vardır. Örneğin, Türk Milli Eğitiminin ulaşmak istediği nokta 1973 yılında çıkarılan sayılı Milli Eğitim Temel Kanununda şöyle belirtilmektedir; "Atatürk inkılap ve ilkelerine ve Anayasada ifadesini bulan Atatürk milliyetçiliğine bağlı;Türk Milletinin milli, ahlaki, insani, manevi ve kültürel değerlerini benimseyen, koruyan ve geliştiren; ailesini, vatanını, milletini seven ve daima yüceltmeye çalışan; insan haklarına ve Anayasanın başlangıcındaki temel ilkelere dayanan demokratik, laik ve sosyal bir hukuk Devleti olan Türkiye Cumhuriyetine karşı görev ve sorumluluklarını bilen ve bunları davranış haline getirmiş yurttaşlar olarak yetiştirmek" (Özdemir, 2007). Hangi konuda ya da derste olursa olsun, herhangi bir program geliştirme çalışmasında hedefler söz konusu programın genel yönünü göstermektedir. Ne yapmak istiyoruz?, Nasıl bireyler yetiştirmek istiyoruz?, Yetiştirmek istediğimiz bireyler hangi özelliklere, yaşantılara, davranışlara sahip olacaklar? gibi sorulara bu süreçte cevap aranmaktadır (Özdemir, 2007).

6

7 Hedefi belirlemede kaynaklar
İstendik davranışın belirleyicileri,  insanın  özeliklerinden çıkarılabilir. Bunlar; toplumsal gerçek, konu alanı (bilim, sanat, felsefe vb), kişi (birey) ve doğa olarak ele alınabilir(Sönmez, 2011). Toplumsal Gerçek:Kültürel gerçeğin önemli bir öğesi olarak kabul edilir. Kültürel gerçek; toplumsal, ekonomik ve siyasal sistem olarak ele alınabilir. Toplumbilim (sosyoloji) genel olarak kişi, kurum ve toplum arasındaki ilişkileri inceleyen bir bilim dalıdır.  Kurulacak bir sistem, toplumsal gerçeğe hem uymalı, hem de onu temele alıp daha tutarlığa doğru değiştirip geliştirmeye yönelmelidir. Eğer toplumsal sisteme yalnız uymakla kalırsa, onu değiştirip geliştiremez (Sönmez, 1993).

8 Konu Alanı: Hedef davranışların diğer belirleyicisi bilim, sanat, düşünce gibi insan etkinlikleri olabilir. İstendik davranışlar bir içerikle kenetlidir. Bunlar matematik, fizik, kimya, biyoloji, tıp, jeoloji, psikoloji, sosyoloji, antropoloji, tarih, coğrafya, ekonomi, resim, müzik, mimari, edebiyat, tiyatro, fotoğraf, sinema, beden eğitimi, kayak, futbol, torna, tesviye, makine mühendisliği, ağaç işleri, metalürji, felsefe, mantık vb. olabilir.  Hedef davranışlar, bilim, sanat ve düşünce alanlarındaki gelişmelere ve değişmelere uygun olmalıdır. Örneğin; çağdaş uygarlık düzeyinin üstüne çıkmak bir ülke için hedefse, çağdaş bilim, teknik, sanat ve düşünceye göre kişiler yetiştirilmelidir; çünkü hedef ancak bu özeliklerle gerçekleşebilir.   Bu ilkeler, bilimsel, teknik, sanatsal ve düşünsel etkinliklerin temeli olarak ele alınabilir. Bu bağlamda, hedefler saptanırken konu alanının özelikleri de göz önüne alınmalıdır (Sönmez, 2011).

9  Bu özelikler, ona kazandırılacak hedef davranışların sınırlarını çizebilir. Örneğin; doğuştan müzik yeteneğine sahip bir kişinin bu yeteneğinin sınırları, onun hangi davranışları kazanacağını belirleyebilir. Ayrıca bu tür doğuştan getirilen gizil güçler, eğitimle geliştirilebilir; çünkü eğitimin bir görevi de kişinin yeteneklerini en üst sınıra kadar getirmektir (Sönmez, 2011).

10 Doğa: İnsan aynı zamanda doğal bir varlıktır ve doğal bir ortama doğmaktadır. Yeme, içme, nefes alma, cinsellik gibi temel gereksinimlerini doğadan karşılamaktadır. Doğal ortam olmadan, insanın yaşaması mümkün değildir; ama insan olmadan doğal yaşam sürebilir. İnsan doğal yaşamı hızla bozmaya başladı(Sönmez,2011). Toplumsal gerçek, konu alanı, kişi ve doğayı göz önüne alıp, bunlardan birine ters düşmeden, onlarla dirik bir denge kurarak saptanan hedeflere ADAY HEDEFLER denilebilir. Aday hedefler bu dört belirleyiciden geçmek zorundadır. Bunlardan birine takılan hedef elenebilir (Sönmez, 2011).

11 SÜZGEÇLER Aday hedefler eğitim psikolojisi, eğitim felsefesi, eğitim ekono­misi ve eğitim sosyolojisi süzgeçlerinden geçirilmelidir. Bunların birine takılan aday hedefler elenir. Süzgeçler, hedeflerin diğer ölçüt­leri olarak düşünülebilir(Sönmez, 2011). Eğitim Psikolojisi:Psikoloji, davranışları inceleyen bir bilim dalıdır. Eğitim de istendik davranış değişiklikleri oluşturma süreci olarak ele alınabilir. Beyinde oluşan istendik biyokimyasal değişiklikler şimdilik davranışlarda gözlenebiliyor. Davranışlara bakarak kişinin öğrenip öğrenmediğine karar verilebilir. Bu bağlamda eğitim ile psi­ koloji arasında anlamlı bir ilişkiden söz edilebilir. Ayrıca psikoloji davranışların nasıl ve ne yolla kazanıldığını da araştırır, öğrenme strateji, yöntem ve tekniklerinin neler olduğu konusunda ilkeler ve kuramlar oluşturur. İşte bunlar eğitimi etkileyebilir; çünkü eğitimin bir özeliği de istendik davranışları kazandırmak için eğitim durumları oluşturmaktır. İstendik davranışların eğitim yoluyla oluşturulup oluşturulmadığı önemlidir. Eğer eğitim yoluyla öğrenciye kazandırılamıyorsa, o davranış hedef olamaz. Bundan başka yine davranış ölçülemiyorsa, yine hedef olarak ele alınamaz. Bu özelikler, hedefleri belirlemede eğitime katkı getiren ölçütler takımı olabilir (Sönmez, 2011).

12 Eğitim Felsefesi:Felsefe, gerçeğin tümüyle temellendirmeye dayalı bağ kurma süreci ve bu sürecin sonunda elde edilen dirik bilgiler olarak ele alınabilir. Eğitim istendik insan davranışlarıyla uğraşmaktadır. İstendik davranışlar da gerçeğin kapsamı içindedir. Her istendik davranışın temelinde en azından bir sayıltı yatar. Sayıltılar, felsefi niteliktedir. Bu açıdan hiçbir zaman felsefeden kaçılamaz. İstendik davranışlar insana kazandırılacaktır. Kazanımlar, yani istendik davranışlar, eğitim ve sınama durumlan tek bir kişiye ve kendisince belirleneceği gibi toplum, doğa, bilim, sanat, düşünce tarafından dinamik dengeyle de sapta­nabilir. Sözün kısacası her şey olabilir (Sönmez, 1993). Temele alman felsefeye göre saptanan hedefler, yine aynı felse­ fenin savunduğu mantığa göre iç ve dış tutarlık açısından denet­ lenebilir. Birbirine ters düşen hedefler saptanıp elenebilir. Ayrıca iç ve dış tutarlığı olan hedef takımlarına yeni hedefler eklenmek iste­nince, mantıktan yararlanarak bu iş yapılabilir (Sönmez, 2011).

13 Eğitim Sosyolojisi:Sosyoloji, kişi, kurum ve toplum arasındaki iliş­kileri inceleyen bir bilim dalıdır. Eğitimde istendik davranışların belir­leyicilerinden biri de toplumdur. Toplumsal gerçeğin önceliğine göre belirlenen aday hedefler, o toplumun genel özeliklerini içerir. Oysa burada söz konusu olanlar, ülkenin değişik sosyoekonomik bölgeleri içindir. Örneğin; Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu, Karadeniz, Ak­deniz, Marmara, Ege, İç Anadolu bölgelerinin her birinin sosyo­ekonomik ve kültürel özelikleri bir bakıma birbirinden farklıdır. Ayrıca bu bölgelerin köy, kasaba, kentlerindeki toplumsal özelikler birbirine benzemeyebilir. Bir bölgede çocuk ölümleri; bir bölgede kan davası; diğer bir bölgede ülkenin gelişmiş büyük kentlerine göç vb. vardır. İşte ülkenin genel toplumsal gerçeğine göre saptanan aday hedefler, her bölgenin, kentin, kasabanın, köyün özeliklerine göre gözden geçirilmeli ve ona göre yeniden belirlenmelidir. Eğer böyle davranılmazsa, eği­tim sistemi etkili olamayabilir (Sönmez, 2011).

14 Eğitim Ekonomisi:Ekonomi, sonsuz insan isteklerini, kıt ve sınırlı kaynaklarla karşılama yollarını arayan bir bilim dalı olarak ele alınabilir. Eğitim, insana yapılan uzun vadeli bir yatırımdır. Yetişmiş insan gü­cünün niceliği ve niteliğiyle, ülkelerin kalkınma hızı arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Bu ilişki .30 ile .60 arasında değişmektedir. Ülkenin gereksinim duyduğu insan gücünü yetiştirecek olan eğitim sistemidir. Eğitim sistemi, insanları en azından tutarlı bir üretici ve tüketici olarak yetiştirmek zorundadır. Bunu yapabilmesi için, ekonominin gerek­sinim duyduğu insan tipini hem nicelik, hem de niteliksel olarak yetiştirmelidir. Eğer bunu sağlamazsa, ülke ekonomisi dar boğaza girebilir, devlet entropiye kayabilir. Üstelik böyle bir durumda eği­tim sistemi, kendisine yapılan yatırımları boşa harcamış olabilir. Onun için kişide bulunması kararlaştırılan hedef davranışlar, hem en kısa zamanda kazandırılacak, hem de en ucuza mal olacak şekilde belirlenmelidir (Sönmez, 2011).

15 ADAY HEDEFLER; eğitim psikolojisi, eğitim ekonomisi, eğitim felsefesi ve eğitim sosyolojisi süzgeçlerinin her birinden geçirildikten sonra OLASI HEDEFLER adını alabilir. Olası hedefler gerçekleştirilecekler değildir. Bu süzgeçlerin birine takılan aday hedefler elenebilir (Sönmez, 2011).

16 GİRDİLER Hedef davranışların saptanmasının üçüncü ve son basa­mağı girdilerdir. Bu basamak; öğrenci sayısı, onun yaşı, cinsiyeti, toplumsal, ekonomik ve politik yapısı, bilişsel, duyussal, devinişsel, sezgisel alanlarla ilgili hazır bulunuşluk düze­yi, yatırım, yeni araç-gereç, yeni personel ve bilgiden oluşmaktadır (Sönmez, 2011). Bu durumda bazı hedeflerden vazgeçilebilir, ya da onlar ertelenebilir. Aynı şekilde gelenek, görenek ve inanç sistemlerinin, politik görüşlerin baskın olduğu toplumlardan gelen ve bazı tabuların bulunduğu kişilerden oluşan bir okul, kurs ya da derste bazı hedef davranışlar işlenemez. “seks ve doğum kontrolü, inanç sistemlerinin göreceliği" gibi konularla ilgili hedef davranışlar bu gibi toplumlarda yetişeklerde yer alamaz savı, örnek olarak verilebilir. Bu tür hedef davranışlar daha sonraki yıllara o öğrenci grubu için bırakılabilir (Sönmez, 2011).

17 Öğrencinin Hazır Bulunuşluk Düzeyi: Öğrencinin bilişsel, duyuşsal, devinişsel, sezgisel alanlarla ilgili dağarcığında getirdikleri bu başlığın içinde ele alınabilir. Yatırım:Hedef davranışları her bir öğrenciye kazandırmak için devletin, ailenin, öğrencinin yaptığı harcamalar ile, vazgeçme mali­yeti vardır. Yeni Araç-Gereç:Olası hedefler belirlendikten sonra, o hedeflerin kazandırılması için her okulda bulunan araç-gereçlerin dışında başka ya da yeni araç gereçlere gereksinim olabilir. 

18 Yeni Personel:Hedef davranışları öğrenciye kazandırmak için eğitim ortamına katı­lan kişilerin (öğretmen, uzman, usta, hizmetli, yönetici, denetmen vb.) varlığı, niceliği ve niteliği  de  bunları   saptamada  göz   önüne alınmalıdır. Yeni Bilgi:Bu boyutta okul, ders, kursla ilgili kurum ve kuruluş­ lardan gelen yasa, emir, yönetmelik, istek ve bilgiler hedef davra­ nışları etkileyebilir. Bunlar bazı dersleri, üniteleri, konuları vb. kaldı­ rabilir ya da yeni ders, ünite ve konular koyabilir. İşte bu durumda hedef davranışlar yeniden belirlenmelidir. Ayrıca dönütlerden sağ­ lanan bilgi de hangi hedef davranışların elde tutulacağını, atılaca­ ğını, ya da onarılacağını belirlemede kullanılabilir. Bu tür dönütlere bakarak kazandırılacak hedef davranışlar yeniden saptanabilir.Bu bağlamda, bu altı basamağa bakılarak olası hedef davranışlar gözden geçirilir ve elenenler atılır, onarılır ya da yeniden belirlenir. Böylece GERÇEKLEŞECEK HEDEFLER saptanabilir. Bu altı basa­maktan birine takılan olası hedef, yetişekten çıkarılabilir (Sönmez, 2011).

19 HEDEF (KAZANIM) TÜRLERİ
Hedefler, genelden özele doğru Uzak Hedef, Genel Hedef ve Özel Hedef olmak üzere üçe ayrılabilir (Özdemir, 2007 ve Sönmez, 2011)

20 1-Uzak Hedef:Bu tür hedefler, genelde uzun bir süreç sonunda bireylerin sahip olması düşünülen bilgi, beceri, tutum, değer ve anlayış vb. gibi özellikleri içerir. Uzak hedefler, aynı zamanda bir ülke eğitiminin politik yönünü de göstermektedir. Ertürk (1998).  Elli, yüz, yüz elli seneyi kapsayabilir. Bir bakıma uzgörüyü (vizyon) yansıtabilir. Bir ülkenin hangi düzeye çıkmayı amaçladığını gösterir. "Dünyanın en güçlü devleti olma, dünyaya ve uzaya egemen olma vb." (Sönmez, 2011). Milli Eğitim Temel Kanununda belirtilen, "Milli Eğitimin Genel Amaçları" birer uzak hedeftir. Bu hedeflerde amaç, "Türkiye Cumhuriyeti Devletinin devamını sağlayacak, Atatürk Milliyetçiliğine, İlke ve İnkılaplarına bağlı, Türk Milletinin milli, ahlaki, insani, manevi ve kültürel değerlerini benimseyen, koruyan ve geliştiren" vs. bireyler yetiştirmektir (Özdemir, 2007).

21 2- Genel Hedefler:Genel hedefler, uzak hedefin yorumu aynı zamanda da okulun iş görüsünü yansıtan hedeflerdir (Demirel, 2006). Genel hedefler, uzak hedeflere göre daha dar kapsamlı olup, ulaşılması daha kısa sürede gerçekleştirilen hedeflerdir. Bu tür hedefler, genelde belli bir öğretim kademesinde ya da okul düzeyinde belirlenen hedefleri göstermektedir (Özdemir, 2007). İki türdür(Sönmez, 2011): Eğitimin Genel Hedefleri:Uzak hedefe ulaşmak için eğiteceğimiz insanda bulunması gereken nitelikleri sergilerler. Anayasada ve sayılı Türk Milli Eğitiminin Genel Amaçlarında yer alan hedefler örnek olarak verilebilir. Genel hedefler, 3 madde halinde yasada belirtilmiştir. Bunlar iyi insan, iyi yurttaş ve iyi meslek adamının nitelikleridir (Sönmez, 2011). Okulların Genel Hedefleri:İlköğretim, ortaöğretim ve yükseköğretimden mezun olan bireyin hangi özeliklerle donanmış olacağını gösterirler. Her öğretim kademesinin hedefleri vardır. Bunlar birbirlerini desteklemek zorundadırlar. Ayrıca okulun genel hedefleri, eğitimin genel hedefleri ve uzak hedeflerle kenetli olmalıdır (Sönmez, 2011).

22 3- Özel Hedef:Öğrenciye kazandırılması uygun görülen özellikler ve bir disiplin ya da bir çalışma alanı için hazırlanmış olan hedefler özel hedeflerdir. Bir eğitim programında en kısa sürede ve en spesifik olarak kazandırılması düşünülen hedefler özel hedeflerdir. Bu tür hedefler, genel olarak bir dersin, ders içinde yer alan ünitelerin ya da konuların hedefleri olarak tasarlanmaktadır (Özdemir, 2007). Her derste öğrenciye kazandırılacak hedef davranışlar vardır (Sönmez, 2011). Örneğin; İlköğretim 4. Sınıf Sosyal Bilgiler dersinin hedefleri özel hedeftir. Yine Sosyal Bilgiler dersinde yer alan "Üretimden Tüketime" ünitesinin ya da bu ünitenin içinde bulunan "Meslekler" konusunun hedefleri birer özel hedeftir (Özdemir, 2007).

23

24 TAKSONOMİK YAKLAŞIMLAR
Taksonomi ,istendik davranışların basitten karmaşığa,kolaydan zora,somuttan soyuta,birbirinin önkoşulu olacak şekilde aşamalı sıralamasına denir.Öğrenilmiş davranışlar beyne kodlanmaktadır. BİLİŞSEL ALANI SINIFLAYANLAR Bloom: Bilgi,kavrama,uygulama,analiz,sentez,değerlendirme Guilfordun zeka modeli: İçerik; görsel,işitsel,kassal duyum,sembolik,sözel,davranış İşlevsel; bilgi,hatırlama,ıraksal,yakınsak düşünme Ürün; sınıflama,ilişki,sistem,çevirme

25 Gardner’in Çoklu Zeka Modeli

26 De Corte Modeli: İletişimi algılama,hatırlama Bilgi ve ürünü yeniden üretme Yorumlama Yakınsak düşünme Iraksak düşünme Taba’nın Sınıflaması: Sayma,listeleme,farketme,gruplama,etiketleme Yorumlama,çıkarım yapma,genelleme Açıklama,yordama Ayrıca hedefleri 1.temel bilgi 2.düşünme 3.tutumlar,duygular,duyarlılık 4.akademik ve toplumsal beceriler biçiminde aşamalı sınıflamıştır.

27 De Block Taksonomisi: Öğrenilmiş davranışları yöntem,konu,ve transfer olarak üçe ayırıp bunları da alt basamaklara aşamalı olarak böler. 1.Yöntemi parçadan bütüne doğru aşamalı olarak bilme,anlama,uygulama,bütünleştirme. 2.Konuyu çok sınırlı öğrenmeden temelli öğrenmeye doğru aşamalı olarak olgular,kavramlar,ilişkiler,yapılar,yöntemler,tutumlar 3.Transferi ise özelden genele doğru çok sınırlı bir alanda transfer,daha geniş alana transfer,tüm alanlara transfer olmak üzere sınıflamıştır.

28 Gagne-Merrill Taksonomisi:
1.Duygusal davranışı işaret öğrenme 2.devinişsel davranışçı uyarıcı,uyarıcı davranım zincirini öğrenme 3.Belleğe dayalı davranışı sözlü karşılıklarıyla uyarıcı-davranım zincirlerini öğrenme,ayırt etmeyi öğrenme 4.karmaşık bilişsel davranışı ise,kavram öğrenme,ilke öğrenme problem çözme şeklinde aşamalı olarak sınıflamışlardır.

29 Gerlach ve Sullivan taksonomisi:
1. Kimlik verme 2. Adlandırma 3. Betimleme 4. İnşa etme 5. Düzenleme 6. Yapıp gösterme

30 DUYUŞSAL ALANI SINIFLAYANLAR
Krathwohl’un Taksonomisi: Duyusal alanı alma,tepkide bulunma,değer verme,örgütleme,kişilik olarak 5 gruba ayırmıştır. G.De Landshere Taksonomisi: Dışsal uyarıcıya tepkide bulunma ve kişisel olarak başlatma olarak ikiye ayrılmıştır.

31 DEVİNİŞSEL ALANI SINIFLAYANLAR
Ragsdale’nin Taksonomisi Hedeflenmiş motor aktiviteler,dilsel motor aktiviteleri,duygusal motor aktiviteleri. Guilford’un Taksonomisi: güç,baskı,hız,statik,dikkat,dinamik,koordinasyon,esneklik. Dave’nin Taksonomisi: Başlatma,manipule etme,dikkat,bitiştirme ve doğal halde yapma

32 Kibler’in Taksonomisi:
Çocuğun davranışlarının gelişimini açıklayan 1)ilke ve genellemelere dayanarak kaba vücut hareketleri 2)iyice koordine hareketler 3)sözsüz iletişim davranışları 4)konuşma davranışları olarak 4 basamakta sınıflamıştır. Simpson’un Taksonomisi: Algılama,kuruluş,kılavuzlanmış faaliyet,mekanizma,karmaşık dışa vuruk faaliyet,uyum ve yaratma olarak 7 basamağa ayırmıştır. Harrow’un Taksonomisi: Refleks hareketler,temel hareketler,algısal yetenekler,fiziksel yetenekler,beceri,sözsüz iletişim olarak sınıflamış.

33 Sönmez’in Taksonomisi:
Bloom bilişsel& Krathwohl duyuşsal alanını göz önünde bulundurarak davranışın nasıl ve ne yolla başladığını,birbirlerinin önkoşulu oluş özelliklerine göre ;basitten karmaşığa,kolaydan zora; algılama,kılavuz denetiminde yapma,beceri haline getirme,duruma uydurma,yaratma basamağı olarak beşe ayırmıştır.

34 SOSYAL BECERİ ALANINI SINIFLAYANLAR
Sosyal bilgiler ve sosyal bilimler derslerinde kazandırılmak istenen hedef davranışları niteliklerine göre oluşturulmuştur. Fraenkel’in Taksonomisi: Planlama yapma Bilimsel araştırmalara katılma Grup tartışmalarına katılma Soruları kibarca yanıtlama Grup tartışmasını yönetme Sorumluluk alma Diğer kişilere yardım etme

35 NCSS(National for the Social Studies)’in Taksonomisi
Kişisel beceriler: Açıklama, kendi inanç, duygu ve kanılarıyla iletişim kurma, davranışlarını düzeltme,toplumsal etkileşimi kavrama Grup etkileşim becerileri: Grubun havasını desteklemeye yardım etme, kural koymaya katılma, önderlik etme ve izleme, amacın gerçekleşmesine yardım etme, hareket etme, organize etme, karar verme süreçlerine katılma Toplumsal ve politik katılım becerileri: Sorunlar hakkında bilgi toplayıp koruma, toplumsal hareket durumlarını kimliklendirme, grup içinde ya da kişisel olarak hareket etme, zor durumlarda bunları etkilemeye çalışma, toplumsal sorumlulukla dolu olma ve sorumluluk kabul etme

36 HEDEF YAZMADA DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR
1. Hedef tümcesinin sonunda ”bilgisi, becerisi, gücü, yeteneği, oluş, ilgililik, farkındalık, hoşgörülülük” gibi sözcüklerden biri bulunmalıdır. Bilgisi, becerisi, gücü, yeteneğinden sonra X bilme fiili olmaz Yapar, çizer, keser, bilir, bilmeli, yapmalı, öğretmeli, yapmak, bilmek kelimelerine hedef cümlelerinde yer verilmez. İlköğretim 6 Matematik dersinde, dört işlemden yararlanarak problem çözebilme Matematik dersinde dört işlemden yararlanarak problem çözme yeteneği.

37 2.Hedefler öğrenci davranışına dönüştürülecek ve öğrenme özelliğini belirtecek nitelikte yazılmalıdır. 3.Hedefler öğrenme ürününü dile getirmelidir. 4.Konu başlıkları hedef olamaz. 5.Hedef kapsamlı ve aynı zamanda sınırlı olmalıdır. 6.Hedeflerin hangi konu içeriğiyle ilgili olarak gerçekleştirileceği belirtilmelidir. 7.Hedefler binişik olmamalı,tamamlayıcı yani bitişik olmalıdır;bir hedefin kapsamı diğer hedef ya da hedeflerin kapsamına girmemelidir.

38 8..hedefler hangi alanla ilgili yazılıyorsa o alanın niteliklerine ve basamaklarına uygun olmalıdır.
9.Hedeler birbirini destekler nitelikte olmalıdır. 10.Ders düzeyinde yazılan hedefler ünite ve bir, iki, üç saatlik dersler için belirlenirken kapsam ve sınırlılık açısından daralabilir. Örneğin: Ders Düzeyinde: 2.20 Günümüz Türkçesiyle yazılmış, düzeyine uygun bir metni anlayabilme Ünite Düzeyinde: Günümüz Türkçesiyle yazılmış düzeyine uygun bir öyküyü anlayabilme Bir-iki saatlik ders düzeyinde: Ömer Seyfettin’in «Forsa» adlı öyküsünü anlayabilme

39 ÖLÇÜT DAYANAKLI HEDEF YAZMANIN GEREĞİ
Yetişeğin değerlendirilmesinde belirlenen ölçütleri kullanabiliriz Başarının değerlendirilmesinde hem iş birliği sağlar hem de değerlendirme sırasında doğan farklılıkları ortadan kaldırır. Ne kadar sürede ne kadar kişiye hitap ettiği belirlenebilir.

40 Ölçüt dayanaklı hedef yazarken şu ilkelere uyulmalıdır:
1.zaman hem hedef davranışını niteliğine,hem de öğrencinin hazırbulunuşluk düzeyine uygun olmalıdır. 2. her hedef için belirlenen ölçüt o hedefte bulunan özellikleri kapsamalıdır,çünkü bu özellikler değerlendirmede işe koşacaklarımızı belirler. 3. birbirinin önkoşulu olan ve çok sıkı aşamalık gösteren hedefleriçin ölçütler çok yüksek tutulmalıdır;çünkü birindeki eksiklik,kendinden sonra gelenin tam ve doğru olarak öğrenilmesini etkileyebilir. 4. Eğer hedefler arasında sıkı bir aşamalılık ilişkisi yoksa ölçütler %50 ye kadar indirilir.

41 5.kazandırılmadığı ya da yeterli düzeyde kazandırılmadığı zaman öğrencinin başka birinin ya da hizmetin sunulacağı kişinin sakat kalmasına yaşamını yitirmesine neden olabilecek hedef davranışlarda ölçütler,tam ya da tama yakın olmalıdır. 6. her hedef davranışların yokluğu ya da yeterli düzeyde olmayışı,büyük ekonomik kayıplara ,zaman ve emeğin boşa gitmesine neden oluyorsa yine ölçütler çok yüksek tutulmalı ve bunlardan taviz verilmemelidir. 7.hedef davranışların yokluğu ya da yeterli düzeyde olmayışı,kişinin kendini gerçekleştirmesine,toplumun,ulusun ve insanlığın mutluluğuna engel olacaksa yine ölçütler yüksek tutulmalıdır. 8.hedef davranışların yokluğu ya da yeterli düzeyde olmayışı kurumun,ailenin,ulusun varlığını tehlikeye düşürecek nitelikteyse yine ölçütler yüksek tutulmalı ve bunlardan taviz verilmemelidir.

42 HEDEFLERİN ÖLÇÜT DAYANAKLI YAZILMASI
1.Zaman ve yeterlilik belirleyerek hedef yazma Örneğin: a. Damardan kanı kurallara uygun olarak bir dakika da alabilme b. Fen Bilgisi dersinde basit elektrik devresini bir ders saatinde oluşturma 2.Hedef yazdıktan sonra parantez içinde ne kadar ve yeterlikte yapılacağını belirleme. Örneğin: a.Damardan kanı kurallara uygun alabilme(bir dakika) b. Fen Bilgisi dersinde basit elektrik devresini oluşturabilme(bir ders ) 3.Dönem içinde ve sonunda ya daıl sonunda yapılan durum muhasebesine dönük değerlendirme zaman ve ölçüler vurgulanabilir Örneğin: a.60 dakikada değişik düzey ve alanlardaki hedeflerle ilgili 80 sorunun en az 68’ini doğru olarak yanıtlayabilme

43 HEDEFLERİN DAVRANIŞA DÖNÜŞTÜRÜLMESİNİN GEREĞİ 1
HEDEFLERİN DAVRANIŞA DÖNÜŞTÜRÜLMESİNİN GEREĞİ 1.Eğitimde her türlü değerlendirme işleminin yapılabilmesi için davranışların hem nitelik hem de niceliksel olarak belirlenmesi gerekir. 2.Eğitim durumlarının düzenlenebilmesi için yine davranışların hem nitelik hem de niceliksel olarak belirlenmesi gerekir. 3.Açık bir sistem olan eğitimde her türlü düzenleme,yenileme,onarma,sistemi yeniden kurma gibi etkinliklerin yapılabilmesi için sistemce kazandırılacak davranışların bilinme zorunluğu vardır. 4.Ölçütler,standartlar sağlamak için davranışların belirlenme zorunluluğu vardır.Eğitim sisteminde ölçüt=davranış denilebilir. 5..Sisteme çalışan kişilerin değerlendirmesinde,denetlenmesinde, eşgüdümün sağlanmasında sistemce kazandırılacak davranışların belirlenme zorunluluğu vardır.

44 DAVRANIŞ YAZARKEN DİKKAT EDİLECEK KURALLAR
1. Yazılan her davranış hangi hedefle ilgiliyse, o hedefin niteliklerine uygun olmak zorundadır. 2.Davranış tümcelerinin sonunda «yazma,söyleme,seçip işaretleme,eşleştirme,kesme biçme,alma,tutma,çakma,çıkarma vb. » gibi davranış ifade eden sözcüklerden biri bulunmalıdır. Faaliyet gösteren «anlatma,hareket ettirme,yazar,çizer,keser,bilir vb.» ifadeler kullanılmaz çünkü faaliyet olanlar ölçülemez,sürece yöneliktir. 3.Bir davranış ifadesi açık,seçik ve anlaşılır olmalıdır. 4.Her hedefin kritik davranışları belirlenmelidir.(En zor davranış baz alınır onu yaparsa heepsini yapar.) 5.Davranışlar binişik değil,bitişik olmalıdır yani her davranışın bir davranışı kapsadığı alan diğer bir davranışın kapsadığı alanın bir kısmını içirebilir. Birinin bittiği yerde öteki başlamalıdır.

45 6. Davranış ifadeleri hem kapsamlı hem de kapsamlı olmalıdır
6. Davranış ifadeleri hem kapsamlı hem de kapsamlı olmalıdır. (Örneğin:Eğer iki saatte Almanya işlenecekse ,o zaman davranış; «Almanya’nın yönetim biçimini yazma/söyleme» şeklinde olabilir. 7.Davranışlar kolaydan zora,basitten karmaşığa,somuttan soyuta doğru sıralanmalıdır. 8.Öğrenme kümülatif bir süreçtir. Bu nedenle davranışlar birbirinin önkoşul oluş özelliklerine göre sıralanmalıdır. 9.Davranışlar öğrenciye göre olmalıdır.Engelli çocuklarla norml çocuklar için belirlenen davranışlar aynı olmayabilir. 10.Davranışlar,öğretmenin yapacakları değil; öğrencinin yapacakları olmalıdır, çünkü davranışları öğretmen değil öğrenci yapacaktır. 11.Her davranış tümcesi bir özellik içermelidir.Ya yazacak ya da söyleyecek,seçip işaretleyecek,eşleştirecek. Bir davranış tümcesinin sonunda iki özellik bulunmamalıdır.Eğer bulunuyorsa,ikinci özellik parantez içinde yazılmalıdır;ya da kesme işareti kullanılmalıdır.

46 Hedef Alanları ve Aşamalı Sınıflandırılması
Bir eğitim programında öğrencilerin kazanmaları öngörülen tüm bilgi, beceri, tutum, değer ve anlayışlar en genelden en özele doğru sistematik biçimde yer alır. Öğrencilerin gerek okul veya program düzeyinde, gerekse de bir ders veya bir konu düzeyinde kazanmaları gerekenler genel olarak üç alanda ifade edilirler. Bunlar; bilişsel, duyuşsal ve devinsel ya da psikomotordur. Bu üç alan kendi arasında hiyerarşik olarak belirli basamaklar şeklinde sınıflandırılmıştır. Bu sınıflamaya Benjamin Bloom"taksonomi" (taxonomi) demektedir. Bahsedilen bu hedef alanları genel hatlarıyla aşağıda açıklanmaktadır (Özdemir, 2007).

47 Bloom taksonomisi de öğrenmenin birden fazla çeşidi olduğunu söyler ve eğitim aktivitelerinin üç alanını şöyle belirler; 1. Bilişsel taksonomi yani zihinsel aktiviteler 2. Duygusal alan yani duygusal ve tavırlardaki aktiviteler 3. Psikomotor yani fiziksel aktiviteler

48 1. BİLİŞSEL TAKSONOMİ Bu taksonomi çeşidi bilgi ve zihinsel becerilerin gelişimini içerir. Bloom’a göre öğrencilerin düşünme seviyeleri en basitten en karışığa doğru altı seviyeden oluşmaktadır.

49 Bilgi : Önceden edinilen bilginin hatırlanması ve tanımlanması yani geri çağırınım olarak adlandırılabilir. Kavrama : Yorumlama,başka sözcüklerle tanımlama,diğer biçimdeki malzeme ve materyallere dönüştürme ,problem yorumu olarak özetlenebilir. Uygulama : Önceden edinilen bir bilgiyi yeni koşullarda kullanabilmek olarak özetlenebilir.Matematik problemlerini bu kategoride ele alabiliriz. Analiz : Elde olan verilerden mantıklı çıkarımlar yaparak çözmek,sonuç odaklı inceleme işlemi yapmak olarak özetlenebilir. Sentez : Parçaları birleştirerek bütüne ulaşmak olarak adlandırılabilir. Değerlendirme : Sorgulama diyebiliriz kısaca,bir bilgiyi doğru kriterleri seçerek sorgulamak.

50 2. Duyuşsal taksonomi Büyüklere saygı, yurt sevgisi, ulusal ülkülere bağlılık, öğrenme ilgisi, ken­dine güven, güçlüklerden yılmama, başkalarına ve değişik fikirlere karşı hoş­görü, temizlik ve düzen konusunda titizlik gibi insani özellikler duyuşsal alanla ilgilidir (Özçelik, 1998). Buna göre, duyuşsal alan; bir konuya, bir kişiye, bir olaya veya bir duruma karşı ilgi, tutum, alışkanlık geliştirme, değer verme, benimseyip benimsememe, kabul edip etmeme vb. gibi duygusal süreçleri kapsar. Duyuşsal alan bilişsel alanla iç içedir. Bu alan da bilişsel alan gibi alt basamaklara ayrılır (Özdemir, 2007).

51 Alma:Bu basamak bireyin duyuşsal yönden ilk tepkisidir
Alma:Bu basamak bireyin duyuşsal yönden ilk tepkisidir. Birey bu aşa­mada farkında olur. Ancak farkında olma, bilişsel alanın bilgi düzeyi gibi çok alt düzeyde bir basamaktır. Bu düzeyde birey farkında olur, hatırlar, çağrışım yapar, almaya istekli olur ve dikkatini kontrol eder (Küçükahmet, 2006). Al­ma basamağı üç alt basamaktan oluşur (Sönmez, 2004) Farkında olma, Almaya açıklık Kontrollü seçici dikkat

52 Tepkide Bulunma: Bu basamakta, sadece bir uyarıcıya dönük olmaya açık­lık ya da dönüklük değil, o uyarıcı ile bilfiil meşgul olma durumu vardır. Bu kategorideki davranışları gösteren birey, söz konusu uyarıcıyı arar ve onunla meşgul olmaktan zevk duyar. Tepkide bulunma basamağı üç kategoriye ayrılır (Ertürk, 1998). Tepkide uysallık, Tepkide isteklilik Tepkide tatmin Tepkide bulunma basamağında genellikle şu eylemler yer alır (Gronlund, 1991 ve Boriçh, 2004): "Cevap ver, destekle, uy, karşılık ver. göster, tartış, katıl, gönüllü ol, izle vb."

53 Değer Verme:Bu düzeyde, bir düşüncenin, nesnenin veya davranışın de­ğerini kabul etme durumu vardır. Birey burada o değeri tercih eder, tepkide bulunmada süreklilik gösterir ve o değere yönelik kendini adar (Wiles ve Bondi, 1993). Kişinin uyarıcılara karşı nasıl bir tepkide bulunacağı bu basa­makta kestirilebilir. Değerler, tutumlar ve inançlar bu basamağın kapsamın­dadır (Sönmez, 2004). Değer verme basamağı; Bir değeri kabullenmişlik, Bir değeri yeğleyiş Bir değere adanmışlık alt basamaklarından oluşmaktadır.

54 Değer verme basamağındaki hedeflerde "takdir etme, önem verme, önemine inanma, kendini adama, değer verme vb." gibi ifadeler daha sıklıkla yer almaktadır (Özdemir, 2007). Örgütleme: Örgütleme basamağı, farklı değerleri bir araya getirerek, bu değerler arasındaki çelişkileri, farklılıkları çözmeyi içerir ve burada birey tu­tarlı bir değerler sistemi oluşturmaya çalışır. Buna göre, bireyin burada de­ğerleri karşılaştırması, ilişkilendirmesi ve bütünleştirmesi söz konusudur. Bu basamaktaki öğrenmeler; "organize etme, karşılaştırma, tamamlama, açıkla­ma, ayarlama, sıralama, bütünleştirme, ilişkilendirme, belirleme, bağlı kalma, değiştirme, genelleştirme" vb. gibi ifadeler içerir (Gronlund, 1991).

55 Kişilik Haline Getirme: Kişinin bu basamaktaki davranışları onun karakterini yansıtır. Bir bakıma dünya görüşünü, yaşam anlayışını ortaya koyar. Kişinin tüm yaşamı boyunca oluşturduğu duyuşsal özellikleri, bu basamakta hem tutarlı olmuş hem de kapsam bakımından genişlemiş ve zenginleşmiştir. Artık kişinin davranışları büyük olasılıkla kesti­rilebilir (Sönmez, 2004). Bu basamak, 1.Genellenmiş örüntü Karakterlenme (nitelenme) olmak üzere iki kategoride ele alınmaktadır.  Bu basamaktaki öğrenmelerde genellikle şu eylemler yer alır (Borich, 2004): "Davran, göster, uygula, kullan, gerçekleştir, dinle, gözden geçir, öner, nitelendir, sorgula vb."

56 3.PSİKOMOTOR/DEVİNSEL :
Bu alan, bireyin doğuştan getirdiği yeteneklerle ve kazanmış olduğu bilgi, beceri ve deneyimlerle belli bir hareketin yapılması, bir işin icra edilmesi veya bir aracın, cihazın kullanılması ile ilgilidir. Devinsel alandaki becerilerin ya da davranışların etkili biçimde gerçekleştirilebilmesi için bilişsel ve duyuşsal alandaki özelliklerin iyi kazanılmış olması gerekir(Özdemir, 2007). Kişi kaslarını, vücut organlarından birini ya da bir kaçını veya tümünü kullanarak çeşitli davranışlar ortaya koyabilir. Psikomotor alanın kapsamına öğrenilmiş beceriler girer. Örneğin, kişinin otomobil kullanması öğrenilmiş bir beceridir ve devinsel alanla ilgilidir (Sönmez, 2004). Simpson'un psiko-motor alanla ilgili sınıflandırması aşağıdaki basamaklardan oluşur (Gronlund, 1991).

57 Algılama:Devinsel alanın ilk basamağı olan uyarılma basamağında bire­yin, herhangi bir işi/hareketi yapmadan ya da bir aracı kullanmadan önce, söz konusu becerinin nasıl yapıldığını izlemesi durumu vardır. Burada kişi­nin hareketin nasıl yapılacağını ya da aracın nasıl kullanılacağını öncelikle al­ gılaması gerekir (Özdemir, 2007). Algılama basamağmdaki öğrenme çıktılarında şu ifadeler bulunur (Gron­lund, 1991): "Seç, tanımla, belirle, ayırt et, ilişkilendir, tercih et, sez, sapta vb."

58 Kurulma:Psikomotor alanın bu düzeyinde birey, belli bir hareketi yap­madan ya da bir aracı kullanmadan önce işin/işlemin en ideal biçimde yapıl­masına yönelik olarak uygun bir pozisyon alır. Örneğin, keman çalmadan ön­ce vücudu ve kolları istenilen konuma getirme, on parmak klavye yazmadan önce parmakları doğru tuşların üzerine getirme vb. davranışlar kurulmaya örnektir (Özdemir, 2007). Bu basamaktaki öğrenmeler; "başla, göster, açıkla, hareket et, işle, davran, tepkide bulun, göster, gönüllü ol vb." eylemleri içerir (Gronlund, 1991).

59 Kılavuzlanmış faaliyet (kılavuzla yapma):Bu basamakta bir iş, ya da iş­lemin tümünü oluşturan işlem basamaklarını, öğrencinin işin gerektirdiği sı­raya göre, öğretmenle veya bir usta ile beraber yapması söz konusudur. Kılavuzlayanla birlikte yaptıktan sonra, birey modelini, örneğini, yapılanları göz önüne alarak kendi kendine yapmaya yönelir (Sönmez, 2004). Bu basamakta yer alan eylem ifadeleri ise şunlardır (Gronlund, 1991): "Birleştir, yap, oluş­tur, göster, ölç, karıştır, düzenle, çalıştır, sök, birleştir, ayarla vb."

60 Mekanizma:Bu düzey, öğrenilmiş bir davranışın alışkanlık haline gelme­si için gerekli performans hareketleri ile ilgilidir ve bu düzeyde birey hareket­leri yaparken kendini daha yeterli görür ve kendine olan güveni artabilir. Ancak, birey bu düzeyde hareketi ya da işi istenilen tüm standartlarda ve nite­liklerde yapmakta tam yeterli değildir. Mekanizma düzeyindeki öğrenmeler, kılavuzlanmış faaliyet basamağında ifade edilen eylemlerin aynısını kapsar (Özdemir, 2007).

61 Beceri Haline Getirme (Karmaşık Dışa Vuruk Faaliyet): Bu basamakta bi­rey, gerek bir kılavuz yardımıyla gerekse de pek çok deneme yanılmayla ya­parak işi ya da hareketi beceri haline getirmektedir. Bu düzeyde kişi artık kimsenin yardımı olmaksızın karmaşık (kompleks) bir işi istenen nitelikte ve sürede gerçekleştirmektedir. Örneğin; öğretici yardımı olmadan bir müzik aletini çalabilme ya da tek başına kasadan atlayabilme vb. beceri haline getir­me basamağındaki davranışlardır. Bu basamakta yer alan öğrenme eylemleri kılavuzlanmış faaliyet düzeyinde belirtilenlerle aynıdır (Özdemir, 2007).

62 Uyum (Duruma Uydurma):Belli bir işlemler takımını beceri haline getiren ve bunları hatasız biçimde yapan kişi, söz konusu beceriyle ilgili yeni bir du­rumla karşılaştığında fazla zorluk yaşamadan yeni davranışı gerçekleştirebiliyorsa, burada birey duruma uydurma davranışı geliştirmiş olur. Örneğin: bilgisayar programlarını etkin biçimde kullanabilen bir kişi, ilk kez gördüğü bir programı zorlanmadan kullanabiliyorsa duruma uydurma davranışına ulaşmış demektir (Özdemir, 2007). Bu basamaktaki öğrenme eylemleri şunlardır (Gronlund, 1991): "Uyarla, değiştir, yeniden düzenle, tekrar oluştur, gözden geçir, başka şekilde yap vb."

63 Yaratma:Bu basamak psiko-motor alanın en üst basamağıdır
Yaratma:Bu basamak psiko-motor alanın en üst basamağıdır. Burada bi­rey, belirli bir duruma yönelik olarak yeni hareket örüntüleri yaratır. Örneğin bir aşçının kendine özgü bir tat geliştirmesi ya da bir piyanistin kendine özgü yeni bir müzik tarzı geliştirmesi vb. (Henson, 2006). Bu basamak bilişsel alanın sentez basamağıyla yakında ilişkilidir. Çünkü, sentez basamağında da birey kendine özgü, yeni eserler ortaya koymak durumundadır. Sentez basa­mağında birey daha çok zihinsel eserler üretirken, yaratma basamağında ise bir seri beceriler geliştirir. Elbette bunu yaparken bilişsel ve duyuşsal alanla ilgili davranışlar önemli rol oynar. Örnek olarak, bir kişinin jimnastikte yeni bir seri hareketi geliştirmesi veya özgün bir mobilya takımı tasarlayıp, yap­ması verilebilir (Özdemir, 2007). Bu basamakta öğrenmeler şu eylemleri içerir (Gronlund, 1991): "Tasarla, düzenle, oluştur, yapılandır, yarat, birleştir vb."

64 İstendikliğin ölçütleri;
Evrensel mi mutlak mı? Davranışı kimler belirleyecek bunu yaparken neleri göz önüne alacak Eğitimin amacı nedir? Nasıl insan yetiştirmeliyiz? İnsana hangi davranışları hangi yolla kazandırmalıyız? Kazanıp kazanmadığını nasıl belirleriz? Sorularına verilen yanıtlar istendik davranışın niteliğini ortaya koyar.

65 II.BÖLÜM

66 BİLİŞSEL ALANLA İLGİLİ HEDEF YAZMA BİLGİ
Belirgenler Bilgisi Kavramlar bilgisi(Terimler Bilgisi) Olgular Bilgisi Araçlar ve Gereçler Bilgisi Belirgenlerde Uğraştırma Araçları ve Yolları Bilgisi Alışılar Bilgisi Yönelimler ve Aşamalı Diziler Bilgisi Sınıflamalar ve Kategoriler Bilgisi Ölçütler Bilgisi Yöntem Bilgisi Bir Alandaki Evrenseller Soyutlamalar Bilgisi İlke ve Genellemeler Bilgisi Kuram ve Yapılar Bilgisi

67 KAVRAMA UYGULAMA ANALİZ SENTEZ DEĞERLENDİRME Çevirme Yorumlama Öteleme
Öğelere Dönük Analiz İlişkilere Dönük Analiz Örgütleme İlkelerine Dönük Analiz SENTEZ Özdeşsiz Bir İletişim Muhtevası Oluşturma Bir Plan ya da İşlemler Takımı Önerisi Ortaya Koyma Bir Soyut İlişkiler Takımı Geliştirme DEĞERLENDİRME İç kanıtlar Bakımından Yargılama Dış Ölçütler Bakımından Yargılama

68 BİLGİ BASAMAĞINDA HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMA
Bu basamaktaki nesne ve olguyla ilgili bazı özellikleri kişinin görünce tanıması,sorunca söylemesi ya da ezberden aynen tekrar etmesi davranışlarını kapsar(Sönmez 1993:25) Zamir nedir?>>Zamir isim olmadıkları halde isimlerin yerini tutan sözcüklerdir. Bilgi düzeyinde hedef yazarken tümcenin sonuna «bilgisi,hatırlayabilme,tanıyabilme»sözcükleinde biri gelmeli,dersin adı düzeyi belirlenmeli ve sınırlama konulmalıdır. Bilgi düzeyindeki hedefler davranışa çevrilirken tümcelerin sonuna « yazma/söyleme,seçip işaretleme,eşleştirme,doldurup yazma» gibi sözcükler getirilmelidir.

69 Belirgenler Bilgisi(Bir alana Özgü Bilgiler) Terimler Bilgisi Türkçe’de: zarf,fiil,zamir Biyoloji: canlı,hüccre,ribozom Fizik: atom,madde,enerji vb. her bilim dalının içinde özel anlam taşıyan sözcükler vardır.Bunların herbirine «terim» denir. Olgular Bilgisi Türkçe’de: yazarların yaşadığı yüzyıl,eserlerinin adları Tarih: savaşların,anlaşmaların yapıldığı,devletlerin kurulduğu tarihler,yer ve zamanlar olabilir. Araç-Gereçler Saat,küre,bilgisayar,tüp

70 Kavramlar Bilgisi Kavram(terim) bir konu alanında özel anlam taşıyan sözcüklerdir. Dağ,ova,yayla,vadi,plan,kroki olabilir.Öğrencinin bu kavramları bilmesi gerek bilmeden diğer hedeflere geçemez. Bu basamakta hedef yazılırken dersin adı,sınırlama belirlenmeli ve hedef ifadesinin sonuna « kavramların anlam bilgisi» getirilmelidir. Bu basamaktaki hedefler davranışa dönüştürülürken tümcelerin sonuna «yazma/söyle,seçip işaretleme,eşleştirme» gibi söz öbekleri getirilmelidir. Yıllık düzeyde yazılırken «verilen» sözcüğü kullanılmalı,ünite düzeyinde ise kavramların bizzat kendisi yazılmalıdır. Yıllık düzeyde hedef ilköğretim 4.sınıf sosyal bilgiler dersi ile ilgili temel kavramların anlam bilgisi Davranışlar Verilen bir tanımın doğru ya da yanlış olduğunu yazma/söyleme Bir dizi kavramla bir dizi tanımı eşleştirip işaretleme Verilen bir kavramın tanımını derste geçen ifadesiyle yazma/söyleme

71 Olgular Bilgisi Olgu olayların genellenmiş örüntüsü olarak tanımlanabilir. Devletin kuruluşu,dönemleeri,yıkılışı,yöneticilerin yaptıkları işler,yer,zaman,kişi ve kuruluşlar bu basamakta yer alabilir. Bu basamakta hedef yazarken hedef cümlesinin sonuna «olgular bilgisi» ifadesi getirilmelidir. Sınıf ve okul düzeyi yükseldikçe hedefin kapsamına girecek olgu sayısı artabilir. Davranış yazarken tümcelerin sonuna «yazma,söyleme,seçip işaretleme,eşleştirme» gibi söz öbekleri getirilmelidir. Yıllık Düzeyde Hedef İlköğretim 7. sınıf sosyal Bilgiler dersi ile belli başlı tarihi olgular bilgisi Davranışlar Tarihi olguyla ilgili verilen bir önermenin doğru ya da yanlış olduğunu yazma/söyleme Verilen bir tarihi olgunun geçtiği yeri (zamanı,ilgili kişi ya da devletleri) bir dizi seçenek arasından seçip işaretleme

72 Araç-Gereç Bilgisi Sosyal bilgiler dersinde harita atlas,küre,tarih şeridi gibi araç gereçler vardır. Bunlar olmadan bazı hedef davranışlar kazandırılamaz. Bu basamakta hedef yazarken tümcenin sonuna «araç-gereç bilgisi» getirilmeli. Hedef davranışları yazarken «seçip alma,ne işe yaradığını yazma/söyleme,eşleştirip işaretleme» gibi sözlere yer verilmelidir. Yıllık düzeyde hedef İlköğretim 3.sınıf hayat bilgisi dersinde geçen temel araç-gereçler bilgisi Davranışlar Gösterilen araç-gerecin adını yazma/söyleme Gösterilen araç-gerecin ne işe yaradığını yazma/söyleme Ünite düzeyinde hedef İlköğretim 3.sınıf çevremizi tanıyalım ünitesiyle ilgili temel araç-gereçler bilgisi Verilen bir dizi adla bu araç-gereci eşleştirip işaretleme Bu araç-gereçlerin nasıl kullanıldığını yazma/söyleme

73 Bir alandaki özgüllerle uğraşma araçları ve yolları bilgisi Alışı bilgisi Her konu alanında kullanılan bazı kısaltmalar,semboller,formüller olabilir. Cebirde birinciye x ikinciye y denilmesi gibi. bu basamakta hedef yazarken hedef cümlesinin sonuna «yazma,söyleme,eşleştirip işaretleme,seçip işaretleme» gibi ifadeler bulunmalıdır. Yılllık düzeyde hedef İlköğretim 4.sınıf sosyal bilgiler dersiyle ilgili temel alışılar bilgisi Davranışlar Verilen bir kavramın karşılığı olan simgeyi,işaretli bir dizi simge arasından seçip işaretleme Verilen bir simgenin karşılığı olan kavramı ,bir dizi kavram arasından seçip işaretleme

74 Sıra dizi ve yönelimler bilgisi Her konu alanı,üzerinde çalıştığı nesnelerin doğası gereği belli sıra ve dizilerden yaralanmak durumunda kalabilir. Sosyal bilgiler dersinde tarihi olgular arasında kronolojik sıra vardır.Çağların ilk,orta,yeni,yakın çağ gibi sırayla veya padişahların tahta geçiş sıraları gibi sıraya konması bu basamağın kapsamı içerisindedir. Bu basamaktaki hedef cümlelerin sonuna «sıra bilgisi» gibi ifadeler gelmeli.Hedeflerin davranışları yazılırken işlem sırası göz önüne alınmalı,tümcelerin sonuna «sıraya konup yazma/söyleme,seçip işaretleme» gibi ifadeler bulunmalıdır. Yıllık düzeyde hedef İlköğretim 7.sınıf sosyal bilgiler dersi ile ilgili belli başlı tarihi olguların kronolojik sırasını hatırlayabilme Davranışlar Verilerin tarihi olguların doğru sıralanışını bir dizi seçenek arasından seçip işaretleme Karışık halde verilen bir dizi tarihi olguyu kronolojik sıraya koyup yazma/söyleme

75 Sınıflama bilgisi Belli bir ölçüte göre nesneleri gruplama oalrak tanımlanabilir. Her konu alanı üzerinde çalıştığı nesneleri sınıflara ayırabilir. Türkiye’deki edebi türleri,sosyal bilgiler dersinde dağların sıra ve tek dağ,biyolojide canlıları sınıflayıp,gruplara ayırabilir. bu basamakta hedef yazarken hedef cümlelerinin sonuna «temel sınıflama bilgisi» ifadesi getirilmelidir. Hedeflerin dvranışları yazılırken «yazma,söyleme,belirgin özelliklerini yama/söyleme,seçip işaretleme,eşleştirip işaretleme» gibi söz öbeklerine yer verilmelidir. Yıllık düzeyde hedef İlköğretim 4.sınıf sosyal bilgiler dersi ile ilgili temel sınıflama bilgisi Davranışlar Verilen bir sınıfa girenleri yazma/söyleme Verilen olguları listeleyip yazma/söyleme Ünite düzeyinde hedef İlköğretim 4.sınıf ilimiz ve bölgemizi tanıyalım ünitesinde geçen temel sınıflamalar bilgisi Yerleşim yerlerini il,ilçe,bucak,köy olarak sınıflayıp yazma/söyleme

76 Ölçüt bilgisi Ölçüt:bir nesnenin gözlenip ölçülebilen her bir niteliği olarak tanımlanabilir. Yetiştirilecek kişinin problem çözücü olabilmesi,elde edilen bilgiler eleştirici gözle bakabilmesi için her konu alanındaki ölçütlerin bilinmesi gereklidir.Bu ölçütler her konu alanının iç ve dış özelliklerine dayanabilir. Hedef yazılırken tümcenin sonunda «ölçütler bilgisi» ifadesi bulunmalı ve hedef yazmada kullanılan ilkekere uyulmalıdır. Hedefler davranışa çevrilirken tümcelerin sonuna «yazma,söyleme,seçip işaretleme,eşleştirme» gibi iadeler bulunmalıdır. Yıllık düzeyde hedef Endüstri meslek lisesi ağaç işleri dersinde yapılan bir mobilyanın değerlendirilmesinde kullanılan belli başlı ölçütleri hatırlaybilme Davranışlar Verilen bir ölçütün ne işe yaradığını bir dizi seçenek arasından seçip işaretleme İşgörüsü belirtilen ölçütün adını yazma/söyleme

77 Yöntem bilgisi Yöntem gerçeğe en kısa yoldan ılaşmak için işe koşulan zihinsel ve işlemsel süreçlerin dirik bir örüntüsü olarak tanımlanabilir. Bilimin kapsamına giren konu alanlarında «bilimsel yöntem» kullanılır. Her bilim dalı ayrıca çalıştığı alanın özellikllerinine göre bazı teknikler geliştirmişlerdir. Sosyolojide «saha çalışması» psikolojide «klinik görüşme» tekniği bunlara örnek verilebilir. hedef cümlesinin aonuna «yöntem bilgisi» ifadesi getirilmelidir. Hedefler davranışa çevrilirken tümcelerin sonunda «yazma,söyleme,seçip işaretleme,eşleştirip işaretleme» gibi söz öbeklerine yer verilmelidir. Yıllık düzeyde hedef İlköretim okulu 7.sınıf sosyal bilgiler dersi ile ilgili temel toplumsal olgular incelemede kullanılan yöntem bilgisi Davranışlar Bilimsel yöntemin basamaklarını sırasıyla yazma/söyleme Belirtilen işlemlerin bilimsel yöntemin hangi basamağında kullanılacağını yazma/söyleme

78 Bir alandaki evrenselleri ve soyutlamaları hatırlayabilme Bu alan ilke ve genellemeler bilgisi ile kuram bilgisi basamaklarından oluşur.her bilim dalı üzerine çalıştığı nesneler,olgularhakkında elde edilen somut bilgilerden daha soyut bilgilere doğru ilerler. Örneğin dünya ve güneş sistemi hakkında elde edilen bilgilerden diğer gezegen ve galaksiler hakkında genellemeler ve kuramlara gidilir,bunların öğrenilmesinde kavrama,uygulama,analiz,sentez ve değerlendirme basamağı için zorunludur.

79 İlke ve genellemeler bilgisi Bilimsel,sanatsal,felsefi yöntemlerle elde edilen bilgilerle ilgili alanı betimlemede,açıklamada ve gelecek durumu kestirmede kullanılabilir.Örneğin fizikte ohm,hukukta toplumsal yaşamı düzenleyen yasa,tüzük,yönetmelikler gibi her konu alanını açıklamada böyle ilke ve genellemeler olabilir. Hedef cümlesinin sonuna «ilkeler bilgisi» ifadesi getirilmelidir.hedefler davranışlara çevirilirken tümcelerin sonunda yama,söyleme,seçip işaretleme gibi ifadeler bulunmalıdır. Yıllık düzeyde hedef ilköğretim sosyal bilgiler dersiyle ilgili belli başlı ilkeler bilgisi Davranışlar Verilen bir ilkenin doğru ya da yanlış olduğunu yazma/söyleme Bir toplumsal olguyla ilgili genel ilkeyi yazma/söyleme Bir toplumsal olguyla ilgili özel ilkeler yazma/söyleme

80 Kuram bilgisi Her konu alanında çeşitli basamaklarda elde edilen bilgiler yoluyla,konu alanının tümü ya da bir bölümü açıklamaya yönelik bilgilere kuram denir.kuramlar genellikle birçok kanuna ve ilkeye dayanır. Örneğin fizikte ışıkla ilgili dalga boyu ve parçacıklar kuramı;Einstein’in görecelik kuramı gibi. hedefler davranışa çevirilirken tümcenin sonunda «yazma,söyleme,seçip işaretleme»gibi ifadeler bulunmalıdır. Yıllık düzeyde hedef Lise 1 biyoloji dersinde canlıların oluşumuyla ilgili belli başlı kuramlar bilgisi Davranışlar Canlıların oluşumuyla ilgili verilen bir ilkenin doğru yada yanlış olduğunu yazma/söyleme Verilen bir dizi genel özelliğin hangi kurama ait olduğunu yazma/söyleme

81 KAVRAMA DÜZEYİNDE HEDEF YAZMA
Kavrama düzeyinde bilgi düzeyinde kazanılan davranışların öğrenci tarafından özümsenmesi,kendine mal edilmesi,anlamını yakalanması söz konusudur.Bilginin transfer edilmesi gerekmektedir.burada yalnızxa ezberleme,anımsanma,tanıma yoktur bunlara ek olarak yeni bir anlatım biçimine çevirme,grafiğini çizme,yeni bir grafiği yazılı veya sözlü olarak açıklama,bir olgunun nedenini,nasıl,niye olduğunu kendi cümleleriyle gerekçe göstererek açıklama,yeni örnek verme,verilerin geçmişini geleceğini kestirme vardır.

82 Çevirme Bu basamakta verilerin grafiğe,grafiklerle gösterilenleri yazıya ya da sözel anlatıma,şekile,şekille verilenleri grafiğe,söze,yazıya;yazıyla verilenleri şekle grafiğe anlamını bozmadan çevirebilme bu basamaktadır. Hedef cümlesini sonuna «istenilen anlatım biçimine çevirebilme» ifadesi bulunmalıdır. Hedefler davranışa çevirilirken tümcenin sonunda seçip işaretleme,grafiğini çizip gösterme,yazma,söyleme» gibi ifadeler bulunmalıdır. Yıllık düzeyde hedef İlköğretim 7.sınıf sosyal bilgiler dersiyle ilgili belli başlı verileri istenilen anlatım biçimine çevirme Davranışlar Verilen bir tablo ve grafikle ilgili özeti,bir dizi özet arasından seçip işaretleme Sözel,sayısal,simgesel verileri iki boyutlu grafik haline getirip yazma/söyleme

83 Yorumlama Bilgi düzeyinde öğrenilen ilkelerin,olguların nedenini,niçinini,nasıl olduğun;olgular arasındaki benzerlik ve farklılıkları kendi cümleleriyle açıklayıp,yazma,söyleme,uygun ve yeni örnek verip yazma,zöyleme verilenler arasından seçip işaretleme bu basamağın davranışlarındandır. Burada ilkeler ve olgular öğrenci için yeni olmalıdır. Hedef yazarken cümlenin sonuna «açıklayabilme,yaromlayabilme» ifadelerinden biri kullanılmalı. Hedeflerin davranışları yazılırken cümlelerin sonuna «nedenini açıklayarak yazma,söyleme,seçip işaretleme» gibi ifadeler kullanılmalı. Yıllık düzeyde hedef İlköğretim 6. sınıf sosyal bilgiler dersi ile ilgili temel ilkeleri açıklayabilme. Davranışlar Verilen bir ilkenin nedenini yazma/söyleme Verilen bir ilkeyi kendi cümleleriyle açıklayıp yazma/söyleme

84 Öteleme Bilgi basamağında kazanılan ilkelerre uymanın ya da uymamanın doğuracağı sonuçları verilerin belli koşullar altında geçmiş ve gelecekteki özelliklerinini ne olacağını yazma,söyleme,seçip işaretleme,doğru ya da yanlış olduğunu söyleme gibi davranışlar bu basamaktaki hedeflerin kapsamı içindedir.burada işlenecek veriler yeni olmalıdır derste işlenmiş ve ya özellikleri kestirilmiş sayısal veriler değişiklik yapılarak öğrenciye sorulamaz.eğer sorulursa davranış bilgi düzeyine iner. Hedef cümlesinin sonuna «temel özelliklerini kestirebilme» ifadesi kullanılmalıdır. Hedefler davranışlara dönüştürülirken «yazma,söyleme,seçip işaretleme,gerekçesiyle yazma,söyleme» gibi ifadeler getirilmelidir. Yıllık düzeyde hedef ilköğretim 7.sınıf sosyal bilgiler dersiyle ilgili verilerin belli başlı özelliklerini kestirebilme Davranışlar tablo halinde sunulan toplumsal verilere dayanarak,boş sütuna istenileni belirleyip gerekçesiyle yazma/söyleme Sunulan toplumsal olgunın gelecekteki olası görünümünü belirleyip gerekçesiyle yazma/söyleme

85 UYGULAMA DÜZEYİNDE HEDEF YAZMA
Bu düzeyde bilgi ve kavrama basamağında kazandığı davranışlara dayanarak öğrenciden kendisi için yeni olan bir sorunu çözmesi istenmelidir. Sorun nitelik ve nicelik açısından yeni olmalıdır. Sosyal bilgiler dersinde tarım,ticaret,nüfus artışı,turuizm,yönetim vb.olguları içeren temel sorunlarla ilgili öğrenciye verilen yazılı yeni bir durumun çözümü için kullanılacak ilkeleri belirleyip yazma,söyleme,sorunu belirleyip yazma,onu sınırlama,denece kurma,ölçme aracı hazırlama,uygulayıp verileri toplama,verileri analiz etme,denenceleri test etme,denenceleri kabul/ret ya da onarma gibi davranışar uygulama düzeyinde davranışlardır. Yıllık düzeyde hedef İlköğretim 4.sınıf ssoyal bilgiler dersiyle ilgili temel sorunların çözümünde ilkeleri kullanabilme Davranışlar Verilen bir dizi ilke arasından,öğrenci için belirtilen yeni toplumsal sorunun çözümünde kullanılacak olanları seçip işaretleme Verilen bir dizi ilke arsından,öğrenci açısından belirtilen yeni toplumsal sorunun çözümünde gerekli olmayan ilkeyi seçip işaretlee

86 ANALİZ DÜZEYİNDE HEDEF YAZMA
Kişinin çevresini kapsayan nesneler,olgular,olaylar pek çok öğeden oluşabilir. Bu bağlantılar belli kural ve ilkelere dayanabilir.böyle kazrmaşık bir durumda onları analiz etme gerekebilir. Örneğim bir şiiri anlamak için ozanın dayandığı sayıltılar açık ya da gizli kanı ve değerleri,estetik anlayışı,savunduğu ana ve yardımcı düşünceleri,ölçü,uyak,dize,anlatım türlerini ayrıştırıp incelemek gerekşi olabilir;çünkü şiir bu öğe,ilişki ve kuralların sentezinden oluşur.

87 Öğrelere dönük analiz Bir bilgi bütünü ya da bir sistemi yapıyı oluşturan öğeleri yine o bütün sistem ve yapıda yer aldığı biçimiyle öğelerine ayırma işidir.Bu baamakta kırma,yıkma,bozma gibi davranışlar söz konusu değildir. Örrneğin: Bir saati kendisini oluşturan öğelere ayırırken öyle yapılmalıdır ki bu öğeler tekrar birleşince yine bir saat oluşsun ve işlevini sürdürsün. Bu basamakta hedef yazaken tümcenin sonuna «öğelerini saptayabilme,öğelerini ayırabilme,öğelerini belirleyebilme» gibi iadeler kullanılmaıdır. Davranış yazarken «yazma,söyleme,belirleyip gösterme» ifadeleri kullanılmalıdır. Yıllık düzeyde hedef Lise 3. sınıf: Türünün ve döneminin temsilcisi olan bir yazılı iletişim muhtevasını öğelereine ayırabilme. Davranışlar Verilen bir tümcenin öğelerini(özne,nesne vb.) bulup gösterme Verilen bir metindeki cümleleri yapı bakımından (basit,bileşik ,sıralı vb.) belirtilen tümceleri bulup gösterme

88 İlişkilere dönük analiz Bir bilgi bütününde sistemde ve yapıda bulunan öğeler arasında etkileşim vardır.nesneler arasında neden-sonuç ,öncelik sonralık boyutlarında gözlendiği gibi bir bilgi bütününde sayıltılarla ortaya konulan kanıtlar,teml düşünceyle yardımcı düşünceler arasında da olabilir. Örneğin: ekonomik olaylarla yönetim arasındaki ilişkilerin saptanması,bir makalede yazarın yardımcı düşünceleriyle gösterdiği kanıtlar arasındaki ilişkilerin belirlenmesi,doğal olgular arasındaki ilişkilerin saptanmasında olduğu gibi. Ayrıcaileri sürülen düşünceler,kanıtlar,dayanılan sayıltılar arasıdaki tutarlılık ve geçerlililk bağıntılarınında aranması buu basamağın kapsamı içindedir. Yıllık düzeyde hedef İlköğretim 5.sınıf Fen bilgisi dersiyle ilgili belli başlı ilişkileri saptayabilme Davranılar Sorunu belirleyip yazma İlgili kaynakları bulup alma Denenceleri belirleyip yazma Evren ve örneklemi belirleyip yazma İlişkileri belirleyip yazma

89 Örgütleme ilkelerine dönük analiz Bir bilgi bütününde,sistemde,yapıda,öğeler ve öğeler arasındaki ilişkilerin dayandığı temel ilkeler,genellemeler,kuramlar vardır. Bir sanat yapıtının dayandığı temel estetik görüşü,bir edebi yazıdaki ana düşünceyi,doğal olayları açıklayan,kanunları,ilkeleri ,kuramları,sosyal ve tarihi olguların dayandığı genellemeleri,ilkeleri belirleme etkinlikleri bu basamağın içine girebilir. Yıllık Düzeyde Hedef Sağlık koleji 3.sınıf:Bir hastalığın tedavisinde kullanılan yöntemin dayandığı sağlık ilkelerini bulabilme Davranışlar Hastalığı belirleyip yazma Yöntemin özelliklerini belirleyip yazma İlgili kaynakları okuma İlgili kaynakları özetleme Alt problemleri belirleyip yazma Denenceleri belirleyip yazma

90 SENTEZ DÜZEYİNDE HEDEF YAZMA
Sentez,öğeleri belli ilişki ve kurallara göre birleştirip bir bütün oluşturma işidir; fakat her bütün oluşturma işi sentez olamaz. Sentezde yenilik, özgünlük,buluş,icat,yaratıcılık gibi özellikler söz konusudur. Taklidini,benzerini,bir örnekten yararlanarak özdeşini yapma sentez değildir.

91 Özdeşsiz bir iletişim muhtevası oluşturabilme kişinin kendine özgü,benzeri olmayan,yeni bir türü oluşturma işidir. Örneğin: Bir müzisyenin yeni ve orijinal beste yapması. Yıllık düzeyde hedef Eğitim fakültesi 3. yıl: eğitimde ölçme ve değerlendirme dersinde alanıyla ilgili yeni bir sınama düzeneği hazırlayabilme Davranışlar Verilen alanlarla ilgili hedefleri belirleyip yazma Hedefleri davranışa dönüştürüp yazma Belirtke tablosunu düzenleyip yazma Taslak ölçme aracı için gerekli nitelikte ve yeter sayıda kritik davranışları seçip alma Her kritik davranış için 3 tane uygun soru sorma Uzman kanılarına göre soruları yeniden düzenleyip yazma Cevap anahtarını düzenleyip yazma Ölçme aracı için olası zamanı belirleyip yazma

92 Bir plan veya işlemler takımı önerisi oluşturabilme Bu basamakta üründen çok süreç vurgulanmaktadır;çünkü burada söz konusu olan iş yapmak değildir.bir iş üretilirkenalışılagelen plan ya da işlemler takımı dışında,yeni ve orijinal bir plan ya da işlemler takımı oluşturmaktır. Yani izlenecek yeni bir düzenek,yeni bir işlem yolu ortaya koymaktır. Örneğin: yeni bir ev yapım planı,çelik üretimde yeni bir yöntem,bir güç kaynağı yapımında yeni bir işlem yolu önerebilme gibi bunları hazırlarken doğal olarak kişi hem kuramsal hem uygulamalı bir etkinliğin içine girebilir,çünkü sentezin hem mantıksal,hem olgusal tutarlığı olmalıdır. Yıllık düzeyde hedef Üniversite:Klinik psikolojide davranış eğilimlerinin teşhisi için yeni bir yöntem önerebilme Davranış Bilinen yöntemlerin uygulamada yetersiz kaldıkları özellikleri belirleyip yazma Denenceleri değişik ve uygun ortamlarda test etme Taslak yöntemini yeniden düzenleyip yazma

93 Soyut ilişkiler takımı geliştirebilme Bu basamakta öğrenciden üzerinde çalıştığı nesneler olgular ve yapıları açıklayabilecek denenceler,genellemeler,kuramlar,kavramsal ya da matematiksel modeller ve sistemler geliştirmesi istenmektedir. Bu hedefler daha karmaşık ve soyutturlar. Darvin’in doğal ayıklama, Arnold J.Toybe’nin tarih kuramı,matemarikte kümeler kuramı gibi soyut ilişki takımları oluşturma bu basamağın kapsamına girebilir. Yıllık düzeyde hedef Üniversite: çocuk eğitimi için yeni bir öğrenme modeli oluşturabilme Davranışalar Bilinen öğrenme modellerinin uygulamada yetersiz kaldığı özellikleri belirleyip yazma Denenceleri değişik ve uygun eğitim ortamlarındaki verileri test etme Yeni denenceleri tekrar uygun eğitim ortamlarındaki sorunlardan elde edilen verilerle test etme İşleyen denenceleri elde tutma İşleyen denencelerden yeni bir taslak planı düzenleyip yazma İşleyen ilke,kural,ya da genellemelerden bir taslak öğrenme modeli düzenleyip yazma

94 DEĞERLENDİRME DÜZEYİNDE HEDEF YAZMA
Değerlendirme,ölçme sonuçlarını bir ölçüte vurup,bir yargıya varma süreci olarak tanımlanabilir. Örneğin: Bir edebi yapıtın yazım kurallarına uygunluğunu irdeleme,bir giysinin modele uygunluğunu araştırma iç ölçütler açısından değerlendirmedir. Yine bir giysinin ekonomik olup olmadığı yada faarklı iki otomobilin dayanıklılığını karşılaştırıp eleştirme dış ölçütlere göre değerlendirmedir.

95 İç ölçütlerle değerlendirme Bir bilşşsel,duyuşsal,devnişsel ya da sezgisel ürünün kendi içindeki tutarlılığı doğruluğu,kendi iç yapısından doğan ilke ve genellemelere uygunluğu,akıcılığı gibi özelliklerin değişik boyutlarda irdelenmesi işidir. Bu basamakta bilgi bütünün basamakları arasındaki bağıntı ve ilişkilerin yine o bilgi bütünü içi gerekli olan ve kendisinden çıkaran ölçütlere vurması işi söz konusudur.her konu alanının kullandığı ölçütler farklı olabilir. Örneğin: bir edebi yapıtın yazım kurallarına uygunluğu,kanıtların temel ve yardımcı düşünceleri destekleyip desteklemediği;orijinalliği,akıcılığı,açık,yalın ve anlaşılır olup olmadığı dahil olduğu edebi türe ve ekole uygunluğu düşüncelerin birbirleriyle tutarlığı gibi boyutlar iç ölçütler olabilir. Bir giysiyi ise modele uygunluk renk desen özellikleri,kumaşın dikiş tekniğinin kalitesi gibi ölçütler kullanılabilir.

96 Yıllık Düzeyde Hedef Lise 3
Yıllık Düzeyde Hedef Lise 3.sınıf: düzeyine uygun bir edebi metni,böyle bir metinde bulunması gereken özelliklere göre eşleştirebilme Davranışlar Metnin yazım ve noktalama kurallarına uygunluğunu gerekçe göstererek yazma/söyleme Metnin ait olduğu edebi türün özelliklerine uygunluğunu gerekçe göstererek yazma/söyleme Metindeki ana ve yardımcı düşüncelerin birbirleriyle tutarlığını gerekçe Göstererek yama/söyleme Verilen örneklerin ya da bilimsel bulguların metnin ana ve yardımcı düşünceleriyle ilgili olup olmadığını gerekçe gösterek yazma/söyleme Metindeki başlığın içeriğe uygunluğunu gerekçe göstererek yazma/söyleme Metnin bir plan içinde yazılıp yazılmadığını gerekçe göstererek yazma/söyleme

97 Dış Ölçütlere Göre Değerlendirme Bilişsel ,duyuşsal,devinişsel ve segisel alanlarla ilgili herhangi bir ürün «kullanılan araç-gereçler,izlenen yollar,iş ve işlem basamakları,ekonomiklik,amaca uygunluk,dayanıklılık,verim ve güç» açılarından değerlendirilebilir. Yıllık düzeyde hedef İlköğretim 5.sınıf:sosyal bilgiler dersiyle ilgili temel ürün ve süreçleri belli ölçütlere göre değerlendirme Davranışlar Ortaya konulan toplumsal ürünün(sürecin) temel ilkelere uygunluğunu gerekçe göstererek yazma/söyleme Ortaya konan toplumsal ürünün(sürecin) temel ilkelere uygunluğunu bir dizi gerekçe arasından seçip işaretleme Ortaya konan toplumsal ürünün(sürecin) temel ilkelere uygunluğu ile ilgili gerekçenin doğru ya da yanlış olduğunu yazma,söyleme

98 DUYUSAL ALANLA İLGİLİ HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMA
Bilişsel alanın bilgi basamağında sayılabilecek bazı öğrenmeler olmadan duyuşsal alandaki özellikler gerçekleşmeyebilir;çünkü bilmediğimiz bir nesneye olguya karşı herhangi bir sevgi,nefret,korku vb. gibi duyuşsal bir tepki gösteremeyiz.Göstersek bile bu tepkiler süreklilik kazanmayabilir.Bir anlık bir ilgi,tutum,değer vb. bu basamakta söz konusu değildir. duyuşsal alan ilgi,tutum,güdülenmişlik,kaygı,benlik,kişilik,değer yargıları gibi boyutlardan oluşabilir. Bu boyutlar kişinin yaşamı boyunca geçire geldiği yaşantıların ürünüdür. Bu nedenden dolayı duyuşsal alanla ilgili davranışlar yalnız okul sisteminde oluşmaz,fakat okulda bu alanla ilgili istendik davranışların kişiye kazandırılması zorunludur. Bu alanda hedef cümlelerin sonuna «isteklilik,farkındalık,açıklıkihoşgörülük,adanmışlık» gibi sözcüklerden biri bulunmalıdır. Bu alanı Krathwohl aşamalı olarak kodlamıştır.

99 ALMA Farkında olma Almaya Açıklık Kontrollü-Seçici Dikkat TEPKİDE BULUNMA Uysallık İsteklilik Doyum DEĞER VERME Değeri Kabullenme Değeri Yeğleme Değere Adanmışlık ÖRGÜTLEME Değeri Kavramsallaştırma Değeri Örgütleme KİŞİLİK HALİNE GETİRME Genellenmiş Örüntü Niteleme

100 ALMA BASAMAĞINDA HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMA
Kişi nesne ve olguların farkında olmazsa ona karşı bilişsel, duyuşsal, devinişsel, algısal bir davranış geliştiremez. Bu basamaktaki davranışlar bilişsel basamaktaki hatırlama davranışıyla iç içedir.

101 Farkında olma Bu basamakta nesne ve olgudan gelen uyarıcıya fark etme vardır. Sosyal bilgiler için enflasyonun farkında oluş ülkenin önemli sorunlarını fark ediş gibi ifadeler örnek olarak verilebilir. Bu basamaktaki hedef ve davranışlar okul,sınıf,öğrenci ve dersin özelliklerine göre düzenlenmelidir. Okul ve sınıf düzeyi yükseldikçe hedef davranışlarında kapsamı değiştirilmelidir. Bu basamakta hedef yazarken tümcelerin sonuna «farkındalık,oluş» sözcükleri getirilebilir. Hedefler davranışa çevrilirken tümcelerin sonunda «yazma,söyleme,seçip işaretleme,eşleştirme,gibi ifadeler bulunabilir. Yıllık düzeyde hedef İlköğretim 4.sınıf: iilmiz,bölgemiz ve yurdumuzla ilgili temel sorunların farkında oluş Davranışlar En önemli toplumsal sorunları yazma/söyleme En önemli toplumsal sorunları bir dizi seçenek arasından seçip işaretleme En önemli sorunları ifade eden cümlenin doğru ya da yanlış olduğunu yazma/söyleme

102 Almaya Açıklık bu basamakta kişi uyarıcıyı ret etmez,ondan kaçmaz,tersine ona doğru bir yönelme vardır.Yani uyaranı çekici bulma,ona ilgi duyma,onu yargılama,arama da söz konusu değildir. Böyle olmakla birlikte uyarıcıya karşı bir dönüklük,açıklık ve hoşgörülülük vardır. Yıllık ve ünite düzeyinde hedefler İlköğretim: Farklı inanç ve düşüncede olan kişileri dinlemeye dönüklük Davranışlar Konuşanın sözünü kesmeden dinleme Hangi konuda konuştuğunu yazma/söyleme Kişinin hangi düşünceyi(inancı) savunduğunu yazma/söyleme

103 Kontrollü seçici dikkat bu basamakta kişi birden fazla uyarıcı arasından birini ya da birkaçını seçebilir. Dikkatini ve ilgisini ona yöneltebilir. Örneğin: televizyon programlarında kişinin filmlere,haberlere,reklamlara ve müzik programlarına veya bunlardan birine dikkatini toplamasında olduğu gibi. Yıllık ve ünite düzeyinde İlköğretim:toplumsal sorunlarla ilgili yayınları seçmede dikkatli oluş Davranışlar Televizyonda toplumsal sorunlarla ilgili yayınlardan en az üçünün adını yazma/söyleme Bu yayınların hangi televizyonda ve ne zaman yapıldığını yazma/söyleme Toplumsal sorunlarla ilgili en az üç kitabın adını yazma/söyleme Toplumsal sorunlarla uğraşan en az üç kişinin adını yazma/söyleme Okuduğu gazetede toplumsal sorunlarla ilgili yazı yazan kişinin adını yazma/söyleme

104 TEPKİDE BULUNMA BASAMAĞINDA HEDEF VE DAVARANIŞ YAZMA
Bu basamakta genellikle ilgiler söz konusudur. Kişi uyarıcılara bilinçlice tepkide bulunur ve onlarla ilgilenir,uyarıcıları arar onlarla bulunmaya isteklidir ve üstelik bu işten zevk alır. Örneğin: boş zamanlarda bir zorlama olmadan mobilya yapma,zevk alarak bir mobilya yapma davranışında olduğu gibi. Kişi uyarıcıya karşı uysallık,isteklilik gösterebilir. Son basamakta ise tepkide doyum sağlayabilir. Bu basamakta hedef yazarken cümlenin sonuna «razı oluş,gönüllü oluş,zevk alış» ifadelerinden biri getirilmeli.

105 Tepkide uysallık Bu basamakta tepkinin uyarına gitme söz konusudur
Tepkide uysallık Bu basamakta tepkinin uyarına gitme söz konusudur. Uyarıcıya karşı direnme göstermez; fakat açık bir isteklilik de yoktur. Yıllık ve ünite düzeyinde hedef İlköğretim: Arkadaşlarıyla çalışırken birlikte alınan kurallara uymaya razı oluş Davranışlar Çalışmalara belirtilen zamanda gelme Verilen görevi itiraz etmeden gereği gibi yapma Görevi zamanında bitirme Demokratik olarak alınan kararlara uyma

106 Tepkide isteklilik Kişinin uyarıcıya karşı gönüllüce tepkide bulunması bu basamak için söz konusudur. Tepki kişi tarafından seçilmiştir. Burada zorlama,baskı söz konusu değildir. Öğrenci görevli olduğundan değil ,istediği için gerekli davranışı gösterir. Yıllık ve ünite dizeyinde hedefler İlköğretim: Sosyal yardım kollarında çalışmaya gönüllü oluş Davranışlar Bir sosyal yardım kolunda görev almak için aday olduğunu yazma/söyleme Sosyal yardım kolunun etkinlikleri için zaman ayırma Sosyal yardım kolunun toplantılarına isteyerek katılma Görevini isteyerek yerine getirme Sosyal yardım kolunun etkinlikleri için bağış yapma Okul dışında sosyal yardım kuruluşlarının düzenledikleri etkinliklere isteyerek katılma

107 Tepkide doyum uyarıcıya karşı kişinin severek,zevkle,doyuma,ulaşacak davranışlar göstermesidir. Uyarcıya karşı istendik davranışı göstermeyince üzülür,sıkılır,pişmanlık duyabilir. Yıllık ve ünite düzeyinde hedef İlköğretim: Grupça ve demokratik olarak kendisine verilen bir işi yapmaktan zevk alış Davranışlar Kendisine verilen görevi yapmak için zaman ayırma Verilen işi zorlama olmadan zamanında ve istenilen nitelikte özenle yapıp bitirme Bu işte çalışan diğer kişilere isteyerek yardım etme Boş zamanlarında grup çalışmalarına isteyerek katılma

108 HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMA
DEĞER VERME DÜZEYİNDE HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMA Bu basamakta sosyal bilgiler için hedefler tutum, inanç ve değerlerle ilgili olabilir. Kişinin uyarıcılara karşı nasıl bir tepkide bulunacağı bu basamakta kestirilebilir. Değerler,tutumlar ve inançlar tümüyle kişi tarafından oluşturulmamıştır. Öğrencinin bir uyarıcıya karşı nasıl bir duyuşsal tepki gösterebileceği,bu basamakta kestirilebilir. Tutum,inanç ve değerler bu basamağın kapsamı içindedir. bu basamakta hedef yazarken cümlenin sonuna «düşkünlük,süreklilik,adanmışlık,takdir ediş,kendine iş ediniş,kendini veriş» gibi ifadeler kullanılmalıdır.

109 Bir Değeri Kabullenmişlik kişi toplumsal olgulara karşı değer biçer ve ona belli bir dereceye kadar önem verir. Uyarıcıya karşı sürekli aynı duyuşsal tepkiyi gösterebilir. Davranış,bir inanç gibi ortaya çıkabilir,fakat zamanla bu değerleri değişebilir. Yıllık ve ünite düzeyinde hedef ilköğretim:yurtta barış;dünyada barış ilkesinin önemini takdir ediş Davranışlar Yeri ve zamanı gelince çekinmeden yurtta barış,dünyada barış ilkesini savunan konuşmalar yapma Bu ilkeyle ilgili toplantılar düzenleme Duvar gazetesine nu ilkeyle ilgili yazı yazma,resim yapma Bu ilkeyi savunan yazıları sürekli okuma Bu ilkeyi savunan yazıları arkadaşlarına okumak için verme

110 Bir Değeri Yeğleyiş toplumca oluşturulan değer yargılarından birini tercih etme,onlardan daha üstün tutma söz konusudur. Bu basamakta ,kişi bu değerlerin peşine düşer,onu arar,ona zaman ayırır. Kişinin bu basamaktaki davranışları sürekli kararlıdır. Yıllık ve ünite dizeyinde hedef İlköğretim: her türlü eleştiriye açık oluş Davranışlar Arkadaşlarından kendisini eleştirmelerini isteme Yapılan eleştirileri karşı çıkmadan dinleme Kendini eleştiren kişilere teşekkür etme Kendini eleştirenlere küsmeme,kırılmama,saldırmama

111 Bir değere Adanmışlık Kişi bu basamakta bir değer için maddi ve manevi gücünü harcayabilir. Burada kişi değerle özdeşleşmiştir. Bir düşünceye,partiye,davaya,takıma,takılma vb. özveride bulunarak bağlanmak ve onu savunmak bu basamağın kapsamındadır. Yıllık ve ünite düzeyinde hedef Tüm okullar: Özgürlükçü demokratik yaşamın sürekliliği için yapılan etkinliklere kendini veriş Davranışlar özgürlükçü,demokratik ortamı savunan konuşmalar yapma Bu tür toplantılarda kendiliğinden görev alma Aldığı görevi eksiksiz yerine geitrme Okuldaki demokratik yaşamda kendiliğinden görev alma Çıkar beklemeden demokratik kuruluşları savunma Özgürlükçü ve demookratik olmayan durumlarla karşılaşınca müdahale etme Bir grubu demokratik ilkelere göre yönetme

112 ÖRGÜTLEME BASAMAĞINDA HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMA
Bu basamaktakişi yeni değerler,duyuşsal alanla ilgili yeni örüntüler oluşturur. Bu basamağa kadar hep başkalarınca ya da toplumca oluşturulan değerleri benimsemiş,savunmuştu. Oysa bu düzeyde hem başkalarınca hem toplumca oluşturulan değerleri bir sonuca varır. Sonuncu olarak da kendi içinde çelişmeyen yeni bir değerler sistemi oluşturur.bu basamağı kapsamı bunlardır. Bu basamakta hedef cümlelerinin sonuna «kararlı oluş,kararlılık» gibi ifadeler bulunabilir. Hedefler davranışa dönüştürülürken «her zaman,her durumda,gerektiğinde başvurma,sorma,teşekkür etme,kızmama,darılmama,savunma,kendi değerleriyle» öbeklerine yer verilebilir.

113 Bir değerin kavramsallaştırılması Kişi bu basamağa kadar sahip olduğu tüm duyuşsal değerleri ayrıştırıp inceleyebilir. Sonra benimsediği değere yeni bir anlam verir. Bu eskisisnden tamamen farklı değildir,fakat geliştirilip,zenginleştirilmiştir. Hedef Tüm okullar ve yaşam: Davranışların tutarlılığı konusunda kendini yargılamada kararlı oluş. Davranışlar Her durumda davranışları eleştirmek için başkalarına başvurma Bu eleştirileri kızmadan sonuna kadar dinleme Bu eleştirilere her zaman teşekkür etme Kendini eleştirenlere kızmama,darılmama Kendi davranışlarının nedenlerini gerekçe göstererek yazma/söyleme Yapılan eleştirilere göre gerekiyorsa davranışlarını değiştirme

114 Bir değer sistemi örgütleme
Bu basamaktaki kişi benimsediği ya da çevresinde oluşan bir çok değeri irdeler,araştırır,inceler ve senteze varır. Sentezsonucu oluşan değer kendi içinde tutarlı ve uyumlu olmalıdır. Bu basamaktaki tutarlılık,başka değerler sistemiyle etkileşime girebilir. Bu iş yaşam boyu sürüp gidebilir. Hedef Mesleki sorunlarını giderici yeni değerler oluşturmada kararlılık Davranışlar Mesleki sorunları giderici yeni değerler oluşturana dek sürekli çalışma Sunulmak üzere mesleki sorunların çözümüyle ilgili orijinal bir bildiri hazırlayıp yazma Toplantılarda bildiri sunma Başka bildirileri eleştirme Oluşturulan değerleri gerekli makamlara sunma Gerekli kişilere yeni değerleri kabul ettirme Bu değerlerin uygulanmasını sağlama Uygulamaları sürekli denetleme Uygulama sonuçlarına göre meslektaşlarına sürekli bilgi verme

115 KİŞİLİK HALİNE GETİRME(NİTELENMİŞLİK)
BASAMAĞINDA HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMA Kişinin bu basamaktaki davranışları onun karakterini yansıtır. Dünya görüşünü,yaşam anlayışını ortaya koyar. Kişi tüm yaşamı boyunca oluşturduğu duyuşsal özellikleri bu basamakta hem tutarlı olmuş hem de kapsam bakımından genişlemiştir ve zenginlemiştir. Bu basamakta davranışların sonuna «alışkanlık haline getiriş,kişiliğe sahip oluş» gibi ifadeler kullanılmalıdır. Davranış tümcelerinin sonuna ise «her zaman,her durumda, sürekli yapma, savunma,gözden geçirme,hizmet etme,çözme,kullanma» gibi ifadeler kullanılabilir.

116 Genellenmiş Örüntü Kişi belli nesne, olgu ya da olaylara karşı birbirine çok yakın tepkilerde bulunabilir. Çevresini tutumlarına,değerlerine,inançlarına göre algılayıp yorumlayabilir. Kendine özgü değerlere göre davranabilir. Hedef Yasalara saygılı olmayı alışkanlık haline getiriş Davranışlar Haksızlığa uğradığı zaman her durumda yasal yollara başvurma Yasaların gerektiğini her zaman yapma Beğenmediği yasaları değiştirmek için her zaman yine yasal yolları kullanma

117 Niteleme en üst basamaktır. Kişinin karakteri,benliği söz konusudur
Niteleme en üst basamaktır. Kişinin karakteri,benliği söz konusudur. Değerlerle kişi özdeşleşmiştir. Kapsam açısından değerler genişlemiş ve zenginlemiştir. Kişi hakkında ileri sürülen «namuslu,doğru,haksızlığa dayanamaz,hilebaz,yalancı,ona güvenilmez» gibi yargılar bu basamağın içindedir. Hedef Tüm canlıları seven bir kişiliğe sahip oluş Davranışlar insanlar arasında hiçbir zaman ayırım yapmama İnsan haklarını çiğneyenlere her zaman karşı çıkma İnsanlığın sorunlarını çözmek için sürekli uğraşma Doğayı tahrip edenlere her zaman karşı çıkma İnsanların sevinçlerine,acılarına vb. her zaman ortak olma İnsanları hiçbir zaman kandırmama İnsanlarla hiçbir zaman alay etmeme Zor durumda olanların yardımına karşılık beklemeden koşma

118 DEVİNİŞSEL ALANLA İLGİLİ HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMA
Kişi kaslarını, vücut organlarından birini ya da birkaçını veya tümünü kullanarak bazı davranışlar ortaya koyabilir. Doğuştan olabileceği gibi sonradan kazanma da olabilir. kişi devinişsel alanla ilgili bir davranışı öğrenirken önce o davranışı gözler,yani gelen uyarıcıları algılar. Sonra aynı davranışı tekrarlamaya çalışır. Bu işe kılavuzlanmış faaliyet denebilir. Daha sonra beceri haline getirilebilir. Bu beceri yeni durumlara uydurulabilir. En üst basamakta ise bu becerileri kullanarak yeni ürünler ortaya koyabilir.

119 KILAVUZ DENETİMİNDE YAPMA
UYARILMA Algılama Bedensel Kurulma KILAVUZ DENETİMİNDE YAPMA Kılavuzlayanla Yapma Kendi Kendine Yapma BECERİ HALİNE GETİRME İstenilen Nitelikte Yapma İstenilen Nitelik ve Sürede Yapma İstenilen Nitelik,süre ve Yeterlilikte Yapma DURUMA UYDURMA YARATMA

120 UYARILMA BASAMAĞINDA HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMA bu basamakta kişi doğru becerilerinin nasıl yapıldığını önce izler,sonra o davranışı yapma için vücudu istenilen konuma getirilir. Bu nedenle devinişsel alanla ilgili davranış modelleri ya da örnekleri kişiye istenilen nitelik,süre ve yeterlikte sunulmalıdır. Örneğin: Müzik dersinde öğretmen mandolin çalabilme hedefini öğrencilere kazandırmak istediğinde önce mandolin’in ne demek olduğunu anlatmalıdır. Adını söylemesi bilişsel alanda bilgi,öğrencilerin mandolinden gelen uyarıcıların farkına varması duyuşsal alanın alma,öğretmenin mandolinin nasıl çalındığını yeter sayı da çalıp göstermesi ise öğrencinin uyarılmasıdır.

121 Algılama Bu basamakta becerinin nasıl yapıldığı öğrenci öğrenci tarafından dikkatlice izlenmelidir. Davranış örüntülerinin modellerinin tümnü,bir ya da birçok duyu organı yoluyla fark etme söz konusudur. Örneğin: bir sesin hangi enstrümana ait olduğunu yama/söyleme, maddenin renginden,kokusundan ne olduğunu yazma/söyleme gibi davranışlar algılama basamağına girebilir. Hedef İlköğretim 5.sınıf: Fen bilgisi dersinde temel doğal maddeleri çeşitli duyu organları ile tanıyabilme Davranışlar Verilen bir temel maddenin ne olduğunu iki duyu organı kullanarak yazma/söyleme Verilen bir temel doğal maddenin renginden(görünümünden,sesinden,tadından,kokusundan) ne olduğunu yazma/söyleme Gözleri kapalıyken verilen bir doğal maddenin ne olduğunu diğer duyu organlarını kullanarak yazma/söyleme

122 Bedensel Kuruluş Belirli bir davranış için vücudu organları ya da her ikisini birlikte istenilen davranışın gerektirdiği biçime getirme işidir. Bu basamaktaki davranışalr zihinsel ve duyuşsal kurulma ile birlikte olabilir; fakat bu tür davranışların bu basamakta daha çok devinişsel yönleri söz konusudur. Kişi bu basamakta tüm davranışların değil istendik davranışın başlangıcı için gerekli vücutsal ve organsal davranış ya da davranışları gerektiği biçimde göstermelidir. Örneğin: yüz metre koşuda bir kişinin koşmaya başlamadan önce sağ ayğını ileri atma sol ayağını gergin halde geride parmak uçlarında tutma,eğilme,her iki elin parmaklarını başlangıç çizgisine yerleştirme başını yukarı kaldırma gibi davranışların tümü bedensel kuruluş için örnek olarak verilebilir. Hedef beden eğitimi dersinde kısa mesafe koşuları için vücudunu hazır duruma getirebilme Davranışlar Yarışın başlangıç çizgisine gelme Eğilme Her iki eli başlangıç çizgisine uygun biçimde yerleştirme Ayaklarını uygun biçimde yerleştirme

123 KILAVUZ DENETİMİNDE YAPMADA HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMA Bu basamakta bir işi ya da işlemin tümünü oluşturan işlem basamaklarını , öğrencinin işin gerektirdiği sıraya göre, öğretmenle ya da usta ile beraber yapması söz konusudur.

124 KILAVUZLAYANLA BİRLİKTE YAPMA karmaşık bir beceriyi öğrenci,kılavuzlayanla,öğretmenle ya da ustayla birlikte veya onların yardımıyla iş ve işlem basamaklarına uyarak belirtilen ilkelere uyarak yapar. Örneğin: öğretmenin yardımıyla kasadan atlama,takla atma gibi,dikiş makinelerini çalıştırma,ulusal oyunu oynama,dans etme gibi. Ayrıca örnekten mandolin çalma ya da maketten yararlanarak aynısını yapma da bu basamağın kapsamındadır. Hedef Endüstri meslek lisesi: Bir dinamoyu öğretmenin yardımıyla sökebilme Davranışalar toz kelepçesini çıkarıp alma Yay çengellerini kullanarak yayı çekme Dinamo kapak vidalarını sökme

125 BECERİ HALİNDE HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMA kişi bu basamakta becerikli insan durumuna gelir. Hedef davranışları hiç kimseden yardım almadan,o işin gerektirdiği nitelikte yapar. Daha sonra hem gereken nitelikte hem de belirtilen zamanda işi yapıp ortaya koyar. Sonuncu olarak hem gereken nitelikte belirtilen sürede ve yeterlilikte işi bitirir. Bu basamakta hedefler davranışa dönüştürülürken nitelik,süre ve yeterlik hedefte belirtildiği için yazılmayabilir. Eğer iş,işlem basamaklarına ayrılmışsa bu kez işlem yapraklarında bu özellik vurgulanır. Eğer iş ve işlem yaprağı belirtilmemişse,davranışlarda bu özelliklere yer verilmelidir. Davranış cümlelerinin sonunda kesme,alma,çakma,biçme vb. sözcükler bulunabilir. Mesleki eğitim ve öğretim yapan tüm okullar da devinişsel alanla ilgili derslerde öğrenciler en az, bu basamaktaki hedeflerle donanık olarak yetiştirilmelidir. Eğer öğrenciler bu basamakta yetiştirilmemişlerse,eğitimin niteliği çok düşüktür denebilir.

126 İstenen Nitelikte Yapma öğrenciler bu basamakta işi istenilen nitelikte yapmalıdırlar. Süre malzeme, enerjide ekonomiklik,ayrıca öğretmenin ya da kılavuzlayanın yardımı,gözetimi söz konusu değildir. Kaba deneme ve yanılmalara da artık yer yoktur. Hedef Kız meslek lisesi: Ekstraforlu baskı dikişini istenilen nitelikte yapabilme Davranışlar Baskı yapılacak yeri kesme Baskı yapılacak yeri düzeltme Yıkanmış ekstraforu 0.5 cm içerden yerleştirme Teyelleme Makinede çekme Teyelleri sökme Ütüleme Baskı dikişi yapma Tekrar ütüleme

127 İstenilen Nitelikte Sürede ve Yeterlikte Yapma Bu basamaktaki beceriler hem istenilen nitelik ve sürede yapılmalı hem de ucuza mal edlmeli,birey enerjisini ekonomik bir şekilde tüketmelidir. Öğrenci bu basamağın sonunda beceriyi çok kolay istenilen nitelik ve sürede ucuz bir biçimde yapar. Yani enerji ve malzemede ekonomiklik sağlar. Örneğin: ağaç işleri atölyesinde bir masayı öğrenci iki saatte yapıp bitiriyor,fakat malzemede ekonomiklik sağlanmamışsa; 50 tl ye çıkacak masayı 50tl den daha yukarıya mal etmişse öğrenci bu basamağa daha gelememiş demektir. Hedef Kız meslek lisesi: Fantezi elbise kemerini ekonomik olarak kolayca otuz dakikada hazırlayabilme Davranış Bel ölçülerine göre kemer boyunu hesaplama Patron kağıdı üzerinde kemer boyunu ve enini saptama Kemerin şeklini verme Kalıbın kenarlarından kesme Kumaşı ütüleme

128 DURUMA UYDURMA BASAMAĞINA HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMA kişi,beceri haline getirme basamağında kazandığı davranışları,devinişsel özellikleri ağır basan yeni bir problem durumu kolayca uygulanır. Bu düzeyde önceden kazanılan becerilerin alana genellemesi söz konusudur. Örneğin: Belli bir tür keman çalan bir öğrencinin viyolonselle ilk kez karşılaştığında,onu da bir iki deneme sonunda kolayca çalabilmesi. Kişi bir iki deneme yapabilir fakat bu durumda tek başınadır. Ona yardım eden,yol gösteren yoktur. Hedef endüstri meslek lisesi: ilk kez karşılaştığı altı silindirli bir motorun subap ayarını azami yirmi beş dakikada yapabilme Davranışlar Motor kataloğuna bakarak subap ayar değerlerini bulma Ateşleme sırasını saptama Motor ısınana kadar bekleme Subap ayarını yapma Subap ayarını kontrol etme Diğer makinelerin ayarlarını düzenleme

129 YARATMA BASAMAĞINDA HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMA Bu basama,özellikle bilişsel alanın sentez, bir dereceye kadar da duyuşsal alanın kişilik haline getirme basamağıyla iç içedir, fakat burada davinişsel basamaklarla ilgili nitelikler ağır basar. Yaratma,yeniden ortaya koyma,,benzeri olmayanı yapma,devinişsel özellikleri ağır basan orijinal,benzersiz,yeni davranış örüntüsü oluşturma işidir. Ayrıca orijinal davranış örüntüleri ekonomikte olmalıdır. Hedef Konservatuar: Yeni ve orijinal bir beste yapabilme Davranışlar Bestenin ana duygusu olan motifi oluşturup müzik diliyle yazma/söyleme Gerekiyorsa motifin ses sınırlarını genişletip müzik diliyle yama /söyleme Motifi çeşitli yöntemlerle geliştirerek «müzik cümlesini» oluşturup müzik diliyle yazma En az iki en çok dört müzik cümlesinden dönem oluşturup müzik diliyle yazma/söyleme

130 HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMADA YENİ DAVRANIŞLAR
Hedef yazmanın gerekli olmadığını savunan bazı eğitimciler vardır. Bunların görüşlerine göre davranışlar yazılsa yeterlidir; çünkü hedefin göstergesi davranışlardır. Belirtilen davranışları birey kazanınca , hedefe ulaşmış olabilir. Üstelik eğitim istendik davranışlar oluşturma süreci olarak tanımlanmaktadır. Bu tanımdan da anlaşılacağı gibi davranışları yazmadan eğitim gerçekleşemez, ayrıca davranışları saptamadan içerik,eğitim ve sınama durumları belirlenemez,sisteme dönüt verilemez. Bu bağlamda eğitimde ölçüt davranıştır denilebilir. Yalnız davranışlar basitten karmaşığa,kolaydan zora,somuttan soyuta,birbirinin önkoşulu olacak ve yeterliliğin , becerinin, performansın tam olarak oluşması için ne kadar gerekiyorsa, tümünü kapsayacak biçimde yazılmalıdır.

131 Aşağıda sosyal bilgiler dersi için bunun bir örneği sunulmuştur.
Bu ünitenin sonunda öğrenciler aşağıdaki davranışları kazanacaklardır: «Yer şekli, akarsu, göl, iklim, bitki örtüsü, ekonomi, turizm» kavaramlarının ne anlama geldiğini yazma/söyleme Bu kavramalara yakın çevresinden örmek yazma/söyleme «Yer şekillerini dağ,ova,plato,vadi» olarak sınıflayıp yazma/söyleme Akarsuları «nehir,ırmak,dere,çay» olarak sınıflayıp yazma/söyleme Bitki örtüsünü «orman,bozkır,çayır,otlak» olarak sınıflayıp yazma/söyleme Ekonomik yaşamı «sanayi,tarım,hayvancılık» olarak sınıflayıp yazma/söyleme Turizmi« iç ve dış turizm» olarak belirgin özelliklerini yazma/söyleme Bir bölgenin yeryüzü şekillerinin o bölgenin yaşama tarzını etkildediği yazma/söyleme Akarsu ve göllerin ülkenin enerji ve su gereksinimini karşıladığını ve temiz turulmaları gerektiğini yazma/söyleme Ormanların erozyonu önlediğini, ham madde kaynağı olduğunu, turizme katkı getirdiğini yazma/söyleme

132 son