Sistem ve Durumsallık Yaklaşımı

... konulu sunumlar: "Sistem ve Durumsallık Yaklaşımı"— Sunum transkripti:

1 Sistem ve Durumsallık Yaklaşımı
İşletme Yönetimi Sistem ve Durumsallık Yaklaşımı

2 Sistem Yaklaşımı

3 Modern yönetim yaklaşımı
Modern yönetim yaklaşımları, II. Dünya Savaşı’ndan sonra ’lı yıllarda gelişme göstermiştir. Neoklasik yönetim yaklaşımına paralel gelişme göstermiştir. Bu yaklaşımın temelini oluşturan akımlar sistem yaklaşımı ve durumsallık yaklaşımıdır.

4 Sistem yaklaşımının doğuşu
1950’lerden günümüze kadarki dönem bir sentez ve gelişme dönemidir. Psikoloji, sosyoloji, antropoloji gibi bilimlerin gelişmesinden ve sistem kavramından yararlanılmıştır. Çağdaş yönetim ve organizasyonlar, sistem yaklaşımlarından esinlenerek tasarlanırlar.

5 Sistem yaklaşımının doğuşu
Bu teorinin en önemli özelliği, analitik bir temele sahip olmasıdır. Organizasyonların karmaşık yapıya sahip olması kesin kurallarla yönetilmesini zorlaştırdığı için yeni boyutlar gündeme gelmeye başlamıştır. Sistem anlayışı çok eskilere dayanmaktadır.

6 Sistem yaklaşımının doğuşu
Sistem kavramının önemi, Hawthorne araştırmalarından sonra anlaşılmıştır. İlk olarak biyoloji biliminde ele alınmıştır. Ludwig Von Bertalanffy tarafından “Genel sistem teorisi”nde her olayı belli bir çevre içinde başka olaylarla ilişkili olarak incelemenin olayları anlama, tahmin ve kontrol etme açısından daha etkin olduğunu ileri sürmüştür.

7 Sistem kavramı Bir veya daha çok amaca veya sonuca ulaşmak üzere aralarında ilişkiler olan fiziksel veya kavramsal, birden çok bileşenin oluşturduğu bütündür.

8 Sistem kavramı Belirli bir çevrede, belirli bir amacı gerçekleştirmek için birimlerin ve bu birimler arası etkileşimlerin oluşturduğu yapay veya doğal yapı ve işleyişlerin bütünüdür.

9 Sistem kavramı ve özellikleri
Alt birimlerden oluşur. Alt birimler arasında tanımlı ilişkiler vardır. Belirli bir amacı gerçekleştirmeye yöneliktir. Belirli bir sınırı vardır. İç ve dış çevresi vardır. İç ve dış çevre ile etkileşim içindedir. Girdileri, işleyişi, çıktıları, dengesi ve denetimi vardır. Anlamlı bir bütündür.

10 Sistem yaklaşımı Temelinde sistem olarak ele alınan bütünün amacını gerçekleştirmesi vardır. Önemli olan bütündür, parçalar bu bütüne katkıda bulunduğu ölçüde önemlidir. Yönetimde sistem yaklaşımı denildiği zaman, yönetim olaylarını ve bu olayların meydana geldiği birimleri birbiriyle ilişkili bir şekilde ele alan yaklaşım anlaşılmaktadır.

11 Sistem yaklaşımı Örgütsel sistemi oluşturan parçalar olarak;
insan unsuru (çalışanlar), makineler, maddi kaynaklar, görevler (görev tanımları), formal yetki ilişkileri ve küçük informal gruplar sayılabilir. Bütün bu parçalar, örgütün amaçlarını gerçekleştirmek üzere iletişim ve karar verme süreçleriyle birbirlerine bağlanmışlardır. Örgüt ana sistemdir.

12 (Girdileri çıktılara dönüştürme süreci)
Basit Sistem Modeli SİSTEMİN DIŞ ÇEVRESİ GİRDİ İnsan gücü, mal, enerji, hizmet, teknoloji, kalite, hammadde, maliyet, bilgi üretim süresi,… MAL VE HİZMET ÜRETİM SÜRECİ (Girdileri çıktılara dönüştürme süreci) Sistemin sınırları Sonuçlarla hedeflerin görüntülenmesi : Geri bildirim

13 Sistem yaklaşımı ile ilgili temel kavram ve özellikler
Sistem ve alt sistemler Kapalı ve açık sistemler Her sistem bir çevrede faaliyet gösterir Sistemin sınırları Entropi-Negatif entropi (Negentropi) Değişkenler ve parametreler Dengeli durum ve dinamik denge Girdi-çıktı ve geri besleme Değişik girdi-çıktı ilişkisi

14 Sistem ve Alt Sistem İlişkisi
Her sistem, kendini meydana getiren daha küçük sistemlerden oluşur Mekanik, biyolojik ve sosyal bütün sistemlerin çeşitli alt sistemleri vardır. İşletme sistem, pazarlama onun alt sistemidir. Sistem hiyerarşisi: Süper sistem Supra sistem Sistem Alt sistem

15 Açık ve kapalı sistemler
Her sistem, belirli bir çevrede faaliyet gösterir. Eğer sistem ile sistemin içinde faaliyet gösterdiği çevre arasında enerji, malzeme ve bilgi-alışverişi varsa bu tür sistemler açık sistem olarak adlandırılır. Biyolojik ve toplumsal sistemler açık sistemlerdir.

16 Açık ve kapalı sistemler
Açık sistemlerin özellikleri: Büyüme yeteneği. Diğer sistemlerden girdi alır, ürüne dönüştürür, çıktı verirler. Kendilerini koruma eğilim ve yeteneği. İç ve dış çevreleriyle etkileşim. Bir başka sistemin alt veya üst sistemidirler.

17 Açık ve kapalı sistemler
Kapalı sistemler, çevresiyle etkileşim ya da girdi-çıktı alış verişi olamayan sistemlerdir. Kendi başına süreklidir ve dışarıdan enerji ve kaynak almaz. Çevreleriyle ilişki içine girmeye ihtiyaçları yoktur. Kalorifer, klima, çalar saatler yarı kapalı sistemlere örnektir.

18 Doğal-Yapay Sistemler
Büyüklüğü, amacı, yapı ve işleyişi doğa tarafından tasarlanan sistemler doğal sistemlerdir. Güneş sistemi Büyüklüğü, amacı, yapı ve işleyişi insan tarafından tasarlanan sistemler yapay sistemlerdir. Bilgisayarlar

19 Çevre Bir sistemin içinde faaliyet gösterdiği ortam anlamında kullanılır. Sistemin sınırları dışında kalan her şey çevreyi oluşturur. Çevrenin önemi, sistemi ve işleyişini etkileyecek potansiyeli taşımasından ileri gelmektedir.

20 Sistemin sınırları Sınır, sistemin iç yapısına ilişkin değişkenleri, sistemin çevresine ilişkin faktörlerden ayırır. Sistemin nerede başlayıp nerede bittiğini gösterir. Sosyal sistemlerde, örneğin örgütlerde sınırları belirlemek zordur.

21 Değişkenler ve Parametreler
Bütün sistemlerde sistemin yapısını ve işleyişini etkileyen faktörler vardır. Bu faktörlerden sistem içinde olanlara değişken, Sistem dışında olanlara parametre denir.

22 Sistemin çevresi İşletmenin yakın çevresi İşletmenin dış çevresi
İşletme çalışanları, İşletmenin kullandığı teknoloji, İşletme ortakları, İşletmenin tüketicileri, İşletmenin rakipleri İşletmenin dış çevresi Ekonomi Devlet Kanunlar, Çok uluslu işletmeler Küresel ekonomi Küresel bilgi ağı

23 Sistemin bozulması - ENTROPİ
Entropi, sistemlerin bozulma eğilimlerini ifade eder. Bozulan sistemin dengesini yeniden kurmak için gerekli önlemlerin alınması gerekir (negentropi-olumsuz entropi). Aksi taktirde, sistem giderek dengesini yitirir, karışıklık ve aksamalar artar, faaliyetler anlamını yitirir ve sistem tamamen durur.

24 Sistemlerde dengeli durum ve dinamik denge
Açık sistemlerde dinamik bir denge vardır. Bunu sağlayan geri beslemedir. Bu durum olumsuz entropi ile ilgilidir. Sistemlerin değişen çevre koşullarına uyum gösterme yeteneğine DİNAMİK DENGE denir.

25 Girdi, Çıktı ve Geribesleme
Geri besleme sayesinde sistem, faaliyetlerini değerleme ve gerekirse ayarlama olanağı bulur.

26 Değişik girdi çıktı ilişkisi (Equifinality)
Kapalı ve mekanik sistemlerde başlangıçta kullanılan girdi ile elde edilecek çıktı arasında doğrudan bir neden-sonuç ilişkisi vardır. Açık sistemlerde aynı sonuçlar değişik girdi veya süreçlerin kullanılması ile elde edilebilir. Bu özellik, açık sistemlerle ilgili seçenekleri büyük ölçüde arttırmaktadır.

27 Sistem türleri Mekanik-biyolojik-sosyal sistemler
Deterministik ve probabilistik sistemler Uyumcu-öğrenen sistemler

28 Mekanik-biyolojik-sosyal sistemler
Mekanik sistemler kapalı sistemlerdir. Entropiye maruz kalır. Biyolojik ve sosyal sistemler ise açık sistemlerdir. Biyolojik sistemler de açık sistemler olmasına rağmen bir süre sonra entropi etkisi ile faaliyetlerini durdururlar. Organizasyonlar sosyal sistemlerdir.

29 Deterministik ve probabilistik sistemler
Bir sistem verilen talimat doğrultusunda faaliyetini sürdürüyorsa, çıktı önceden tahmin edilebiliyorsa ve çıktı da bir değişme beklenmiyorsa deterministik sistemdir. Çıktı değişir bir özellik gösteriyorsa, şans olayına bağlı olarak çıktının alacağı değer değişiyorsa probabilistik sistemdir.

30 Deterministik ve probabilistik sistemler
Sistem kompleksliği Sistem tipi Basit Kompleks Çok kompleks Deterministik Hesap makinesi Teyp Bilgisayar Radar kontrollü kıtalararası füzeler Henüz yok Probabilistik Para yuvarlama (Yazı-Tura) Hisse senedi piyasasında spekülasyon Ekonomik sistem İnsan beyni

31 Uyumcu-öğrenen sistemler
Eğer bir sistem çevresi ile olan bilgi alış-verişi sonucu çevredeki değişmelere göre kendi işleyişini değiştirip çevresi ile dengeyi koruyorsa bu sistemlerden söz edilir.

32 Bir sistem olarak organizasyon
İşletme sistemi hem yapay hem de çevresinden olumlu ya da olumsuz olarak etkilenen açık bir sistemdir. Yönetim kararları, iç çevre değişkenleri ve dış çevre değişmezlerinin etkisinde alınır.

33 Bütüncü görüş (Holism) Organizasyon-çevre ilişkisi
Organizasyonlar sistem yaklaşımı açısından incelendiğinde üç önemli özellik belirir: Bütüncü görüş (Holism) Organizasyon-çevre ilişkisi Bilgi akışının önemli rolü

34 Holism Sistem yaklaşımında esas ağırlık bütün üzerinedir.
Organizasyon çeşitli bölümlerin bir toplamı olarak değil, çevresi ile girdi-çıktı ilişkisi olan açık sistem olarak ele alınır. Farklılaşma, bir sistemin alt sistemlere ayrılma durumuna denir.

35 Sistem yaklaşımının başlıca süreçler ve ilgili değer yargıları açısından özelliği
Yönetim Teorisi Organizasyon Yapısı Başlıca Süreçler İlgili Değer Yargıları Klasik Ayrıntılı görev tanımları Departmanlaşma Hiyerarşi Amaçlar Planlama Organizasyon Emir-Komuta Karar verme Rasyonellik Başarı Çok çalışma Tüketim değil tasarruf Davranışsal İnformal organizasyon Kararlara katılma İnformal küçük gruplar Duygular Anlama Doğruluk Sistem Bilgi işleyen bir birim olarak organizasyon Açık sistem Bilgi akışı Kontrol Alt sistemler arası ilişkiler Bilgi/Haber Bilgi işleme Açıklık Gestalt (Bütüncülük) Tablo, sistem yaklaşımının özelliğinin klasik ve neo-klasik yönetim teorileri ile birlikte ve karşılaştırmalı olarak incelemesini göstermektedir.

36 Sistem yaklaşımının yönetim bilimine katkıları
İç ve dış çevre koşulları. İşletmeye bütün bir sistem olarak bakış. Alt ve üst sistemin uyum zorunluluğu. Sinerji kavramı. Birbirini destekleyen fiziksel, finansal, bilgi akımı. Çevresel değişikliklere uyumda bazı köklü değişiklik gerekliliği.

37 Durumsallık (Koşul Bağımlılık) Yaklaşımı

38 Her durumun kendine özgü bir yönetim tarzı olduğunu savunmaktadır.
Durumsallık yaklaşımı, yönetimde her duruma uyan evrensel ilkeler olduğu görüşünü reddetmektedir. Her durumun kendine özgü bir yönetim tarzı olduğunu savunmaktadır. Bu teori, içinde bulunulan durumun özelliklerini anlamaya ve bu duruma uyan bir davranış tarzı geliştirmeyi amaçlamaktadır.

39 Joan Woodward, Paul Lawrence, Jay Lorsch ve diğerleri.
Bu yaklaşım, 1960’ların ortasında, yönetsel problemlere geleneksel ve sistem teorisi kavramlarını uygulamakta başarısız olmuş yöneticiler için geliştirilmiştir. Yönetimde her zaman geçerli olabilecek en iyi yol olmadığını savunmuştur. Joan Woodward, Paul Lawrence, Jay Lorsch ve diğerleri.

40 Yöneticiler diğerlerini nasıl etkiler? İnformal grup
Davranışsal yaklaşım Yöneticiler diğerlerini nasıl etkiler? İnformal grup Personel arasındaki birlik Personelin sosyal gereksinimleri Geleneksel yaklaşım Yöneticiler ne yapar? Plan Örgütleme Liderlik Denetim Sistem yaklaşımı Parçalar birlikte uyum içinde nasıl çalışır? Girdi Süreç Çıktı Durumsallık yaklaşımı Yöneticilerin problem çözümüne bakış açıları Dış çevre Teknoloji bireyler

41 Bir organizasyonun yapısını etkileyen iç ve dış faktörler
Pazar koşulları Devlet müdahalesi Dışsal faktörler Müşteriler Rekabet Sosyal/kültürel koşullar Organizasyon yapısı Misyon vizyon Yapılacak iş Personelin niteliği Kullanılan teknoloji Amaçlar İçsel faktörler

42 Çeşitli yönetim ve organizasyon koşulları
DIŞ ÇEVRE Klasik Yaklaşım Katılımcı Sistem-4 Yaklaşımı Durumsallık Yaklaşımı Ağırlık insan davranışı üzerinde Ağırlık işin fiziksel yönü üzerinde Ağırlık Sosyal Davranış üzerinde Teknoloji Çevre koşulları

43 Durumsallık yaklaşımı
Organizasyon yapısı ile durumsallık yaklaşımı arasındaki ilişkilere geniş bir çerçeveden bakmak gerekirse, ilk yapılması gereken bir organizasyon yapısını karakterize eden unsurları ve süreçleri belirlemek olacaktır.

44 Durumsallık yaklaşımı
Bir formal organizasyonu karakterize eden başlıca unsurlar: Yönetim kademeleri sayısı (basık ve sivri yapılar) Organizasyonu oluşturan alt sistemlerin sayısı (bölümler) Her pozisyonun otoritesi (komuta, kurmay, fonksiyonel) İşbölümü ve uzmanlaşma derecesi Formalleşme derecesi (neyin, nasıl, ne zaman, nerede ve kim tarafından hangi amaçla yapılacağının önceden belirlenerek belirli yöntem ve usullere bağlanması)

45 Durumsallık yaklaşımı
Bir formal organizasyonu karakterize eden başlıca unsurlar: Merkezleşme derecesi (Karar verme yetkisinin organizasyon kademeleri arasında dağılımı) Yönetim yoğunluğu (Yönetici/yönetim oranları) Organizasyon büyüklüğü Karar verme yetisinin kullanılma tarzı – Komiteler vs. İletişim kanalları ve şekli

46 Durumsallık yaklaşımı
Bu faktörlere ek olarak bir organizasyonu karakterize eden organizasyon içi süreçler de vardır: Liderlik Performans değerleme İletişim Karar süreci Bilgi akış sistemi Motivasyon Çatışmayı çözme Değişim süreçleri

47 Durumsallık yaklaşımı
Organizasyon yapı ve işleyişine durumsallık yaklaşımı açısından bakıldığında sorun, İçinde bulunulan durum ve koşulların bu unsur ve süreçleri nasıl etkileyeceğidir. Durumsallık yaklaşımını diğerlerinden ayıran en önemli farklılık budur. Bugüne kadar durum ve koşullarla ilgili olarak iki faktör üzerinde durulmuştur. Teknoloji ve çevre faktörleridir.

48 Organizasyon ve Teknoloji
Organizasyonların kullandığı üretim teknolojisinin organizasyon yapısı üzerindeki etkileri bu bölümde ele alınacaktır. Bir organizasyonun en önemli yanı, başarmayı amaçladığı iş ve bu işi yapmak için kullandığı teknolojidir. Teknoloji, organizasyonda her şeyi etkilemektedir.

49 Organizasyon ve Teknoloji
Ne tür işlerin yapılacağı, bunları yapacakların sahip olması gereken nitelikler, personelin yaptığı işten tatmin olması, üretim miktar ve kalitesi, kişisel olarak ve grup halinde çalışma, iletişim ilişkileri gibi konular kullanılan teknolojiden etkilenecektir. Genel olarak ifade etmek gerekirse teknoloji bir organizasyonda, Kişileri, grupları, örgütsel ilişkileri ve yönetim süreç ve tekniklerini etkileyecektir.

50 Organizasyon ve Teknoloji
Yönetim ve organizasyon alanında bilimsel metot kullanılarak yapılan alan araştırmaları: Woodward çalışması Aston Grubu çalışması Tavistock Enstitüsü çalışmaları James Thomson’ın temel teknolojiler sınıflaması Charles Perrow’un rutin-rutin olmayan iş sınıflamaları

51 Woodward Araştırması Organizasyon yapısını, kullandıkları teknolojiye uygun olarak tasarlayan işletmelerin çoğunlukla başarılı olacağını savunmuştur. 100 imalat işletmesinden elde edilen bilgiler: Tarihsel geçmişi ve amaçları Üretim süreçleri ve yöntemleri Organizasyonda kullanılan formlar ve rutin işlemler Ortak başarının değerlemesine ilişkin bilgi

52 Woodward Araştırması İşletmelerin yapı, yönetim ve örgütsel faaliyet ve etkinlikleri ile örgütsel başarıları arasındaki farklılıklar araştırılmıştır. Örgütsel başarının değerlemesinde kullanılan göstergeler; Kâr incelemesi Gelişme programlarına yapılan yatırımlar Personel ve tesis genişlemesi Üst yönetim ücretleri İşletme ve personel devir hızları İşletmenin ünü

53 Woodward Araştırması Bu göstergelere göre işletmeler; ortalamanın üstü, ortalama ve ortalamanın altında olmak üzere üç grupta toplanmıştır. Bu işletmeler en azdan en çok teknolojik karmaşıklığa kadar üç farklı üretim sistemlerine bölünmüştür. Birim üretim: Sipariş üzerine üretim Kitle üretim: Çıktının büyük partiler halinde üretimidir. Süreç üretimi: Kitle üretiminin biraz daha gelişmişidir. Çıktı standarttır. Büyük rafineriler, kimyevi maddeler üretimi

54 Woodward Araştırması Birim üretim teknolojisi ve süreç üretim teknolojisi kullanan işletmelerde organizasyon yapısının organik veya sistem-4 türü bir görünüm arz etmektedir. Kitle üretim teknolojisi kullanan işletmelerde ise mekanik ve klasik-hiyerarşik bir görünüm arz etmektedir.

55 Aston Grubu Araştırması
İngiltere Birmingham’da Aston grubu olarak bilinen Derek Pugh başkanlığında Aston Üniversitesi’nden bir grup tarafından yapılmıştır. Organizasyon yapıları ile ilgili üç ana değişken üzerinde durmuştur: Faaliyetlerin yapılandırılması-Personelin davranışı ve yapacağı işlerin önceden belirlenmesi, formal ve yazılı iş yapma yöntem rutininin geliştirilmesi, standartların geliştirilmesi, işbölümü, yönetim kademeleri Otorite yoğunlaşması-Karar verme yetkisinin nasıl ve hangi kademelerde kullanıldığı İş akışının kontrolü-İş akışının informal yöntemlere mi bağlandığı yoksa bu kontrolün yöneticilerin kararlarına mı bırakıldığı

56 Aston Grubu Çalışması Bu gruba göre organizasyon yapıları, organizasyonun amaçları, kaynakları, kullandığı teknoloji, çevre ile ilişkisi ve sahiplik durumu gibi unsurlar tarafından etkilenmektedir. Bu grup teknolojiyi, iş akışının entegrasyonu şeklinde tanımlamıştır. Grup, organizasyon içindeki her alt sistemde mevcut olan birim teknoloji ile ilgilenmiştir.

57 Aston Grubu Çalışması Birimlerin kullandığı teknoloji (iş akışı), ne kadar otomasyona yönelmişse, iş akışının sırası ve yönü ne kadar sabit olarak belirlenmişse birimlerin o kadar mekanik, uzmanlaşmış bir organizasyon yapısına sahip oldukları, standart usul ve yöntemlerin ayrıntılı bir şekilde kullanıldığı görülmüştür.

58 Aston Grubu Çalışması Aston Grubunun üzerinde durduğu bir başka önemli faktör, organizasyon büyüklüğü ile organizasyon yapısı arasındaki ilişkidir: Aston grubu, organizasyon büyüdükçe organizasyonda uzmanlaşma ve formalleşmenin arttığını belirlemiştir. Büyüklük, organizasyondaki personel sayısı olarak belirlenmiştir. Organizasyon büyüdükçe modal teknoloji önemini kaybedecek ve birim teknoloji önemli olmaya başlayacaktır.

59 Tavistock Enstitüsü Çalışmaları
İngiltere’de 1950’lerde E.L. Trist ve K.W. Bamforth tarafından yapılan araştırmadır. Kullanılan teknoloji ile organizasyonun çeşitli yönleri arasındaki ilişkileri içeren ve sosyo-teknik sistem olarak ele alınan organizasyonlar bu araştırmacılara konu olmuştur.

60 James Thomson’ın Temel Teknolojiler Sınıflaması
Temel teknoloji, bir organizasyonun girdilerini çıktılara dönüştürmek ve çevresine iletmek üzere kullandığı süreçlerdir. Thomson’ın teknoloji sınıflamasının ağırlık noktası, teknolojinin öngördüğü karşılıklı bağımlılık ve faaliyetlerin koordinasyonu ile kontrolüdür.

61 James Thomson’ın Temel Teknolojiler Sınıflaması
Organizasyonların kullandığı teknolojiyi üç temel grupta sınıflamıştır: Çözümleyici teknoloji-Yapılan faaliyetlerin belirli grup veya kişileri birbirine bağlamasıdır. Standartlaşma önemlidir. Örn: Telekom, telefon eden ile edileni birbirine bağlamaktadır. Bağlı teknoloji-Yapılan faaliyetlerin birbirine bağlı olmasıdır. Örn: B faaliyeti yapılmadan önce A faaliyeti yapılmalıdır. Yoğun teknoloji-Bir işi başarmak için yapılacak olan faaliyetlerin hepsinin karşılıklı olarak birbirine bağlı olmasıdır. Örn: Acil servise kabul edilen bir hastanın tedavisi içim hastane birimlerinin birbirleri ile ilişkisi

62 James Thomson’ın Temel Teknolojiler Sınıflaması
Teknoloji türü Hakim olan faaliyetler arası karşılıklı bağlılık İletişim ve karar vermeye etkisi Gerekli organizasyon çapraşıklığı Gerekli koordinasyon türü Örnek Çözümleyici Bütünleyici X Y Z Az Standartlaşma Banka Bağlı Sıralı X Y Z Orta Plan Montaj hattı Yoğun Çok yönlü Y X Z Çok Karşılıklı ayarlama Hastane

63 Charles Perrow’un Araştırması
Perrow, rutin ve rutin olmayan işler üzerinde durmuştur. Rutin işleri yapmak için tam olarak bilinen tekniklerin mevcut olduğu, bu tekniklerin aynı tür girdilere uygulandığı, metot ve teknikler konusunda belirsizliğin az olduğu durumlardır. Rutin olmayan işler ise pek az bilinen teknik ve metodun bulunduğu, bunların başarılı olup olmayacağının belirsiz olduğu, girdilerin standart olmadığı durumlardır.

64 Organizasyon ve Çevre Bir diğer koşul, organizasyonların içinde faaliyette bulundukları çevredir. Durumsallık yaklaşımı, çevre koşulları niteliklerinin organizasyon yapı ve işleyişi üzerindeki etkisini araştırmaktadır. Durumsallık yaklaşımı, organizasyonları birer açık sistem olarak ele almıştır. Burns ve Stalker çalışması Lawrence Lorsch çalışması

65 Burns ve Stalker Çalışması
20 işletmede yapılan araştırmayı kapsamaktadır. İşletmelerin organizasyon yapıları ve yönetim süreçleri dış çevre koşulları tarafından nasıl etkilenmektedir? Çevreyi teknoloji ve pazardaki değişme hızı boyutuna göre incelemişlerdir. Buradaki değişme hızı, yeni buluşların ortaya çıkması, teknolojik yenilikler, yeni ve değişik mal talebindeki artış gibi konuları içermektedir.

66 Burns ve Stalker Çalışması
İşletmelerdeki organizasyon yapılarını mekanik ve organik olarak sınıflandırmıştır. Mekanik sistem, çevre koşullarının durgun ve dengeli, değişim hızının çok az olduğu katı bir yapıyı ifade eder. Bürokratik yapıya benzemektedir. Organik sistem, çevre koşullarının sürekli ve hızlı olarak değiştiği, daha esnek bir yapıyı ifade eder.

67 Burns ve Stalker Çalışması
Bürokrasi Yönetim süreci yapısı Emir-Komuta organizasyonu Merkezkaç organizasyon Matriks organizasyon Mekanik Yapılar Organik Yapılar

68 Lawrence ve Lorsch Araştırması
Değişik çevre koşulları altında hangi tür organizasyon yapıları daha etkindir? İşletmelerde yapılan araştırmalar sonucunda “farklılaşma”, “koordinasyon” ve “çevre ve belirsizlik” kavramlarını kullanmışlardır.

69 Lawrence ve Lorsch Çalışması
Farklılaşma, organizasyondaki birimler arasındaki formal yapı farklılıkları ile bu birimlerde çalışanların zihni ve duygusal eğilimlerini ifade etmektedir. Farklılaşma dört boyuta göre ölçülmüştür: Organizasyon yapısının formalliği: Önceden belirlenmiş ilke, yöntem ve ilişkilere verilen önem Amaç eğilimi: Pazar amaçlarına ya da üretim amaçlarına ağırlık verme Zaman eğilimi: Uzun veya kısa vadeli amaçlar, geribesleme süresi Kişiler arası ilişkilerdeki eğilim: Başkaları ile iş yapıp başarmak amacı ile veya iyi geçinmek amacı ile ilişki kurma.

70 Lawrence ve Lorsch Çalışması
Koordinasyon (bütünleşme), organizasyon birimleri arasındaki yardımlaşmanın durum ve kalitesi ile bunun nasıl sağlandığı konularını içerir. Koordinasyon, Emir-komuta hiyerarşisi İlke, yöntem ve standartlar sistemi Dar kontrol alanı Geçmişi örnek alma gibi araçlar yardımıyla sağlanabilir.

71 Lawrence ve Lorsch Çalışması
Çevre ise esas itibariyle belirsizlik boyutuna göre değerlendirilmiştir. Bir organizasyonun veya organizasyon içindeki birimlerin ilişkili olduğu çevrenin üç boyut itibariyle farklı olabileceği varsayılmıştır: Koşullardaki zaman içinde değişme hızı Belirli bir zamandaki koşullar hakkında bilgi elde etmedeki belirsizlik derecesi Çeşitli kararların sonuçları hakkında geri besleme elde etmekle geçen süre.

72 Lawrence ve Lorsch Çalışması
Bir organizasyon biriminin iç yapısı, ilgili çevre koşullarının durumuna bağlı olarak şekil alacaktır. Dinamik, değişken ve belirsiz bir ortamda organizasyon birimlerinin farklılaşmış ve bütünleşmiş olması uygundur. Durgun ve belirgin bir ortamda organizasyon birimlerinde fazla bir farklılaştırma gerektirmeyecektir.