ETİK NEDİR? (Bir grupta yapılan anket)

... konulu sunumlar: "ETİK NEDİR? (Bir grupta yapılan anket)"— Sunum transkripti:

1 ETİK NEDİR? (Bir grupta yapılan anket)
Etik, duygularımın bana neyin doğru neyin yanlış olduğunu söylemesiyle ilgilidir. Etik, Benim dini inançlarım ile ilgilidir. Etik olmak, yasaların gerektirdiğini yapmakla ilgilidir. Etik, toplumun kabul ettiği davranış standartlarından oluşur. Sözcüğün anlamını bilmiyorum! Hangisi doğru????

2 Etik nedir ? ( TDK-Bilim ve Sanat Terimleri Ana Sözlüğü)
1. Ahlak felsefesi. 2.Felsefenin ödev, yükümlülük, sorumluluk ve erdem gibi kavramları analiz eden, doğruluk veya yanlışlık ile iyi veya kötüyle ilgili ahlaki yargıları ele alan, ahlaki eylemin doğasını soruşturan ve iyi bir yaşamın nasıl olması gerektiğini açıklamaya çalışan dalı.

3 Etik nedir? TDK Güncel Türkçe Sözlüğe göre: 1)Töre bilimi
2)Çeşitli meslek kolları arasında tarafların uyması veya kaçınması gereken davranışlar bütünü 3)Etik bilimi

4 İlke ve değerler bütünü....
Etik; insan ilişkilerinde, toplumsal, kültürel, siyasi, ekonomik, hukuki, bilimsel, teknolojik vb. tüm alanlarda insanın tutum, davranış eylem ve kararlarında belirleyici olan, hiç kimsenin dışında kalamayacağı, kaçınamayacağı ilke ve değerler bütünüdür.

5 Eylem üretici bilgi.... Etik,kuram oluşturma amacıyla geliştirilmiş,salt entellektüel bir doyuma hizmet eden zihinsel bir çalışma olmayıp,en başta düşünce ile eylem ilişkisidir,diğer deyişle etik aracılığıyla aktarılan bilgi salt kuramsal olmayıp pratiğe aktarılan, sadece pratikte varlık gösteren “eylem üretici bilgi”dir.

6 Ahlak Ahlak, toplumların gereksinim ve çıkarları doğrultusunda,
alışkanlıklar, gelenekler, töreler ve kamuoyunun gücünden destek alan, kendiliğinden biçimlenmiş, genel kabul görmüş yasaklama ve değerlendirmelerdir. Bu anlamda ahlak görelidir ve toplumdan topluma değişebildiği gibi, aynı toplum içindeki farklı grupların benimsediği ahlak kuralları arasında bile farklılıklar vardır.

7 Ahlak nedir? (Eğitim Terimleri Sözlüğü)
1. Toplu olarak yaşayan bireylerin uymak zorunda bulundukları eylem ve davranış kurallarına verilen ad. 2. Bir kimsenin içinde yaşadığı toplumsal çevrenin törelerine uyma yetisi.

8 Etik-Ahlak İlişkisi…?

9 Ahlak …………….Etik Etik tartışmalarının temel konusu, insanın eylemlerini ahlaki bakımdan değerli ya da değersiz kılanın ne olduğudur. Eylemi ahlaki anlamda değerli yapan, iyiyi ortaya koyması, iyiyi yaratmasıdır. İyi nedir? Farklı etik kuramlara göre iyi; hazdır, mutluluktur, ödevi yerine getirmektir, doğruluktur, sevgidir. İnsanlar istekleri konusunda görüş birliği içinde değildirler ve genellikle istekler birbirleri ile çelişirler. İşte etik, bu çelişen isteklerin ya da istenen iyiler konusunda bireylerin çatışmalarını çözümleyecek ilkelerin belirlenmesi sürecine ilişkin tartışmalar üzerinde odaklaşmaktadır.

10 Ahlak ile Etik Arasındaki Fark?
• Ahlâk, bir toplumun en üst genel standartlarını içerir. Bireylerin meslekî ve kurumsal rollerinden bağımsız, toplumun tümü için geçerlidir. • Ahlâk, yaşadığımız toplumda her zaman ve mekânda 24 saatimizi kuşatır. Ancak toplumdan topluma farklılık gösterir. Etik • Etik, genel davranış standartları değil, toplumdaki belirli bir mesleğin, işin, kurumun veya grubun standartlarıdır. • Etik, mesleğe ve alana özgüdür, ancak o meslek ve alan için evrensel kurallar ortaya koyar.

11 Etik-Ahlak İlişkisi Ahlak, içinde yaşadığımız topluma göre değişir ve genelde çoğunluk tarafından herhangi bir gerekçe gösterilemeden doğru kabul edilen değerlerin ve düşüncelerin toplamıdır. "Doğru" olduğu hissedilenler ahlaka uygun olarak kabul edilir ve bu durum toplumdan topluma farklılık gösterir. Buna karşılık etik, kuralları mantıklı olarak yorumlamaya çalışır.

12 Karıştırılan Konular Görgü kuralları (kişisel tanınma-etiket) Yasalar
Ahlak Etik

13 Yasalar Görgü kuralları
Nezaket ve kabul edilebilir insan davranışı ile ilgili kurallar Uygun giyim, telefona cevap verme, konuşma vb Yasalar Net bir şekilde tanımlanmış kurallar ve cezalar sistemi Örneğin, ehliyet için yasal yaş sınırı

14 Ahlak Etik Doğru ve yanlış davranışların kişisel kuralları
Örneğin: Bir kişinin yetiştirilmesi ile elde edindiği dini inançlarına bağlı davranışlar Etik belirli bir toplum için ahlaki davranış tanımlayan kurallar sistemi veya bir kod

15 Örneğin: Cinayet İyi bir etiket sağlar mı? İyi bir etiket sağlamaz...
Yasalmıdır? Yasal değildir.. Ahlakimidir? Ahlaki değildir.. Etikmidir? Etik değildir..

16 Örneğin: Hamile bir kadını hastaneye yetiştirirken aşırı hızla araç kullanmak?
İyi bir etiket sağlar mı? Yorum yok... Yasalmıdır? Yasal değildir.. Ahlakimidir? Evet.. Etikmidir?

17 Örneğin: 13 yaşında bir kız çocuğu ile evlenmek (üvey evlat da dahil)?
İyi bir etiket sağlar mı? Yorum yok... Yasalmıdır? Yasal olan toplumlar var.. Ahlakimidir? Nasıl bir ahlak anlayışı?.. Etikmidir? Sorulabilir mi?

18 Çelişkili durumlar… Çelişkili durumlarla karşılaştığımızda ahlâki kararlar vermekte zorlanırız. Çünkü bu gibi durumlarda tüm değer yargılarımızı önümüze koyarak karar vermek mecburiyetindeyizdir. Eğer bu çelişkileri sistemli bir biçimde ele alır ve çözersek, ileride gerekirse kararlarımızı açıklamakta ve kendimizi savunmakta güçlük çekmeyeceğimizi biliriz. Her yeni sorunla karşılaştığımızda da sıfırdan başlamak zorunda kalmayız. Bu nedenle izlememiz gereken yol şöyle özetlenebilir:

19 -İyi, kötü, doğru, yanlış, gerekli, zorunlu kelimeleri ile neyi kastediyoruz çok iyi düşünmek gerek.. -Çok genel anlamda hangi davranışlara izin verilebilir, hangi davranışlar ahlaken savunulabilir ayırmak zorundayız. Örneğin savaş savunulabilir bir olay mıdır? Savaşın ardından artan ticaretten pay almak bizce ahlaklı bir davranış mıdır? İnsan yaşamına parasal değer biçilebilir mi? Yaşayan bir canlı türünü doğadan silme hakkına sahip miyiz?

20 -Bu gibi soruları çok genelde değerlendirdikten sonra, günümüzün dünyasına indirgemek, spesifik bir yer ve zamanda yeniden ele almak gerekir. Irak savaşı için ne düşünüyorsunuz? İkinci Dünya savaşını sona erdirdiği için Japonya’ya atom bombalarını atmak iyi mi olmuştur? -Bütün bu düşünce egzersizleri bize meslek yaşamımızda karşılaştığımız irili ufaklı ahlaki seçim sorunlarını çözmede de yardımcı olacaktır.

21 Örnek Olaylar Mühendislik etiği eğitiminde, yapıcı etik çözümlemeler için gerekli yetenekleri en kolay şekilde örnek olay incelemeleri sayesinde geliştirebiliriz. Örnek olaylar, etik sorunların giderilmesi için olası seçeneklerin sonuçlarını düşündürerek ahlâki hayal gücünü uyarırlar. Örnek olaylar sayesinde; Etik sorunların varlığını algılamayı ve onları çözmek için gerekli analitik becerileri geliştirmeyi öğreniriz; Bir kısım etik irdelemelerde, çözülemeyen belirsizlikler olabileceğini anlarız; Bazı durumlarda da, akılcı ve sorumluluk sahibi profesyonellerin bile neyin doğru olduğu konusunda çelişebileceğinin farkına varırız .

22 Mühendislik etiği eğitiminde değinilecek örnek olaylar gerçek ya da kurgusal olabilir. Gerçek örnek olayların, öğrencinin de bağımsız olarak araştırabileceği, kapsamlı ve detaylı bir şekilde belgelenmiş ve irdelenmiş olaylardan seçilmesinde yarar vardır. Kurgusal örnek olayların ise zekice hazırlanması gerekir. Öğrencinin hayal gücünü uyaracak, gerçekçi senaryoların mühendislerin mesleki davranış ilkeleriyle ilişkilendirilmesi çok yararlı olacaktır. Örnek olayların karmaşık ve çok yönlü olarak kurgulanması, meslek hayatında her şeyin siyah-beyaz olmadığını, gri tonların ağırlıkta olduğunu vurgulayacaktır.

23 “Silgi kullanmadan resim çizme sanatına hayat denilmektedir.”
John Christian Herkes insanlığı değiştirmeyi düşünür, ama hiç kimse önce kendini değiştirmeyi düşünmez. Leo Nikolaevich Tolstoy

24 Meslek Nedir ? Belli bir eğitim ile kazanılan sistemli bilgi ve becerilere dayalı, insanlara yararlı mal üretmek, hizmet vermek ve karşılığında para kazanmak için yapılan, kuralları belirlenmiş iş. Güncel Türkçe Sözlük Bir kimsenin geçimini sağlamak için sürekli yaptığı; bilgi, eğitim veya yaratıcı güç gerektiren etkinlik. İktisat Terimleri Sözlüğü 2004

25 Bir uğraşın meslek olarak adlandırılması için aşağıdaki koşullar aranır:
Bir meslek toplumun kaçınılmaz olan bir gereksinimini karşılar: Örneğin, sağlık, güvenlik, eğitim gibi toplumsal gereksinimler her toplumda bu hizmetleri sunacak meslekleri gerekli kılmaktadır. Meslek kişinin salt kendi doyumu için değil aynı zamanda başkalarının yararı için de yaptığı bir uğraştır: Örneğin bir doktor mesleğini sadece hizmetinin karşılığında aldığı para için değil, insanlara sağlıklarını kazandırmak için de yapar.

26 Bir uğraşın meslek olarak adlandırılması için aşağıdaki koşullar aranır:
Meslek, sistemli bir eğitimle kazanılmış özel bilgi ve becerilere dayalıdır: Bir mesleğin meslek olabilmesi için mesleğe girmeden önce kişilerin bu mesleği icra edebilmeyi sağlayan bilgi, beceri ve tutumlar kazanmış olmaları gereklidir. Meslek elemanı toplum tarafından bir “uzman” olarak görülmekte ve o hizmette kişiye tam bir güven duyulmaktadır. Meslekler araştırma ve deneylerle geliştirilerek zamanla kendine özgü tekniklere sahip olur: Meslekler de insanlar gibi araştırma ve deneyler sonucu bir bilgi ve kültür birikimine sahip olur. Eğitim yolu ile kuşaktan kuşağa aktarılan bu bilgi birikimi zaman içinde mesleğe özgü tekniklerin gelişmesine ya da süreç içinde yeni tekniklerin keşfedilmesine yol açar.

27 Bir uğraşın meslek olarak adlandırılması için aşağıdaki koşullar aranır:
Meslekler kazanç elde etmek için yapılan uğraşlardır: Meslek elemanları yaşamlarını mesleklerinden elde ettikleri yasal gelir ile sürdürürler. Mesleklerin toplumca kabul edilmiş etik değerleri ve ilkeleri vardır ve bu mesleğin üyeleri bu değer ve ilkeler doğrultusunda davranırlar.

28 Meslek edinme süreci, mesleğe ait gerekli bilgi aktarımının ötesinde, insanın bilimsel düşünce yeteneğinin, özerk kişilik ve kimlik yapısının gelişmesine, ileri düzeyde toplumsallaşmasına, ahlaki olgunluğa erişmesine de önemli katkılar sağlamaktadır. Bu gelişim sürecinde, pratikle düşüncenin karşılıklı etkileşimi yöntemler, kurallar ve ilkeler de üretmektedir. Üretilen bu değerler meslek alanlarından çıkarak yaşama yansımakta, toplumun kültürü, dili, düşüncesi içinde yer alarak gelişim ve dönüşümün itici gücü olmaktadır.

29 Mühendis İnsanların her türlü ihtiyacını karşılamaya dayalı yol, köprü, bina gibi bayındırlık; tarım, beslenme gibi gıda; fizik, kimya, biyoloji, elektrik, elektronik gibi fen; uçak, otomobil, motor, iş makineleri gibi teknik ve sosyal alanlarda uzmanlaşmış, belli bir eğitim görmüş kimse. Güncel Türkçe sözlük Genel bir anlatımla; mühendislik, bilim ve teknoloji aracılığıyla doğayı insanlık yararına dönüştüren meslek ve meslek guruplarıdır.

30 Mühendis Türkçedeki “Mühendis” kelimesi hendese yani geometriden türemiş görünüyor. Mühendis sözcüğü Arapça da hendese (geometri) ile meşgul olan, geometri bilen kişi anlamına gelmektedir. Arthur Mellen Wellington (Amerikalı, demiryolları inşaat mühendisi)'a göre mühendislik, "Beceriksiz birinin iki dolara kötü yaptığı bir şeyi bir dolara iyi yapma sanatıdır."

31 Mühendislik Mühendislik, bilimsel çalışmaların, araştırmaların sonuçlarını toplumun somut ihtiyaçlarını karşılamak üzere teknolojiye ve uygulamaya geçiren çalışmalar bütünüdür.

32 Meslek Etiği Etik, meslek gruplarında yer alan veya aynı amaca hizmet veren insanların kendi aralarında geçerli olan, onların karşılıklı olarak birbirlerine ve dış dünyaya karşı nasıl davranmaları gerektiğini belirleyen, çoğu kez yazılmamış kurallar dizisidir. Meslek etiğinin en önemli yanlarından biri, dünyanın neresinde olursa olsun, aynı meslekte çalışan bireylerin bu davranış kurallarına uygun davranmalarının gerekli olmasıdır .

33 Mühendislik Etiği Geleceğin mühendislerinin
bilim ve teknolojinin ve mühendislik etkinliklerinin topluma olan etkilerini, mühendislerin bu etkilerden doğan kişisel sorumluluklarını, kararlarında başvurdukları değerleri ve etik ikilemleri tanımaları gerekmektedir.

34 Günümüzde mesleki hizmetlerin verilmesi sırasında bilimsel bilgiye önem vermeyen onu yok sayan anlayışların meslek alanlarına yansımasının yarattığı sorunlar meslek etiği sorunu olarak kabul edilmektedir. Tüm meslek adamları gibi mühendisler de mesleklerini ifa ederken, öncelikle sahibi oldukları mesleğin bilimsel kural ve yasalarına uymak zorundadırlar. Bir mühendisin tasarlama, planlama ve uygulama aşamalarında bilimin gereklerini yerine getirmesi zorunludur. Projelendirme safhasında yapılabilecek (kasıt dışı her türlü hata) hatalar ahlaki hata değil bilimsel hata olacaktır. Örneğin bir Statik hesapçısının günümüze 98 Deprem Yönetmeliği yerine, 1975 yılı Deprem Yönetmeliğini uygulaması veya bir elektrik mühendisinin kablo kesit hesabını yanlış yaparak düşük kesitte kablo seçmesi tamamen meslek kurallarına karşı yapılan bir hatadır.

35 Kaynaklar Prof.Dr. Aysen Müezzinoğlu’nun Mühendislik Etiği Dosyaları
İlhan Talınlı, Mühendislikte etik h_etigi.ppt  lhan Talınlı ,Çevre Mühendisliği Etiği Açısından Türkiyede Çevre Politikaları, / Muhendislik_Etigi.pdf

36 Etik ikilem Kendi öz-çıkarımı ve haklarımı, başkalarının haklarına müdahale etmeden nasıl uygulayabilirim? Kendime, aileme, arkadaşlarıma, genel olarak tüm insanlara karşı, içinde yaşadığım çevreye ve doğaya karşı bazı zorunlulukları ve sorumlulukları içeren ahlaki bir yaşamı nasıl sürdürebilirim?