ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ VE MATERYAL GELİŞTİRME

... konulu sunumlar: "ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ VE MATERYAL GELİŞTİRME"— Sunum transkripti:

1 ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ VE MATERYAL GELİŞTİRME

2 Eğitim ve İletişim Süreci ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ VE MATERYAL GELİŞTİRME
3. Bölüm Eğitim ve İletişim Süreci 3. Hafta ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ VE MATERYAL GELİŞTİRME

3 Eğitimde İletişim Süreci
Öğrenci, eğitim sırasında öğretmenle ve onun düzenlediği çevreyle etkileşimde bulunur. Etkileşimde, aynı anda birden fazla öznenin etkilenme eylemini birlikte ve karşılıklı olarak gerçekleştirmesi söz konusudur. Etkileşimde bireylerin birbirlerinin duygularını, düşüncelerini, tutumlarını, ilgilerini, alışkanlıklarını ve değer yargılarını iletişim sürecine katmaları, paylaşmaları, paylaştıklarını değişik açılardan denetlemeleri ve bunların sonucunda elde edilenleri çevreleriyle bütünleştirmeleri önemlidir. Davranış değişikliği meydana getirmek amacıyla, bilgi, duygu, düşünce ve becerilerin paylaşıldığı sürece iletişim denir. İletişim: İnsanlar arasında anlamları ortak kılma süreci; Kaynak ve alıcı arasında gerçekleşen ve her ikisinin de ortaklaşa yararlandığı süreç olarak da tanımlanabilir

4 İLETİŞİM SÜRECİ İletişimin gerçekleşebilmesi için bir kaynak bir de alıcı olmalıdır. (insan-insan; hayvan-hayvan; makine-makine; insan-hayvan; makine-insan vb.) Öğretmen ve öğrenci arasındaki iletişimde olduğu gibi eğer kaynak ve alıcı birer insan ise bu tür iletişime sosyal iletişim veya kişiler arası iletişim denir. Kaynağın insan olmadığı iletişimler de mevcuttur. Örneğin bir öğrencinin sınıftaki bir afişi inceleyerek davranış değiştirmesi süreci de iletişime bir örnektir. Burada kaynak afiş, alıcı öğrencidir. İletişim sürecinin beş temel ögesi vardır. Bunlar: kaynak, mesaj (ileti), kanal, alıcı ve geribildirim (dönüt)

5

6 Öğretme Öğrenme Ortamı ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ VE MATERYAL GELİŞTİRME
Öğrenme Süreci Öğretme Öğrenme Ortamı İleti Kanal Semboller Gerçek eşya Modeller Hareket Ses Çizim Resim Yazı İşaretler İletici Araç ve Yöntemler Sözlü ve sözsüz iletişim Ses ve Resim ileten araçlar Basılı ve yazılı araçlar KAYNAK ALICI Kodlama Kod açma Davranışlar Bilgi Duygu Beceri Davranışlar Bilgi Duygu Beceri Geri Bildirim ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ VE MATERYAL GELİŞTİRME

7 KAYNAK Kaynak iletişimi başlatan, herhangi bir konuda sahip olduğu düşünce ve duygularını alıcı durumunda olan kişi ya da kişilerin duyu organlarına ulaşabilecek bir biçime getiren kişidir. Kaynak sahip olduğu bilgi ve becerileri karşıdaki ile paylaşmak istediğinde bunları karşıdakinin anlayacağı bir forma dönüştürmek zorundadır. Sınıf için düşünüldüğünde, öğretmen (kaynak) kazandırmak istediği davranışları önce hareket, yazı, formül, tablo, grafik çizim vb sembollere veya sembol takımına çevirir. Kaynağın sahip olduklarını karşıdakinin çözebileceği sembollerden oluşan bir mesaj (ileti) haline çevirmesine iletişimde kodlama adı verilir.

8 Kodlama: Öğretmen, kazandırmak istediği davranışları önce hareket, yazı, formül, tablo, grafik, çizim gibi benzeri sembollere veya semboller takımına çevirir. Buna iletişimde kodlama adı verilmektedir. Kodlama bir tür şifrelemedir. Zihinde oluşan düşünce yada anlamı karşımızdakinin anlayabileceğini düşündüğümüz sembollere dönüştürme işlemidir. Öğretmen kodlama yaparken öğrencilerin; Gelişim özelliklerini Ön öğrenmelerini Hazır bulunuşluk düzeylerini bilmeli ve kodlamayı buna göre yapmalıdır.

9 Kodlama KODLAMA Kimden ? ALICI KAYNAK Sözlü- Sembol dili
Kime ? Kimden ? KODLAMA Sözlü- Sembol dili Sözsüz- Sembol dili KODU AÇMA KAYNAK ALICI

10 İLETİ (MESAJ) Yaşantıların kodlanması ile sözlü, sözsüz veya yazılı hale getirilmiş semboller bütününe ileti (mesaj) denir. İletiler kaynağın bilgi, düşünce, duygu, tutum ve becerilerinden oluşur. Bir ileti alıcının ne kadar çok duyu organına hitap ederse algılama o ölçüde etkili olur. Örneğin insanda kan dolaşımının nasıl gerçekleştiğinin anlatılması…….. Bu süreçte önemli olan kaynağın bilgi, duygu ve düşüncelerini kodlamak için seçtiği sembol ve şifrelerin alıcı tarafından anlaşılabilmesidir. Kaynak, sembolleri ve kanalı ne kadar iyi seçerse, alıcının zihninde oluşan anlam o kadar kendi zihnindekine (istediğine) yakın olur.

11 Kaynak sahip olduğu bilgi, duygu ve becerilerini ileti haline dönüştürürken…
Öğretim ilkelerini göz önünde bulundurmalı (Basitten karmaşığa, bilinenden bilinmeyene, somuttan soyuta, yakından uzağa, öğrenciye görelik, alenilik/açıklık, vb..) Mümkün olduğunda fazla duyu organına hitap etmelidir. Algı ile ilgili temel prensiplere uygun olacak şekilde hazırlanmalıdır. (Öğrencinin algısını etkileyebilecek faktörler: ayırt edilebilirlik, şekil-zemin ilişkisi, gruplama, bireyin geçmiş yaşantıları, ortamın özellikleri, vb..)

12 KANAL İletinin alıcıya ulaşmasını sağlayan araç, yöntem ve tekniklerin tümüne kanal denir. Mesajın sunuluş biçimi ile ilgili olup, sözlü ve sözsüz iletişim, yazılı-basılı materyaller, görüntü araçları vb. kanal olarak kullanılabilir.

13 KANAL Etkili iletişimde iletiyi bozmadan taşıyabilecek doğru kanal seçimi önemlidir. Kanal seçimi; konunun niteliğine, amaca ve öğrenci özelliklerine göre değişebilir. Öğretmen öğrencilere kazandırmak istediği bilgi ve becerileri aktarmada ne kadar çok kanal kullanırsa iletişim o denli etkili olur. İletişim sürecinde çok sayıda kanaldan faydalanmaya çoklu iletişim denir. Sınıfta bulunan iletişim köşeleri, panolarda yer alan resim, şekil ve yazılar, okul gazetesi vb. iletinin öğrenciye ulaşmasını sağlayan kanallardır.

14 İletişim Türleri Sözlü İletişim: alıcıya verilecek bilgi, duygu ve düşünce sözel yolla aktarılır. Dil: kelimeler, harfler, semboller Dil Ötesi: ses tonu, ses şiddeti, vurgu, duraksama gibi ses özellikleriyle ilgili Sözsüz iletişim: jest, mimik ve beden hareketleri. Baş hareketleri, yüz ifadeleri, göz teması, dudak bükme, kaş çatma vs.. Teknolojik araçlarla iletişim: bu tür iletişimde sembollerle kodlanan mesaj (ileti) film, müzik, TV, bilgisayar, slayt, tepegöz gibi kanallarla aktarılır. Öğrenme/öğretme ortamlarında hem sözlü hem de sözsüz iletişim birlikte kullanılmalıdır. Bir araştırmaya göre; söz (konuşulan cümleler) ün iletişimdeki etkisi %15 Ses (ses tonu, vurgu, telaffuz) in iletişimdeki etkisi %30 Beden dili (mimikler, duruş, bakış, mesafe) nin iletişimdeki etkisi %55tir.

15 Sözlü ve sözsüz iletişim için öneriler…
Sesin kontrolü Ses tonunun özelliği Duraklama Soru sorma Dinleme Gözle temas kurma Hareketler (dinleyiciye tam dönük olma, hepsinin görebileceği bir yerde olma, el, bacak gövdenin rahat hareketleri vb…)

16 ALICI Kaynağın çeşitli kanallar aracılığıyla alıcıya gönderdiği ileti, alıcının duyu organları tarafından algılanır ve beyne gönderilir. Beyne gelen ileti burada duyu haline çevrilir. Yani zihin kaynaktan gelen şifrelenmiş mesajı anlayabileceği forma dönüştürür. Bu işleme kod açma (çözme) denir. Bu süreçte, alıcı gelen iletiyi önceki yaşantılarıyla karşılaştırarak anlamlı hale getirmeye çalışır. Kod açma (çözme) karşılaşılan sembollerden anlam çıkarma becerisidir. İletişimde; kaynak tarafından gönderilen iletinin alıcı tarafından doğru anlamlandırılması gerekir.

17 DÖNÜT (GERİ BİLDİRİM) Dönüt, alıcının gelen iletiyle ilgili tepkilerini içerir. Bu tepkiler kaynağa gönderilir. Bu süreçte alıcı kaynak, kaynak ise alıcı durumuna geçer. Yani başlangıçtaki roller değişir. Dönütü olmayan iletişimde alıcının gönderilen iletileri doğru anlayıp anlayamadığı belirlenemez. Dolayısıyla iletişimin gerçekleştiğini söyleyemeyiz. Bu duruma, iletişimin geri bildirim olmaksızın ki haline, yani bilgi kaynağından tek yönlü bilgi iletimine enformasyon (bilgilendirme) denir.

18 Öğrenmenin Oluşum Süreci
Öğretme Öğrenme Ortamı Öğrenme Yaşantısı ETKİLEŞİM Öğretmen Öğrenci ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ VE MATERYAL GELİŞTİRME

19 İletişim Sürecinde Etkili Olan Faktörler
İletişim ve Ortak Yaşantı Alanı İletişim ve Çoklu Öğrenme Ortamı İletişim ve Kaynak Güvenirliği İletişim ve Kaynak-Alıcı Benzerliği İletişim Sürecinde Gürültü

20 İletişim ve Ortak Yaşantı Alanı
Kaynak Kodlama Mesaj Kod Çözme Alıcı Ortak Yaşantı Alanı Geri Bildirim ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ VE MATERYAL GELİŞTİRME

21 İletişim ve Çoklu Öğrenme Ortamı
Semboller kullanma Çoklu İletişim Ortamı Çoklu Öğrenme Ortamı Çoklu Kanal kullanma Çoklu Dönütler alınmalı Bütün bu etkinlikleri dikkate alarak düzenlenen öğrenme ortamına çoklu öğrenme ortamı adı verilmektedir. ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ VE MATERYAL GELİŞTİRME

22 İletişim ve Kaynak Güvenirliği
Alıcı konumunda olan öğrencinin kaynağı güvenilir bulması mesajın kolay kabullenilmesini yani iletişim artırır. Güvenirliği etkileyen önemli faktörlerden bazıları; kaynağın uzmanlığı, inanırlığı ve objektifliğidir.

23 İletişim ve Kaynak-Alıcı Benzerliği
Yetişme ortamı, alışkanlıklar, değerler, kültür, aile, sosyal çevre vb özellikleri birbirine benzer olan insanlar birbirleriyle daha daha rahat etkileşim kurarlar ve birbirlerini daha iyi anlarlar.

24 İletişim Sürecinde Gürültü
Bir iletinin hedefe ulaşmasını engelleyen faktörlere gürültü veya parazit denir . Anlamsal gürültü kaynağın alıcı özelliklerini dikkate almadan, kendi düşüncelerini kodlayarak oluşturduğu iletilerden kaynaklanır. Kanala özgü gürültü genellikle iletişim araç ve yöntemlerinden kaynaklanır (Örneğin ses ileten aracın bozuk olması, öğretmenin telaffuzunun bozuk olması, öğretmenin beden dilini etkili kullanamaması, sınıfa dışarıdan gelen ses, ortamın loş olması vs …)

25 İletişim Sürecinde Gürültü
Bir iletişim sisteminde en önemli gürültü kaynaktan çok alıcıda meydana gelmektedir. İnsanlar farklı nedenlerle kendilerine ilgi çekici gelmeyen iletişimi yok sayma ve yanlış anımsama eğilimindedirler. Bu durum için üç psikolojik durumdan bahsedilir: 1. Seçici dikkat: Sevdiği ve gereksinim duyduğu konularda iletişime açık olma (Örneğin sınavda soru çıkacak konuları daha yoğun ilgi gösterme) 2. Seçici algılama: Ön yargı ile davranma eğilimi (grupla yapılan öğretimde diğer grup sözcülerinin söylediklerini değil de, kendi desteklediği grup sözcüsünün söylediklerini dikkate almak) 3. Seçici saptırma: verilen iletiyi anlasa bile, bu anlam içerisinden sadece istediklerini hatırlama ve yorumlama eğilimi (sigara ve sağlık seminerinde “Günde 5 sigaradan fazlası zararlıdır” cümlesi …)

26 İletişimi Engelleyen Nedenler
Öğretmen ve öğrencilerin birbirine güvenmemesi İletişime girme amacının taraflar tarafından tam olarak algılanamaması Ortak yaşantı alanlarının yetersiz oluşu Öğretmen ve öğrencilerin birbirlerini sevip sevmemesi, sayıp saymaması Öğretmenin öğrencilerini iyi tanımaması, özelliklerin dikkate almaması Öğretmenin alanında hem bilgi hem de öğretici yönüyle yeterli olmaması ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ VE MATERYAL GELİŞTİRME

27 İletişimi Engelleyen Nedenler
Öğretmenin derse hazırlıksız girmesi Öğrencinin sınıfta bulunma amacının farkında olmaması Öğrencinin sürekli hayal kurarak, kendini bilerek dersin dışında bırakması, Öğretilen konuların gerçek yaşamdaki önemine inanılmaması, Sınıf ortamının fiziksel olarak uygun olmaması, Uygun araç gerecin sağlanamaması, Öğrencinin motivasyonunu düşük olması, ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ VE MATERYAL GELİŞTİRME

28 Teşekkür: Dr. Suat Ünal’a teşekkür ederiz.