ISL314 ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ VE BİLİMSEL YAZIM

... konulu sunumlar: "ISL314 ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ VE BİLİMSEL YAZIM"— Sunum transkripti:

1 ISL314 ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ VE BİLİMSEL YAZIM
3. HAFTA ISL314 ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ VE BİLİMSEL YAZIM Yrd. Doç Dr. Ozan BÜYÜKYILMAZ

2 Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
3. Hafta Bilimsel Araştırma Süreci KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

3 Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
Giriş Bir araştırma birbiri ile ilgili birçok aşamadan oluşur. Bu aşamaların her birinde yapılması gereken işlemler tam ve doğru olarak yapılırsa, ortaya çıkan araştırmanın bilimsel bir değeri olur. Araştırma sürecine uyulmadan yapılacak bir araştırmanın başarı şansı yoktur. KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

4 Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
Araştırma Süreci Konu Seçme Konunun Sınırlarını Belirleme Araştırma Hipotezi Oluşturma Araştırma Yöntemi Taslak Plan Hazırlanması Kaynakların Toplanması Okuma ve Not Alma Raporun Yazılması KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

5 Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
Konunun Seçilmesi (1) Araştırmaya konu seçimiyle başlanır. Üniversite öğrencilerinden istenen araştırmalarda olduğu gibi, konu araştırmacıya verilmiş değil ise, daima bir seçim yapma olanağı bulunacaktır. Aslında konu seçimi tek aşamalı bir işlem değildir. Konunun tam olarak belirlenmesi ve geliştirilmesi tüm araştırma boyunca devam edecek bir süreç oluşturur. Konunun kararlaştırılmasından önce olabildiğince fazla kaynağa başvurmak ve olası konular hakkında belirli bir düşünme sürecinden geçmek gerekir. KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

6 Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
Konunun Seçilmesi (2) Konu seçiminde göz önünde bulundurulması gereken noktalar: İlgi: Araştırmacı üzerinde çalışacağı konuya karşı ilgi duymalıdır. Konu üzerinde uzun süre çalışacağından ilgi yokluğu, yorgunluk ve bıkkınlık yaratarak araştırmanın başarısız olmasına neden olur. Özgünlük (Orjinallik): Araştırma bilinenlerin tekrarı durumunda olmayıp bir yenilik getirmelidir. Bu nedenledir ki bilimsel gelişme bilgi birikiminin sonucudur ve dolayısıyla araştırmanın bilime katkıda bulunabilmesi için bilinmeyenlere çözüm getirici, bilinenleri ise geliştirici nitelikte olmalıdır. KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

7 Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
Konunun Seçilmesi (3) Konu seçiminde göz önünde bulundurulması gereken noktalar: Önem: Seçilecek konu araştırmaya değecek önemde olmalıdır. Ancak önem sübjektif bir kavram olduğundan, konunun önemi için o daldaki yetkili kişilerin görüşlerine başvurulması doğru olur. Genellikle yenilik getiren bilgilerimizi geliştiren, kişi veya toplum refahını yükseltici nitelik taşıyan araştırmalar önemli sayılır. Bilimsel Yeterlik: Araştırmacının bilgisi, eğitimi ve bilimsel kapasitesi konuyu incelemeye uygun olmalıdır. KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

8 Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
Konunun Seçilmesi (4) Konu seçiminde göz önünde bulundurulması gereken noktalar: Birincil ve İkincil Kaynaklar: Araştırma konunun niteliğine ve araştırmacının ilgisine göre olayların doğrudan doğruya gözlenmesine dayanan alan araştırmaları ile yürütülebileceği gibi ki bunlar birincil kaynaklardır, kütüphane/internet araştırmasına dayalı hazır bilgilerden yararlanma yolu ile de (ikincil kaynaklarla) yürütülebilir. Kaynak Bulma: Konuyla ilgili yeteri kadar kaynak bulunabilmelidir. Araştırmacı konu seçiminde bu kaynakları elde edip edemeyeceğini düşünmek durumundadır. KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

9 Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
Konunun Seçilmesi (5) Genel araştırma konusu belirlenirken farklı yöntemler kullanılabilir. Bunlar; Kuram ve uygulamalardan yola çıkarak Güçlü ve zayıf yönleri devreye sokarak Daha önce yapılan tezleri inceleyerek Tartışarak Kaynak incelemesi yaparak KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

10 Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
Konunun Seçilmesi (6) Konu belirlemede süreç kontrolünden yararlanılabilir. Konu hakkında yeterli kaynak var mı? Konu ilginizi çekiyor mu? Bilginiz, eğitiminiz, yetenekleriniz ve olanaklarınız yeterli mi? Finansal kaynaklarınız yeterli mi? Gerekli verileri toplayıp analiz edebilecek misiniz? Araştırmanın hedefi, konusu ve problemi açık ve kesin mi? Konu jüri/hoca/değerlendirmecinin beklentilerini karşılıyor mu? KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

11 Konunun Sınırlarını Belirleme (1)
Konu seçiminde titiz davranmak ana ilkedir. Bununla birlikte üzerinde düşünülen konu çoğunlukla geniş bir araştırma alanı durumundadır. Daha ender görülse de, bazen bunun tam tersi de olabilir ve konunun oldukça dar bir alanına ilgi duyulabilir. Fakat başarılı bir araştırma için konunun sınırlarının çok iyi çizilmiş olması gerekir. Diğer bir ifadeyle konu içinden çıkılamayacak geniş ve araştırmayı anlamsız kılacak dar kapsamlı olmamalıdır. KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

12 Konunun Sınırlarını Belirleme (2)
Yaygın konu daraltma yöntemleri aşağıdaki gibidir: Genel sektör ayrımı (imalat, hizmet gibi) Alt sektör ayrımı (Hizmet:bankacılık, sağlık, turizm gibi) Konunun kapsamı (maliyetler-yiy-iç maliyetleri) Coğrafi alan daraltma (Marmara Bölgesi-Balıkesir Örneği) Zaman daraltma ( Yılları) Yaş (çocuk, genç, orta yaş, yaşlı) Yaşanan yer (Kent merkezi, kırsal alan, kıyı şeridi) Çalışanlar (memur, işçi, emekli, ev hanımı, işsiz, tüccar) KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

13 Konunun Sınırlarını Belirleme (3)
Örnek: Genel araştırma konusu: “Performans değerlemenin verimlilik üzerindeki etkilerinin belirlenmesi” Daraltılmış araştırma konusu: “Yıllık performans değerlemelerinin banka çalışanlarının verimlilikleri üzerindeki etkisi: Ankara örneği” KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

14 Araştırma Hipotezi Oluşturma (1)
Konunun seçilmesi ve sınırlarının belirlenmesiyle birlikte bir hipotez kurulmamışsa araştırmanın nasıl yürütüleceği belli değildir. Okunan kaynaklardaki tüm bilgilerin yapılacak çalışmalara ayrım gözetilmeksizin aktarılması bir ifade etmez. Bu yüzden okuma seçici olmalı ve hangi bilgilerin alınıp, hangilerinin dışarıda bırakılacağının ölçüsü araştırmanın hipotezini oluşturmalıdır. Hipotez, ya bir düz cümle ya da soru cümlesi olarak ifade edilebilir. Her iki durumda da önerinin basit ve anlaşılır olmasına özen gösterilmelidir. KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

15 Araştırma Hipotezi Oluşturma (2)
Araştırma kapsamında oluşturulacak hipotezlerin bazı özellikleri taşımasında fayda bulunmaktadır. Bunlar; Önceden yapılan çalışmaların sonuçları ile uyumlu olmalıdır, Rasyonel (akılcı) olmalıdır, Açık ve anlaşılır olmalıdır, Sınanabilir olmalıdır. KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

16 Araştırma Hipotezi Oluşturma (3)
İfade edilme biçimlerine göre hipotezler, Araştırma hipotezleri, istatistiksel hipotezler olmak üzere ikiye ayrılır. Araştırma Hipotezi: Araştırmacının veri toplayıp bu verileri analiz ettikten sonra, doğrulamayı umduğu ilişkileri ifade etmesidir. Yön belirten ve yön belirtmeyen araştırma hipotezleri olmak üzere ikiye ayrılır. KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

17 Araştırma Hipotezi Oluşturma (4)
Yön belirten araştırma hipotezi: Değişkenler arasındaki ilişki veya farkların yanında, bu ilişki veya farkların yönünü de belirtir. Örnek: 5 yıldızlı otellerde sunulan hizmetin kalitesi 4 yıldızlı otellerde sunulan hizmetin kalitesinden daha yüksektir. Yön belirtmeyen araştırma hipotezi: Sadece değişkenler arasındaki ilişki veya farkın ne olduğunu belirtir. Örnek: 5 yıldızlı otellerde sunulan hizmetin kalitesi ile 4 yıldızlı otellerde sunulan hizmetin kalitesi arasında anlamlı bir fark vardır. KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

18 Araştırma Hipotezi Oluşturma (5)
İstatistiksel Hipotezler (farksızlık-NULL): değişkenler arasında bir ilişki veya fark olmadığını, varsa bile bunun tamamen şans eseri ortaya çıktığını ve gerçek olmadığını varsayar. Bu yaklaşımla bir hipotez; “HO= 5 yıldızlı otellerde sunulan hizmetin kalitesi ile 4 yıldızlı otellerde sunulan hizmetin kalitesi arasında anlamlı bir fark yoktur” biçiminde oluşturulabilir. İstatistiksel hipotezlerin alternatif hipotezi (H1) de olmalı ve bu (HO) ifadesinin tersi olmalıdır. Örnek →H1= 5 yıldızlı otellerde sunulan hizmetin kalitesi ile 4 yıldızlı otellerde sunulan hizmetin kalitesi arasında anlamlı bir fark vardır. KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

19 Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
Araştırma Yöntemi (1) Yöntem, bilimsel araştırmanın bel kemiğidir. Denebilir ki, araştırmanın yarısı doğru konu seçmekse, diğer yarısı doğru ve uygun yöntemin kullanımıdır. Bir araştırmanın bilimselliği, büyük ölçüde onun yöntemiyle ölçülür. KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

20 Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
Araştırma Yöntemi (2) Bir araştırmada konuya ve araştırmayı yapanın ilgisine göre değişik yöntemler kullanılabilir. Örneğin, kütüphane araştırması, anket, gözlem, mülakat, istatistiksel analiz, deney, vb. bu yöntemlerden bazılarıdır. Araştırmacı bir yöntemi ağırlıklı olarak kullanabileceği gibi, çalışmasını birden fazla yönteme de dayandırabilir. Ancak yöntem baştan belirlenmeli, veriler de doğal olarak buna uygun derlenmelidir. Yöntem araştırma metninde de okuyucuya açıkça anlatılmalıdır. KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

21 Taslak Plan Hazırlanması
Sistemli bir araştırma çalışmanın taslak plan hazırlanarak sürdürülmesini gerektirir. İlk okumadan elde edilen bilgiler ve oluşturulan hipotez, taslak planın hazırlanmasını kolaylaştırır. Taslak plan konuyla ilgili bilgi, fikir ve görüşleri tez cümlesi etrafında bir düzene sokmaya ve geliştirmeye yardımcı olur. Taslak plan eldeki bilgilerin düzenlenmesi yanında, aynı zamanda bilinenler arasında yeni ilişkiler kurulmasına, yeni fikirler oluşturulmasına veya değişik yorumlama biçimlerinin keşfedilmesine de katkı sağlar. KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

22 Kaynakların Toplanması
Araştırmacı, konuyu seçip sınırlarını belirlerken, aynı zamanda yoğun biçimde kaynak aramasına girişir. Bulduğu kaynakları da kaydederek bir liste veya bibliyografya oluşturur. Bir araştırmada yararlanılan kaynaklar çok çeşitlidir: Kitaplar, bültenler, makaleler, gazeteler, istatistikler, raporlar, yıllıklar, seminer bildirileri, arşivler, internet belgeleri, sözlü ve sesli kaynaklar vb… Araştırmacı bu aşamada ayrım yapmadan, konuyla ilgili gördüğü tüm kaynakları toplama yoluna gider. KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

23 Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
Okuma ve Not Alma Araştırmacı çalışması ile ilgili elde ettiği bilgileri yazıya geçirerek not etmelidir. Not edilen bilgiler hem daha iyi düzenlenir, hem de daha kolay yorumlanır. Yalnız kitap ve makalelerde okunan bilgiler değil, onların dışındaki kaynaklardan elde edilen bilgiler de not edilir. Örneğin; gözlem, mülakat sonuçları vb… gibi. Hatta araştırmacı hafızasına güvenmeyerek, kendi düşünce ve görüşlerini de notlara geçirme alışkanlığı kazanmalıdır. KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

24 Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
Raporun Yazılması Araştırmacı aldığı notları, topladığı bilgileri analiz ettikten ve bunlara kendi düşüncelerini katarak belli bir sonuca (veya sonuçlara) ulaştıktan sonra, araştırma raporunu yazmaya başlamalıdır. Araştırma metninin yazılmaya başlanması uzun bir sürecin sonucudur. Bir araştırma ancak yazılan taslak metnin birkaç kez düzeltilmesi ve geliştirilmesi ile son şeklini alır. Bu sürecin sonunda ise taslak metin, düzeltilmiş metin ve son metin biçiminde birkaç değişik yazı metni ortaya çıkar. KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

25 Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
Kaynakça Antunışık, Remzi, Coşkun, Recai, Bayraktaroğlu, Serkan ve Yıldırım, Engin (2005) Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri: SPSS Uygulamalı, 4. Baskı, Sakarya Kitabevi, Sakarya. Dinler, Zeynel (2000) Bilimsel Araştırma ve İnternet’e Bağlı Bilgi Merkezleri, 2. Baskı, Ekin Kitapevi, Bursa. Erkuş, Adnan (2009) Davranış Bilimleri için Bilimsel Araştırma Süreci, 2. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara. İslamoğlu, Hamdi ve Alnıaçık, Ümit (2013) Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, 3. Baskı, Beta Basım, İstanbul. Kıncal, Remzi Y. (2010) Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara. Odabaş, Hüseyin, Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri Ders Notları. Seyidoğlu, Halil (2009) Bilimsel Araştırma ve Yazma El Kitabı, 10. Baskı, Güzem Can Yayınları, No: 24, İstanbul. KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

26 Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
Teşekkür Ederim Sağlıklı ve mutlu bir hafta geçirmeniz temennisiyle, iyi çalışmalar dilerim… KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi