Ölçme Değerlendirme Etkinlikleri

... konulu sunumlar: "Ölçme Değerlendirme Etkinlikleri"— Sunum transkripti:

1 Ölçme Değerlendirme Etkinlikleri
Beceriler ve İlgili Ölçme Değerlendirme Etkinlikleri Doç. Dr. Ömer Faruk KESER

2 Son yıllardaki bilimsel ve teknolojik değişim ve gelişmeler, toplumun bireylerden beklediği nitelik, bilgi ve becerilerin farklılaşmasına sebep olmuştur. Bu bakımdan eğitim öğretim etkinliklerinin en temel amaçlarından birisi öğrencilerin mevcut becerilerinin farkına varmasını sağlamaktır. Aynı zamanda öğretim programlarıyla temel bilgilerin yanı sıra eleştirel düşünme, yorum yapma, takım çalışması, problem çözme, öz yönetim, bağımsız çalışma, araştırma yapma, empati kurma, analitik düşünme vb. bilgi, beceri, yetenek ve tutumların öğrencilere kazandırılması bir gereklilik olmuştur. Öğretim programlarındaki değişimler, bu tür bilgi ve becerilerin kazanılıp kazanılmadığının ve ne oranda kazanıldığının değerlendirilmesinde geleneksel ölçme ve değerlendirme araçlarının yanı sıra, öğrencilerin bu tür kazanımlara sahip olup olmadıklarına ilişkin doğrudan gözlem yapma imkânı sağlayan performansa dayalı ölçme ve değerlendirme yaklaşımlarının kullanılmasını gerektirmektedir.

3 MEB programlarında; ölçme araçlarının, öğrencilerin kazanım ve becerileri ne kadar edindiklerini görmeye yarayan bir araç olarak kullanılması gerektiği vurgulanmaktadır. Bilginin ölçülmesi ve değerlendirilmesinde yaşanan sorunlar dikkate alındığında beceriler açısından bu işlem nasıl gerçekleştirilmelidir? Ölçme ve değerlendirme yoluyla öğrencilerin öğrenme süreçleri izlenmeli ve bu süreç değerlendirilerek gerektiğinde kullanılan sınıf etkinlikleri zenginleştirilmelidir. Öğretmen, öğrencilerin karşılaştıkları eksiklikleri belirlemeli; onları öncelikle mevcut becerileriyle yüzleştirmeli ve program doğrultusunda gerekli becerileri geliştirmeye özendirmelidir.

4 Performansa dayalı değerlendirmelerde, öğrencinin sahip olduğu bilgi, beceri, yetenek ve tutumları gerçek yaşamdakine benzer bir durumda ya da ortamda kullanıp kullanamayacağının tespit edilmesi ve gelişimi hakkında öğrenciye geri bildirim verilmesi esastır. Örneğin, bir öğrencinin tarihi araştırma süreçlerine ilişkin çoktan seçmeli bir testte başarılı olması; kendisinden tarihle ilgili bir konuda araştırma yapması istendiğinde de başarılı olacağı ya da bildiği varsayılan bu süreçleri doğru bir şekilde kullanabileceği anlamına gelmemektedir. O halde beceriler nasıl kazandırılır ve ölçülür? Öğrencinin herhangi bir konuda araştırma yapıp yapamayacağını doğrudan gözlemleyebilmenin en etkili yolu öğrenciye araştırma yaptırmaktır. Bu durum hem öğrenciye, hem de öğretmene ilgili becerinin varlığı ve gelişme düzeyi hakkında bilgi sağlayacaktır.

5 Bu süreçte beceri kazandırmayı hedefleyen öğretim programlarında aşağıdaki etkinlikler önerilmektedir; Bunun için öğretmen, birkaç aracı birlikte kullanarak ölçme ve değerlendirme yapabilir. Tartışma, yazma, okuma, performans gösterme veya performans ödevleri ve sunular öğrenci hakkında bilgi edinmenin yollarındandır. Ancak bunlardan hiçbiri tek başına yeterli olmayabilir. Programlar, bireysel farklılıkları dikkate alan öğrenci merkezli öğretme ve öğrenme stratejilerini benimsemiş olduğundan, ölçme ve değerlendirmede de öğrencilerin bilgi, beceri ve tutumlarını sergilemeleri için çoklu değerlendirme etkinlikleri gerekebilmektedir.

6 Programda eğitim–öğretim sürecini destekleyici nitelikte çeşitli değerlendirme araç ve yöntemleri önerilmiştir. Öğretmenler bunları ya da bunlardan esinlenerek ünitelerdeki kazanımlara uygun olarak hazırlayacakları ölçme ve değerlendirme yöntemlerini kullanabilirler. Ancak öğretmenlerimiz için bu süreçteki en önemli ve öncelikli adım; İlgili öğretim programındaki becerilerin neler olduğunu, Bu becerilerin nasıl ölçüleceğini ve Nasıl kazandırılacağını bilmektir.

7 Bazı Programlarda Yer Alan Beceri Örnekleri 1. DİL VE ANLATIM
Lise Dil ve Anlatım dersinin hedeflediği beceriler: (Bu beceriler programda tablo halinde verilmiştir.) Eleştirel Düşünme Becerisi Özgün Düşünme Becerisi İletişim Becerisi Araştırma Becerisi Problem Çözme Becerisi Bilgi Teknolojilerini Kullanma Becerisi Türkçeyi Doğru, Etkili ve Güzel Kullanma Becerisi

8 1. Eleştirel Düşünme Becerisi:
Bu beceri sorgulayıcı bir yaklaşımla konulara bakmayı, yorumlamayı ve konular hakkında karar vermeyi kapsar. Bu üst becerinin sebep-sonuç ilişkilerini bulma, ayrıntılarda benzerlik ve farklılıkları yakalama, çeşitli ölçütleri kullanarak sıralama, verilen bilgilerin kabul edilebilirliğini ve geçerliliğini belirleme, çözümleme, değerlendirme, anlamlandırma, çıkarımda bulunma gibi alt becerileri vardır. Bu beceriler tablo hâlinde verilmiştir. Kelimede, cümlede, paragrafta ve metinde anlam üzerinde durulurken bu beceri geliştirilmelidir. Ayrıca metinleri anlama, özelliklerini belirleme ve yeni metinler oluşturmada söz konusu beceriden yararlanılmalıdır.

9 1.ELEŞTİREL DÜŞÜNME BECERİSİ

10 2. Özgün Düşünme Becerisi:
Bu beceriden bir temel fikri değiştirme, geliştirme, benzerleriyle birleştirme, yeniden farklı ortamlarda kullanma veya yeni ve farklı bilgiler üretme etkinliklerinden de yararlanılmalıdır. Ayrıntılı fikirler geliştirme ve zenginleştirme, sorunlara benzersiz ve kendine özgü çözümler bulma, fikirler ortaya çıkarma, bir fikre çok farklı açılardan bakma, bütünsel bakma gibi alt becerileri bu üst beceri çerçevesinde düşünülmelidir. Metinleri tema bakımından incelerken, metinleri yorumlarken veya bir tema üzerinde yazı yazarken bu beceriden yararlanılması istenmektedir.

11 2.ÖZGÜN DÜŞÜNME BECERİSİ

12 3. İletişim Becerisi: İletişim esnasında gerçekleşen etkinlikleri ve iletişime katılan ögeler arasındaki ilişkileri kapsar. Bulunduğu ortama uygun olarak kullanılması gereken konuşma biçimini belirleme, uygun hitap şeklini seçme, vücut dilini gerektiği yerde ve gerektiği ölçüde kullanma, aktif olarak dinleme, söz hakkı verme, söz hakkı alma, grupta etkileşim içerisinde olma, etkin ve hızlı bir şekilde okuma, okuduğunu anlama ve eleştirme, yazarken ve konuşurken hedef kitleyi dikkate alma alışkanlığı kazanma, kendisinin ve başkalarının yazdıklarını eleştirme gibi alt beceriler de bu başlık altında kazandırılır. Bu beceriler tablo hâlinde verilmiştir. İletişim becerisi her türlü sözlü ve yazılı etkinlikte yararlanılan beceriler kümesidir.

13 3.İLETİŞİM BECERİSİ

14 4. Araştırma Becerisi: Bu beceride doğru ve anlamlı sorular sorarak problemi fark etme ve kavrama, problemi çözmek amacıyla neyi ve nasıl yapması gerektiğini araştırma; yapılacakları plânlama, sonuçları tahmin etme, çıkabilecek sorunları göz önüne alma, sonucu test etme ve fikirleri geliştirme söz konusudur. Tahminde bulunma, kanıt toplama ile ilgili etkinlikleri belirleme, araştırmayı planlama; araç gereç kullanma, sonuçları sunma ve benzeri alt beceriler bu başlık altında ele alınır. Bu beceriler tablo hâlinde verilmiştir. Araştırma-sorgulama becerisi, bir metni anlama, yorumlama ve değerlendirmede kullanılan becerilerdendir.

15 4.ARAŞTIRMA BECERİSİ

16 5. Problem Çözme Becerisi:
Bu beceri, problemi anlamak, onu çözmek için uygun planı bulmak ve bu planı uygulama anında gerekirse değiştirmek, çözüm aşamasında elde edilen veri ve bilgileri değerlendirmek, çözümün anlam ve değerini ortaya koymak ve yeni problemleri fark etme gibi alt becerileri kapsar. Bu beceriler tablo hâlinde verilmiştir. Ortaya konan bir problemi çözüp yazılı ve sözlü olarak ifade etmede bu beceri kümesinden yararlanılabilir.

17 5.PROBLEM ÇÖZME BECERİSİ

18 6. Bilgi Teknolojilerini Kullanma Becerisi:
Bilgi teknolojilerinin imkânlarını yerinde ve planlı kullanma, kaynaklardan bilgiye ulaşma, taranan bilgilerin işe yararlılığını sezme ve ayırma, değerlendirme, onları yeni alanlarda kullanma gibi alt becerileri kapsar.

19 6.BİLGİ TEKNOLOJİLERİNİ KULLANMA BECERİSİ

20 7. Türkçeyi Doğru, Etkili ve Güzel Kullanma Becerisi:
Bu beceri, dili etkili kullanmayı kapsar. Okuduğunu, dinlediğini, gördüğünü, doğru, tam ve hızlı olarak anlayabilme; duygu, düşünce, hayal ve isteklerini açık ve anlaşılır bir şekilde eksiksiz ifade edebilme; Türkçenin kurallarına uygun cümleler kurma; her türlü hâli, görünüşü duyguyu ve düşünceyi farklı düzeylerde ifade edebilecek söze ve söyleyiş becerisine sahip olma; güzel sanatlara has bir duyarlılıkla dili kullanabilme gibi alt beceriler bu başlık altında bir araya getirilir. Bu beceriler tablo hâlinde verilmiştir. Bu becerilere ulaşıp ulaşılmadığı çeşitli testlerle belirlenmelidir. Sınavlarda bu becerilerin dengeli şekilde dağıtılmasına özen gösterilmelidir. Bu amaca yönelik olarak test belirtke tablosu yapılabilir.

21 7.TÜRKÇEYİ DOĞRU VE ETKİLİ VE GÜZEL KULLANMA BECERİSİ

22 Bazı Programlardan Beceri Örnekleri 2. MATEMATİK
Lise matematik programının geliştirmeyi hedeflediği beceriler; Matematiksel Model Kurabilme, Matematiksel Düşünme, Problem Çözme, İletişim Kurma, İlişkilendirme ve Akıl Yürütme

23 1. Matematiksel Model Kurabilme Becerisi
Matematiksel düşünme yollarını kullanarak gerçek hayat problemlerinin çözümüne ulaşacak matematiksel modeller kurabilme. Gerçek hayat problemlerini matematiksel olarak ifade edilebilme (sistematik bilgi biçimine taşıma) ve problemlerin çözümünde matematiksel modelleri kullanabilme. Matematiksel modelleri, bilgisayar destekli matematik öğrenme sürecinde, interaktif olarak kullandırılabilmelidir. Matematiksel bilgi ve becerilerini gerçek hayat problemlerine uygulayabilme.

24 2. Matematiksel Düşünme Becerisi
Matematikte keşfetme, mantıksal ilişkileri bulma ve matematiksel terimlerle ifade etme süreci, matematiksel düşünmenin temelini oluşturur. Öğretimin her kademesinde öğrencilerde, keşfetme sürecinin geliştirilmesi, matematik derslerinin önemli hedefleri arasında yer almalıdır. Bu sürecin geliştirilmesi için gayret gösterilmelidir. Keşfetme sürecinde sezgiden ve tahminden yararlanmanın yolları geliştirilmelidir. Matematikte işlem ve kavramlar arasındaki ilişkilerin öğrenciler tarafından sezilmesi ve görülmesi; problemlerin, öğrenciler tarafından görüş ve seziş yoluyla çözülmesi, problemlerin çözümünde, düşünme yolunun geliştirilmesi, matematik öğretiminde, matematiğin doğası gereği göz önüne alınacak en önemli yaklaşımlar arasında yer almalıdır. Öğrencilerde; keşfetme sürecinin geliştirilmesi, onların her birini birer matematikçi olarak yetiştirmek değil, aksine öğrencilere matematiğin doğasını ve sistematik bilgiyi kavramalarına rehberlik yapılması gerekir. Öğrenme-öğretme sürecinde hazır matematiksel kuralların verilip ezberletilmesi yerine, onları kendilerini bulmalarını sağlayacak bir öğretim yöntemine başvurulması matematiksel düşünme becerisini geliştirir.

25 3. Problem Çözme Becerisi
Problem çözme, matematik derslerinin ve matematik etkinliklerinin ayrılmaz bir parçası olmalıdır. Problem; çözümü önceden bilinen alıştırma ve soru olarak algılanmamalıdır. Matematiğe ait bir durumun problem olabilmesi için çözüme ulaşma yolunun açık olmaması ve öğrencinin mevcut bilgileri ile akıl yürütme becerilerini kullanmasını gerektirmelidir. Problem çözmeye algoritmik ve kural temelli yaklaşılmamalıdır. Problem çözme, başlı başına konu değil, bir süreçtir. Bu süreç, bütün matematik programına kaynaştırılarak problem çözme becerilerinin öğrenilmesi ve kullanılması hedeflenmiştir. Problem çözme, kapsamlı ve zengin bir şekilde ele alınmalıdır. Bu şekilde öğrencilerin problem çözme ile ilgili düşüncelerini akranlarıyla ve öğretmenleriyle rahatlıkla değişik şekillerde ifade edebileceği ve problemleri farklı yollardan çözebileceği sınıf atmosferi oluşturulmalıdır. Ayrıca öğrenciler, sınıflarında problem çözme sürecine ve farklı çözüm yollarına değer vermeyi de öğrenmelidirler. Matematik derslerinde seçilen problemler, çocuğun günlük hayatıyla ve okulda yaptığı etkinliklerle yakından ilgili olmalıdır. Öğrencilerin, matematiği bu tür problemleri çözerek öğrenmeleri durumunda, hem kazandıkları matematikle ilgili bilgileri daha anlamlı olacak hem de bu bilgileri farklı durumlara uygulamaları kolaylaşacaktır.

26 3. Problem Çözme Becerisi
Problem çözme sürecinde, problemin cevabından çok çözüm yoluna önem verilmelidir. Öğrencinin problemi nasıl çözdüğü, problemdeki hangi bilgilerin bu çözüme katkıda bulunduğu, problemi nasıl temsil ettiği (tablo, şekil, somut nesne, vb.), seçtiği stratejinin ve temsil biçiminin çözümü nasıl kolaylaştırdığı üzerinde durulmalıdır. Problem çözme yolları öğrenciye doğrudan verilmemeli, öğrencilerin kendi çözüm yollarını oluşturmaları için uygun ortam sağlanmalıdır. Sınıf içi tartışmalarla, en iyi ve en kolay çözüm yollarına birlikte karar verilmelidir. Ayrıca, öğrencilerin benzer problemler oluşturmalarına fırsat tanınmalıdır. Öğrenciler, problem çözme sürecinde başarı kazandıkça, kendi çözüm yollarına değer verildiğini hissettikçe, kendilerinin de matematiği başarabileceklerine ilişkin güvenleri artar. Böylece öğrenciler, problem çözerken daha sabırlı ve yaratıcı bir tutum içine girerler. Matematiği kullanarak iletişim kurmayı öğrenirler ve üst düzey düşünme becerilerini geliştirirler. Problem çözme becerisi kazandırılırken öğrencilerde, aşağıdaki becerilerin de geliştirilmesi hedeflenmiştir: Problem çözmeyi, matematiksel kavramları irdelemek ve anlamak için kullanabilme, Matematiksel ve günlük hayat durumlarını kullanarak problem kurabilme, Değişik problemleri çözebilmek için farklı problem çözme stratejileri kullanabilme, Deneme- yanılma, Şekil, tablo, vb. model kullanma, Sistematik bir liste oluşturma, Geriye doğru çalışma, Tahmin ve kontrol etme, Varsayımları kullanma, Problemi başka bir biçimde tekrar ifade etme, Problemi basitleştirme, Problemin bir bölümünü çözme, Çözümlerin probleme uygunluğunu ve akla yatkınlığını kontrol edebilme ve yorumlayabilme, Matematiği anlamlı bir şekilde kullanmak için öz güven geliştirebilme.

27 4. İletişim Kurma Becerisi
Matematik, aralarında anlamlı ilişkiler bulunan kendine özgü sembolleri ve terminolojisi olan bir dildir. Eğer öğrencilerin matematik dilini doğru ve etkili bir şekilde kullanabilmesi hedefleniyorsa, bu dil öğrenci için anlamlı olmalıdır. İletişim, öğrencilerin sezgiye dayalı bilgilerle soyut matematik dili ve sembolleri arasında köprü kurmada önemli bir rol oynar. Aynı zamanda iletişim, matematiksel düşüncelerin fiziksel, resim, grafik, sembolik, sözel ve zihinsel temsilleri arasında önemli bağlar kurmasında anahtar rol oynar. Öğrenciler, bir temsil biçiminin birden fazla durumu gösterdiğini anladığı zaman, matematiğin gücünü takdir etmeye başlar. Ayrıca, bir problemi temsil etmenin bazı yollarının diğerlerinden daha kolay ve etkili olduğunu gördüğünde matematiğin yararlarını ve esnekliğini takdir eder. Böylece öğrenciler, matematikte bir problemi çözmenin ve temsil etmenin birden fazla yolu olduğunun farkına varır.

28 4. İletişim Kurma Becerisi (devam)
Öğrencilerin matematiğe dayalı iletişim becerilerini geliştirmesi için, sınıf ortamında düşüncelerini akranlarıyla rahatça paylaşabilmeleri gerekir. İletişim becerisini geliştirmenin bir diğer yolu ise matematik hakkında yazı yazmaktır. Bir problemin nasıl çözüldüğünü ve bir kuralın ne anlama geldiğini açıklamak amacıyla öğrencilere, yazılar yazdırılabilir. Matematik hakkında konuşmak ve yazmak iletişim becerisini geliştirirken öğrencilerin matematiksel kavramları daha iyi anlamalarına da yardımcı olur. Bu nedenle öğretmenin sınıfta öğrencilerin düşüncelerini açıklayabileceği, tartışabileceği ve düşüncelerini yazı ile anlatabileceği ortamları sağlaması şarttır. Öğretmen, öğrencilerin daha iyi iletişim kurabilmesi için uygun sorgulamalarda bulunmalıdır.

29 4. İletişim Kurma Becerisi (devam)
İletişim becerisinin kazanılabilmesi için öğrencilerde aşağıdaki becerilerin geliştirilmesi hedeflenmiştir: Somut model, şekil, resim, grafik, tablo gibi temsil biçimlerini kullanarak matematiksel düşünceleri ifade edebilme, Matematik ve problemler hakkındaki düşüncelerini açık bir şekilde sözlü ve yazılı ifade edebilme, Günlük dili, matematiğe ait dil ve sembollerle ilişkilendirebilme, Matematik hakkında konuşma, yazma, tartışma ve okumanın önemini fark edebilme.

30 5. Akıl Yürütme Becerisi Matematik eğitiminin bir önemli amacı da öğrencilere kendilerinin de matematiksel düşünce üretebileceklerine, kendi başarı ve başarısızlıkları üzerinde kontrol sahibi olduklarına inanmalarını sağlamaktır. Bu inançla, öğrenciler akıl yürütmede ve düşüncelerini savunmada öz güvenlerini geliştirebilirler. Böylece öğrenciler, matematik öğrenmenin kural ve formülleri ezberlemekten ibaret olmadığını, matematiğin keyifli, anlamlı ve mantıklı bir uğraş olduğunu görürler. Matematiğe dayalı akıl yürütmenin değer verildiği ortamlarda, problem çözme ve iletişim becerileri de gelişir. Matematik derslerinde, öğrenci ve öğretmenin ifadeleri, sınıftaki öğrencilerin eleştirisine, sorgulamasına ve değerlendirmesine açık olmalıdır. Bunun sağlanabilmesi için karşılıklı saygının hâkim olduğu sınıf ortamlarının oluşturulması şarttır. Öğrencilere, matematikte akıl yürütebilme, düşüncelerini açıklayabilme ve savunabilmenin öneminin hissettirilmesi gerekmektedir. Bu amaçla bir problemin çözümü kadar nasıl çözüldüğünün de önemi vurgulanmalıdır.

31 5. Akıl Yürütme Becerisi (devam)
Akıl yürütme becerisinin kazanılabilmesi için öğrencilerde aşağıdaki becerilerin geliştirilmesi hedeflenmiştir: Mantığa dayalı çıkarımlarda bulunabilme, Kendi düşüncelerini açıklarken, matematiksel modelleri, kuralları ve ilişkileri kullanabilme, Probleme ilişkin çözüm yollarını ve cevaplarını savunabilme, Bir matematiksel durumu analiz ederken ilişkileri kullanabilme, Matematiğin mantıklı ve anlamlı bir alan olduğuna inanabilme, Tahminde bulunabilme.

32 6. İlişkilendirme Becerisi
Öğrencilerin matematiğin yararlarını anlayabilmeleri için matematiksel kavram ve becerilerin hem birbirleriyle hem de okul içi ve okul dışı yaşantıları ile ilişkilendirilmesi gereklidir. Matematiksel kavramların geliştirilmesi bir ders saati ile sınırlı kalamaz, süreç içinde gerçekleşir. Matematiksel kavramlar arasındaki ilişkilerin araştırılması, tartışılması ve genelleştirilmesi de aynı süreç içerisinde ele alınmalıdır. Sınıfta ele alınan bir konunun, matematiğin diğer alanlarıyla ilişkisi araştırılmalıdır. Öğrencilerden, kavram ve kurallar arasında karşılaştırmalar yapmaları istenmeli, somut ve soyut temsil biçimleri arasında ilişkilendirme yapabilecekleri problemler çözdürülmelidir.

33 6. İlişkilendirme Becerisi (devam)
İlişkilendirme becerisinin kazanılabilmesi için öğrencilerde aşağıdaki becerilerin geliştirilmesi hedeflenmiştir: Kavramsal ve işlemsel bilgiyi ilişkilendirebilme, Matematiksel kavram ve kuralları çoklu temsil biçimleri ile gösterebilme ve bu temsil biçimleri arasında ilişki kurabilme, Öğrenme alanları arasında ilişki kurabilme, Matematiği diğer derslerde ve günlük hayatında kullanabilme.

34 Duyuşsal Özellikler Lise matematik programı, öğrencilerin olumlu duyuşsal gelişimini de dikkate almıştır. Matematiksel kavram ve beceriler geliştirilirken, öğrencilerin duyuşsal gelişimi de göz önünde bulundurulmalıdır. Tutum, öz güven, matematikte kendine yetme becerisi ve matematik kaygısı duyuşsal boyutu içermektedir. Bu boyutla aşağıdakiler hedeflenmektedir: Matematikle uğraşmaktan zevk alma, Matematiğin gücünü ve güzelliğini takdir etme, Matematikte öz güven duyma, Bir problemi çözerken sabırlı olma, Matematiği öğrenebileceğine inanma, Matematikteki başarılarını ve matematikle ilgili duygu ve düşüncelerini olumsuz yönde etkileyecek kadar kaygıya sahip olmama,

35 Duyuşsal Özellikler (hedefler devam)
Matematikle ilgili konuları tartışma, Matematik öğrenmek isteyen kişilere yardımcı olma, Gerçek hayatta matematiğin öneminin farkında olma, Matematik dersinde istenenleri yerine getirme, Matematik dersinde yapılması gerekenler dışında da çalışmalar yapma, Matematik kültürünü hayatına uygulama, Matematikle ilgili çalışmalarda yer alma, Matematiğin bilimsel ve teknolojik gelişmeye katkıda bulunduğunu düşünme, Matematiğin kişinin yaratıcılığını ve estetik anlayışını geliştirdiğine inanma, Matematiğin, mantıksal kararlar vermeye katkıda bulunduğuna inanma, Matematiğin, zihinsel gelişime olumlu etkisi olduğunu düşünme.

36 3. Öz Düzenleme Yeterlikleri
Lise matematik programında, öğrencilerin öz düzenlemeyle ilgili özelliklerinin gelişimi önemli bir yer tutmaktadır. Öz düzenlemede, gerekli yeterliğe sahip olunması için aşağıdakiler hedeflenmiştir: Matematikle ilgili konularda kendini motive etme, Matematik dersi için hedefler belirleyerek bunlara ulaşmak için kendini yönlendirme, Matematik dersinde istenenleri zamanında ve düzenli olarak yapma, Matematikle ilgili çalışmalarda kendi kendini sorgulama, Matematik dersinde ihtiyacı olduğunda ailesinden, arkadaşlarından ve öğretmeninden yardım isteme, Matematik dersine verimli bir şekilde çalışma, Matematik sınavlarında heyecanlı ve panik hâlde olmama, Matematik dersinde bireyler arası ilişkilerde saygının, değer vermenin, onurun, hoşgörünün, yardımlaşmanın, paylaşmanın, dürüstlüğün ve sevginin önemini bilme ve uygulama, Matematik dersinde yapılan çalışmalarda temiz ve düzenli olma,

37 3. Psikomotor Beceriler Lise matematik programında öğrencilerin psikomotor yeteneklerinin gelişimine önem verilmelidir. Bunun gerçekleşebilmesi için aşağıdaki uygulamaların olması hedeflenmiştir: Kavram ve kavramsal yapıların modellenmesinde öğretim araç ve gereçlerini etkin kullanma, Hesap makinesini ve bilgisayar yazılımlarını etkin kullanma.

38 2013 LİSE MATEMATİK ÖĞRETİM PROGRAMINDA BECERİLER

39 Bazı Programlardan Beceri Örnekleri 3. Tarih
Beceriler Tarih Dersi Öğretim Programı, içerdiği kazanımlarla temel ve tarihsel düşünme becerilerinin geliştirilmesini hedeflemektedir. Program ile ulaşılması beklenen temel beceriler ; Türkçeyi doğru, etkili ve güzel kullanma, eleştirel düşünme, özgün düşünme, iletişim kurma, araştırma-sorgulama, sorun çözme, bilgi teknolojilerini kullanma, girişimcilik, gözlem yapma, değişim ve sürekliliği algılama, mekânı algılama, sosyal katılım şeklinde ifade edilebilir.

40 Tarihsel Düşünme Becerileri
Tarih Dersi Öğretim Programı’nda yer alan tarihsel düşünme becerileri de şunlardır: Kronolojik düşünme Tarihsel kavrama Tarihsel analiz ve yorum Tarihsel sorun analizi ve karar verme Tarihsel sorgulamaya dayalı araştırma

41 Kronolojik Düşünme Becerileri
Bu süreçte öğrenciler; Geçmiş, bugün ve gelecek arasında ayrım yapar. Bir tarihsel metindeki zaman akışını (başı, ortası ve sonu) belirler. Belirli bir zaman akışına göre tarihsel bir metin oluşturur. Takvim zamanını günler, haftalar, aylar, yıllar, yüzyıllar, binyıllar olarak ölçer. Takvim çeşitleri ve bunlara ait temel kavramlar (MÖ, MS, yüzyıl vb.) üzerinden zamanı hesaplamalar ve diğer takvim sistemlerine (hicri ve rumi takvimi miladi takvime vb.) dönüştürür. Tarih şeritlerinde sunulan bilgileri yorumlar. Tarihsel süreklilik ve değişimi açıklamak amacıyla bir tarihsel akış şeması oluşturur. Tarihi, dönemlere ayırmaya yönelik yaklaşımları karşılaştırır ve farklı yaklaşımlar önerir.

42 2. Tarihsel Kavrama Becerileri
Tarihsel metnin yanıtlamaya çalıştığı temel soruyu bulmak. Tarihsel metin yazarının amacı, yaklaşımı ve bakış açısını tanımlamak. Tarihsel açıklama ve analizleri anlamlı bir şekilde okumak. Bu süreçte öğrenciler; Tarihsel belge veya metnin yazarını ve kaynağını belirtir. Bir tarihsel metnin gerçek anlamını (Tarihsel bir olayın nerede olduğunu, olayda kimlerin yer aldığını, bu olayın sebep ve sonuçlarını) kavrar. Bir tarihsel metinde yazarın cevaplamaya çalıştığı temel soruları belirler. Tarihsel metnin inşa edildiği bakış açısını ortaya koyar. Tarihsel olgu ve görüşleri ayırt eder. Bunu yaparken ikisi arasındaki ilişkiyi dikkate alır. Tarihçinin üzerinde çalıştığı olguları seçtiğini ve bu seçimin tarihçinin görüşünü yansıttığını fark eder.

43 2. Tarihsel Kavrama Becerileri
Bu süreçte öğrenciler; Tarihsel metinleri hayal gücünü kullanarak okuyabilir. Tarihsel metnin; birey veya toplumların amaçları, eğilimleri, değer yargıları, fikirleri, genel görünümleri, umutları, korkuları, güçlü ve zayıf yanları konusunda neleri ortaya çıkardığını göz önünde bulundurur. Farklı tarihsel yaklaşımları değerlendirir. Geçmişe ait buluntuları, belgeleri, mektupları, günlükleri, sanat eserlerini ve edebi ürünleri inceler. Geçmişi tarihsel empati kurarak yorumlar. Tarihsel olayların meydana geldiği coğrafi alanlar hakkında bilgi edinirken veya mevcut bilgilerini geliştirirken tarihsel haritalardaki bilgiyi kullanır. Grafiklerde, tablolarda, şemalarda ve diyagramlarda sunulan metne yardımcı veriler üzerinde çalışırken görsel ve sayısal verileri kullanır. Görsel (fotoğraflar, temsili resimler, eğitsel karikatürler ve mimari çizimler vb.) ve edebi ürünler (roman, şiir ve oyunlar vb.) ile müzik (halk müziği, popüler ve klasik müzik) eserlerini kullanır.

44 3. Tarihsel Analiz ve Yorum Becerileri
Bu süreçte öğrenciler; Benzerlik ve farklılıkları belirleyerek, farklı düşünce, değer, tarihî şahsiyet, davranış ve kurumları karşılaştırır. Geçmişte yaşamış insanların farklı güdülerini, inançlarını, çıkarlarını, umutlarını ve korkularını belirterek bu insanların farklı bakış açılarını göz önünde bulundurur. Neden sonuç ilişkilerinin birçok boyutunu (bireyin ve tarihî şahsiyetlerin önemi, ekonomik ve nesnel koşulların önemi, düşüncelerin, insan çıkarlarının ve inançların etkisi, şansın ve tesadüfün rolü) göz önüne alarak bu ilişkiyi analiz eder. Mekan ve zaman sınırlarını aşan uzun vadeli ve büyük çaptaki gelişmeler de dahil süregelen sorunları belirlemek amacıyla çağlar ve bölgeler arasında karşılaştırmalar yapar. Tarihsel kanıt temelli ve bilgiye dayalı hipotezlerle desteklenmeden öne sürülen görüşleri ayırt eder. Birbiriyle ihtilaflı tarihsel metinleri karşılaştırır.

45 3. Tarihsel Analiz ve Yorum Becerileri
Bu süreçte öğrenciler; Tarihsel olasılık örneklerini ve değişik seçeneklerin nasıl farklı sonuçlara yol açabileceğini göstererek tarihte kaçınılmazlığın olduğuna ilişkin iddiaları şüphe ile karşılar. Tarihsel olaylar hakkındaki yorumların geçici olduğunu, yeni bilgiler keşfedildikçe ve yeni yorumlar yapıldıkça değişebileceğini kavrar. Tarihçilerin geçmiş hakkında farklı yorumları olduğundan ve tarihçiler arasındaki temel tartışmalardan haberdar olur. Geçmişte alınan kararların sağladığı fırsatları ve yol açtığı sınırlılıkları göz önüne alarak geçmişin etkileri hakkında hipotezler üretir.

46 Tarihsel Sorun Analizi ve Karar Verme Becerileri
Bu süreçte öğrenciler; Geçmişteki konu ve sorunları tanımlar, bu konu veya sorunla ilgili insanların çıkarlarını, değer ve bakış açılarını analiz eder. Güncel sorunların ortaya çıkmasına yol açan önceki durumlara ve mevcut faktörlere ilişkin kanıtları düzenler. Güncel bir sorunun tarihsel arka planını belirler. İlgili tarihsel olayları belirler ve güncel sorunlarla ilgisi olanları olmayanlardan ayırt eder. Alternatif tarihsel oluş süreçlerini değerlendirir. Bir tarihsel sorunu çözmeye yönelik hareket planı hazırlar: Problemi tanımlar, problemi ortaya çıkaran faktörleri analiz eder, iyi incelenmiş tercihler arasından inandırıcı bir çözüm önerir. Tarihsel bir kararın uygulanmasını değerlendirir.

47 5. Tarihsel Sorgulamaya Dayalı Araştırma Becerileri
Bu süreçte öğrenciler; Tarihsel dokümanlar, tanıkların anlatıları, mektuplar, günlükler, buluntular, fotoğraflar, tarihi mekânlar, sanat eseri ve mimari eserlerden hareketle tarihsel sorular sorar. Kütüphane ve müze koleksiyonları, tarihi mekânlar, tarihi fotoğraflar, gazeteler, günlükler, dergiler, belgesel filmler, tanık anlatıları, nüfus sayım sonuçları, vergi kayıtları, istatistiksel derlemeler ve ekonomik göstergeler gibi çok değişik kaynaklardan tarihsel veri elde eder. Tarihsel verinin ait olduğu toplumsal, siyasal ve ekonomik bağlamı açıklayarak bu verileri sorgulama, geçerliğini, güvenirliğini, yeterliğini, gerçekliğini, iç tutarlığını ve bütünlüğünü değerlendirir. Olguların göz ardı edilmesi veya icat edilmesi yoluyla önyargı, çarpıtma ve propaganda amacı taşıyıp taşımadığını inceler.

48 5. Tarihsel Sorgulamaya Dayalı Araştırma Becerileri
Bu süreçte öğrenciler; Eldeki kayıtlardaki boşlukları belirleyip, zaman ve mekâna ait bilgi ve bakış açılarını düzenleyerek sağlam bir tarih yorumu yapar. Ailenin büyüklüğü ve kurulmasındaki değişimler, göç şekilleri, refah dağılımı ve ekonomik değişimler gibi konuların açıklanmasında sayısal analizleri kullanır. Yüzeysel görüşler yerine sağlam bir muhakemeye dayalı iddialar ortaya koyarken yorumlarını tarihsel kanıtlarla destekler.

49 2013 ORTAÖĞRETİM KİMYA ÖĞRETİM PROGRAMINDA BECERİLER

50

51 2013 ORTAÖĞRETİM FİZİK ÖĞRETİM PROGRAMINDA BECERİLER

52 Lise Fizik Öğretim Programında Yer Alan Beceri ve Bilgi Kazanımları

53 Fizik Öğretim Programının Katmanları

54 Beceri Katmanı (114) Problem Çözme Becerileri: PÇB (23)
Fizik-Teknoloji-Toplum-Çevre:FTTÇ (40) Bilişim ve İletişim Becerileri: BİB (23) Tutum ve Değerler:TD (28)

55 Beceri Katmanı Problem Çözme Becerileri: PÇB
Özgün, eleştirel, analitik ve uzamsal düşünme becerileri, veri işleme ve sayısal iletişim becerileri ve üst düzey düşünme becerileri bu başlık altında toplanmıştır. Araştırılacak bir problem belirler ve bu problemi çözmek için plan yapar (7). Belirlediği problemin çözümü için deney yapar ve veri toplar(7). Problemin çözümü için elde ettiği verileri işler ve yorumlar(9).

56 Beceri Katmanı Fizik-Teknoloji-Toplum-Çevre:FTTÇ
Bu beceriler, fizik ve toplum, teknoloji ve çevre arasındaki ilişkileri anlama, yorumlama ve geliştirmeyi sağlayan kazanımları içermektedir. Fizik ve teknolojinin doğasını anlar(16). Fizik ve teknolojinin birbirini nasıl etkilediğini analiz eder(6). Fizik ve teknolojinin birey, toplum ve çevre ile etkileşimini analiz eder(18).

57 Beceri Katmanı Bilişim ve İletişim Becerileri: BİB
Bilişim (bilgi teknolojileri), iletişim ve temel bilgisayar becerileri bu başlık altında toplanmıştır. Bilgiyi arar, bulur ve uygun olanı seçer (5). Amacına uygun bilgi geliştirir (4). Bilgiyi en etkin şekilde sunar (3). İletişim becerileri geliştirir (5). Temel bilgisayar becerileri geliştirir (6).

58 Beceri Katmanı Tutum ve Değerler:TD
Kendini kontrol etme ve geliştirme becerileri, organizasyon ve çalışma becerileri ile bilimsel tutum ve değerler bu başlık altında toplanmıştır. Kendine ve diğerlerine karşı olumlu tutum ve değerler geliştirir (13). Fiziğe ve dünyaya karşı olumlu tutum ve değerler geliştirir (8). Yaşam boyu öğrenmeye karşı olumlu tutum ve değerler geliştirir (7).

59 Programda beceriler içeriğin bir parçasıdır ve bilgi kazanımlarının yanına kodlanmıştır. Aşağıda listelenen kazanımlar ünitelerdeki ilgili bilgi kazanımlarına çaprak olarak yedirilmiştir. Örneğin Modern Fizik Ünitesi ile ilgili olarak; Atomun çekirdekten ve elektronlardan oluştuğunu gösteren ilk atom modelini açıklar. (FTTÇ-1.b-g; BİB-1.a-d, 3.a-c) Kazanımında amaçlanan bilgi kazanımının yanında FTTÇ kazanımın 1.b-g ile BİB becerilerinden 1.a-d ve 3.a-c’nin öğrencilere kazandırılması amaçlanmıştır.

60 1.a. Farklı bilgi kaynaklarını kullanır.
Atomun çekirdekten ve elektronlardan oluştuğunu gösteren ilk atom modelini açıklar. (FTTÇ-1.b-g; BİB-1.a-d, 3.a-c) FTTÇ 1.b. Fizik biliminin sınanabilir, sorgulanabilir, doğrulanabilir, yanlışlanabilir ve delillere dayandırılabilir bir yapısı olduğunu anlar. 1.g. Yeni bir delil ortaya çıktığında mevcut bilimsel bilginin sınanarak sınırlandığını, düzeltildiğini veya yenilendiğini fark eder. BİB 1.a. Farklı bilgi kaynaklarını kullanır. 1.d. Amacına uygun bilgiyi arar, bulur ve seçer. 3.a. Doğru çıktılara amacına uygun sunum hazırlar. 3.c. Uygun teknolojik ortam ve ürünleri (internet, bilgisayar, projeksiyon, tepegöz, slayt, hologram, video vb.) kullanarak etkili bir sunum yapar.

61 Performans Değerlendirme Süreci ve Analitik Dereceleme Ölçekleri
Analitik dereceleme ölçekleri, önce performans veya ürünün parçalarının ayrı ayrı puanlanmasını sonra da bu puanları toplayarak toplam puanın hesaplanmasını gerektirir. Bu ölçekler, çalışmanın ya da ürünün farklı boyutlarına farklı notlar vermek amacıyla oluşturulur.

62 Performans Değerlendirme
Performans değerlendirme, Öğrencilerin, bireysel özellikleri dikkate alınarak, bunları eyleme dönüştürmelerini sağlayacak durum ve ödevleri içerir. Süreç içine yayılmıştır, anlık bir zaman dilimine bağlı değildir. Öğrencinin günlük yaşamındaki problemleri nasıl çözeceğini ve problem çözmek için sahip olduğu bilgi ve becerileri nasıl kullanacağını göstermesini ister. Bu bağlamda; gözlenebilen bir performans veya somut bir ürünle sonuçlanır.

63 Öğrencilerin becerilerini “gerçek yaşam” ortamında değerlendirmeyi hedefler.
Performans etkinliklerinde, tek bir cevap yoktur. Görevi tamamlamak için değişik yollar bulunmaktadır. Bu nedenle iyi tanımlanmış bir ölçütle değerlendirmelidir. Başarılı bir değerlendirme yapmak için her bir performans ödevi bir dereceleme ölçeği (rubric) ile eşleştirilmelidir. Performans değerlendirmek için en çok kullanılan araçlar; performans ödevleri, projeler, öğrenci ürün dosyaları vb.’ dir.

64 Yapılacak Değerlendirmenin Performansa Dayalı Değerlendirme Olabilmesi İçin;
Ürün: Yazılı bir makale, kompozisyon, grafik çizme, deney düzeneği oluşturma, proje hazırlama, inceleme yazısı yazma vb. yapıda olması, Gözlenebilir performans: Ürünün ortaya konmasında geçen sürece(bir ders veya bir dönem) odaklı ve geri bildirim vermeyi amaçlaması, Üst düzey düşünme becerileri: Öğrencilerin bilgiyi aynen aktarmalarından çok bilgiyi edinme, düzenleme, kullanma, kritik etme, üretkenlik becerisi vb. üst zihinsel süreçlere dönük olması, Grup çalışması ve sosyal beceriler: Grup çalışmasına yatkınlık, başkalarının fikirlerine önem verme, kendini ifade etme, sunum yapabilme vb. becerileri dikkate alması, Disiplinler arası geçişin ve bilgi alış verişinin sağlanmış olması gereklidir.

65 Hangi Tür Etkinlikler Performansa Dayalı Değerlendirme Sürecinde Kullanılabilir?
Ürünler: Kompozisyon, çizimler, araçlar vb. Üst düzey düşünme becerileri: Açık uçlu sorular, projeler vb. Gözlenebilir performanslar: Deney yapma, kroki, resim çizme vb. Alışkanlıklar ve sosyal beceriler: Grup çalışmasına yatkınlık, başkalarının fikirlerine önem erme, kendini doğru ifade etme vb.

66 Performans Değerlendirme Sürecini Planlarken ve Uygularken Atılacak Adımlar
Amacı açıkça ifade etme, neyi ölçeceğine karar verme Performansa konu olacak etkinliği belirleme veya uygun görev tanımlama Performansın ölçütlerini açıkça belirleme Belirlenmiş ölçütlere göre dereceli puanlama anahtarını geliştirme