İBRAHİM DEĞİRMENCİ Yeminli Mali Müşavir

... konulu sunumlar: "İBRAHİM DEĞİRMENCİ Yeminli Mali Müşavir"— Sunum transkripti:

1 İBRAHİM DEĞİRMENCİ Yeminli Mali Müşavir
DÖNEM SONU İŞLEMLERİNİN YENİ TTK ve VERGİ HUKUKU AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ İBRAHİM DEĞİRMENCİ Yeminli Mali Müşavir Randıman Bağımsız Denetim A.Ş.

2 DÖNEM SONU (BİLANÇO GÜNÜ):
“Dönem Sonu yada Bilanço Günü” deyimi, bilançoların düzenlendiği hesap döneminin son gününü ifade etmektedir. Randıman Bağımsız Denetim A.Ş.

3 Defteri Kebir Hesaplarını Sınıflama
Dönem Başı Bilançosu / Yevmiye Defteri Kaydı / Defteri Kebir Hesaplarını Sınıflama GENEL GEÇİCİ MİZAN ENVANTER İŞLEMLERİ Gelir Tablosu Kesin Mizan Dönem Sonu Bilançosu

4 1- ENVANTER İŞLEMLERİ: a) Envanter Tanımı:
Türk Ticaret Kanunu’nun 66’ncı maddesinde “her tacir, ticari işletmesinin açılışında; taşınmazlarını, alacaklarını, borçlarını, nakit parasının tutarını ve diğer varlıklarını eksiksiz ve doğru bir şekilde gösteren ve varlıkları ile borçlarının değerlerini teker teker belirten bir envanter çıkarır.

5 Tacir açılıştan sonra her faaliyet döneminin sonunda da böyle bir envanter düzenler.” denilmiştir.
Randıman Bağımsız Denetim A.Ş.

6 alacakları ve borçları,
Vergi Usul Kanunu’nun 186’ncı maddesinde ise envanter çıkarmanın, bilanço günündeki; mevcutları, alacakları ve borçları, saymak, ölçmek, tartmak ve değerlemek suretiyle kesin bir şekilde ve müfredatlı olarak tespit etmek olduğu hüküm altına alınmıştır. Randıman Bağımsız Denetim A.Ş.

7 Görüldüğü üzere envanter, işletmeye dahil iktisadi kıymetlerin hem miktar hem de tutar olarak tespitine yönelik bir işlemdir. Miktar tespiti fiili ve kaydi sayım ile, tutar tespiti ise, bulunan miktarlara VUK’da yer alan değerleme ölçüleri kullanılmak suretiyle yapılır. Randıman Bağımsız Denetim A.Ş.

8 b) Envanter Listeleri :
Envanter esas itibariyle defter üzerine çıkarılır. Şu kadar ki, işlerinde geniş ölçüde ve çeşitli mal kullanan büyük müesseseler envanterlerini listeler halinde tanzim edebilir. Randıman Bağımsız Denetim A.Ş.

9 Bu takdirde envanter listelerinin:
Sayfa üzerinden numaralanarak sıralanması; Envanterin tanzim tarihine göre tarihlenmesi; Envanter çıkaran memur ile teşebbüs sahibi veya vekili tarafından imzalanması; Aynen envanter defteri gibi saklanması; şarttır. Yukarıdaki esaslara göre envanter listeleri tanzim edenler, envanter defterine listeler muhteviyatını icmalen kaydederler. (VUK Madde: 188 ) Randıman Bağımsız Denetim A.Ş.

10 c) Envantere İlişkin Yaptırımlar:
* Re’sen Takdir Sebebi Olması: “Gerek bilanço esasına göre defter tutanların, gerekse de emtia üzerine iş yapan işletme hesabı esasına göre defter tutanların çıkarması zorunlu olan emtia envanterinin, emtia cins ve miktarına ilişkin ayrıntılı bilgiyi içermesi gerektiğinden, emtia envanterine dahil edilen kıymetlerden bir veya bir kaçında cins veya miktar bakımından noksanlık saptanması, ilgililerin dönem kazançlarının gerçeğe uygun belirlenmediğine ilişkin delil bulunduğunu gösterir. Envanterlerden saptanan bu noksanlığın, yükümlüler tarafından hukuken geçerli nedenlerle açıklanabilmesi gerekir. Bu yolda yeterli açıklama yapılamaması halinde, noksanlık matraha alınmak suretiyle ilgilinin re’sen vergilendirilmesini gerektirir.” ( Danıştay Vergi Dava Daireleri Genel Kurulu )

11 * İdari Para Cezası: T.T.K. 562’nci maddesinde; Kanunun 66’ncı maddesindeki usule aykırı olarak envanter çıkarılmasının 4,000 TL idari para cezası ile cezalandırılacağı öngörülmüştür. Randıman Bağımsız Denetim A.Ş.

12 d) Muhasebe Dışı Envanter Olarak Yapılacak İşlemler:
İşletmede kayıtlı bulunan varlık ve kaynakların kayıtlı değerleri ve miktarları dikkate alınmaksızın bilanço günü itibariyle tek tek sayılması, ölçülmesi, tartılması ve değerlenmesi işlemleri muhasebe dışı envanteri oluşturmaktadır. Bu kapsamda her hesap dönemi sonu itibariyle aşağıdaki envanter tespitleri yapılmalıdır. Randıman Bağımsız Denetim A.Ş.

13 Kasa Sayım Tutanağı (100), Alınan ve Verilen Çekler Listesi ( ), Banka Mutabakat Yazıları yada Hesap Ekstreleri ( ), Cari Hesap Alacak Mütabakatları (120), Stoklar Sayım Tutanağı (150,151,152,153,157), Alınan-Verilen Senetler Listesi ( ), Şüpheli Alacaklar Mütabakatı ( ),

14 Maddi Duran Varlıklar Tespiti (25’li Grup),
Kredi Bakiyeleri Mütabakatı ( ), Cari Hesap Borç Mütabakatları (320), Vergi/SGK Borç Dökümlerinin Alınması ( ), Finansal Kiralama Mütabakatları, vb. hususlar. Randıman Bağımsız Denetim A.Ş.

15 2- DEĞERLEME İŞLEMLERİ:
a) Genel Olarak Değerleme: Değerleme, muhasebe dışı envanterin fiziki sayımdan sonraki ikinci aşamasını oluşturur ve fiziki sayımları yapılmış olan iktisadi kıymetlerin bilanço günündeki parasal kıymetlerinin belirlenmesidir. Kazancın tespitini özsermaye mukayesesine bağlayan sistemlerde vergi matrahı, dönem sonu ve dönem başında işletmeye dahil iktisadi kıymetlerin değerleri esas alınmak suretiyle tespit edilir.

16 Vergi Usul Kanunu’nun 258’inci maddesinde değerleme, vergi matrahlarının hesaplanması ile ilgili iktisadi kıymetlerin takdir ve tespiti şeklinde tanımlanmış ve aynı Kanunun 259’uncu maddesinde; “Değerlemede, iktisadi kıymetlerin vergi kanunlarında gösterilen gün ve zamanlarda haiz oldukları kıymetler esas tutulur.”ifadesine yer verilmiştir. Vergi Usul Kanunu’nun 258’nci ve müteakip maddelerinde, bilançoda yer alan aktif ve pasif kıymetlerin ne şekilde değerleneceği her bir iktisadi kıymet açısından hüküm altına alınmıştır.

17 Değerleme, vergi matrahlarının hesaplanmasıyla ilgili iktisadi kıymetlerin takdir ve tespitidir.
Tespit, mükelleflerce VUK’nunda yer alan değerleme ölçüleri kullanılarak yapılan değerleme işlemi, Takdir ise, mutat değerleme ölçüleri kullanılarak değerleme yapılamadığı takdirde idare tarafından yapılan takdir işlemidir. Randıman Bağımsız Denetim A.Ş.

18 DEĞERLEME ÖLÇÜLERİ Vergi Usul Kanunu’nun 261’inci maddesinde, değerlemenin, iktisadi kıymetin nevi ve mahiyetine göre, aşağıdaki ölçülerden biri ile yapılacağı belirtilmiştir. Maliyet bedeli Borsa rayici Tasarruf değeri Mukayyet değer İtibari değer Vergi değeri Rayiç bedel Emsal bedeli ve ücreti. Randıman Bağımsız Denetim A.Ş.

19 c) Muhasebe İçi Envanter olarak da nitelendirebileceğimiz değerleme işlemleri kapsamında, her hesap dönemi sonu itibariyle aşağıdaki bilanço kalemlerinin değerlemeye tabi tutulması gerekmektedir. Randıman Bağımsız Denetim A.Ş.

20 Kasadaki Dövizli Mevcutların Değerlemesi:
Bankalardaki Dövizli Mevcutların Değerlemesi:

21 Vadeli Mevduatların Değerlemesi:
Mevduat ve kredi sözleşmelerine müstenit alacak ve borç tutarları, değerleme gününe kadar hesaplanacak faizleriyle birlikte dikkate alınır. Randıman Bağımsız Denetim A.Ş.

22 Menkul Kıymetlerin Değerlemesi:
Menkul Kıymetler VUK’nun 279’uncu maddesine göre aşağıda belirtilen değerleme ölçülerine göre değerlenir. Randıman Bağımsız Denetim A.Ş.

23 MENKUL KIYMET DEĞERLEME ÖLÇÜSÜ * Hisse Senedi Alış Bedeli
Yatırım Fonu Katılma Belgesi (A Tipi) Yatırım Fonu Katılma Belgesi (B Tipi) Borsa Rayici (Dönem Sonu Değeri) Kar ve Zarar Ortaklığı Belgeleri Hazine Bonoları Borsa Rayici Devlet Tahvilleri Eurobondlar Borsa Rayici ( Kur Farkları Dahil) Gelir Ortaklığı Senetleri Kıst Getiri Özel Sektör Tahvilleri Borsa Rayici / Kıst Getiri Finansman Bonoları Varlığa Dayalı Menkul Kıymetler Banka Bonoları ve Banka Garantili Bonolar Gayrimenkul Sertifikaları Repo ve Ters Repo İşlemleri

24 Dövizli Alacak ve Borçların Değerlemesi:
* Değerleme Kur Farklarının Muhasebeleştirilmesi: Randıman Bağımsız Denetim A.Ş.

25 Stokların Değerlemesi:
* Değerleme Yöntemleri Fiili Maliyet İlk Giren İlk Çıkar (FİFO) Son Giren İlk Çıkar (LİFO) Ortalama Maliyet Randıman Bağımsız Denetim A.Ş.

26 * Kur Farklarından Pay Verilmesi:
Emtianın satın alınıp işletme stoklarına girdiği tarihe kadar oluşan kur farklarının maliyete intikal ettirilmesi zorunludur. Stokta kalan emtia ile ilgili olarak daha sonra ortaya çıkacak kur farklarının ise, ilgili bulundukları yılda gider yazılması veya maliyete intikal ettirilmesi mümkün bulunmaktadır. ( VUK G.T. 238 ) Randıman Bağımsız Denetim A.Ş.

27 Kıymeti Düşen Malların Değerlemesi:
Yangın, deprem ve su basması gibi afetler yüzünden veyahut bozulmak, çürümek, kırılmak, çatlamak, paslanmak gibi haller neticesinde iktisadi kıymetlerinde önemli bir azalış vaki olan emtia ile maliyetlerin hesaplanması mutat olmayan hurdalar ve döküntüler, üstüpü, deşe ve ıskartalar emsal bedeli ile değerlenir. (VUK Madde:278) Randıman Bağımsız Denetim A.Ş.

28 Hurdaların Değerlemesi:
Randıman Bağımsız Denetim A.Ş.

29 Duran Varlıkların Değerlemesi:
İktisadi işletmeler dahil bilimum maddi ve gayri maddi duran varlıklar maliyet bedeli ile değerlenir. ( VUK Madde: 269, 270, 271, 272 ve 273 ) Randıman Bağımsız Denetim A.Ş.

30 Makine ve tesisatın gümrük vergileri, nakliye ve montaj giderleri;
Maliyet bedeline, satın alma bedelinden başka, aşağıda yazılı giderler de girer; Makine ve tesisatın gümrük vergileri, nakliye ve montaj giderleri; Mevcut bir binanın satın alınarak yıkılmasından ve arsasının tesviyesinden mütevellit giderler. Randıman Bağımsız Denetim A.Ş.

31 Noter, mahkeme, kıymet takdiri, komisyon ve tellaliye giderleri ile Emlak Alım ve Özel Tüketim Vergilerini maliyet bedelini ithal etmekte veya genel giderler arasında göstermekte mükellefler serbesttirler. (İlgili Madde: VUK 269, 271, 272) (İlgili G.T. 143, 163 ) İnşa edilen binalarda ve gemilerde, imal edilen makine ve tesisatta, bunların inşa ve imal giderleri, satın alma bedeli yerine geçer. Randıman Bağımsız Denetim A.Ş.

32 Kredi Faizlerinin Maliyete Eklenmesi:
Yatırımların finansmanında kullanılan kredilerle ilgili faizlerden kuruluş dönemine ait olanların sabit kıymetle birlikte amortisman yoluyla itfa edilmek üzere yatırım maliyetine eklenmesi gerekmekte; işletme dönemine ait olanların ise, ilgili bulundukları yıllarda doğrudan gider yazılması yada maliyete intikal ettirilmek suretiyle amortismana tabi tutulması mümkündür. ( VUK G.T. 163 )

33 Ayrıca yatırım dönemi tamamlandıktan sonra işletme döneminde de söz konusu döviz kredileri nedeniyle ortaya çıkabilecek kur farkı gelirleriniz için ya ilgili bulundukları yıllarda doğrudan gelir yazmanız ya da maliyete intikal ettirmek suretiyle maliyetten düşerek amortismana tabi tutmanız mümkün bulunmaktadır. (GİB. Özelgesi) Randıman Bağımsız Denetim A.Ş.

34 Kur Farklarının Maliyete Eklenmesi/Düşülmesi:
Döviz kredisi kullanılarak yurt dışından sabit kıymet ithal edilmesi sırasında veya sonradan bu kıymetlere ilişkin borç taksitlerinin değerlemesi dolayısıyla ortaya çıkan kur farklarından, sabit kıymetin iktisap edildiği dönem sonuna kadar olanların, kıymetin maliyetine eklenmesi zorunlu bulunmakta; aynı kıymetlerle ilgili söz konusu dönemden sonra ortaya çıkan kur farklarının ise, ait oldukları yıllarda doğrudan gider yazılması yada maliyete intikal ettirilerek amortisman konusu yapılması mümkündür. ( VUK G.T. 163 )

35 Yatırımlarınızı yurt içi ve yurt dışı döviz kredisi ile yaptığınızdan dolayı makine teçhizat için malın ithal ve montajının yapılacağı tarihe kadar önceden verilmiş olan döviz cinsinden sipariş avansları yabancı para ile olan alacak niteliğinde olduğundan, dönem sonlarında Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre yabancı paralar gibi değerlenerek oluşan kur farkları sipariş edilen makine teçhizatın maliyetiyle ilgilendirilmesi mümkün bulunmaktadır. (GİB. Özelgesi) * Faiz Giderleri İle Faiz Gelirlerinin Netleştirilmesi:

36 Yabancı Para Cinsinden Kredilerin Değerlemesi:
* Devre Faizlerinin Tahakkuk Ettirilmesi: Randıman Bağımsız Denetim A.Ş.

37 3- AMORTİSMAN İŞLEMLERİ:
a) Amortisman Tablolarının Oluşturulması: b) Cari Yıl Amortismanlarının Hesaplanması ve Muhasebeleştirilmesi: c) Kıst Amortisman Uygulaması: d) Sabit Kıymet Yenileme Fonu: e) Satılan Varlıklardan Elde Edilen Kar / Zarar Kaydı:

38 4- ÖZELLİKLİ DURUMLAR: a) Ortaklar Cari Hesabı:
Adatlandırma Yoluyla Faiz Yürütülmesi: Fatura Kesilmesi: Katma Değer Vergisi Hesaplanması: b) Personel ve İş Avansları:

39 c) Yıllara Sari İnşaat İşlerinde Yapılacak İşlemler:
Geçici Kabul Tutanaklarının Temin Edilmesi: Stopaj Tutarlarının Ödendiğinin Teyid Edilmesi: Müşterek Giderlerin Dağılımı: Amortisman Dağılımı:

40 d) Mal Teslim Edilmeden Kesilen Faturalar:
Gelir Tahakkukları: Gider Tahakkukları: Randıman Bağımsız Denetim A.Ş.

41 e) Takip Eden Yılda Gelen Faturalar:
Muhasebe Kayıtlarına Alınma: KDV’nin İndirim/Gider Yazılma Durumu: f) Fiili İhraç Tarihi ve Gelir Kaydı: g) Devlet Paylarının Tahakkuk Ettirilmesi:

42 5- KARŞILIKLARIN AYRILMASI:
a) Şüpheli Alacaklar Karşılığı: Randıman Bağımsız Denetim A.Ş.

43 Cari Yıl Karşılıklarının Ayrılması:
Ticari ve zirai kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile ilgili olmak şartıyla; Dava veya icra safhasında bulunan alacaklar; Yapılan protestoya veya yazı ile bir defadan fazla istenilmesine rağmen borçlu tarafından ödenmemiş bulunan dava ve icra takibine değmeyecek derecede küçük alacaklar; şüpheli alacak sayılır. (Teminatlı alacaklar hariç)

44 Önceki Yıllarda Ayrılan Karşılıkların Durumu:
Şüpheli alacakların sonradan tahsil edilen miktarları tahsil edildikleri dönemde kar-zarar hesabına intikal ettirilir. (VUK Madde: 373 ) Randıman Bağımsız Denetim A.Ş.

45 b) Değeri Düşen Mallar Karşılığı:
Emtianın maliyet bedeline nazaran değerleme günündeki satış bedelleri % 10 ve daha fazla bir düşüklük gösterdiği hallerde mükellef, maliyet bedeli yerine 267’nci maddenin ikinci sırasındaki usul hariç olmak üzere, emsal bedeli ölçüsünü tatbik edebilir. (VUK Madde: 262 ve 274 ) Randıman Bağımsız Denetim A.Ş.

46 c) Çalışan Personel Hakları Karşılığı:
* Kıdem Tazminatı Karşılığı: * İzin Hakları Karşılığı: * Karşılıklar ve Fiili Ödemelerin Muhasebeleştirilmesi: Randıman Bağımsız Denetim A.Ş.

47 d) Vergi Karşılıkları:
* Dönem Kazancı Üzerinden Hesaplanan Vergi (370) * Dönem Kazancından Mahsup Edilecek Vergi (371) Ödenen Geçici Vergi Tutarı Tevkif Yoluyla Ödenen Vergiler

48 6- MUHASEBE YANSITMA KAYITLARININ YAPILMASI:
711, 721, 731 151, 152 620 153 621 741 170, 622 761 631 771 170, 632 781 660, 661, 258

49 7- VERGİ MATRAHININ HESAPLANMASI:
= Ticari Kar + KKEG – Vergi İstisna/ İndirimi Ticari Kardan Mali Kara Geçiş Tablosu Oluşturulmalıdır.

50 a) Ticari Kara Eklenecek Unsurlar (K.K.E.G.)
Ödenen G.Z., G.F., P.Z. ve Her Türlü Para Cezaları, Binek Oto M.T.V., Kıdem Tazminatı ve İzin Karşılıkları, Özel İletişim Vergileri, Yapılan Bağış ve Yardımlar, Vadesinde Ödenmeyen S.G. Primleri, Geçmiş Yıl Vergileri / Özel Vergiler

51 b) Ticari Kardan İndirilecek Unsurlar:
Fiilen Ödenen Sosyal Güvenlik Primleri, Fiilen Ödenen Kıdem Tazminatı Karşılıkları, Vergiden İstisna Kazançlar, İştirak Kazançları, Emisyon Primi Kazançları, Gayrimenkul ve İştirak Hissesi Satış Kazancı, Yurtdışı İnş. ve Onarım İşlerinden Sağ. Kazançlar, Serbest Bölge Kazançları, Teknoloji Geliştirme Bölgesi Kazançları, Uluslararası Gemi Sicili Kazanç İstisnası, Ar-Ge İndirimi, Sponsorluk Harcamaları Bağış ve Yardımlar Yatırım İndirimi/İndirimli Kurumlar Vergisi

52 Geçmiş Yıllar Mali Zararları
- Beş Yıl Geçmemek, - Beyannamede Gösterilmek Koşuluyla. Randıman Bağımsız Denetim A.Ş.

53 8- DÜZENLENMESİ GEREKEN MALİ TABLOLAR:
a) Temel Mali Tablolar: Gelir Tablosu Bilanço Satışların Maliyeti Tablosu Kar Dağıtım Tablosu Randıman Bağımsız Denetim A.Ş.

54 Özvarlıklar Değişim Tablosu
b) Ek Mali Tablolar: Fon Akım Tablosu Nakit Akım Tablosu Özvarlıklar Değişim Tablosu Randıman Bağımsız Denetim A.Ş.

55 c) Ek Mali Tabloları Düzenlemek Zorunda Olanlar:
2011 yılı Aktif Toplamı TL’nin ve Net Satışlar Toplamı TL’nin altında kalan işletmeler yukarıda belirtilen ek mali tabloları düzenlemek zorunda değildir. Ancak ek mali tabloları düzenlemek zorunda olan mükellefler, verecekleri yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamesine söz konusu tablolardan sadece “Kar Dağıtım Tablosu”nu ekleyeceklerdir. Randıman Bağımsız Denetim A.Ş.

56 a) Tutulacak Defterler: Muhasebeyle İlgili Defterler:
9- DEFTER TASDİKLERİ: a) Tutulacak Defterler: Muhasebeyle İlgili Defterler: * Yevmiye, Defter-i Kebir ve Envanter Defteri Randıman Bağımsız Denetim A.Ş.

57 *İşletme Esasına Göre Defter Tutacak Mükellefler
2012 yılı için; Yıllık; Alış tutarı TL, - Satış tutarı TL, Yıllık gayrisafi iş hasılatı TL, İş hasılatının beş katı ile yıllık satış tutarının toplamı TL’yi aşmayan, mükellefler işletme esasına göre defter tutmak zorundadırlar. (V.U.K. madde 177)

58 b) Açılış / Kapanış Tasdikleri:
Muhasebeyle İlgili Olan Defterler Kuruluşta Açılış Onay Zamanı Gelecek Yıllarda Açılış Onay Zamanı Kapanış Onay Zamanı Yevmiye Defteri Kuruluş sırasında veya kullanılmaya başlamadan önce Faaliyet döneminden önceki ay sonuna kadar İzleyen faaliyet döneminin üçüncü ayının sonuna kadar Defter-i Kebir Yok Envanter Defteri

59 Muhasebeyle İlgili Olmayan Defterler Kuruluşta Açılış Onay Zamanı
Gelecek Yıllarda Açılış Onay Zamanı Kapanış Onay Zamanı Yönetim/Müdürler Kurulu Karar Defteri Kuruluş sırasında veya kullanılmaya başlamadan önce Faaliyet döneminden önceki ay sonuna kadar İzleyen faaliyet döneminin üçüncü ayının sonuna kadar Ortaklar Pay Defteri Yeterli yaprakları bulunmak kaydıyla izleyen faaliyet dönemlerinde açılış onayları yaptırılmaksızın kullanılabilecektir Yok Genel Kurul Toplantı ve Müzakere Defteri

60 d) Maliyet Hesaplarının İzlenmesi:
VUK’nun 182 ve izleyen maddelerinde bilanço esasına göre defter tutmanın usulleri belirlenmiş bulunmaktadır. Bilanço usulüne göre defter tutan gerçek ve tüzel kişilere ait teşebbüs ve işletmelerin; 2011 yılı Aktif Toplamı TL veya Net Satışları Toplamı TL’yi aşan üretim ve hizmet işletmelerinin 2012 yılında maliyet hesaplarını 7/A seçeneğine göre tutmaları zorunludur. Randıman Bağımsız Denetim A.Ş.

61 Diğer taraftan, ticaret şirketleri ile 2011 yılı Aktif Toplamı 1. 800
Diğer taraftan, ticaret şirketleri ile 2011 yılı Aktif Toplamı TL’nin ve Net Satışları Toplamı TL’nin altında kalan üretim ve hizmet işletmelerinden isteyenler, giderlerin izlenmesinde 7/B seçeneğini uygulayabileceklerdir. Randıman Bağımsız Denetim A.Ş.

62 BENİ DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM
Randıman Bağımsız Denetim A.Ş.