TOPLUM VE EKONOMİNİN YAPISAL ANALİZİ

... konulu sunumlar: "TOPLUM VE EKONOMİNİN YAPISAL ANALİZİ"— Sunum transkripti:

1 TOPLUM VE EKONOMİNİN YAPISAL ANALİZİ
EKONOMİ SOSYOLOJİSİ ÜNİTE 2 TOPLUM VE EKONOMİNİN YAPISAL ANALİZİ GİRİŞ TOPLUMSAL BÜTÜNÜ OLUŞTURAN AĞLARDA ÇOKLU ETKİLEŞİM KARMAŞIK BÜTÜNLER İÇİN ENTEGRE SİSTEM ANALİZİ CANLI ORGANİK SİSTEMLERDEN, TOPLUMSAL ORGANİK SİSTEMLERE TOPLUMSAL BÜTÜNÜN ORGANİK YAPILANIŞI REEL TOPLUMSAL SİSTEMLERİN ANALİTİK VE TARİHSEL YAPILANIŞI SANAYİ TOPLUMUNDA EKONOMİK VE TOPLUMSAL YAPILANMA BİLGİ TOPLUMUNDA EKONOMİK VE TOPLUMSAL YAPILANMA SONUÇ

2 EKONOMİ SOSYOLOJİSİ ÜNİTE 2
GİRİŞ Ekonomi sosyolojisi kapsamında ele alınan toplumsal ve ekonomik olaylar, tarihsel yapılanışın belirlediği çoklu etkileşim ağları içinde ele alınır.

3 TOPLUMSAL BÜTÜNÜ OLUŞTURAN AĞLARDA ÇOKLU ETKİLEŞİM
EKONOMİ SOSYOLOJİSİ ÜNİTE 2 TOPLUMSAL BÜTÜNÜ OLUŞTURAN AĞLARDA ÇOKLU ETKİLEŞİM Toplumsal bütün (society as a whole) ile “sosyal alan” veya “sosyal ilişkiler” sistemi, birbirinden ayrı iki analiz düzeyi olgu ve bütünü temsil eder. Toplumsal bütün, sosyal sistem yanında, teknolojik, ekonomik, politik ve kültürel sistemleri de kendi bünyesinde birlikte içermekte olup; kapalı değil açık ve entegre bir sistemdir. Sosyal alan, toplumsal bütünü birlikte oluşturan sistemlerden sadece birisidir.

4 KARMAŞIK BÜTÜNLER İÇİN ENTEGRE SİSTEM ANALİZİ
EKONOMİ SOSYOLOJİSİ ÜNİTE 2 KARMAŞIK BÜTÜNLER İÇİN ENTEGRE SİSTEM ANALİZİ Karmaşık olguları analiz etmenin yöntemlerinden birisi Sistem Analizi’dir. Sistem kavramı hem bir analiz yöntemi, hem de bir olgu olarak karşımıza çıkar. Analiz yöntemi olarak sistem yaklaşımı, karmaşık bütünü birbirleriyle bağlantılı sistem unsurlarına ayırarak inceleme konusu yapar. Sistem analizinde; Sistem bütünü Sistem unsurları Unsurlararası bağlantılar Açık sistem olarak çevre ile ilişkileri ve Sistemin davranışı gündeme gelir.

5 CANLI ORGANİK SİSTEMLERDEN, TOPLUMSAL ORGANİK SİSTEMLERE
EKONOMİ SOSYOLOJİSİ ÜNİTE 2 CANLI ORGANİK SİSTEMLERDEN, TOPLUMSAL ORGANİK SİSTEMLERE Oluşmuş yapılar (emergent structures) yaşamın evrim süreci ve doğal seleksiyon sonucu kendiliğinden (spontan olarak) şekillenmiş informel yapılanmalardır. Buna karşın tasarlanmış (designed) yapılar, amaçlı insan aklının ürünü olarak, organize edilmiş, somut (formel) ve resmi yapılanmalardır. Toplumsal sistemler de, biyolojik sistemler gibi, kendi kendini yaratan, üreten, yenileyen ve yapılandıran (otopoetik) sistemlerdir. Toplumsal bütün, insan ihtiyaçlarını karşılama işlevini üstlenmiş ve birbiri içinde yurtlanmış olan, ekonomik, politik, sosyal, kültürel ve teknolojik sistemlerin entegre olarak bütünleştiği bir yapılanmadır.

6 TOPLUMSAL BÜTÜNÜN ORGANİK YAPILANIŞI
EKONOMİ SOSYOLOJİSİ ÜNİTE 2 TOPLUMSAL BÜTÜNÜN ORGANİK YAPILANIŞI Ekonomik alan: Bireysel ve toplumsal yaşamın maddi temelini oluşturan mal ve hizmetlerin üretime ve tüketime hazır duruma getirilmesi yoluyla insan ihtiyaçlarını karşılar. Politik alan: Toplumsal yaşamın karmaşık ilişkilerinin bir kaosa dönüşmemesi için toplumu geleceğe taşıyacak yönetim ve yönlendirme işlevi politikanın konusudur. Sosyal alan: Toplumu oluşturan birey ve sosyal grupların, diğer birey ve toplumsal gruplarla karşılıklı ilişkilerini içerir. Kültürel alan: Toplumun genelinde geçerli olan geçmişten miras kalan ve öğrenilebilir olan değer norm ve davranış kalıpları toplamından oluşur. Teknolojik alan: İnsanın doğaya egemen olma yeteneği, geliştirdiği yeni teknik, alet ve edevata bağlı olarak artar. Teknoloji öğrenilmiş ve sistemli olarak kullanılan bilgidir.

7 REEL TOPLUMSAL SİSTEMLERİN ANALİTİK VE TARİHSEL YAPILANIŞI
EKONOMİ SOSYOLOJİSİ ÜNİTE 2 REEL TOPLUMSAL SİSTEMLERİN ANALİTİK VE TARİHSEL YAPILANIŞI Toplumsal bütünü oluşturan sistemlerin organik birlikteliği özellikle iki açıdan önemli toplumsal şekillenme gösterir. İlki toplumsal bütün içinde her ülke ve toplumun kendi koşullarında kısmi sistemlerin olgu olarak yapılanış ve şekillenişidir. Analitik açıdan, toplumların kendine özgü tarihsel birikimi içinde şekillenen bir sistem ve buna paralel olarak ortaya çıkmış birikimlerin getirdiği bir yapılanma ile var olan ve yapılanma koşullarında işleyip akan bir süreç oluşur. Olgu olarak, sistem-yapı-süreç şeklinde yapılanan kısmi sistemler, her ülke ve toplumun kendi koşullarında şekillenmiş olan, örneğin o ülkeye özgü, ekonomik sistem, ekonomik yapı ve ekonomik süreci ortaya koyar.

8 REEL TOPLUMSAL SİSTEMLERİN ANALİTİK VE TARİHSEL YAPILANIŞI
EKONOMİ SOSYOLOJİSİ ÜNİTE 2 REEL TOPLUMSAL SİSTEMLERİN ANALİTİK VE TARİHSEL YAPILANIŞI Paradigmal kaymalar, toplumsal bütünün en dİnamik unsuru olan teknolojideki köklü dönüşümlerle başlar ve zaman içinde organik bütünün diğer sistemlerini yapılandırarak tüm kılcal damarlarına kadar yayılma gösterir.

9 DİNAMİZE TOPLUMSAL BÜTÜNÜN YAPILANIŞI
EKONOMİ SOSYOLOJİSİ ÜNİTE 2 DİNAMİZE TOPLUMSAL BÜTÜNÜN YAPILANIŞI

10 TOPLUMSAL BÜTÜNÜN PARADİGMAL KAYMAYA DAYALI TARİHSEL YAPILANIŞI
EKONOMİ SOSYOLOJİSİ ÜNİTE 2 TOPLUMSAL BÜTÜNÜN PARADİGMAL KAYMAYA DAYALI TARİHSEL YAPILANIŞI

11 REEL TOPLUMSAL SİSTEMLERİN ANALİTİK VE TARİHSEL YAPILANIŞI
EKONOMİ SOSYOLOJİSİ ÜNİTE 2 REEL TOPLUMSAL SİSTEMLERİN ANALİTİK VE TARİHSEL YAPILANIŞI Paradigmal kayma, dünya, doğa ve evren algısında yaşanan bir paradigmal sıçrama şeklinde yukarıya taşınan bir kırılmadır. İnsanın doğaya müdahalesinin sadece elin kullanımıyla sınırlı olduğu durum ilkel toplumsal yapılanmayı yaratırken Elin uzantısı olan geleneksel alet ve edevatla doğayı işleyebilen toplumlar tarım toplumuna evrilmiştir. Nihayet ilk bilimsel devrime dayalı olarak mekanik paradigmanın keşfi insanın doğanın işleyişini makine algısına indirgeyen müdahalesi ile sanayi toplumunu yapılandırmıştır. Buna karşın ikinci bilimsel devrim olan kuantum paradigmasının ürünü olan teknolojiler insanlığı bilgi toplumunun yapılanışına taşımaktadır.

12 REEL TOPLUMSAL SİSTEMLERİN ANALİTİK VE TARİHSEL YAPILANIŞI
EKONOMİ SOSYOLOJİSİ ÜNİTE 2 REEL TOPLUMSAL SİSTEMLERİN ANALİTİK VE TARİHSEL YAPILANIŞI Ekonomik yapılanmanın bir başka boyutu ekonomik faaliyetlerin alt ve üst yapı şeklinde ayrımıdır. Bir piyasa ekonomisinde üretici ve tüketicilerin doğrudan ekonomik çıkarına yönelik faaliyetler üstyapıyı Bunların yerine getirilebilmesi için ön koşul olan ve genellikle kamu tarafından yerine getirilen faaliyet ve donanımlar altyapıyı oluşturur. Bunlar; doğal, maddi, personel ve kurumsal altyapı olmak üzere 4 grupta toplayabiliriz.

13 SANAYİ TOPLUMUNDA EKONOMİK VE TOPLUMSAL YAPILANMA
EKONOMİ SOSYOLOJİSİ ÜNİTE 2 SANAYİ TOPLUMUNDA EKONOMİK VE TOPLUMSAL YAPILANMA İnsanlığın ulaştığı bugünkü uygarlık düzeyinde, en hızlı değişim bilim ve teknolojik sistemlerde gerçekleşiyor. Toplumsal sistemler içinde en yavaş değişim ise, kültürel unsurlarda gözlenir. (kültürel gecikme) En esnek ve en dinamik unsur bilim ve teknoloji olduğundan, 18. yy ın ikinci yarısında devreye giren mekanik düşünce ve teknolojiler sayesinde toplumda yaşanan başlıca köklü sistemsel ve yapısal değişimler şunlar oldu: Teknolojik sistem ve yapı değişti. Ekonomik üretim sistemi değişti. Üretimin organizasyon sistemi değişti. İş bölümü ve uzmanlaşma çeşitlenerek yapısal değişim geçirdi.

14 SANAYİ TOPLUMUNDA EKONOMİK VE TOPLUMSAL YAPILANMA
EKONOMİ SOSYOLOJİSİ ÜNİTE 2 SANAYİ TOPLUMUNDA EKONOMİK VE TOPLUMSAL YAPILANMA Sanayi toplumu kişisel düzeyde bireyci insanı, örgütsel düzeyde hiyerarşik yönetim ve teknoloji yönüyle yatay ve katı (kapalı) örgütlenmeyi, kurumsal düzeyde mekanik yasa ve kurallara dayalı kurumsal yapılar yarattı. Piyasa yapılanışı üretim odaklı yapılanma tüketimin sürüklediği tüketim ekonomisine dönüştü. Sosyal yapı değişti, Sosyal ilişkiler sistemi değişti. Mekansal yerleşim ve kluruluş yeri sistemi değişti. Ücret sistemi değişti. Politik sistem değişti. Kültürel değerler sistemi değişti. Küresel sistem değişti.

15 SANAYİ TOPLUMUNDA EKONOMİK VE TOPLUMSAL YAPILANMA
EKONOMİ SOSYOLOJİSİ ÜNİTE 2 SANAYİ TOPLUMUNDA EKONOMİK VE TOPLUMSAL YAPILANMA Ekonominin sektörel yapılanışı makro düzeyde tarım, sanayi ve hizmet sektörleri şeklinde gerçekleşti. Tarım kendi içinde bitkisel üretim ve hayvancılık olarak şekillenirken, Sanayi ise madencilik imalat ve inşaat sanayileri olarak, İmalat sanayi ise ara ve yatırım malları sanayii şeklinde yapılanma gösterdi. Hizmetler ise ticaret, tarım, bankacılık v.b. Ayrımlara konu olarak çeşitlendi ve yapılandı. Ülke içinde ekonomik ve sosyal açıdan gelişmiş ve azgelişmiş bölgelerin oluşması toplum ve ekonominin farklı mekansal yapılar içinde şekillenmesine yol açtı.

16 BİLGİ TOPLUMUNDA EKONOMİK VE TOPLUMSAL YAPILANMA
EKONOMİ SOSYOLOJİSİ ÜNİTE 2 BİLGİ TOPLUMUNDA EKONOMİK VE TOPLUMSAL YAPILANMA Sanayi toplumunda insan doğası ve davranışlarına pozitivist bilim anlayışı ve dünya görüşünün egemen olması, katı mekanik teknolojik yapılanma ve mekanik kurumsal örgütlenmeye yol açtı. Halbuki ikinci bilimsel devrim olan kuantum paradigması, atomaltı etkileşim ile biyolojik sistem ve sinir ağlarındaki gibi çoklu ağ etkileşiminin yarattığı dinamik, değişken ve belirsizlik içeren esnek sistem ve süreç işleyişini devreye soktu.

17 BİLGİ TOPLUMUNDA EKONOMİK VE TOPLUMSAL YAPILANMA
EKONOMİ SOSYOLOJİSİ ÜNİTE 2 BİLGİ TOPLUMUNDA EKONOMİK VE TOPLUMSAL YAPILANMA Teknolojik sistemin yapılanışı: Bilgi toplumunda teknoloji doğa, evren ve toplumsal sistemlere uygulanabilir olan bilimsel bilgidir. Zira görünmez doğa olan atom altının ve DNA şifrelerinin bilgisi ancak bilimsel yöntemler içinde üretilebilir. Bilgi çağında teknoloji zihnin ürünü olup odaklanmış beynin kullanım yöntemleri ile bilimsel araştırma yöntemlerine dayalı olarak ,Ar-Ge sistemleri içinde yenilik olarak üretilir. Yenilikler bilgi birikimine dayalı yeniyi ve geleceği yaratmaya yönelik yöntemler ve düşüncelerdir. Bu nedenle entelektüel – zihinsel sermayeye dayanırlar.

18 BİLGİ TOPLUMUNDA EKONOMİK VE TOPLUMSAL YAPILANMA
EKONOMİ SOSYOLOJİSİ ÜNİTE 2 BİLGİ TOPLUMUNDA EKONOMİK VE TOPLUMSAL YAPILANMA Ekonomik üretim sistemi: Bilgi toplumunun temel üretim faktörü olan bilimsel bilgi, bilgisayar ağları içinde üretilmekte ve yatay esnek örgütlenme içinde ekonomik faydaya dönüşmektedir. Bilgi toplumunda bilginin toplandığı, işlendiği, analiz edilip, değerlendirilip kullanıma sunulduğu internet ağları içinde buluşan ekipler ve sosyal ağların örgütlenişi sayesinde işbirliği ve sinerji yaratan sistemler devreye giriyor. Sistem içindeki insan gücü ağırlıklı süreçler, duvarsız ve şeffaf ortam ve mekanlarda, işbirliği ve ekip çalışması biçiminde yürütülüyor. Sosyal yapılanmada değişim: İki sınıflı yapıdan, çeşitlenmiş ve esnekleşmiş sosyal yapılanmaya kayıyor. Bilişim ve iletişim sektörü çalışanları yeni orta sınıfı oluştururken, kentsel yapılanma çok merkezlilik ve uydu kent sistemi yönünde evriliyor.

19 BİLGİ TOPLUMUNDA EKONOMİK VE TOPLUMSAL YAPILANMA
EKONOMİ SOSYOLOJİSİ ÜNİTE 2 BİLGİ TOPLUMUNDA EKONOMİK VE TOPLUMSAL YAPILANMA Çalışma sistemi: Ömür boyu yapılan meslekten sürekli yenilenen bilgi ve proje bazında yürütülen uzmanlık sistemine dönüştü. Politik sistemdeki yapılanma, parlementer demokrasi anlayışından doğrudan katılımcı demokrasi yönünde yapılanıyor. Bilgi toplumu; Kişisel düzeyde yeni kişilik yapılanmasını Örgütsel düzeyde dinamik işletme yapısını Kurumsal düzeyde ağda bütünleşmiş kurumsal yapılanmayı Toplumsal düzeyde pozitif, sisnerji yaratıcı uzlaşmacı stratejilerle zenginlik kaynağı olarak devreye sokarak bütünleştirici yapısal politikaları öngörür.

20 EKONOMİ SOSYOLOJİSİ ÜNİTE 2
SONUÇ Bu bölümde analiz aracı olarak sistem teorisi ile etkileşim ilişkisi olarak kuantum düşüncesinin çoklu ve bütünleşik ağ etkileşim paradigmasına dayalı yaklaşımlar içinde toplumsal ve ekonomik bütünün dinamik ve organik işleyişinin açıklanması, yeni ve özgün bir yaklaşım olarak sunuldu.