MADEN YATAKLARI DEĞERLENDİRME PROJE: BATI ABD’DE URANYUM YATAKLARININ ARANMASI I. SAFHA:Bölgeyle İlgili Tanıma 1- Bölgenin bütünün incelenmesi (LİTERATÜR.

... konulu sunumlar: "MADEN YATAKLARI DEĞERLENDİRME PROJE: BATI ABD’DE URANYUM YATAKLARININ ARANMASI I. SAFHA:Bölgeyle İlgili Tanıma 1- Bölgenin bütünün incelenmesi (LİTERATÜR."— Sunum transkripti:

1 MADEN YATAKLARI DEĞERLENDİRME PROJE: BATI ABD’DE URANYUM YATAKLARININ ARANMASI I. SAFHA:Bölgeyle İlgili Tanıma 1- Bölgenin bütünün incelenmesi (LİTERATÜR TARAMASI): Bölge Adına Cevher Adına i.Uranyum tanımı, ağırlığı, dokusunun belirlenmesi ii.Uranyum oluşum prosesleri, Uranyumun yan kayacı ve oluşum şartları iii.Beraber bulunduğu mineraller ve diğer temel özellikleri v.Uranyum yataklarının dünyadaki özellikleri ve dağılımı vi.Batı ABD jeolojisi vii.Bölgede bulunan uranyum cevheri ve özellikleri viii.Bölgenin Tektoniği Uyarı: Modelin belirlenmesine yardımcı olur. Cevherin metresini belirtmeye, oluşacak cevherin hangi miktarlarda ve seviyelerde olduğunun belirtilmesine yardımcı Çalışmaya başlamadan önce mutlaka hangi cevheri görmemiz gerektiğini bilmeliyiz. Bu nedenle URANYUM EL ÖRNEĞİ mutlaka incelenmelidir. KARŞILAŞTIRMA Bölgeye ait daha önce yapılmış radyometrik çalışmalar yapılmıştır. Bu RADYOMETRİK VERİLERİN incelenmesi gerekir. Literatür taraması sonunda çalışılan bölge ile diğer fosfat depolanmalarının karşılaştırılması ve pozitif negatif özelliklerin bulunması, Literatürdeki ayrılıklar ve uyuşmazlıkların belirlenmesi Uyarı: Eldeki veriler ile teori uyuşmak zorundadır. Çalışma alanının araştırılmaya uygun olup olmadığı araştırılır. Bu çok önemlidir, çünkü URANYUM CEVHERİ stratejik özelliğe sahiptir. Ruhsat alanının özelliği, kapatılıp kapatılmadığı, kapatılmış bir alan ise nedenleri mutlaka araştırılmalıdır. Bunu yapmadan safha 2 ye asla geçilmez. MERVE ÇAKMAK 0881204 Radyometrik ölçümlere göre anomali veren bölgeler tespit edilir. Bunun yanısıra çalışma alanı orman, askeri alan, turistik bir merkez veya başka bir ruhsat sahasına ait, devlet tarafından kapatılmış olabilir.. Uranyum yataklarının oluşumunda en önemli rolü tektonik hareketlerin oynadığı bilinmektedir. Uranyum içeren damarlar herhangi bir bölgeyi etkileyen tektonik aktivitenin son fazlarında oluşurlar. İlk tektonik fazlarda meydana gelen damarların uranyum içeriği tektonizmanın diğer fazları sırasında harekete geçerek göç eder. Uranyum mineralleşmesi: a) Postmagmatik, b) Litolojik-fizyografik, c) Sedimanter, d) Tektonik mekanizmalara bağlı gelişir. Yerkabuğundaki uranyumun ilk depo kayaçları, Si Al’ de yer alan asit karakterdeki postkinematik granitler, alkalin kompleksler ve felsîk kayaçlardır. Bu kayaçlar, değişik süreçlerle, muhtelif tipte radyoaktif mineral yataklarının oluşumunu doğrudan veya dolaylı yollardan sağlarlar. Jeolojik araştırmalar sonunda Uranyum yataklarının tipleri sınıflanmış ve her tip yatak için müsait ortam ve şartların tanınması için jeolojik kriterler tespit edilmiştir.

2 Uydu Çalışmaları Eğer değmiyor ise çalışma bırakılır. Paleojeolojik,paleocoğrafik çalışmalar yapılır. Önemi: cevherleşmenin belli olduğu alan tespit edilir. Tüm alan dışında aranılan spesifik bölgenin yeri tespit edilebilir. Bölge adına yapılmış eski çalışmalar taranır. 2- Bölge adına jeolojik çalışma yapılır. Araziye gitmeden çalışılacak alan daralıyor. Kaya tiptektonik, cevher yayılımı, cevheri kolay bulduracak unsurlar belirlenir.  Uydu görüntüsü retrifikasyonu  Tüm haritaların retrifikasyonu  Bölge koordinatlarının girilmesi  Fay ve filtrelerin uygulanması  Jeoloji sayısallaştırılarak uyduya girilir. Uyduda çalışılan bölge geniş ölçekte incelenmeli, çevre ile bağlantılarına bakılmalı. Alan küçük olsa bile bölgenin hikâyesi bir hat ya da başka bir oluşumdan ileri gelebilir. Önce bütüne bakılmalıdır. Bunun faydası 3 ve 4. safhalarda görülecektir. NEDEN: Uyduda tüm uranyum formasyonları tanınmalıdır. Orman arazilerinde drenajlar görülmez. SRTM datası ile bölge modellemesi, gölge haritalaması (Shading) yapılmalıdır. -Bölgedeki tüm çizgisellikleri abartı ile ortaya çıkartır. -- Çizgisellikler üzerinden sayısallaştırma yapılır. -- Sayısal vektörüzerinden “gül diyagramları” yapılır.. -- Gül diagramı ile ortaya çıkan hakim yön ile drenajdan ortaya çıkan gül diyagramındaki hakim yön karşılaştırılır.  Çalışılan bölgede ormanlık alan var ise Orman İdaresi’nden alınan bölgenin 5000 lik hava fotoğrafı ve uydu çalışmasına ihtiyaç duyulur.  Ormanlık alanda bulunan yollar ancak Orman İdaresi’nden alına harita veya hava fotoğrafında tam gösterilmektedir.  Jip jeolojisi esnasında bu unsurlar faydalı olacaktır. b- Jip jeolojisi sırasında ulaşımı zor olan yerlerden numune alınabilir,gerekirse kısa mesafeli tanıma sondajı yapılır (maliyet düşünülmelidir.) c- Uydu görüntüleri ve diğer çalışmalar ile belirlenen unsurlar kontrol edilir. 2- Jip Jeolojisi II.SAFHA: Arama Safhası Ümit veren bölgeler işaretlenir, daha sonra bu bölgelerden örnek alınmalıdır. MERVE ÇAKMAK 0881204 Eğer değiyor ise Uydu çalışmasına geçilir. Bölgeye at Paleocoğrafik ve yapısa haritalar incelenmelidir. NEDEN: Cevherin belli bir yaş veya kat ile bağlantısı var ise kolayca tespit edilir. 1- Havadan radyometrik ölçüm yapılır (mevcut radyometrik haritaların doğruluğu da tespit edilir). a- Arazi planlaması yapılır, zaman ve masraf belirlenir. Plan yapılırken arazide her yere gidilmeli ve zamanın boşa harcanmaması sağlanmalı. 3-Yönlendirilmiş sınıflama yapılır. Emin olunan yerler koordinatları ile tanımlanır. Uyduda yer tanımlanarak benzerini bulması sağlanır. İki şekilde yapılır: Renk farkı ile radyometrik değerlerin farklılık yerleri tanımlanır. Uranyum değerleri yükse çıkan yerler taranır.

3 4- Numune alarak alan daraltma Bölgede en umutlu yerlerden başlanarak, önce yüzey numuneleri alınıyor, analiz ediliyor, analizi umutlu olan yerlerden küçük derinlikli (5-10m) sondajlar yapılır. Uyarı:  Numune alınırken koordinatlar mutlaka belirtilir.  Örnek alınırken kopmuş örnekler numaralandırılmaz (taşınmış olabilir), saha da birebir kırılmış örnek alınır.  Numune alınırken, yapılacak analizler düşünülerek miktarı da ona göre belirlenir. Önce tanıma sondajları yapılır, analizleri belli katlar için alınır. Alınan numunelerde; Tanıma Ayırma çalışmaları yapılır. Tanımadan numune ayrımı yapılamaz. Cevher zenginleştirilebiliyor mu? Test edilmelidir Tüm bu belirlenen unsurlar çalışmaya uygun mu değil mi belirlenir. Sonraki Safhaya Geçiş Sonuç: Alan daraltm a DEVAM Çalışmayı Bitir III. SAFHA: Daraltılan Alan Bölgesinde Detay Jeoloji Araştırmaları 1-Detay jeoloji çalışmaları yapılır. 3-Detay radyometrik çalışmalar yapılır. Tüm bu analizler sonucunda numunelerden mutlaka şahit numune kalmalı.  Petrografik,  Parlatma,  Tipik jeokimya  a- kaya için analiz  a.1-iz element  a.2.Nadir Toprak Element  b- cevher analizi  İzotop  Sıvı kapanım  Paleontolojik analizler alınan numunelerden yapılır. Jeokimyasal Araştırmalar için: Mineral alımı jeokimyasal değerleri tek başına belirleyemez. Analiz için Referans olarak Acme Laboratuvarları gösterilebilir. 4A paketinde ana elementler ICP-ES ile iz ve nadir toprak elementleri ise (4B paketi) ICP-MS ile yapılmaktadır. 4A Grubu: SiO2, Al2O3, Fe2O3, CaO, Na2O, MgO, K2O, TiO2, MnO, P2O5,Cr2O3, LOI, C, S 4B Grubu: Au, Ag, As, Ba, Be, Bi, Cd, Co, Cs, Cu, Ga, Hf, Hg, Mo, Nb, Ni, Pb, Rb,Sb, Sc, Se, Sn, Sr, Ta,Th, Tl, U, V,W,U, Zn, Zr, La, Ce, Pr, Nd, Sm, U, Gd, Tb, Dy, Ho, Er, Tm, Yb, Lu En umutlu olan yerlere detay sondaj çalışması yapılır. SONUCUNDA 3. SAFHADA Tüm çalışmalar umut veriyor ise; 2-Ön çalışma ile elde edilen veriler laboratuarda değerlendirilir. MERVE ÇAKMAK 0881204 Bunlardan “TIN” yapılır. Elde edilen “TIN” verileri sayısallaştırılmış, detaylandırılmış jeoloji haritasına yerleştirilir. 2 layer halinde, kesiştirilerek çalışma yapılır. Radyometrik veri yoğunluğu bize katkı sağlar. Formasyon dışında; tektonik ilişkisi kontrol edilr. Ekaylanma, bindirme olup olmadığı kontrol edilir. Cevher bindirmeile örtülmüş olabilir. UMUTLU İSE Alınan numuneler için zenginleştirme testleri yapılacaktır. Sarı pastadaki verim, V, Mo gibi diğer impuritelerin problem oluşturup oluşturmadığı tespit edilir. Ayrıca; 4 — Portable Geiger sayacı 5— Portable scntillometer sayacı 6 — Yan portable gamma ray spectrometer 7— Uçakla gamma ray spectrometer İle ölçümler yapılabilir.

4 Üç boyulu yorumlama yapılır. Matematiksel hesaplamalar yapılır. Ekonomik özellikleri tam olarak belirlenir. Bölgede tatmin edecek detay analizler yapılır: SONUÇ  Bu safhada tekrar arazi gidişleri olabilir. Aynı kişi ile yapılamaz, çünkü farklı görüş ve yorumlardan yararlanılmalıdır. Aynı kişi ile gidilmesi yanlış yorumlamalara götürür.  Tüm bunların hepsi araştırmanın işletmeye geçmesini sağlayacak unsurlardır. Olumlu Olumsuz VAZGEÇBİR SONRAKİ SAFHA IV. SAFHA: Bölgenin 3 boyutlu modellenmesi 6. Öğütme teknikleri, cevher kazama teknikler, boyutu belirlenir. (Öğütme için mikroskopik incelemeler önemlidir.) 5. Yüzeyde yapılmış jeofiziksel çalışma ve karotlardan alınan veriler uygun ise sondaj delikleri daha derinlerde jeofizik çalışma ve denemelere fırsat verir. a- Usulb- Boşluk  Sondaj yerleri belirlenir,  Ne kadar sondaj yapılacağı belirlenir  Sondaj kayıtları tutulur, loglar hazırlanır.  Üç boyutları GIS de hazırlanmalı Sondaj kayıtları için iki aşamaya çok dikkat edilmeli: 7. Madeni çalıştırmak için belli husular belirlenmeli: Bölge tenör olarak uygun mu? Bölge rezerv olarak uygun mu? Bölge jeolojik olarak uygun mu? Bölge topografik olarak uygun mu? Bölge coğrafi konum açısından uygun mu? İşçi teminindeki güçlükler nelerdir? İklim faktörü Kimyasal impuriteler açısından bir fark var mı? Cevherdeki arz-talep nedir? Cevheri (siyasi olarak) satabiliyor musun? Yön- eylem araştırması 8.YAS problemi varsa belirlenir, 9.Tesis yerleri belirlenir 10.Su problemi 11.Cevher hazırlama testleri Bu işlem maden bitene kadar yapılır. Çünkü maliyet aylık değişir. Cevher terkedilinceye dek maliyet devam eder. Her safha tekrar gözden geçirilir. EKONOMİK / EKONOMİK DEĞİL Çalışmayı bitir! V. SAFHA:Rapor Sunum Safhası Piyasa iyi kollanmalı, Tüm kalan detay ve eksikler belirlenmeli (madenin sürekliliği için tamamlanması gereken detaylar). İŞLETİM 12. İşletme sınırı (cut of grade) belirlenir.