SIFATLAR.

... konulu sunumlar: "SIFATLAR."— Sunum transkripti:

1 SIFATLAR

2 Konular SIFATLARIN ÖZELLİKLERİ SIFAT ÇEŞİTLERİ SIFATLARDA PEKİŞTİRME
SIFATLARDA DERECELENDİRME SIFATLARDA KÜÇÜLTME YAPILARINA GÖRE SIFATLAR FİİLİMSİ SIFATLAR

3 Sıfatların Özellikleri
Bir sözcük tek başına sıfat olmaz.Sıfat olabilmesi için, bir isimden önce gelmesi gerekir. Temiz hava sağlığa iyi gelir. Sıfatlar çekim eki almazlar.Aldıkları zaman isimleşirler.Bunlara isimleşmiş(adlaşmış) denir. Belirtme sıfatları çekim eki alırlarsa zamir olur Diğer insanlar geldi. Diğerleri geldi. Sıfat İsim Sıfat İsim Zamir

4 Çalışkan çocuklar sevilir.
Çalışkanı gördüm. Yukarıda birinci cümlede “çalışkan” sözcüğü önündeki ismi niteleyerek sıfat olma özelliği kazanmıştır.İkinci cümlede ise “çalışkan” sözcüğü “-ı” çekim ekini alarak isimleşmiştir. Sıfat İsim İsim Sıfat ile isim arasına virgül(,) getirilemez; virgül getirilirse o sıfat isimleşir. İhtiyar dilenciyi yanına çağırdı. İhtiyar , dilenciyi yanına çağırdı. Sıfat İsim

5 SIFATLAR Niteleme Sıfatları Belirtme Sıfatları a)Sayı sıfatları
b)Belgisiz sıfatlar c)İşaret sıfatları d)Soru sıfatları

6 Niteleme Sıfatları İsimlerden önce gelerek, onları renk, durum, biçim ve hareket bakımından niteleyen sıfatlardır.İsme sorulan “Nasıl” sorusuna cevap verirler.Niteleme sıfatları isimlerin kendilerinden ayrılmayan, kalıcı özelliklerini ifade eder. ÖRNEK: İyi dost, kara günde belli olur.(Nasıl dost?İyi) Kurt, dumanlı havayı sever.(Nasıl hava?Dumanlı) Uçan kuşlar gördüm.(Nasıl kuş?Uçan) Renkli boyalarım var.(Nasıl boyalar?Renkli) Ağaçtaki yeşil erikleri yediler.(Nasıl erikler?Yeşil) Yuvarlak ekmeği severim.(Nasıl ekmek?Yuvarlak)

7 Belirtme Sıfatları İsimlerin sayılarını, yerlerini belirten, onları soru yoluyla niteleyen veya belli belirsiz bir şekilde tanıtan sıfatlardır.Belirtme sıfatları varlıkların geçici özelliklerini ifade eder.Tanımında ifadesi bulunduğu gibi dörde ayrılır: a)Sayı sıfatları b)Belgisiz sıfatlar c)İşaret sıfatları d)Soru sıfatları

8 Sayı Sıfatları İsimleri sayı yönüyle belirten sıfatlardır.Bunlar da kendi içinde guruplara ayrılır: A)Asıl Sayı Sıfatları:İsme sorulan “Kaç” sorusuyla bulunur.Varlıkların kesin sayılarını bildiriler. Kitapçıdan iki kitap aldık. B)Sıra Sayı Sıfatları:İsimlerin sıralarını, derecelerini bildiren sıfatlardır.İsme sorulan “Kaçıncı” sorusuna cevap verirler. Atatürk’ün Onuncu Yıl Nutku’nu okudum. C)Üleştirme Sayı Sıfatları:İsme sorulan “Kaçar” sorusuna cevap veren sıfatlardır. Her hafta beşer soru hazırlıyoruz. D)Kesir Sayı Sıfatları:Bir bütünün eşit parçalara ayrıldığını belirten ve bu parçaları belirten sıfatlardır. Burada yarım saattir bekliyoruz.

9 Belgisiz Sıfatlar İsimleri kesin olarak değil de belli belirsiz, şöyle böyle belirten sıfatlardır.Bu sıfatlar isimlerin sayı yönüyle belirsizliğini ifade ederler. Bazı, kimi, çoğu, birkaç, birçok, başka, bütün, biraz, az, çok, herhangi bir, bir...vb. ÖRNEK: Bazı öğrenciler çok uysaldır. Seninle birkaç soru çözelim mi? Bu arabalar her yıl evimizin önünden geçer. NOT: “Bir” sözcüğü “tek” anlamında kullanılmışsa sayı sıfatı, “herhangi bir” anlamında kullanılmışsa belgisiz sıfattır. Sana sadece bir soru sordum Seninle bir gün görüşürüz. Sayı sıfatı Belgisiz sıfat

10 İşaret Sıfatları İsimlerin yerlerini işaret yoluyla belirten sıfatlara denir. Bu, şu, o, öteki, beriki, ileriki...vb. ÖRNEK: Bu elbiseyi beğendim. Şu bina yıkılıyormuş. O fikrini çok beğendim. NOT:Bu, şu, o sözcükleri işaret sıfatı, işaret zamiri ve şahıs zamiri olarak kullanılabilir.Birbiriyle karıştırılmamalıdır. O ev güzeldir O, en sevdiğim kitabı unuttu. O, en sevdiğim kişi İşaret zamiri Şahıs zamiri İşaret sıfatı

11 Soru Sıfatları Sıfat Zamir Zarf
İsimleri soru yoluyla belirten sıfatlardır: Hangi, nasıl, ne kadar, kaç, kaçıncı, kaçar, ne...vb. ÖRNEK: Hangi kumaş daha kaliteli? Bu nasıl kaleci böyle? Kaçıncı sınıfta okuyorsun? NOT:Ne, ne kadar gibi sözcükler soru sıfatı, soru zamiri ve soru zarfı olarak kullanılabilir. NE KADAR meyve aldı? NE KADARI geldi? Orada NE KADAR kaldın? Sıfat Zamir Zarf

12 Sıfatlarda Pekiştirme
Niteleme sıfatlarının anlamlarını güçlendirmeye sıfatlarda pekiştirme denir.Şu şekillerde yapılır: Sıfat olan sözcüğün tekrar edilmesiyle, yani ikilemeler yoluyla da pekiştirme yapılabilir. Uzun uzun kavaklar, sallanıyor yapraklar. Etraftan iri iri taşlar topladık. Sarı sarı ayvaları bir güzel yedik. Tekrarlanan sözcüklerin arasına “-mı, -mi” eki getirilerek yapılabilir. Güzel mi güzel evi vardı. Sıcak mı sıcak bir gündü. Ama sözcüğüyle pekiştirme yapılabilir. Tatlı ama çok tatlı elmaları yedi.

13 Sıfat olan sözcüğün ilk sesli harfine kadar olan kısım alınır
Sıfat olan sözcüğün ilk sesli harfine kadar olan kısım alınır ” PıRaSaM” sözcüğündeki ünsüz harflerden (m, p, r, s) uygun olan harf bu kısma ilave edilir.Daha sonra pekiştirilecek olan sıfat, bu elde edilen kısmın arkasına aynen yazılır. ÖRNEKLER: Mavi: Ma-s-mavi (Masmavi gök yüzü) Temiz: Te-r-temiz (Tertemiz hava) Pembe: Pe-s-pembe (Pespembe yanak)

14 Sıfatlarda Derecelendirme
Sıfattan önce getirilen en, pek, çok, daha, kadar, gayet, fazla... gibi sözcüklerle yapılır.Bu sözcüklerle sıfatların derecesini bildirir. 1.Eşitlik:Kadar, gibi sözcüklerle yapılır. Kavak kadar uzun insanlar var. Çiçek gibi güzel ev. 2.Üstünlük:Daha sözcüğü ile yapılır. Senden daha iyisi yok. 3.En Üstünlük:En sözcüğü ile yapılır. En çalışkan milletiz. En iyi dostum sensin. 4. Aşırılık:Çok, pek, gayet, oldukça... gibi sözcüklerle yapılır. Pek sevimli kedi. Çok güzel kitap. Fazla şişman çocuk. NOT:Bu sözcükler sıfatlarda derecelendirme yaparken zarf olular.

15 Sıfatlarda Küçültme “-cık, -ce, -(i)msi, -(i)mtrak” ekleriyle sıfatların anlam bakımından küçültmesine veya anlamının daraltılmasına sıfatlarda küçültme denir. Kısacık saçları ile pek sevimliydi.(Kısaya yakın) Otelde genişçe bir oda tuttuk.(Genişe yakın) Yemekte ekşimsi bir tat vardı.(Ekşi gibi)

16 YAPILARINA GÖRE SIFATLAR

17 YAPILARINA GÖRE SIFATLAR
Basit Sıfatlar Türemiş Sıfatlar Bileşik Sıfatlar

18 Basit Sıfatlar Hiçbir yapım eki almamış, kök durumundaki sıfatlardır: dar(pantolon), iyi(insan), güzel(çocuk), ince(kazak)...

19 Türemiş Sıfatlar İsim ya da fiil kök gövdelerine yapım eki getirilerek oluşturulan sıfatlardır. Akıllı(köpek), tuzsuz(yemek), demirci(usta), evcil(hayvan), kızılımsı(saç), mavimsi(bulutlar), bezden(bebek)

20 Birleşik Sıfatlar İki veya daha fazla sözcükten oluşan sıfatlardır.Birleşik sıfatlar ikiye ayrılır: a)Kurallı Birleşik Sıfatlar:Sıfat tamlamasını oluşturan sözcüklerden ikincisine(isme) –lı, -sız veya –lik eki getirilir: güzel yüzlü(çocuk), altı aylık(senet), beş parasız(adam)... Sıfat tamlamasını oluşturan sözcüklerin yerleri değiştirilerek birinci sözcüğe -i veya –si (iyelik) eli getirilir: ak saç (sıfat tamlaması) saçı ak(teyze) (kurallı birleşik sıfat) açık kapı (sıfat tamlaması) kapısı açık(ev) (kurallı birleşik sıfat) b)Kaynaşmış Birleşik Sıfatlar:İki sözcüğün değişik yollarla birleşip kaynaşmasından oluşmuş sıfatlardır: Açıkgöz(dilenci), birçok(öğrenci), birkaç(yıl), gelişigüzel(iş), uyurgezer(adam)

21 FİİLİMSİ SIFATLAR

22 Fiilimsi Sıfatlar Bir ismi niteledikleri için sıfat, özne, nesne, tümleç aldıkları için fiil olan sözcüklerdir tane eki vardır: -an:Gel-en çocuk, Gezen hayvan Akan kan, Gören göz Koşan çocuğu yakaladı Gülen insan iyidir. -ası:Yıkıl-ası dağlar, Kırılası eller, Geberesi kedi Geberesi köpek hırsızı yakalayamadı Kahrolası adam yine çocuğu dövmüş.

23 -mez:Tükenmez kalem, dönülmez yol, Silinmez yazı Bitmez dertler seninkisi. Görünmez kazaya uğradı.
-ar:Yazar kasa, Akar su, Tutar el Akar sular gelir kaynağıdır. -dik:Okunma-dık kitap, Çekilmedik dert, Bildik davranış, Aradığın kişi Sorduğun adam dayım olur. -ecek:Gelecek yıl, Yaşanacak gün, Sevilecek vatan Göreceğin günler olacak daha Okuyacak çocuk belli olur. -miş:Okumuş adam, ezilmiş çiçek, bakılmamış bahçe Yetişmiş insan kıymetlidir Görülmemiş dertleri varmış.

24 UYARILAR 1-Bazı ekler sessiz yumuşamasına uğrayabilir.
-Akacak(-acağ, -eceğ), -dık(-dığ, -diğ) Geleceği gün, Aldığın elbise 2-Sıfat-fiillerin sıfat olarak kullanılmadığı durumlar da vardır. Ne gelenim var ne gidenim Seni arayan babanmış. 3-Sıfat-fiil eki almış bazı sözcükler kalıplaşarak isim olmuşlardır. Dolmuş, yakacak, giyecek... 4-Fiilden türeyen her sıfat fiilimsi değildir. Kes-ik el, yırt-ık kitap, kır-ık masa...

25 ÖRNEK SORULAR LGS Hazırlık Soruları

26 A)Kârlı iş ararken işsiz kaldı. B)Bilgili insandan zara gelmez.
Sıfatlar, varlıkları niteleyip belirten sözcüklerdir. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sıfatın görevi farklıdır ? A)Kârlı iş ararken işsiz kaldı. B)Bilgili insandan zara gelmez. C)Minicik çocuk ağlamaya başladı. D)Birtakım karalar alındı toplantıda.

27 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde belgisiz sıfat yoktur?
A)Birtakım insanları anlamak zordur. B)Bazıları yalnız yaşamayı sever. C)Her gece seni düşünürüm. D)Biraz ekmek, biraz su deyip yaşadı.

28 “Bir” sözcüğü, hangi cümlede sayı sıfatı olarak olarak kullanılmıştır?
A)Geziye sınıfımızdan bir kişi katıldı. B)Evde karnımızı bir güzel doyurduk. C)Arkadaşımızı bir hayli bekledik. D)Gezi hakkında bize bir şeyler söylenmedi. (1995 ML)

29 I.Yemeklik yağın fiyatı artmış. II.Güvenlik önlemleri arttırıldı. III.Güneşlik perdeyi çıkarıp yıkadı. IV.Doğruluk payı var söylediklerinde. V.Pilavlık pirincin kaliteli olması gerekir. Bu cümlelerde “-lik” eki almış sözcüklerden kaçı sıfattır? A) B) C) D)5

30 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük bir varlığın niteleyicisi olarak kullanılmıştır?
A)Güzeldi, çalışkandı benim annem. B)İyi gittiğinize ben de çok sevindim. C)Sessiz bir insandı, hiçbir şeye karışmazdı. D)İlginç buldum bu düşünceyi, değerlendireceğim.

31 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde pekiştirilmiş sıfat vardır?
A)Korkudan yüzü sapsarı oldu. B)Niçin kara kara düşünüyorsun? C)Kavga etmeden güzel güzel oynayın. D)İri mi iri gözleri vardı.

32 Hangi cümledeki ikilemenin çeşidi diğerlerinden farklıdır?
A)İri iri elmalar dallardan sarkıyordu. B)Hediyeler arasında kaşağı pırıl pırıl parlıyordu. C)İki arkadaş konuşa konuşa okula gidiyordu. D)Güneş, dağların arkasında yavaş yavaş kayboluyordu. (1996-ÖO)

33 Aşağıda altı çizili kelimelerin hangisinin anlamında, aldığı ek nedeniyle bir daralma söz konusu değildir? A)Yeşilimsi elbise B)Gezici kütüphane C)Kısacık yol D)Güzelce ev (1992-Ö.O)

34 SON Elif Kalkan 7/B