Sa ğ lık Bütçesi ve Sa ğ lık Çalı ş anları (Dr. Ata Soyer’in çalı ş masından derleme)

... konulu sunumlar: "Sa ğ lık Bütçesi ve Sa ğ lık Çalı ş anları (Dr. Ata Soyer’in çalı ş masından derleme)"— Sunum transkripti:

1 Sa ğ lık Bütçesi ve Sa ğ lık Çalı ş anları (Dr. Ata Soyer’in çalı ş masından derleme)

2 Sağlık Bakanı’nın TBMM’ de 2010 bütçe görüşmeleri sırasında yaptığı konuşmadan satır başları;  Cumhuriyet dönemi sağlık hizmetlerinin sunumu 6 döneme ayrılıyor.  2003-2009 Sağlık Dönüşüm Programı  Sağlıktaki kaynakları güçlendirdik. Örneklemeler; - 1. Basamakta muayene oda sayısı % 155 ARTTI. (6308 16188) - Nitelikli hasta yatağı sayısı % 9 % 23’e YÜKSELTİLDİ. - İller arasındaki uzman hekim eşitsizliği AZALTILDI. - Tam Gün çalışan hekim oranı YÜKSELTİLDİ.

3  Hizmet sunumu başlığında; -1. Basamakta yapılan muayene % 300 arttırıldı. Hekim sayısı ise % 6 arttı. (15969 16608) -2. Basamakta yapılan muayene sayısı % 250 arttı. Uzman hekim sayısı ise % 57 arttı.  2002-2007 arasında; -Ayaktan tedavi başvuru oranı % 91 arttı. -Hastanelerde doluluk oranı % 69’a çıkarılmış. (2007’de) -Ortalama yatış süresi 4.6 güne düşmüş (OECD-6.3 gün) -Doğumda ortalama yatış süresi 1.7 gün (OECD-3.3 gün) -Acil hizmetler % 500 arttı.

4 Bakan sunumun finansman bölümünde; Kişi başı birim maliyetlerinin reel olarak azaldığını ifade etti. -1. Basamakta 2002-2008 arası aynı kalmış = 12 TL -2. Basamakta 80 TL 60 TL’ye düşmüş. -Sağlık Bakanlığı kurumlarında maliyet azalması, özel ve üniversite hastanelerine kıyasla oldukça düşürüldü. Kişi başı tedavi maliyetleri;  Sağlık Bakanlığı hastanelerinde 54 TL  Sağlık Bakanlığı eğitim hastanelerinde 86 TL  Özel hastanelerde 83 TL  Üniversite hastanelerinde 242 TL

5 Bakan; 2003-2009 arası kamu sağlık harcamalarının % 171 arttığını söyledi. Bakanın en fazla övündüğü konulardan biri de; Yılda kişi başına hekime başvuru sayısı 3 6,3’ e yükseldi.  1. Basamakta 1,1 2,4  2. Basamakta 1,9 3,9 çıktı. (OECD’ de kişi başına başvuru = 6,5)

6

7 Diğer övünç konuları;  2002-2009 arası tüketilen ilaç kutusu % 113 arttı.  BBT sayısı % 300 arttı.  MRI sayısı % 1300 arttı. Diğer gelişmeler;  Hasta hakları biriminin kurulması  Hekim seçme hakkının getirilmesi  Sağlık hizmetlerinden memnuniyet oranı % 39,5 % 63,4 (2003) çıktı. OECD ve Sağlık Bakanı, Sağlıkta Dönüşüm Programı’nın olumlu olmasının en temel etkeni olarak: Performansa Dayalı Ek Ödeme Sistemi (PDEÖ)’ni görüyorlar.

8

9 T.T.B. Etik Kurulu’nun 2009 PDEÖ Sistemi Ara ş tırma Sonuçları

10  Hasta başına düşen muayene süresi ( )  Tetkik sayısı ( )  2. Basamakta lokal anestezi ile yapılan operasyonlar ( )  Yatırılan hasta sayısı ( ) (kısa süreli yatışlar)  1. Basamakta komplikasyon ve konsültasyon sayısı ( )  Endikasyonsuz müdahale sayısı ( )  Etik olmayan uygulamalar ( )  1. Basamakta malpraktis hataları ( )  Sağlık hizmetlerinin niteliğinde ( )

11  Eğitim hastanelerinde eğitime ayrılan süre ( )  Asistanların teorik eğitimine ayrılan süre ( )  Hasta başı eğitim süresi ( )  Sürekli tıp eğitimine katılma süresi ( )  Literatür okumaya ayrılan süre ( )  Çalışanlar arası rekabet ( )  Klinikler arası rekabet ( )  Mesleki geleceği görme ( )  Çalışma süresi ( )  İzin ve dinlenme süresi ( )  Motivasyon ( )  Klinik içi görevlendirmelerde adil dağılım ( )

12  Hekimler arası ilişki ( )  Mesleki dayanışma ( )  Çalışanlar arası işbirliği ( )  1. Basamakta hekim dışı sağlık personeli ile ilişki ( )  Hekim-hasta ilişkisi ve etkileşimi ( )  Aile içi dayanışma ve paylaşım ilişkisi ( )  Dürüst çalışma ( )  Bilimsel araştırma yapmaya ilgi ( )  Topluma daha iyi sağlık hizmeti verme olanağı ( )  Mesleki doyum sağlayacak çalışma ( )

13  Performans uygulaması sa ğ lı ğ ı metala ş tırdı.  Hekim dı ş ı sa ğ lık personelinin istihdamı sınırlandı.  Eme ğ in kar ş ılı ğ ı verilmedi.  Tanı ve uygulamalarda tıbbi endikasyon geni ş letildi.  Hekimler arasında ücret e ş itsizli ğ ine yol açtı  Hekimler arasında ücret e ş itsizli ğ ine yol açtı.

14

15 Öyleyse ne oluyor?

16  Sağlık hizmetlerinde ciddi üretim artışı var.  Ayaktan-yatarak tedavi hizmetleri, laboratuar hizmetleri 2002-2009 arasında önemli artış gösterdi.  Birim zamanda üretilen hizmette bir artış söz konusu. Buna “Verimlilik Artışı” deniliyor.  Bu artışın en temel dinamiği, hekim başına düşen iş yükünün artışıdır (Hekim sayısını arttırmadan, hekim başına düşen iş yükü artışı).  Üretim artışı yaşanırken üretim hatalarında ve üretim kalitesinde bir iyileşme görülmüyor.  Üretimin bilgi ile desteklemesinde gerileme var.  Çalışma temposu ve çalışma süresinde ( ) var.  Fakat motivasyonda ( ) ve iş stresinde ( ) var.  İzin ve dinlenme süreleri ( ) var.

17 Sürecin en önemli sonuçlarından biri;  İş gücü parçalanması.  Sağlık çalışanları arası dayanışmanın azalıp, rekabetin artmış olmasıdır. Sağlık sektöründe bir “iş gücü parçalanması” yaşanıyor  Sağlık pazarı oluşturuluyor. Kamu sağlık harcamaları son 7 yılda bir patlama yapıp sağlık pazarı alt yapısı oluşturulmaktadır. Bu pazar yapılırken; Birim maliyetlerinin düşürülmesi (teknolojik yatırımlarla) Sağlık hizmetleri tüketiminin ( ) Tüketicinin hizmet sunanları denetlemesi mümkün kılınmıştır.

18 Bu tablo bize ne anlatıyor?  Sağlık hizmetleri önceleri daha çok bir hekimlik hizmeti olarak “muayenehanede” icra edilen bir hizmetti.  Daha sonra hekimin yanı sıra hemşire ve sağlık personelinin de devreye girdiği “hastaneler” ortaya çıktı.  Şimdi ise yüksek teknolojili, çok sayıda ve çok çeşitte çalışanın hizmet sunduğu karmaşık yapıya sahip “sağlık fabrikaları” var. Buralarda; Hasta başına ayrılan süreler hesaplanıyor. Verimlilik bahanesi ile tempo hızlandırılıyor. Hekimler pek düşünmeden “klinik kılavuzlara” göre hekimlik yapıyor. Hekimler çalıştıkları kurumlarda bu kılavuz kurallarına göre denetleniyor.

19 Sonuçta; Hekimler “performans” ile tanışıyor. Yani ücretlerini: kaç hasta baktıklarına, kaç reçete yazdıklarına, kaç operasyon yaptıklarına, kaç sevk yaptıklarına göre alıyorlar. Yani eskiden fabrikalarda uygulanan sistem artık sağlık sektöründe uygulanır hale geliyor. Performans uygulamaları ile; Hekimler içinde bulundukları ilişkiler yönünden “idari ve mali özelliklerini” yitirmeye başladılar. Yani ne para alacaklarına, nerede çalışacaklarına kendileri değil yönetenler karar veriyor. Artık mesleklerini nasıl yapacaklarına da kendileri değil, başkaları karar vermeye başlıyor. Bu “klinik özelliğin” de yitirilmesidir. Mesleğin en olmazsa olmazı da hekimlerin ellerinden gitmektedir. Böyle bir ortamda hekim tüm süreci başından itibaren izleyen, ona müdahale eden aktör olmaktan çıkmakta.

20

21 Ülkemizdekidurumadönecek olursak; olursak;

22  Sağlıkta taşeronlaşma Sağlık sektöründe yaygın bir taşeronlaşma yaşanıyor. Önce destek (personel) sonra klinik (hekim) hizmet çalışanları taşeronların elinde iş güvencesiz düşük ücretli çalışır hale getiriliyor.  Esnek çalışma modeli Daha çok hekim dışı sağlık çalışanlarda var fakat 4924 sayılı kanun ile bu sürece hekimler de dahil oldu Aile hekimliği ile yaygınlaşıyor. Kamu Hastaneleri Birlik Yasası ile tüm hekimleri kapsar hale gelecek.  Ücret esnekliği Öncelikle üniversitelerde, “Özel Uygulama” ile öğretim üyeleri ile başladı. Performans uygulaması ile devlet hastanelerinde başladı. Tam Gün uygulaması ile tüm sistem bu esneklik üzerine inşa edilecek.

23

24 Sağlık Bakanı’nın Sağlıkta Dönüşüm sonuçları ile övünürken asıl anlattığı şey;  Yeni sağlık yatırımı yapmadan,  Yatırım diye muayene odalarını çoğaltarak,  Hekim ve sağlık çalışanı başına düşen iş yükünü arttırmak.  Bu şekilde sağlık üretimi ve verimliliğini arttırmak.  Sağlık piyasası oluşturmak suretiyle bir sağlık hizmeti tüketim patlaması yaratmak.  Bu piyasanın gereği olarak birim maliyetleri düşürmek.  Bu işleri çok hızlı ve kısa sürede yapmak.

25 Sağlık Bakanı; uyguladığı bu piyasalaştırma politikasının gereği olarak,  Sağlık çalışanlarının bir bölümünü daha çok da bir kısım hekimi sisteme entegre etmeyi sağlamış,  Onları Sağlıkta Dönüşüm’ün taşıyıcıları haline getirmiş,  Sağlık çalışanlarının dönüşüme toplu muhalefetini engellemeyi başarmıştır. Şimdi sağlık çalışanları örgütlerinin önünde bu problem ciddi bir şekilde durmaktadır. Önce süreci doğru okumak ve uygun müdahale etmek gerek. Peki Nasıl ?

26

27