ATIK YÖNETİMİNİN GENEL ESASLARI

... konulu sunumlar: "ATIK YÖNETİMİNİN GENEL ESASLARI"— Sunum transkripti:

1 ATIK YÖNETİMİNİN GENEL ESASLARI
Atık Yönetimi Konusundaki Mevcut-Yeni Yönetmelikler ve Uygulamaları Eğitim Programı 20-24 Ekim 2008 ATIK YÖNETİMİNİN GENEL ESASLARI Yalçın KARACA Biyolog 20/10/ Marmaris

2 Yasal Çerçeve Yıl Kanun Yıl Uluslar arası sözleşme 20/10/2008 Marmaris
1981 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu (2006) 2872 sayılı Çevre Kanunu 2003 4856 sayılı Çevre ve Orman Bakanlığı Kuruluş Kanunu 2004 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu 2005 5393 sayılı Belediye Kanunu Yıl Uluslar arası sözleşme 1994 Basel Sözleşmesi 20/10/ Marmaris

3 Yasal Çerçeve Yıl Yönetmelik 20/10/2008 Marmaris 1991
Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği 1993-(2005) Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği 1995-(2005) Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği 2004 Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği 2004-(2007) Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği 2004-(2008) Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği 2005 Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği 2006 Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği 2007 Poliklorlu Bifenil ve Poliklorlu Terfenillerin Kontrolü Hakkında Yönetmelik 2008 EEE’de Tehlikeli Maddelerin Azaltımı Yönetmeliği Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik 20/10/ Marmaris

4 Yasal Çerçeve Yıl Tebliğ 20/10/2008 Marmaris 2005
Atıkların Ek Yakıt Olarak Kullanılmasında Uyulacak Genel Kurallar Hakkında Tebliğ 2008 Pil ve Akümülatörlerin İthalat Denetimlerine Dair Dış Ticarette Standardizasyon Tebliği (2008/15) Çevrenin Korunması Yönünden Kontrol Altında Tutulan Atıkların İthalatına Dair Dış Ticarette Standardizasyon Tebliği (2008/3) 20/10/ Marmaris

5 Avrupa Birliği Mevzuatına Uyum Planı
Taslak Yönetmelik adı Yürürlüğe giriş için planlanan tarih (yıl/çeyrek) Düzenli Depolama Yönetmeliği 2008/3 Yakma Yönetmeliği 2008/2 Atıkların Taşınımı Yönetmeliği 2008/4 Hurda Araçlara İlişkin Yönetmelik Atık Elektrik-Elektronik Ekipmanlara İlişkin Yönetmelik Maden Atıklarına İlişkin Yönetmelik 20/10/ Marmaris

6 Bertaraf Tekrar kullanım ATIK Geri Geri kazanım dönüşüm Atık yönetimi
20/10/ Marmaris

7 Muhtelif “ATIK” tanımları
X Muhtelif “ATIK” tanımları Çevre Kanunu Atık: Herhangi bir faaliyet sonucu oluşan, çevreye atılan veya bırakılan her türlü madde Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Katı atık: ……………………………… Evsel katı atık: ………………………. İri katı atık: ………………………….... Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Tehlikeli atık: ……………………………… Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Tıbbi atık: ……………………………… Vs… 20/10/ Marmaris

8 ATIK YÖNETİMİ GENEL ESASLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİK
Atık Çerçeve Direktifi (75/442/EEC,15/07/1975) Atık Direktifi (2006/12/EC, 05/04/2006) Atık Listesinin Oluşturulmasına Dair Komisyon Kararı (2000/532/EC, 03/05/2000) ATIK YÖNETİMİ GENEL ESASLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİK tarih ve sayılı Resmi Gazete HWD ersetzt (ursprünglich) zum 12. Dezember 1993 bzw. nach Änderungsrichtlinie (94/31/EG) des Rates vom 27. Juni 1994 (ABI. Nr. L 168, S. 28) aufgrund des fehlenden Kataloges der gefährlichen Abfälle zum 27. Juni 1995 die Richtlinie (78/319/EWG) des Rates über giftige und gefährliche Abfälle vom 20. März 1978 (ABI. Nr. L 84, S. 43) Kodifizierte Fassung der Abfallrahmenrichtlinie vom tritt 20 Tage nach Veröffentlichung ( ) am in Kraft. Der Entwurf der Richtlinie über Abfälle beinhaltet auch die Regelungen der Altölrichtlinie 20/10/ Marmaris

9 Amaç Atıkların oluşumlarından bertaraflarına kadar çevre ve insan sağlığına zarar vermeden yönetimlerinin sağlanmasına yönelik genel esasların belirlenmesi 20/10/ Marmaris

10 EK I – ATIK SINIFLARI Q1 Aşağıda başka şekilde belirtilmemiş üretim veya tüketim artıkları, Q2 Standart dışı ürünler, Q3 Son kullanım süresi geçmiş olan ürünler, Q4 Dökülmüş, niteliği bozulmuş ya da yanlış kullanıma maruz kalmış olan maddeler (örneğin, kaza sonucu kontamine olmuş maddeler ve benzeri), Q5 Aktiviteler sonucu kontamine olmuş ya da kirlenmiş maddeler (örneğin, temizleme işlemi atıkları, ambalaj malzemeleri, konteynırlar ve benzeri), Q6 Kullanılmayan kısımlar (örneğin, bozuk piller ve bitik katalizörler ve benzeri) Q7 Yararlı performans gösteremeyen maddeler (örneğin, kontamine olmuş asitler, kontamine olmuş çözücüler, bitik yüzey işlem tuzları ve benzeri), Q8 Endüstriyel işlem kalıntıları (örneğin, cüruflar, dip tortusu ve benzeri), Q9 Kirliliğin önlenmesi işlemlerinden kaynaklanan kalıntılar (örneğin, yıkama çamurları, filtre tozları, kullanılmış filtreler ve benzeri), Q10 Makine/yüzey işlemleri kalıntıları (örneğin, torna atıkları, frezeleme kırıntıları ve benzeri), Q11 Hammadde çıkarılması ve işlenmesinden kaynaklanan kalıntılar (örneğin, petrol sahası slopları, madencilik atıkları ve benzeri), Q12 Saflığı bozulmuş materyaller (örneğin, PCB'lerle kontamine olmuş yağlar ve benzeri), Q13 Yasa ile kullanımı yasaklanmış olan ürün, madde ve materyaller, Q14 Sahibi tarafından artık kullanılmayan ürünler (örneğin, tarımsal, evsel, ofis, ticari ve market kalıntıları ve benzeri), Q15 Arazi ıslahı ve iyileştirilmesi faaliyetleri sonucunda ortaya çıkan kontamine olmuş madde, materyal ve ürünler, Q16 Yukarıdaki kategorilerde yer almayan herhangi madde, materyal ve ürünler. Atık : Herhangi bir faaliyet sonucunda oluşan, çevreye atılan veya bırakılan EK-1’de yer alan sınıflardaki herhangi bir madde, EG-Abfallbegriff gilt auch für grenzüberschreitende Abfallverbringungen Q-Gruppen nicht abschließend für Abgrenzung geeignet, da alle Produkte zugeordnet werden können Beseitigungs- und Verwertungsverfahren sind solche, die in der Praxis angewandt werden; Liste ist also nicht abschließend This Annex is intended to list disposal operations such as they occur in practice. In accordance with Article 4, waste must be disposed of without endangering human health and without the use of processes or methods likely to harm the environment. Keine Festlegung von Entledigungstatbeständen im europäischen Recht 20/10/ Marmaris

11 Bertaraf : EK-II A’da yer alan işlemlerden herhangi birisi,
BERTARAF YÖNTEMLERİ D1 Toprağın altında veya üstünde düzenli depolama (ör, düzenli depolama vb), D2 Arazi ıslahı (ör, sıvı veya çamur atıkların toprakta biyolojik bozulmaya uğraması vb), D3 Derine enjeksiyon (ör, pompalanabilir atıkların kuyulara, tuz kayalarına veya doğal olarak bulunan boşluklara enjeksiyonu vb) D4 Yüzey doldurma (ör, sıvı ya da çamur atıkların kovuklara, havuzlara ve lagünlere doldurulması vb), D5 Özel mühendislik gerektiren düzenli depolama (çevreden ve herbiri ayrı olarak izole edilmiş ve örtülmüş hücresel depolama vb) D6 Deniz/okyanus hariç bir su kütlesine boşaltım D7 Deniz yatakları dahil deniz/okyanuslara boşaltım D8 D1 ile D7 ve D9 ile D12 arasında verilen işlemlerden herhangi biri yoluyla atılan nihai bileşiklerin veya karışımların oluşmasına neden olan ve bu ekin başka bir yerinde ifade edilmeyen biyolojik işlemler, D9 D1 ile D8 ve D10 ile D12 arasında verilen işlemlerden herhangi biri yoluyla atılan nihai bileşiklerin veya karışımların oluşmasına neden olan fiziksel-kimyasal işlemler (örneğin, buharlaştırma, kurutma, kalsinasyon vb), D10 Yakma (Karada) D11 Yakma (Deniz üstünde) D12 Sürekli depolama (bir madende konteynerların yerleştirilmesi vb) D13 D1 ila D12 arasında belirtilen işlemlerden herhangi birine tabi tutulmadan önce harmanlama veya karıştırma, D14 D1 ila D13 arasında belirtilen işlemlerden herhangi birine tabi tutulmadan önce yeniden ambalajlama, D15 D1 ila D14 arasında belirtilen işlemlerden herhangi birine tabi tutuluncaya kadar depolama (atığın üretildiği alan içinde geçici depolama, toplama hariç) Bertaraf : EK-II A’da yer alan işlemlerden herhangi birisi, EG-Abfallbegriff gilt auch für grenzüberschreitende Abfallverbringungen Q-Gruppen nicht abschließend für Abgrenzung geeignet, da alle Produkte zugeordnet werden können Beseitigungs- und Verwertungsverfahren sind solche, die in der Praxis angewandt werden; Liste ist also nicht abschließend This Annex is intended to list disposal operations such as they occur in practice. In accordance with Article 4, waste must be disposed of without endangering human health and without the use of processes or methods likely to harm the environment. Keine Festlegung von Entledigungstatbeständen im europäischen Recht 20/10/ Marmaris

12 GERİ KAZANIM İŞLEMLERİ
Geri kazanım : EK-II B’de yer alan işlemlerden herhangi birisi, EK II B GERİ KAZANIM İŞLEMLERİ R1 Enerji üretimi amacıyla başlıca yakıt olarak veya başka şekillerde kullanma R2 Solvent (çözücü) ıslahı/yeniden üretimi, R3 Solvent olarak kullanılmayan organik maddelerin ıslahı/geri dönüşümü (kompost ve diğer biyolojik dönüşüm prosesleri dahil) R4 Metallerin ve metal bileşiklerinin ıslahı/geri dönüşümü, R5 Diğer anorganik malzemelerin ıslahı/geri dönüşümü, R6 Asitlerin veya bazların yeniden üretimi, R7 Kirliliğin azaltılması için kullanılan parçaların (bileşenlerin) geri kazanımı, R8 Katalizör parçalarının (bileşenlerinin) geri kazanımı, R9 Yağların yeniden rafine edilmesi veya diğer tekrar kullanımları, R10 Ekolojik iyileştirme veya tarımcılık yararına sonuç verecek arazi ıslahı, R11 R1 ila R10 arasındaki işlemlerden elde edilecek atıkların kullanımı, R12 Atıkların R1 ila R11 arasındaki işlemlerden herhangi birine tabi tutulmak üzere değişimi, R13 R1 ila R12 arasında belirtilen işlemlerden herhangi birine tabi tutuluncaya kadar atıkların depolanması (atığın üretildiği alan içinde geçici depolama, toplama hariç) EG-Abfallbegriff gilt auch für grenzüberschreitende Abfallverbringungen Q-Gruppen nicht abschließend für Abgrenzung geeignet, da alle Produkte zugeordnet werden können Beseitigungs- und Verwertungsverfahren sind solche, die in der Praxis angewandt werden; Liste ist also nicht abschließend This Annex is intended to list disposal operations such as they occur in practice. In accordance with Article 4, waste must be disposed of without endangering human health and without the use of processes or methods likely to harm the environment. Keine Festlegung von Entledigungstatbeständen im europäischen Recht 20/10/ Marmaris

13 Sahip. : Atık üreticisini veya atığı fiilen elinde bulunduran
Sahip : Atık üreticisini veya atığı fiilen elinde bulunduran gerçek veya tüzel kişi, Yönetim : Atığın toplanması, taşınması, geri kazanılması, bertaraf edilmesi, bertaraf sahalarının kapatılma sonrası bakımı ve bu tür faaliyetlerin gözetim, denetim ve izlenmesini 20/10/ Marmaris

14 Bir madde veya nesne ne zaman atık olarak kabul edilir?
Ürün-Atık Ayırımı Bir madde veya nesne ne zaman atık olarak kabul edilir? Atık olma özellikleri nerede başlar? Atık olma özellikleri nerede sona erer? Ürün eğer ilk tasarlanmış olduğu amaç için kullanmaya uygun değilse (özelliğini yitirmiş ise) ya da başka bir sebepten dolayı kullanılamayacak ise ATIK’tır. 20/10/ Marmaris 14

15 üretim aşamasının parçası ise, hedef odaklı ise ve
Ürün-Atık Ayırımı - 2 Bir maddenin ya da nesnenin atık olup olmadığı konusunda aşağıdaki ölçütlerin dikkate alınması gerekir: Yan Ürünler üretim aşamasının parçası ise, hedef odaklı ise ve teknik nedenlerden dolayı ortaya çıkmış ise, kullanılamayacak durumda ise/piyasası yoksa ATIK DEĞİLDİR ATIK’tır 20/10/ Marmaris 15

16 Ürün-Atık Ayırımı - 3 Doğrudan kullanım
Yan ürünler ya da işlevini yitiren madde ve nesneler aynı işlev yahut yeni bir alternatif için doğrudan kullanılabiliyorlarsa (özellikle başka bir işleme tabi tutulmadan) o zaman bu ürünler ATIK DEĞİLDİR. DİKKAT !: Burada önemli olan doğrudan kullanım için bir olasılığının bulunması değil kesin olarak kullanılmasıdır. 20/10/ Marmaris 16

17 Ürün-Atık Ayırımı - 4 Piyasa değeri
Belirli pazarlarda ticareti yapılan bir ürünün eğer doğrudan bir işleme tabi tutulmadan düzenli olarak pozitif bir pazar değeri bulunursa, bu ürün ATIK DEĞİLDİR. 20/10/ Marmaris 17

18 Özellikler ve standartlar
Ürün-Atık Ayırımı - 5 Özellikler ve standartlar Ürünün standartları yerine getirmesi gereklidir. Standartların olmadığı durumlarda atıkların ürün olduğu iddia edildiğinde, hammaddeler ile karşılaştırılarak karar verilebilir. Örneğin taş ocaklarından elde edilebilecek malzeme inşaatlardan (yıkıntılar ve hafriyat) da elde edilebilir. Amaç çevreyi korumak ve atığı önlemek olduğu için tesisten elde edilen atığı hammaddesi ile karşılaştırıp ürün olarak değerlendirebiliriz. 20/10/ Marmaris 18

19 Ürün-Atık Ayırımı - 6 Atık Listesi
Bir madde ya da ürünü atık listesinde yer alan belirli bir atık koduyla tanımlayarak atığın özelliklerini gösterme imkânı verir. İlgili madde ya da ürünün üreticisi ancak bulgunun tersini kanıtlayarak kararı değiştirilebilir. Bir madde ya da nesnenin atık ya da atık olmadığı kararını ilk olarak üretici verir. Atık olup olmadığı üzerine yapılan değerlendirme sonrasında halen cevabı açıkta kalan sorular bulunuyorsa, atık kategorisini belirleme konusu çevre otoritesinin görüşüne bağlıdır. İlgili maddenin (nesnenin) atık olup olmadığı belirlemesi üretici tarafından hatalı olarak yapılmış ise yetkili kurum, verilmiş kararı değiştirme hakkına sahiptir 20/10/ Marmaris 19

20 ATIK YÖNETİMİ HİYERARŞİSİ
En öncelikli seçenek önleme azaltma tekrar kullanım geri dönüşüm enerji geri kazanımı bertaraf En son seçenek 20/10/ Marmaris

21 ATIK YÖNETİMİ HİYERARŞİSİ hedeflenen atık hiyerarşisi
2020 yılı sonrası için hedeflenen atık hiyerarşisi Klasik atık hiyerarşisi önleme geri kazanım Bertaraf (düzenli depolama) önleme geri kazanım 20/10/ Marmaris

22 Hiyerarşide istisnalar
Bazı atıkların geri kazanımı ya da işlenmesi konusunda izin bulunmamaktadır. Atığın zorunlu olarak bertaraf edilmesi (yok edilmesi) gerekir. Örnek: Kalıcı organik kirleticiler (POPs). Bazı atıklar için mevcut koşullar altında geri kazanıma yönelik bir olanak bulunmamaktadır. Atıkların geri kazanımı teknolojinin gelişimine bağlıdır. Örnek: Asbest 20/10/ Marmaris

23 20/10/2008 Marmaris Genel İlkeler
Atık üretiminin ve atığın zararlılığının önlenmesi ve azaltılması Atığın geri kazanılması veya enerji kaynağı olarak kullanılması Çevre ve insan sağlığına zarar vermeyecek yöntem ve proseslerin kullanılması Atıkların kaynağında ayrı toplanması Atıkların taşıma lisanslı araçlar ile taşınması Atıkların lisanslı bir tesis tarafından bertaraf edilmesi veya geri kazanılması Atıkların en yakın ve en uygun tesiste bertaraf edilmesi Atıkların yetkisiz kişi, kurum/kuruluşlar tarafından toplanmaması Çevre ile uyumlu teknolojilerin kullanılması Atıklardan kaynaklanan zararlardan dolayı müteselsil sorumluluk 20/10/ Marmaris

24 Atmosfere salınan gaz atıklar, Radyoaktif atıklar,
Kapsam ve İstisnalar Kapsam İstisnalar Atmosfere salınan gaz atıklar, Radyoaktif atıklar, Taş ocağı faaliyetleri ile mineral kaynakların aranması, çıkarılması, işlenmesi ve depolanması sonucu oluşan atıklar, Hayvan kadavraları ile tarımsal atıklar, Sıvı haldeki atıklar hariç atık sular, Kullanım ömürleri bitmiş patlayıcılar ve atıkları EK-IV’de listesi verilen atıklar Exemption für domestic wastes does mean the exemption for the producers of domestic wastes (private households) but not other future owner of domestic wastes Clarification in the new draft for a Waste Framework Directive 20/10/ Marmaris

25 İstisnalar Atık?  Neden?
Eğer doğal su kaynağına boşaltma yapıldıysa ön işlemden geçirildiği düşünülebilir. Eğer su arıtma tesisinde bir ara depolama olarak küvette bekletiliyorsa arıtma henüz yapılmamıştır. Atık?  Neden? Maden ocaklarından ve araştırmalardan (yer altından) kaynaklanan atıklarda atık çerçeve direktifi geçerli değildir. Atık?   Neden? Ancak hayvan kadavraları bütün olarak atık çerçeve direktifinde bir istisna oluşturur. 20/10/ Marmaris

26 Yasaklar Kirletme yasağı
Atıkların izin verilen tesisler dışında geri kazanılması, bertaraf edilmesi ve/veya ettirilmesi; toprağa, denizlere, göllere, akarsulara ve benzeri alıcı ortamlara dökülmesi, dolgu yapılması ve depolanması suretiyle çevrenin kirletilmesi yasaktır. İthalat yasağı Tehlikeli atıkların, serbest bölgeler dahil Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesine girişi yasaktır. 20/10/ Marmaris

27 Yükümlülükler Yükümlülük Muafiyet Lisans alma Lisans alma
Atık bertarafı ve geri kazanımı yapan gerçek ve tüzel kişiler Bakanlıktan lisans almakla yükümlüdürler. Taşıma lisansı Atık toplama ve/veya taşıma işlerini yapan kişi, kurum veya kuruluşlar il çevre ve orman müdürlüklerinden taşıma lisansı almakla yükümlüdürler Lisans alma atığın üretildiği yerde kendi atıklarının geri kazanımını yapan ve piyasaya sürmemek üzere geri kazanılan ürünlerin tamamını aynı tesis içerisinde tekrar kullanan tesis veya kuruluşlar Taşıma lisansı evsel atıklar tehlikesiz atıklar ambalaj atıkları Exemption für domestic wastes does mean the exemption for the producers of domestic wastes (private households) but not other future owner of domestic wastes Clarification in the new draft for a Waste Framework Directive 20/10/ Marmaris

28 Yükümlülükler Yükümlülük Muafiyet yok Kayıt tutma
Atık üreten tesis ve işletmeler ile bertaraf ve geri kazanım işlemlerini yapan kişi, kurum ve kuruluşlar kayıt tutmakla yükümlüdürler. atık türü, atığın kod numarası, atık miktarı, atığın kaynağı, gönderildiği tesis, taşıma şekli, atığın EK-II A ve EK-II B’de belirtilen yöntemlere göre tabi tutulduğu işlemler yok Exemption für domestic wastes does mean the exemption for the producers of domestic wastes (private households) but not other future owner of domestic wastes Clarification in the new draft for a Waste Framework Directive 20/10/ Marmaris

29 Yükümlülükler Yükümlülük Muafiyet Mali sorumluluk sigortası
Tehlikeli atıkların toplanması, taşınması, geçici ve ara depolanması, geri kazanımı, yeniden kullanılması ve bertarafı faaliyetlerinde bulunanlar, faaliyetleri nedeniyle oluşacak bir kaza dolayısıyla üçüncü şahıslara ve çevreye verebilecekleri zararlara karşı tehlikeli atık malî sorumluluk sigortası yaptırmak zorundadırlar Tehlikeli atık dışındaki diğer atık türleri Exemption für domestic wastes does mean the exemption for the producers of domestic wastes (private households) but not other future owner of domestic wastes Clarification in the new draft for a Waste Framework Directive 20/10/ Marmaris

30 Yükümlülükler Yükümlülük Muafiyet Kirleten öder Üretici sorumluluğu
Bertaraf maliyetinin karşılanması Kirleten öder Üretici sorumluluğu Katılım bedeli yok Exemption für domestic wastes does mean the exemption for the producers of domestic wastes (private households) but not other future owner of domestic wastes Clarification in the new draft for a Waste Framework Directive 20/10/ Marmaris

31 EK-IV’de verilmektedir.
ATIK LİSTESİ EK-IV’de verilmektedir. Atık Listesi atıkların kaynağı, oluşumları ve özelliklerine göre bir sınıflandırmadır. Atıklar 20 bölüm altında toplanarak birbirinden ayrılmıştır. 839 atık türü 405 tehlikeli atık 434 tehlikesiz atık Atık Listesi 20/10/ Marmaris

32 ATIK LİSTESİNİN BÖLÜMLERİ
(01) Madenlerin aranması, çıkarılması, işletilmesi, fiziki ve kimyasal işleme tabi tutulması sırasında ortaya çıkan atıklar, (02) Tarım, bahçıvanlık, su kültürü, ormancılık, avcılık ve balıkçılık, gıda üretimi ve işlemesi sonucu ortaya çıkan atıklar, (03) Ahşap işleme ve kağıt, karton, kağıt hamuru, panel (sunta) ve mobilya üretiminden kaynaklanan atıklar, (04) Deri, kürk ve tekstil endüstrilerinden kaynaklanan atıklar, (05) Petrol rafinasyonu, doğal gaz saflaştırma ve kömürün pirolitik işlenmesinden kaynaklanan atıklar, (06) Anorganik kimyasal işlemlerden kaynaklanan atıklar, (07) Organik kimyasal işlemlerden kaynaklanan atıklar, (08) Astarlar (boyalar, vernikler ve vitrifiye emayeler), yapışkanlar, yalıtıcılar ve baskı mürekkeplerinin imalat, formülasyon tedarik ve kullanımından (İFTK) kaynaklanan atıklar, (09) Fotoğraf endüstrisinden kaynaklanan atıklar, (10) Isıl işlemlerden kaynaklanan atıklar, 20/10/ Marmaris

33 ATIK LİSTESİNİN BÖLÜMLERİ
(11) Metal ve diğer malzemelerin kimyasal yüzey işlemi ve kaplanması işlemlerinden kaynaklanan atıklar; demir dışı hidrometalurji, (12) Metallerin ve plastiklerin fiziki ve mekanik yüzey işlemlerinden ve şekillendirilmesinden kaynaklanan atıklar, (13) Yağ atıkları ve sıvı yakıt atıkları (yenilebilir yağlar, 05 ve 12 hariç), (14) Atık organik çözücüler, soğutucular ve itici gazlar (07 ve 08 hariç), (15) Atık ambalajlar; başka bir şekilde belirtilmemiş emiciler, silme bezleri, filtre malzemeleri ve koruyucu giysiler, (16) Listede başka bir şekilde belirtilmemiş atıklar, (17) İnşaat ve yıkım atıkları (kirlenmiş alanlardan çıkartılan hafriyat dahil), (18) İnsan ve hayvan sağlığı ve/veya bu konulardaki araştırmalardan kaynaklanan atıklar (doğrudan sağlığa ilişkin olmayan mutfak ve restoran atıkları hariç) (19) Atık yönetim tesislerinden, tesis dışı atık su arıtma tesislerinden ve insan tüketimi ve endüstriyel kullanım için su hazırlama tesislerinden kaynaklanan atıklar, (20) Ayrı toplanmış fraksiyonlar dahil belediye atıkları (evsel atıklar ve benzer ticari, endüstriyel ve kurumsal atıklar). 20/10/ Marmaris

34 ATIK LİSTESİNİN BÖLÜMLERİ
20 Kapitel, 111 Gruppen (Unterkapitel) Unbesetzte Abfallgruppen wegen Neustrukturierung des Abfallverzeichnisses und Wegfall ehemaliger Bezeichnungen 20/10/ Marmaris

35 839 Atık 405 434 ATIK LİSTESİ 232 + + 261 173 173 Tehlikeli Atık
Muallaklı Atıklar 173 173 405 Tehlikeli Atık 434 Tehlikesiz Atık 20/10/ Marmaris

36 Altı haneli atık kodu : xx yy zz(*)
Kodlama sistemi Altı haneli atık kodu : xx yy zz(*) Atıklar, altı haneli kodlar ve ilgili iki haneli ile dört haneli bölüm başlıkları ile tanımlanmışlardır. Atık Kategorisi Atık Tanımı XX YY ZZ Atık A XX Bölüm (01’den 20’ye kadar) YY Alt bölüm (01’den en fazla 14’e kadar) ZZ Listeleme (01’den en fazla 41 ve 99’a kadar) * Tehlikelilik işareti Atıklar ile ilgili yapılacak bütün çalışmalarda, atığın tanımına karşılık gelen altı haneli atık kodunun tam olarak kullanılması zorunludur. 20/10/ Marmaris

37 Atık Listesi Atık üzerine bir örnek 10 03 05 atık alüminyum oksit
Burada 10 Bölüm 10 termik süreçlerden kaynaklanan atıkları ifade etmektedir Alt bölümü alüminyum termik metalürjiden kaynaklanan atıkları ifade etmektedir 05 Atık alüminyum oksit 20/10/ Marmaris

38 01 MADENLERİN ARANMASI, ÇIKARILMASI, İŞLETİLMESİ, FİZİKİ VE KİMYASAL İŞLEME TABİ TUTULMASI SIRASINDA ORTAYA ÇIKAN ATIKLAR 01 01 Maden kazılarından kaynaklanan atıklar Metalik maden kazılarından kaynaklanan atıklar Metalik olmayan maden kazılarından kaynaklanan atıklar 01 03 Metalik Minerallerin Fiziki ve Kimyasal Olarak İşlenmesinden Kaynaklanan Atıklar * Sülfürlü cevherlerin işlenmesinden kaynaklanan asit üretici maden atıkları A * Tehlikeli madde içeren diğer maden atıkları M ve dışındaki diğer maden atıkları * Metalik minerallerin fiziki ve kimyasal işlenmesinden kaynaklanan tehlikeli maddeler içeren diğer atıklar dışındaki diğer tozumsu ve pudramsı atıklar dışındaki alüminyum oksit üretiminden çıkan kırmızı çamur Başka bir şekilde tanımlanmamış atıklar 20/10/ Marmaris

39 Atık Kodlarının Kullanım Alanları
Tüm geri kazanım ve bertaraf tesisleri Atık taşımacılığı Atıkla ilgili işlem yapan tesislerin lisanslandırılması ve kontrolü Atık üreten işlemlerin ve tesislerin lisanslandırılması ve kontrolü Ulusal ve uluslar arası notifikasyonlar Yıllık raporlamalar için atıkların sınıflandırılması İlgili tarafların atıklarla ilgili konsept ve programları İstatistikler ve raporlar ile ilgili yasalardan kaynaklanan diğer görevler

40 Atık listesinde atık kodunun belirlenmesi
01’den 12’ye ya da 17’den 20’ye kadar olan bölümlerde atığın kaynağı ve bu atığa uygun altı haneli atık kodu belirlenir. Atığın kodunun belirlenmesi için, 01’den 12’ye ya da 17’den 20’ye kadar olan bölümlerde uygun bir atık kodu bulunamaz ise 13, 14 ve 15 inci bölümler incelenir. Bu bölümlerde de uygun bir atık kodu bulunamaz ise atık, 16 ncı bölüme göre değerlendirilir. Eğer atık, 16 ncı bölüme de uyarlanamıyorsa, Atık Listesindeki ana faaliyet kodlarına uygun olan ve sonu 99-başka türlü tanımlanamayan atıklar ile biten uygun atık kodu Bakanlığın onayı ile kullanılır. Adım 1 Adım 2 Adım 3 Adım 4 20/10/ Marmaris

41 ( * ) işaretli olanlar tehlikeli atıktır,
Tehlikeli atıklar ( * ) işaretli olanlar tehlikeli atıktır, Tehlikeli atıklar, EK-III A’daki özelliklerden bir veya daha fazlasına sahiptirler, Atık Listesinde (A) işaretli atıklar, EK-III B’de yer alan tehlikeli atık konsantrasyonuna bakılmaksızın tehlikeli atık sınıfına girer. Atık Listesinde (M) işaretleri atıklar tehlikeli olma olasılığı bulunan atıklardır. Değerlendirme EK-III A ve EK-III B’ye göre yapılır. 20/10/ Marmaris

42 Muallaklı girişlerin formülleri üzerine kural şu şekildedir:
Tehlikeli ve Tehlikesiz olarak sınıflandırılan atıkların yanı sıra 173 muallaklı olarak adlandırılan girişler bulunmaktadır. Bu gerçek belirli türde atıkların farklı yoğunlukta kontamine olma olasılığından kaynaklanmaktadır. Muallaklı girişlerin formülleri üzerine kural şu şekildedir: Atık Kategorisi Atık Tanımı XX YY ZZ* Atık A, tehlikeli maddeler içermektedir Karşıtı: XX YY Z(Z+1) Atık A XX YY ZZ’nin altında belirtilenlerden başka 20/10/ Marmaris

43 20/10/2008 Marmaris EK I – ATIK SINIFLARI
Q1 Aşağıda başka şekilde belirtilmemiş üretim veya tüketim artıkları, Q2 Standart dışı ürünler, Q3 Son kullanım süresi geçmiş olan ürünler, Q4 Dökülmüş, niteliği bozulmuş ya da yanlış kullanıma maruz kalmış olan maddeler (ör,kaza sonucu kontamine olmuş maddeler vb), Q5 Aktiviteler sonucu kontamine olmuş ya da kirlenmiş maddeler (ör, temizleme işlemi atıkları, ambalaj malzemeleri, konteynırlar vb), Q6 Kullanılmayan kısımlar (örneğin, bozuk piller ve bitik katalizörler vb) Q7 Yararlı performans gösteremeyen maddeler (ör, kontamine olmuş asitler, kontamine olmuş çözücüler, bitik yüzey işlem tuzları vb), Q8 Endüstriyel işlem kalıntıları (ör, cüruflar, dip tortusu ve benzeri), Q9 Kirliliğin önlenmesi işlemlerinden kaynaklanan kalıntılar (ör, yıkama çamurları, filtre tozları, kullanılmış filtreler vb), Q10 Makine/yüzey işlemleri kalıntıları (ör, torna atıkları, frezeleme kırıntıları vb), Q11 Hammadde çıkarılması ve işlenmesinden kaynaklanan kalıntılar (ör, petrol sahası slopları, madencilik atıkları vb), Q12 Saflığı bozulmuş materyaller (ör, PCB'lerle kontamine olmuş yağlar vb), Q13 Yasa ile kullanımı yasaklanmış olan ürün, madde ve materyaller, Q14 Sahibi tarafından artık kullanılmayan ürünler (ör, tarımsal, evsel, ofis, ticari ve market kalıntıları vb), Q15 Arazi ıslahı ve iyileştirilmesi faaliyetleri sonucunda ortaya çıkan kontamine olmuş madde, materyal ve ürünler, Q16 Yukarıdaki kategorilerde yer almayan herhangi madde, materyal ve ürünler. 20/10/ Marmaris

44 20/10/2008 Marmaris EK II-A BERTARAF YÖNTEMLERİ
D1 Toprağın altında veya üstünde düzenli depolama (ör, düzenli depolama vb), D2 Arazi ıslahı (ör, sıvı veya çamur atıkların toprakta biyolojik bozulmaya uğraması vb), D3 Derine enjeksiyon (ör, pompalanabilir atıkların kuyulara, tuz kayalarına veya doğal olarak bulunan boşluklara enjeksiyonu vb) D4 Yüzey doldurma (ör, sıvı ya da çamur atıkların kovuklara, havuzlara ve lagünlere doldurulması vb), D5 Özel mühendislik gerektiren düzenli depolama (çevreden ve herbiri ayrı olarak izole edilmiş ve örtülmüş hücresel depolama vb) D6 Deniz/okyanus hariç bir su kütlesine boşaltım D7 Deniz yatakları dahil deniz/okyanuslara boşaltım D8 D1 ile D7 ve D9 ile D12 arasında verilen işlemlerden herhangi biri yoluyla atılan nihai bileşiklerin veya karışımların oluşmasına neden olan ve bu ekin başka bir yerinde ifade edilmeyen biyolojik işlemler, D9 D1 ile D8 ve D10 ile D12 arasında verilen işlemlerden herhangi biri yoluyla atılan nihai bileşiklerin veya karışımların oluşmasına neden olan fiziksel-kimyasal işlemler (örneğin, buharlaştırma, kurutma, kalsinasyon vb), D10 Yakma (Karada) D11 Yakma (Deniz üstünde) D12 Sürekli depolama (bir madende konteynerların yerleştirilmesi vb) D13 D1 ila D12 arasında belirtilen işlemlerden herhangi birine tabi tutulmadan önce harmanlama veya karıştırma, D14 D1 ila D13 arasında belirtilen işlemlerden herhangi birine tabi tutulmadan önce yeniden ambalajlama, D15 D1 ila D14 arasında belirtilen işlemlerden herhangi birine tabi tutuluncaya kadar depolama (atığın üretildiği alan içinde geçici depolama, toplama hariç) 20/10/ Marmaris

45 GERİ KAZANIM İŞLEMLERİ
EK II B GERİ KAZANIM İŞLEMLERİ R1 Enerji üretimi amacıyla başlıca yakıt olarak veya başka şekillerde kullanma R2 Solvent (çözücü) ıslahı/yeniden üretimi, R3 Solvent olarak kullanılmayan organik maddelerin ıslahı/geri dönüşümü (kompost ve diğer biyolojik dönüşüm prosesleri dahil) R4 Metallerin ve metal bileşiklerinin ıslahı/geri dönüşümü, R5 Diğer anorganik malzemelerin ıslahı/geri dönüşümü, R6 Asitlerin veya bazların yeniden üretimi, R7 Kirliliğin azaltılması için kullanılan parçaların (bileşenlerin) geri kazanımı, R8 Katalizör parçalarının (bileşenlerinin) geri kazanımı, R9 Yağların yeniden rafine edilmesi veya diğer tekrar kullanımları, R10 Ekolojik iyileştirme veya tarımcılık yararına sonuç verecek arazi ıslahı, R11 R1 ila R10 arasındaki işlemlerden elde edilecek atıkların kullanımı, R12 Atıkların R1 ila R11 arasındaki işlemlerden herhangi birine tabi tutulmak üzere değişimi, R13 R1 ila R12 arasında belirtilen işlemlerden herhangi birine tabi tutuluncaya kadar atıkların depolanması (atığın üretildiği alan içinde geçici depolama, toplama hariç) 20/10/ Marmaris

46 TEHLİKELİ KABUL EDİLEN ATIKLARIN ÖZELLİKLERİ
EK-III A TEHLİKELİ KABUL EDİLEN ATIKLARIN ÖZELLİKLERİ H1 Patlayıcı H2 Oksitleyici H3-A Yüksek oranda Tutuşabilenler H3-B Tutuşabilen H4 Tahriş edici H5 Zararlı H6 Toksik H7 Kanserojen H8 Korozif H9 Enfeksiyon yapıcı H10 Üreme yetisini azaltıcı H11 Mutajenik H12 H13 H14 Ekotoksik 20/10/ Marmaris

47 TEHLİKELİ ATIK EŞİK KONSANTRASYONLARI
EK-III B TEHLİKELİ ATIK EŞİK KONSANTRASYONLARI a) Parlama noktası ≤ 55 0C, b) Yüksek seviyede zehirli olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam konsantrasyonun ≥ %0,1 olması, c) Zehirli olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam konsantrasyonun ≥ %3 olması, ç) Zararlı olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam konsantrasyonun ≥ %25 olması, d) R35’e göre aşındırıcı olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam konsantrasyonun ≥ %1 olması, e) R34’e göre aşındırıcı olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam konsantrasyonun ≥ %5 olması, f) R41’e göre tahriş edici olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam konsantrasyonun ≥ %10 olması, g) R36, R37 ve R38’e göre tahriş edici olarak sınıflandırılan bir veya daha fazla maddedeki toplam konsantrasyonun ≥ %20 olması, ğ) Kategori 1 ya da 2’de kanserojen etkisinin olduğu bilinen bir maddelerdeki toplam konsantrasyonun ≥ %0,1 olması, h) Kategori 3’de kanserojen etkisinin olduğu bilinen bir maddedeki toplam konsantrasyonun ≥ %1 olması, ı) R60 ya da R61’e göre üreme yetisini azaltıcı olarak sınıflandırılan Kategori 1 ya da 2 maddesindeki konsantrasyonun ≥%0,5 olması, i) R62 ya da R63’e göre üreme yetisini azalttığı özelliği ile sınıflandırılan kategori 3 maddesindeki konsantrasyonun ≥ %5 olması j) R46’ya göre kalıtımsal değişikliklere yol açıcı olarak sınıflandırılan Kategori 1 ya da 2 maddesindeki konsantrasyonun ≥ 0,1 olması, k) R40’a göre kalıtımsal değişikliklere yol açıcı olarak sınıflandırılan Kategori 3 maddesindeki konsantrasyonun ≥ 1 de olması 20/10/ Marmaris

48 E-mail : yalcinkaraca06@hotmail.com ykaraca@cevreorman.gov.tr
Sorularınız için; Telefonlar : – Faks. : 20/10/ Marmaris