Leyla Kodakoğlu GECEKONDU

... konulu sunumlar: "Leyla Kodakoğlu GECEKONDU"— Sunum transkripti:

1 Leyla Kodakoğlu GECEKONDU
Gecekondu, imar ve yapı işlerini düzenleyen mevzuata ve genel hükümlere bağlı kalınmaksızın, kendisine ait olmayan arazi veya arsalar üzerinde, sahibinin rızası alınmadan yapılan izinsiz yapılardır. “kendisine ait olmayan arazi veya arsalar” tanımlaması hazine, belediye, vakıflar vb. kamu arazileri ile özel kişilere ait arsa ve arazileri kapsamakta, bu taşınmazları işgal ederek yapılan izinsiz yapılar gecekondu olarak tanımlanmaktadır. 5

2 2 Uygulanan mevzuat 6785 sayılı İmar Kanunu 775 sayılı Kanun

3 3 Ruhsatsız ve izinsiz olarak inşa edilen yapıların tabi olacakları mevzuatın açık olarak belirlenebilmesi için öncelikle “gecekondu” niteliğinde mi, yoksa “imar mevzuatına aykırı yapı” niteliğinde mi olduğu hususunun ayrılması gerekmektedir.

4 4 775 sayılı Gecekondu Kanunu
Amacı , mevcut gecekonduların ıslahı, tasfiyesi, yeniden gecekondu yapımının önlenmesi ve bu amaçlarla alınması gereken tedbirlerin bütünü olarak ifade edilmiştir.

5 5 Konu İle İlgili İdari Yargı Yerlerinde Açılan Davalar
Gecekondu önleme bölgesi ilanı işlemlerine ya da gecekondu önleme bölgesi sınırları dışına çıkartılma işlemlerine karşı davalar açılmış, keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılarak bu davalar karara bağlanmıştır.

6 6 Tahsis edilen arsalarda Yasanın 27. maddesinde öngörülen süre içinde nüve konutun bitirilmediği gerekçesiyle yapılan arsa tahsisi iptali işlemlerine karşı açılan davalarda alt yapının tamamlanmasından sonra bu sürenin hesaplanması gerektiği yolunda kararlar verilmiştir. (Danıştay 14. Daire E: K: )

7 7 Alt yapının tamamlanması gibi bir noksanlık bulunmayan yerlerde ise arsa tahsisinin iptali işlemi hukuka uygun bulunmuştur. ( Danıştay 14. Daire E: K: )

8 8 775 sayılı Yasa uyarınca tahsisi mümkün olmayan taşınmazın belediyenin hatalı işlemi ile tahsisinden sonra, hatalı işlemin geri alınması suretiyle şahıslara yapılan arsa tahsisinin iptali işlemlerine karşı davalar açılmış, açık hataya dayalı tahsisin geri alınması hukuka uygun bulunmuştur. (Danıştay 14. Daire E: K: )

9 9 Arsa tahsisi yapılan kooperatif üyelerinin tahsis şartlarını taşımadığı, arazinin tahsise uygun arsa niteliği taşımadığı, kooperatif üyelerinin gerçek dışı beyan ve hilesinin bulunduğu, idarenin hatalı işlemini her zaman geri alabileceği belirtilerek, tahsisin geri alınması işlemi hukuka uygun bulunmuştur. (Danıştay 14. Daire E: K: )

10 10 Arsa tahsisi konusunda yetkisi olmayan büyükşehir belediyesinin mevcut tahsisin iptali yolunda işlem tesis etmesi hukuka aykırı bulunmuştur. (Danıştay 14. Daire E: K: )

11 11 Arsa tahsisinin sonradan iptali işlemine karşı açılan davada,775 sayılı Yasanın Geçici 9. Maddesi uyarınca Toplu Konut İdaresi Başkanlığı da hasım mevkiine alınarak uyuşmazlığın çözümlenmesi gerektiği yolunda karar verilmiştir. (Danıştay 14. Daire E: )

12 12 1967 yılında gecekondu tasfiye bölgesi olarak ilan edilmiş bir yere inşa edilen gecekondunun, 2981 sayılı Yasaya göre af kapsamında değerlendirilemeyeceği, bu yerin 775 sayılı Yasa kapsamına giren bir alan olduğu, hak sahibinin 775 sayılı Yasaya göre müracaat edebileceği yolunda kararlar verilmiştir. (Danıştay 6. Daire E: )

13 13 775 sayılı Yasanın 18. maddesi
Yeniden gecekondu yapılmasının önlenmesi başlıklı 775 sayılı Gecekondu Kanununun 18. maddesi uyarınca yıkım ve tahliye işlemleri tesis edilmektedir. Bu işlemlere karşı açılan davalarda 14. Daire İçtihatları şöyle şekillenmiştir:

14 14 1-Yıkıma konu imalatın tamamının maddede sayılan yerler üzerinde inşa edilmiş olması, 2-Bu imalatın maddede sayılanların rızası dışında yapılmış olması (sözleşme, izin vs. bulunmaması) 3-İmalatın yer aldığı taşınmazın mülkiyeti ihtilaflı bir yer olmaması gerekmektedir.

15 15 Yeni yasal düzenlemelere ihtiyaç doğması.
1966 yılında yürürlüğe giren çeşitli tarihlerde değişikliğe uğrayan 775 sayılı Yasa halen yürürlüktedir ve asıl olarak Yasanın yürürlüğe girdiği tarihe kadar inşa edilmiş gecekondulara yasallık kazandırma, sonraki dönemde ise yeniden gecekondu yapılmasını önleme amacıyla yürürlüğe konulmuş bir yasadır.

16 16 Ancak, bu Yasanın yürürlüğe girdiği dönemden sonra da gecekondu niteliğinde pek çok inşaat yapılmış olması, hatta bu nitelikte inşaatlar yapılarak mahalleler kurulmuş olması konuya ilişkin yeni düzenlemeler yapılmasını zorunlu hale getirmiş, bu nitelikteki inşaatlara yönelik düzenlemeler içeren ve kısaca imar affı yasaları olarak tanımlanan yasalar yürürlüğe konulmuştur.

17 17 2805 sayılı Yasa Öncelikle 16/3/1983 tarihli 2805 sayılı İmar Affı Kanunu günlü Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe konulmuş yaklaşık bir yıl yürürlükte kalmıştır. Bu Yasa günlü, sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 2981 sayılı Yasa ile yürürlükten kaldırılmıştır.

18 18 2981 SAYILI KANUN günlü, sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 2981 sayılı Kanunda, Kanunun amacı, imar ve gecekondu mevzuatına aykırı olarak inşa edilmiş ve inşa halindeki bütün yapılar hakkında uygulanacak işlemleri düzenlemek ve bu işlemlere dair müracaat, tespit değerlendirme, uygulama ve duyuru esaslarını ve ilgili diğer hususları belirlemek olarak tanımlanmıştır.

19 19 Danıştayın muhtelif kararlarında da belirtildiği üzere, 2981 sayılı yasa hükümleri ile esasen dar gelirli vatandaşların konut sahibi olabilmelerinin sağlanması amaçlanmaktadır.

20 20 İlgili Danıştay Kararı
İki katlı 4 daireli yapı gecekondu niteliğinde değildir, Tapu tahsis belgesi verilmemesi hukuka uygundur.( Danıştay 14. Daire günlü E:2012/10142)

21 21 2981 sayılı Kanunun gerekçesinde, Yasanın amacı, ekonomik ve sosyal nedenlerle birer çekim merkezi haline gelen kentlere akın eden vatandaşların mutlak olan barınak ihtiyaçlarının giderilmesi, imar mevzuatı ve planlara uygun hale getirilebilecek yapıların belli şartlarda hukukileştirilmesi olarak belirtilmiştir.

22 22 Yasa, en temel ihtiyaçlardan biri olan barınma ihtiyacını dahi karşılayamayacak durumdaki dar gelirli vatandaşların mağduriyetini gidererek bu durumda olanlara aileleriyle birlikte barınma olanağı sağlamak için hazine, belediye, il özel idaresi ve vakıf arazisi üzerine yapılan, barınma amacıyla ya da kısmen barınma kısmen işyeri olarak kullanılan kaçak yapıları meşrulaştırmıştır.

23 23 Bu meşrulaştırma sırasında, 2981 sayılı Yasa hükümlerinde yer alan koşulların sağlanması halinde, hazine, belediye, il özel idaresine ait veya Vakıflar Genel Müdürlüğünün idare ettiği taşınmazlar üzerine yapılan gecekondulara ilişkin tapu tahsis belgesi verilmektedir ve tapuya esas teşkil ederek hak sahipliğini belirleyecek olan tapu tahsis belgesinin düzenlenmesinden sonra, tahsisin yapıldığı tapu sicilinin beyanlar hanesinde gösterilmektedir.

24 24 Tapu tahsis belgesi, Medeni Kanunda tanımlanan tasarruf belgelerinden farklıdır. Mülkiyeti değil hak sahipliğini belirlediğinden ve tapuya dönüşünceye kadar işlevi, içinde oturan dar gelirli ailenin barınma ihtiyacını karşılamak olduğundan, bu şekilde tasarruf edilen bir gecekondunun yıkılması ya da yıkılarak yeniden yapılması tahsisin iptali sonucunu doğurmakta ve tapu verilmemektedir.

25 25 İlgili Danıştay Kararı
Gecekondu yıkılmıştır. Barınma amaçlı olarak kullanılması gereken gecekondunun Yasada öngörülen amaçlara aykırı olarak yıkılmış olması tapu tahsis belgesinin iptalini gerektirir. Ancak, davacı gecekonduyu idare elemanları yıktı iddiasında, yapının hangi nedenle yıkıldığı hususu açıklığa kavuşturulup karar verilsin. (Danıştay 14. Daire E:2011/6129)

26 26 Danıştay kararları ile de şekillenen genel ilkeler :
İmar affından yararlanılabilmesi için öncelikle imar affı başvusunda bulunulması gerekmekte, ya da idarece gecekondunun re’sen tespit edilmesi gerekmektedir.

27 27 A- AF MÜRACAATI- RE’SEN TESPİT
tarihine kadar ilgili idareye imar affı müracaatında bulunulmamış olsa dahi, ilgili idarelerce tarihinden önce saptanan yapıların, 2981 sayılı Yasa kapsamında değerlendirilmesi gerekmektedir.

28 28 İlgili Danıştay Kararı
Gecekonduyu alan da satan da hak sahibi niteliği taşımalıdır diyordu Danıştay eski kararlarında. Yeni kararlarda ise satan kişi hak sahibi olma niteliğini taşımalı denilmiş. (Danıştay 14. Daire E:2011/6931)

29 29 B-İNŞAAT SEVİYESİ Yasanın 8. Maddesi uyarınca, yasadan yararlanacak gecekondunun en az temel inşaatı tamamlanmış veya sömel betonları dökülmüş durumda olması gerekmektedir.

30 30 C-GECEKONDUNUN BULUNDUĞU TAŞINMAZIN MALİKİ
Kural olarak, hazine, belediye, özel idare ya da Vakıflar Genel Müdürlüğünün idare ettiği arsa ya da arazide inşa edilmiş olması gerekiyor.

31 31 D- ÖZEL KİŞİLERE AİT TAŞINMAZ ÜZERİNE İNŞA EDİLEN GECEKONDULAR
Yasanın 9-c maddesi uyarınca, Gecekondunun başkasının arsa ve arazisi üzerine inşa edilmesi halinde de; arsa sahibi ile gecekondu sahibinin anlaşması durumunda ve süresi içinde müracaatta bulunulmuş olması halinde aftan yararlanma olanağı sağlanmıştır.

32 32 Ayrıca,aynı maddede, başkasının arsa ve arazisi üzerine bir yerleşme alanı ya da yapı topluluğu niteliğinde gecekondular inşa edilmesi durumunda, lüzum görülen hallerde, bu arsa ya da arazilerin belediye mücavir alanı içinde belediyelerce veya mücavir alan dışında Valiliklerce kamulaştırılmasına olanak sağlanmıştır. Bu gibi durumlarda kamulaştırma bedelinin gecekondu sahiplerinden tahsil edileceği düzenlenmiştir.

33 33 E-TAŞINMAZ MÜŞTEREK MÜLKİYETTE İSE
Yasanın 10-a maddesi uyarınca değerlendirme yapılarak, belediye ve özel şahısların müşterek mülkiyetinde bulunan taşınmazın üzerindeki gecekondunun bu yasadan yararlanamayacağı yolunda yargı kararları verilmiştir. (Danıştay 14. Daire E:2011/2421)

34 34 F- BAŞKA EVİ ARSASI OLMAYACAK
Yasanın 13-a maddesi uyarınca, arsa tahsis edilecek kimsenin kendisinin, eşinin veya reşit olmayan çocuğunun oturduğu belediye mücavir alan sınırı içinde ev yapmaya uygun arsa veya eve yada apartmanın bağımsız bölümüne yada bir bölümü işyeri olarak kullanılan yapıya sahip olmaması gerekmektedir.

35 35 İlgili Danıştay Kararı
Davacının sahip olduğu hissenin 77m2 lik bir evin dörtte bir hissesi olduğu, bu payın barınma ihtiyacını karşılayacak bir miktar olmadığı bu nedenle hak sahipliğine engel oluşturmadığı, tapu tahsis belgesinin bu gerekçeyle iptalinin hukuka aykırı olduğu karara bağlanmış. (Danıştay 14. Daire E:2011/13099)

36 36 G-İNŞAATA BAŞLAMA TARİHİ
İnşaata, Yasanın 14-f maddesinde belirtilen tarihlerden önce başlanılmış olması gerekiyor sayılı Yasanın 14. maddesinde, ruhsatsız yapı-gecekondu ayrımı yapılmaksızın 10 Kasım 1985 tarihinden önce yapılan tüm gecekondu ve mevzuata aykırı inşa edilmiş yapılar yasa kapsamına alınmıştır.

37 37 H- İŞYERİ-KONUT KULLANIMI
2981 sayılı Yasanın 8. Maddesi uyarınca, Gecekondunun esas itibariyle mesken amacıyla inşa edilmiş bir yapı olması, ya da kısmen işyeri kısmen konut olarak kullanılması, ya da evvelce konut olarak kullanılmakla birlikte sonradan işyerine çevrilmiş olması gerekmektedir. Danıştay 14. Daire günlü E:2011/2149 K:2013/736)

38 38 I- PLANDA KAMU HİZMETİNE AYRILAN YERE İNŞA EDİLMEMİŞ OLMALI.
2981 sayılı Yasanın 14.maddesi (a) bendinde yer alan hüküm, idari yargı yerlerince, imar planında yol, yeşil alan, park, okul alanı gibi genel kullanımlara ayrılmış yerlerde yapılan gecekonduların bu kanundan yararlanamayacağı yolunda yorumlanmıştır.

39 39 Bu hüküm uyarınca verilen kararlarda, sayılı Yasa gereği hak sahipliği için imar affı başvurusunda bulunulan tarih itibariyle gecekondunun, imar planında yol, yeşil alan, park, okul alanı gibi genel kullanımlara ayrılmış yerlerde kalmaması gerektiği belirtilmektedir. (Danıştay 14. Daire E:2011/4916) Gecekondunun plansız alanda kaldığı, bu yerin kamu kullanımına ayrılmış bir yer niteliğinde olmadığı aftan yararlanacağı yoluna kararlar verilmiştir. Danıştay 14. Daire E:2011/2112 K:2013/735)

40 40 İ- PLANDA KONUT ALANINDA OLSA BİLE ISLAH İMAR PLANI YAPILAN YERDEN YA DA GECEKONDU ÖNLEME YA DA ISLAH BÖLGESİNDEN YER VERİLİR. Yürürlükteki planda yüksek yoğunluklu konut alanına ayrılan yerde kalan gecekondunun bulunduğu yerde korunamayacağı, gecekondu önleme ya da ıslah bölgesinden, başka bir ıslah alanından yer tahsis edilebileceği ya da sosyal konut tahsis edilebileceği, enkaz bedeli ödenerek tapu tahsis belgesinin iptal edilebileceği yolunda kararlar verilmiştir. (Danıştay 14. Daire E:2011/8779 K:2012/6563)

41 41 2981 sayılı Yasanın 13. Maddesi uyarınca, Planda konut alanında kalan yerdeki gecekondu aftan yararlanmakta, ancak, gecekondu sahibine ancak ıslah imar planı yapılmış ve plan uyarınca imar parselleri oluşturulmuş yerden tapu verilmekte, gecekondu bulunduğu yerde korunamamaktadır.

42 42 Tapu tahsis belgesinin tapuya dönüştürülmesi istemli bir başvurunun kentsel dönüşüm bölgesinde oluşturulacak alanlarda üretilecek konutlardan daire verileceği gerekçesi ile reddedilip belirsiz bir tarihteki uygulamaya atıf yapılması da hukuka aykırı bulunmuştur. (Danıştay 14 Daire E:2011/9305 K:2013/5456)

43 43 J-SİT-ESKİ ESER MEVZUATINA TABİ YERDE OLMAMALI
Yasanın 4. Maddesi uyarınca 2863 sayılı Yasa uyarınca belirlenen (sit -eski eser) yerlerde inşa edilen gecekondular da af yasası kapsamının dışında kalmaktadır. (Danıştay 14. Daire E: ) Sit alanındaki gecekondu aftan yararlanamaz. ( Danıştay 14. Daire günlü E: )

44 44 Bu konuda üzerinde gecekondu bulunan bazı taşınmazların, gecekondunun inşa edildiği dönemden sonra sit alanı olarak ilan edildiği, bu nedenle imar affı yasası kapsamına olması gerektiği yolunda ihtilaflar doğmuş, Danıştay, bu gibi davalarda sit kavramının ezelden beri mevcut olduğu, sit ilanının bu durumun tescili niteliğinde olduğu, gecekondunun ya da yapının aftan yararlanamayacağı yolunda kararlar vermiştir. Danıştay Altıncı Daire E:2004/6435 E:2001/5740 Danıştay 14. Daire E:2011/9555 K:2013/1613

45 45 K- KIYIDA İNŞA EDİLMEMİŞ OLMALI
Yasanın 14. Maddesinin(i) bendi uyarınca, Kıyıda kalan gecekondunun aftan yararlanması mümkün değildir. (Danıştay 14. Daire 27, E:2011/8988)

46 46 L- AF BAŞVURUSU TARİHİ ESASTIR.
Af başvurusunda bulunan kişinin hak sahibi olma niteliklerini taşıyıp taşımadığı ve gecekondunun niteliklerinin Yasada belirlenen koşullara uygun olup olmadığı hususlarının af başvurusunda bulunulan tarihteki konum ve durum dikkate alınarak değerlendirilmesi gerekmektedir.

47 47 M-MÜRACAAT EDEN KİŞİ REŞİT OLMALIDIR.
İmar affı başvurusunda bulunulan tarih itibariyle başvuruda bulunan kişinin 18 yaşından büyük olması gerektiği de yargı içtihatları ile belirlenmiştir. (Danıştay 14. Daire E:2011/1947)

48 48 N-ARSA BEDELİ ÖDENMELİDİR.
2981 sayılı Yasanın 13-b maddesi uyarınca Tapu tahsis belgesi verilen gecekondu nedeniyle tahsis edilen arsa veya hissenin bedelinin hak sahibi tarafından ödenmesi gerekmektedir. Arsa bedeli ödenmeden tapusunun verilmesinin mümkün olmadığı yolunda yargı kararları verilmiştir. (Danıştay 14. Daire E: ) Gecekondu arsa bedelinin yüksek belirlendiği iddiası ile açılan davanın Adli yargı yerlerinin görevinde olduğu kararı verilmiştir. (Danıştay 14. Daire E:2011/9288 K:2013/1473)

49 49 O- TAHSİS EDİLECEK ARSANIN AZAMİ MİKTARI
Yasanın 9/b maddesi uyarınca Arsa tahsis edilecek kişilere 400 m2'den fazla arazi için tahsis işlemi yapılmaz. Yargı kararlarında, gecekondunun işgal ettiği yer kadar tahsis yapılacağı yolunda kararlar verilmiştir. Danıştay Altıncı Daire E:1995/6769

50 50 Gecekondunun işgal alanından fazla miktarda taşınmaz tahsisine ilişkin işlemin geri alınmasının, idarenin hatalı işleminin geri alınması niteliğinde olduğu ve bu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı yolunda kararlar verilmiştir. Danıştay Altıncı Daire E:1997/3910

51 51 Eski yapılar *Yasanın Geçici 2. Maddesinde belli yapıların imar mevzuatına uygun inşa edilerek kullanma izni almış yapılar olarak kabul edileceği konusunda düzenleme yapılmış, örneğin 6785 sayılı Eski İmar Kanununun yürürlüğe girdiği tarihinden önce yapılmış yapılan yapılar bu kapsamda sayılmış; ancak madde metninde Gecekonduların yapılış tarihine bakılmaksızın bu hükmün dışında olduğu belirtilmiştir.

52 52 GECEKONDULARA İLİŞKİN DAVALARDA ANA İLKELER
1-Gecekondu ruhsatsız yapı değildir. Tamamen farklı bir niteliği vardır ve tabi olduğu mevzuat farklıdır. 2-Gecekondu 1957 yılından önce yapılmış olsa bile yapı kullanma izni almış bir yapı olarak kabul edilemez.

53 53 3-Gecekondunun bulunduğu yerde korunup korunamayacağı, bu bağlamda ruhsata bağlanıp bağlanamayacağı, yerinde korunamayacak durumda ise Af Yasaları bağlamında bu gecekondunun sahibine hak sağlayıp sağlamayacağı konularının ayrı ayrı incelenmesi gerekir.

54 54 GECEKONDU niteliğindeki inşaatlar nedeniyle hak sahipliğine yönelik esaslar yaklaşık 30 yıllık süreç içinde yargı içtihatlarıyla şekillenmiş durumdadır. Konu ile ilgili Danıştay Altıncı Dairesi tarafından verilen kararlardaki diğer bazı ilkeler de şöyle özetlenebilir:

55 55 İmar affı başvuru formundaki sehven yapılan işaretlemelere itibar edilmemektedir. Bu işaretlemenin sehven yapıldığına dair sunulan bilgi ve belgeler değerlendirilmekte, işaretlemenin sehven yapıldığı, ya da bazı işaretlemelerin sehven yapılmadığı, unutulduğu kanaati oluşması halinde, noksanlık hak sahibinin lehine yorumlanmaktadır. Danıştay Altıncı Daire E:2002/2838

56 56 İmar affı başvuru belgeleri arasında yeminli büro formu noksan denilerek, başvurunun değerlendirmeye alınmaması da Danıştay kararları ile hukuka aykırı bulunmuştur. Esasen Yeminli bürolarla ilgili düzenleme Anayasa Mahkemesince iptal edildiğinden, bu noksanlık aftan yararlanmama sonucunu doğurmaz, hak sahipliği incelenmeli denilmiştir. Danıştay 6. Daire E:2002/3611

57 57 Müracaat formunda imza noksanlığı, tarih, sayı hatalarının hak sahipliğine engel olmayacağı yolunda kararlar verilmiştir. Danıştay 6. Daire E:2003/7663

58 58 Gecekondu için sadece 2000 TL af başvuru ücretinin yatırıldığına dair belge sunulması başkaca herhangi bir bilgi ve belge sunulmaması, idarece resen tespit edildiğine dair belge de bulunmaması nedeniyle , bu belgenin tek başına hak sahipliğini kanıtlayacak bir belge niteliğinde olmadığı yolunda kararlar verilmiştir. Danıştay Altıncı Daire E.2003/4347

59 59 Tek katlı gecekondu için tapu tahsis belgesi verilmesinden sonra, bu yerde 5 katlı yapı inşa edildiğinin saptanması üzerine tapu tahsis belgesinin iptali yolunda işlem tesisi hukuka uygun bulunmuştur. Danıştay Altıncı Daire E:2003/7155

60 60 Meradaki gecekondu aftan yararlanamaz yolunda karar verilmiştir. Danıştay Altıncı Daire E:2004/3883

61 61 Af müracaatından sonraki tarihte başka gayrimenkul edinilmiş olmasının hak sahipliğine engel olmayacağı, asıl olanın af müracaatı tarihi olduğu yolunda kararlar verilmiştir. Danıştay Altıncı Daire E:2004/3442

62 62 Su basman seviyesinde kalmış olan ya da temel niteliğinde kalmış olan bir gecekondu için tapu tahsis belgesi düzenlenmemiş olması hukuka uygun bulunmuştur. Danıştay Altıncı Daire E:2003/6198

63 63 2981 sayılı Yasa uyarınca yapılan ıslah imar planları:
2981 sayılı Yasanın 13. Maddesi ile, sağlıksız ve düzensiz oluşmuş yapı topluluğu bulunan yerlerde, sınırları belli edilerek, yapılaşmayı mevcut durumu dikkate alarak ıslah etme amacıyla, halihazır harita üzerine ve yapılanma şartlarını belirleme amacıyla ıslah imar planı yapılması ya da mevcut planların ıslah imar planı biçiminde tadil edilmesi mümkün kılınmıştır.

64 64 1/1000 ölçekte yapılan Islah imar planları üst ölçekli planlara uygunluk aranmaksızın yapılan özel nitelikte planlardır ve büyükşehirlerde, büyükşehir belediyesinin onaylamasına gerek bulunmaksızın yürürlüğe konulan özel planlar olarak belirlenmiştir.

65 65 Ancak, bu planların yapılıp onaylanmasından sonra, tadilata tabi tutulması bu usulün dışındadır sayılı Yasada öngörülen usule uyulması zorunludur.

66 66 onanlı ıslah imar planında yapılan maddi bir hatanın ortaya çıkması durumunda bu hatanın giderilmesine yönelik değişiklik yapılması dışında mevcut ıslah imar planlarının ıslah imar planı tadilatı adı altında değişikliğe konu edilmesi mümkün olmayıp, bu planları geliştiren planların yürürlükte bulunan 3194 sayılı İmar Kanununu hükümlerine uygun olarak yapılması gerekir. (Danıştay Altıncı Daire gün E:2007/2233 K:2009/1420)

67 67 2981 sayılı Yasanın 10/c maddesi uyarınca yapılan parselasyon işlemleri:
2981 sayılı Yasanın 10. Maddesinde, Özel bir plan olan ve imar planına aykırı yapılanmalara çözüm getirme amacıyla onaylanan ıslah imar planlarına dayalı olarak parselasyon işlemleri tesis edilmesi konusunda özel düzenleme yapılmıştır.

68 68 2981 sayılı Yasanın 10-c maddesi uyarınca yapılan parselasyon işlemleri ıslah imar planına konu özel alanlarda düzenleme yapılmasına ilişkindir.

69 69 3194 sayılı Yasanın 18. Maddesi uyarınca yapılan parsalasyon işlemlerinden farklı olarak, küçük oranlarda hisseli parseller oluşturulmasını önleme amacıyla ferdileşmeye olanak sağlamaktadır. Gecekondu sahiplerine, gecekonduların işgal alanı dikkate alınarak müstakil parseller verilmesini mümkün kılmaktadır.

70 70 Bu usulde yapılan parselasyon işlemleri sırasında, yine küçük oranlarda hisseli taşınmazlar oluşturulmasını önleme amacıyla küçük hisselerin bedele dönüştürülmesi imkanı da getirilerek, kendi içinde sorunlar taşıyan bu nitelikteki alanların düzenlenmesi amaçlanmaktadır.

71 71 2981 sayılı Yasanın Ek-1 maddesi uyarınca yapılan parselasyon işlemleri:

72 72 2981 sayılı Yasanın Ek-1 maddesi ile de parselasyon işlemlerinin ıslah imar planına konu olmamış, imar planı olan alanlarda, 3194 sayılı Yasanın 18. Maddesi uyarınca yapılması sırasında, tescilli özel parselasyon bulunması halinde bu özel parselasyon uyarınca müstakil parsel verilmesini ya da kat mülkiyetinin kurulmuş olması halinde müstakil parsel tahsisini mümkün kılmakta, bu usulde ferdileşme sağlanarak küçük oranlarda hisseli parseller oluşturulmasını önlenmeyi amaçlamaktadır.

73 73 Bu usulde gecekonduların bulunduğu parsellerde ferdileşme sağlanarak, hisseli mülkiyetten ferdi mülkiyete geçilmesi, bu usulde paylı mülkiyetten doğacak sorunların giderilmesi amaçlanmaktadır.

74 74 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun Bu aşamaya kadar anlatılan yasal düzenlemeler, imar ve gecekondu mevzuatına aykırı olarak inşa edilmiş yapılar nedeniyle ortaya çıkan hukuki sorunları çözmeyi amaçlamış ise de, ulaşılan durumda, özellikle büyük şehirlerimizde sorun haline gelen, çok sayıda riskli yapı bulunmasını önleyememiştir.

75 75 Bu yasa ile de afet riski altındaki alanlar ile bu alanlar dışındaki riskli yapıların bulunduğu arsa ve arazilerde fen ve sanat standartlarına uygun sağlıklı ve güvenli yaşama çevreleri oluşturulması için: İyileştirme-Tasfiye-Yenileme usul ve esaslarının belirlendiği hususu yasanın amacında belirtilmektedir.

76 76 Yasada yer verilen kentsel dönüşüm-proje-uygulama esasları bu sunumun konusunu oluşturan gecekondu olgusunu farklı bir alana taşımaktadır. Bu Yasanın uygulanması aşamasında, tespit ve değerlendirme işlemleri tamamlanmış ancak tapusu verilmemiş gecekondular ile tapusu verilmiş gecekondulara yönelik olarak yeni idari işlemler tesis edilecektir. Bu bağlamda hak sahipliğine yönelik yeni hukuki sorunlar doğması halinde açılacak davalarda konu değerlendirilecektir.

77 77 Kentsel dönüşüm projelerinin mülkiyet hakkına doğrudan müdahalesi ile kazanılmış hak olgusuna yönelik yeni tartışmalar yaşanabilecektir. Bu aşamada kentsel dönüşüm uygulamaları yönünden Danıştay 14. Dairesinde ve Danıştay Altıncı Dairesinde incelenmiş ya da incelenmekte olan davalar bulunmaktadır.

78 78 Uyap sistemi içinde yayımlanan kararlara örnek vermek gerekirse:
*Danıştay 6. Dairesi günlü E:2012/4198 sayılı kararı ile kentsel dönüşüm alanına ilişkin olarak Kamulaştırma Kanununun 27. Maddesi uyarınca tesis edilen acele kamulaştırma işleminin yürütmesini durdurmuştur.

79 79 *Kentsel dönüşüm alanında kalan gecekondunun 775 sayılı Yasanın 18 maddesi uyarınca bulunduğu yerden kaldırılması ve yıkılması işlemine karşı açılan davada, Danıştay 14. Dairesinin günlü, E:2011/2086 K;2012/2419 sayılı kararı ile kentsel dönüşüm alanı sınırı ilanına ilişkin işleme karşı açılan davada verilecek kararın dikkate alınması gerektiği yolunda uyuşmazlık karara bağlanmıştır.

80 80 Kentsel dönüşüm alanında 3194 sayılı Yasanın 39 ve 40. maddelerini birlikte uygulayarak tesis edilen yıkım işlemi hukuka aykırı bulunmuş, bu maddelerde tamamen farklı düzenlemeler bulunduğu, birlikte uygulanamayacağı karara bağlanmıştır. Danıştay 14 Daire E:2011/3353 K:2012/3701

81 81 Kentsel dönüşüm alanında 775 m18 uyarınca tahliye işleminde gecekondu için af başvurusunun mevcut olduğundan bahisle, bu başvurunun incelenmesi suretiyle karar verilmesi gerektiği belirtilmiş. Danıştay 14 Daire E:2011/5559 K:2012/960

82 82 Kentsel dönüşüm projesi kapsamındaki yerde kalan gecekondu için idare ile muvafakat sözleşmesi imzalandığından bahisle, bu yerin elektrik ve su aboneliği iptal edilip boş teslim edilmesi yolunda bildirimde bulunulması hukuka uygun bulunmuştur. Danıştay 14 Daire E:2011/5199 K:2013/591

83 83 Bir alanın üzerinde bulunan yapılar nedeniyle riskli alan ilan edilmesi için yapılarla ilgili can ve mal emniyetinin hangi yönleri ile tehdit edildiği hususuna yönelik olarak somut tespit yapılması gerektiği; ilgili kurumların görüşünün alınması gerektiği karara bağlanmıştır. Danıştay 14. Daire E:2013/1493 K:2013/5670

84 84 Belirtilen bu hukuki ihtilaflar ve Yasanın gecekondu olgusunu aşan düzenlemeleri ayrı bir sunumun konusunu oluşturacak niteliktedir. Bu aşamada bu sunumun kapsamına alınmamıştır.

85 85 İzmir Bölge İdare Mahkemesi Üyesi Leyla Kodakoğlu (32655) İzmir - Ekim 2013