Katolik ve Ahlak Mühendislik Etiği Prof. Dr. Orhan Kural

... konulu sunumlar: "Katolik ve Ahlak Mühendislik Etiği Prof. Dr. Orhan Kural"— Sunum transkripti:

1 Katolik ve Ahlak Mühendislik Etiği Prof. Dr. Orhan Kural
Tolga Emre Başargan Rıdvan Çelik Loni Konuk İlteriş Güçlüer

2 Konular Katolik Hristiyanlık nedir, nasıl başlamıştır?
Katolik mezhebinin farkları, ahlak anlayışı ve ritüeller Tarihte katolik kilisesinin vermiş olduğu önemli kararlar, vaka örnekleri Katolik toplumlar ve devletler, genel bilgiler

3 Katolik İnancı Din; bir yanıyla bir inanç sistemi olduğu, Allah ile insan arasındaki ilişkileri düzenlediği için dindir. Ancak İsa Mesih, bir inanç sistemi içinde kaybolmamız için insanlığı bulup kurtarmamıştır. Allah bizi İsa Mesih’in benzerliğinde kendi öz varlığında, sonsuzlara dek sevgide yaşamak için O’nu bize göndermiştir.

4 Allah bizleri kul olmaktan öte sevgili olmak için var etmiştir.
Bu yönüyle Mesihçi anlamına gelen Hıristiyanlıkta, Allah ve insan ilişkisi diğer dinlere göre daha özeldir.

5 Nasıl bir sevgiden bahsedildiğini anlamak için İncil’in yazıldığı dillerden biri olan Yunan diline bakmak gerekmektedir. Yunancada sevgi için dört farklı tanımlama ve terim kullanılmıştır. "Philia" (Sevgi): Daha çok fayda ilişkisine dayanan sevgiyi ifade eder. "Storge" (Sevgi): Aile fertlerinin birbirini sevmesini ifade eder, "doğal" bir sevgidir. "Eros"(Sevgi): Seksüel sevgiyi ifade eder, cinsellikle ilgilidir. "Agape" (Sevgi): Çıkar beklemeden karşılıksız olarak verilen gerçek sevgiyi ifade eder, İncil’de kutsal "sevgi" için bu sözcük kullanılmıştır. Allah ve insan arasındaki sevgi ilişkisine karşılık gelen bu "Agape" terimi, tasavvufta da âşık ve maşuk mecazlarıyla defalarca dile getirilmiştir. Bu özel bir sevgililiktir. İncil bu ilahi aşkı pek çok ayetle tasdik eder ve kutsal sayar. Birkaç örnek verelim:

6 Tüm dinlerde, yaratıcıya ulaşmak için dua edilir. İbadetler yapılır.
1.Yu.4: 8 Sevmeyen kişi Tanrı'yı tanımaz. Çünkü Tanrı sevgidir. 1.Yu.4: 7 Sevgili kardeşlerim, birbirimizi sevelim. Çünkü sevgi Tanrı'dandır. Seven herkes Tanrı'dan doğmuştur ve Tanrı'yı tanır. 1.Yu.4: 16 Tanrı'nın bize olan sevgisini tanıdık ve buna inandık. Tanrı sevgidir. Sevgide yaşayan Tanrı'da yaşar, Tanrı da onda yaşar. Tüm dinlerde, yaratıcıya ulaşmak için dua edilir. İbadetler yapılır. Hıristiyanlıkta durum tersidir. Birey, Allah’a değil; Allah bireye ulaşır. O, bizim sınırlı varlığımızla, onun tüm kudretine ve sonsuz gücüne ulaşamayacağımızı bildiğinden, Mesih İsa aracılığıyla kendisini bize tanıtmış ve yaradan ve yaratıcı arasındaki engel olan günahı yok etmiştir.

7 Her şeyden önce, bir tek Allah vardır
Her şeyden önce, bir tek Allah vardır. Ondan başka bir ilah ya da ilahe yoktur. Var olan her şeyin kaynağı ve yaratıcısı odur. Bazı çevrelerde Hıristiyanların üç tane ilaha inandıkları söylenmektedir. Bu ya bir yanlış algılamadır. Bütün Kutsal Kitap’ta tek Allah’ın var olduğu, üzerine basa basa vurgulanmıştır. Hıristiyanlığın Peder, Oğul ve Kutsal Ruh şeklinde ifade edilen, üç uknum inancına sahip olduğu da bir gerçektir. Hıristiyan inancı da Baba Oğul Kutsal Ruh’ta tek Allahın öz yapısıyla ilgili üç zati özelliği vurgulamaktadır. Baba ( Peder ): Allahın ontolojik (varlıkbilimsel) sıfatlarından birincisi Allah’ın Baba olarak ifadesidir. Sözcüğün orijinali Aramice (İsa Mesih döneminde yaygın olarak konuşulan dil) ABBA dır. Bu ad ve unvanla, Allahın her şeyin kaynağı ve var olmasının nedeniolduğu vurgulanmaktadır. BABA  adı, var oluşun kaynağı ve nedeni olan Allah’ın işaret edilmesini ve yaratılışın sorumlusunun ve planlayıcısının kimliğini açıklar.

8 Oğul ( Kelam-Logos ): Allahın Kelamıdır
Oğul ( Kelam-Logos ):  Allahın Kelamıdır. Yani Allah’ın varlığı yaratan sözüdür. Ona Kelamullah ( Yunanca Logos ) denir. Allah her şeyi Kelamı vasıtasıyla yaratmıştır. Allah’ın Kelamı Allah ile özdeştir. Allah gibi ezeli ve ebedidir. Ayrıca Kelam Allah’tan ayrı düşünülemez. Çünkü Kelam daha sonradan ortaya çıkmış ve Allah’a eklenmiş bir özellik olamaz. Allah, Kelamıyla varlığı yaratmış, Kelamının sesiyle peygamberlere ulaşmış ve kendi gerçeğini ve lütfunu da Kelamını Mesih İsa’da somutlaştırarak, kendini insanlığa açıklamıştır. Kutsal Ruh (Ruhül Kudüs): Ruh terimi Allah’ın kudretini ifade eden, yaratılışı kuşatan, can veren yüceliği için kullanılmıştır. Ruh sözcüğünün anlamı nefes, hava ve soluktur. Allah ilk insan olan Âdemi yarattığında ona kendi ruhundan üflemiştir. Âdemin yaratılışı ve canlanışı Allah’ın Kutsal Ruh’u aracılığıyla gerçekleşmiştir. Aynı Kutsal Ruh’u İsa Mesih’in doğumunda etkin olurken görüyoruz.

9 Bu üç ad ve uknum ( BABA, OĞUL, KUTSAL
RUH ) Mesih İsa’nın göğe alınması sırasında son buyrukla tek bir isim, tek bir kişi olarak Mesih tarafından havarilere duyurulmuştur. MATTA:  Mat.28: 19 Bu nedenle gidin, bütün ulusları öğrencilerim olarak yetiştirin; onları Baba, Oğul ve Kutsal Ruh'un adıyla vaftiz edin;

10 Özetle şöyle diyebiliriz: Allah birdir ve tektir. Ondan başkası yoktur
Özetle şöyle diyebiliriz: Allah birdir ve tektir. Ondan başkası yoktur. Baba, Oğul, Kutsal Ruh bir ve tek olan Allahın ontolojik zati uknumlarıdır. Hıristiyanların Allah inancı bu şekildedir. İnsanı ve her şeyi Allah yarattı tüm inanç sahiplerinin ortak gerçeği budur. Semavi inançların tamamında ilk insanın yaratılışı benzer bir şekilde anlatılmaktadır. Allah insanı sevgi için yarattı çünkü Allah sevgidir. (1.Yu.4: 16 Tanrı'nın bize olan sevgisini tanıdık ve buna inandık. Tanrı sevgidir. Sevgide yaşayan Tanrı'da yaşar, Tanrı da onda yaşar).

11 Katolik İnancının Temelleri
1– Her şeyi yaratan tek Allah’a inanıyoruz 2– Allah, Baba Oğul Kutsal Ruh uknumlarında bir ve tektir. 3– Oğul Allah’ın Kelamıdır. Yaratılmamıştır. 4– Allah Kelamını Bakire Meryem Ana aracılığıyla İnsan olarak dünyaya göndermiştir. 5– Allah insanı sevgi birliği için yaratmıştır. 6– İnsan Günah işleyerek bu birliği bozmuştur. Günahın cezası ölümdür 7– Allah hem merhametli hem de adilce bir kurtuluş yolu hazırlamıştır. 8– Bu kurtuluş yolu kurban aracılığıyladır. Ölümü ve günahı ortadan kaldırmanın yolu kurban sunmaktır.

12 9– Kurban etmek herhangi birinin yerine başkasının canını fidye olarak vermesidir. 10– İlk kurbanı Âdem ve Havva için Allah bizzat kendisi sunmuştur.  Allah, Günahlar için fidye olan Kuzuyu, kendisinin sağlayacağına dikkat çekmektedir. 11– Kurban olmaksızın kurtuluş mümkün değildir. Bu Kuzu Gökten indirilecektir (İshak’ın yerine verilen kuzu gibi) 12– Allah Kuzusu onu imanla kabul edenleri ölümden ve günahın egemenliğinden kurtaracaktır. 13– Allah Kuzusu Fısıh bayramında kurban edilecek olan Fısıh Kuzusudur. 14– Fısıh Kuzusu: Oğul (Kelam, Logos) olan, Meryem Ana’dan doğan, Allahın Kelamı ve Allah Kuzusu olarak, Allah katından ve zatından dünyaya gelen çarmıhta öldükten üç gün sonra dirilen, göğe yükselen İsa Mesih'tir.

13 Katolik Mezhebi Başlangıcı
İlk Hıristiyan kilisesi Pentikost günü Mesih tarafından vaat edilen Kutsal Ruh‘un inanlılar üzerine gelmesiyle Yeruşalim‘de kuruldu. Fakat Yeruşalim‘in M.S. 70‘de Romalılarca harap edilmesinden sonra baskılar nedeniyle, bu kiliseler başka bölgelere Avrupa‘ya, yani batıya kadar yayıldı (Elçilerin İşleri 1:8).

14 O zamanlarda dünyada egemen olan politik güç Roma imparatorluğuydu
O zamanlarda dünyada egemen olan politik güç Roma imparatorluğuydu. İlk üç yüzyıl boyunca Hıristiyanlar çeşitli ağır baskılara maruz kalmışlardı ama dördüncü yüzyılın başlarında (M.S. 312/3) Hıristiyanlığa dönen Roma imparatoru Konstantin‘in emriyle Hıristiyanlara tam bir özgürlük sağlanmış ve böylece baskılar durmuş oldu. M.S. 395‘de ise Roma imparatorluğu Doğuda Konstantilop (İstanbul) ve Batı‘da da Roma şehirleri başkent olmak üzere ikiye ayrıldı. Yozlaşmaya başlayan Hristiyanlık güç ardına koşmaya başlayıp, Batılılar Roma‘nın, Doğulular da Konstantilop‘un dinsel merkez olması gerektiğini ileri sürmeye başladılar. Roma devletinin desteğiyle günden güne güçlenen Roma kilisesinin rahibi kendisinin elçi Petrus‘un halefi olduğunu, kilisenin tek evrensel şefi ve papası (babası) olduğunu bidirerek, Konstantilop patriğinin de onun yetkisini kabul etmesi gerektiğini ileri sürünce doğu kiliseleri buna karşı çıkıp birbirlerini afaroz ettiler ve bu şekilde ‘te Batı‘da Roma Katolik ve Doğuda da Ortodoks kilisesi oluşmuş oldu. Ortodoks kelimesi ‘doğru‘ anlamına gelip, doğru inanca veya görüşe sahip olan demektir.

15 KATOLİK MEZHEBİNDE İNANÇ VE RİTÜELLER

16

17 Katolik kelimesi evrensel anlamına gelmektedir.
Bütün katolik inancına mensup insanların , tanrının yeryüzündeki temsilcisi olarak gördüğü ruhani liderdir. Papa'nın yanılmazlığı ve evrensel yetkisinin olduğu öğretisi kabul edilmektedir. Katolik kilisesi rahiplerinin evlenmelerini yasaklar ve bu durum ortodoks mezhebine göre farklılık arzeden durumlardan biridir.

18 Katolikler Kutsal Ruh'un hem Baba'dan hem de Oğul'dan çıktığını ileri sürerken Ortodokslar Kutsal Ruh'un yalnızca Baba'dan, İsa aracılığıyla çıktığını ileri sürerler Roma Katolik kiliselerinde vaftiz uygulaması yalnızca su serpmekle yapılırken, doğu Ortodoks kiliselerinde bu tamamen suya daldırılmak suretiyle yapılıyordu. Ortodokslar yalnızca resimlerle yetinmekteyken batı kiliseleri heykel veya statüler de yapıyor ve bunları da şereflendiriyordu. Ortodokslar Rabbin Sofrasını ekmek ve şarapla yaparken Roma Katolikleri bunu yalnızca şaraba bulandırılmış kutsal ekmekle yapmaktaydı

19 Ortodokslar ayinlerinde özellikle Yunancayı kullanırken, Roma Katolikleri Latinceyi kullanıyordu.
Ortodokslar bazı Hıristiyan kutlamaların Katoliklerden ayrı tarihlerde kutlarlar. Örneğin Katolikler İsa'nın doğuşunu 25 Aralıkta kutlarken Ortodoksluk sistemi altında olan Ermeniler 6 Ocağı kutlarlar. Bu farklılıkların dışında bu iki kilise diğer bütün konularda hemen hemen aynı inanç sistemini paylaşmaktadır Ortodoksların yoğun olduğu bölgeler doğu bölgeleridir

20 Katoliklerce uzun yıllar ‘‘sapkınlar'' olarak ilan edilen Protestanlar Vatikan II Konsülünden itibaren ‘ayrı kardeşler'' veya ‘‘kardeş kilise'' olarak görülmeye başlanmıştır. Katolikler, Kutsal Kitap ve bu kilise geleneklerini eşit bir şekilde Tanrı sözü olarak benimsemektedirler. Vatikan 1 ve 2 Konsülleri'nde bu düşünce şöyle ifade edilmiştir Vatikan 1 ve 2 Konsülleri'nde bu düşünce şöyle ifade edilmiştir: ‘‘Kutsal gelenekler ve Kutsal Kitap tek tanrısal bir kaynaktan ileri gelerek tek bir akımda toplanır ve tek sonuca yönelir... Kutsal Kitap ve Gelenekler eşit bir saygı ve duyguyla kabul edilip şereflendirilmelidir'' ( Dei Verbum, 9,10)

21 Mesih İnançlılarını Katolik ve Ortodokslardan ayıran diğer önemli bir nokta da Meryem ananın kimliği ve rolü konusudur. Katolikler Meryem anayı adeta bir tanrıçaya dönüştürmüşlerdir. O'nun onuruna yapılan kiliseler, hac yerleri ve bayramların sayısı İsa Mesih'inkinden daha fazladır. Katolik ve Ortodokslar Meryem'in ‘anne karnında oluşmaya başladığı andan itibaren aslî günahtan tamamen arı kaldığını veya korunduğunu' bildirip, ‘hayatı boyunca da Meryem'in hiç bir günah işlememiş' olduğunu öğretirler. «Meryem'in lekesiz var oluşu görüşü 1854 yılında resmen onaylanmış ve tüm Hıristiyanlarca kesinlikle kabul edilmesi gereken bir dogma olarak ilan edilmiştir. «

22 Katolik kilisesi 1950 yılındaki bir konsülde, Meryem'le ilgili olarak bütün Katoliklerce kabul edilmesi gereken yeni bir dogma ortaya attı. Bu dogma Meryem ananın ‘yeryüzündeki yaşamı sona erince, bedeni ve canıyla' aynı Mesih gibi göğe kaldırılıp, hükmetmek amacıyla ‘Rab tarafından evrenin kraliçesi olarak yüceltilmesi' öğretisiydi (CEC.sf. 254). O tarihten bu yana her sene 15 Ağustosta tüm Katolik ve Ortodokslar Meryem'in göğe alınışını kutlarlar. Katolik mezhebinde Mesih'in doğumundan sonra Meryem'in Yusuf ile normal bir karı-koca yaşamına sahip olmayıp onun ebediyen bakire kalması ve dolayısıyla Yusuf'tan da çocukları olmadığı öğretisi Katolik klisesindeki kabullerden biridir.

23 Katolik Mezhebinin Kabul ve Ritüelleri
Hıristiyan dünyasının en büyük ve en köklü mezhebidir. inançlarına göre bu mezhebi, havarilerin ilki olan Petrus kurmuştur. (28) O aynı zamanda isa´nın vekilidir. Petrus´tan sonra gelen papalar da Petrus´un vekili sayılırlar. Böylece Papa ruhanî reis sıfatıyla isa´nın yeryüzündeki temsilcisidir yılında toplanan Vatikan Ruhani Meclisi Papa´nın yanılmazlığını ilân etmiştir. (29) Katolik Mezhebi´nde ruhban sınıfı aşağıdan yukarıya rahip, piskopos , kardinal ve papa şeklinde hiyerarşik bir yapıya sahiptir. Katolik Mezhebi´nin başlıca özellikleri şunlardır:

24 Papa dinî başkandır, isa´nın vekili, Petrus´un halefidir.
Papa yanılmaz bir otoritedir. Roma diğer kiliselerin hepsinden üstündür Ruhu´l-Kuds tarafından idare edilen Roma Kilisesi evrenseldir Ruhu´l-Kuds, Baba ve Oğul´dan çıkmıştır. İsa hem ilâhî, hem insanî tabiata sahiptir. İsa da, Meryem de günahsızdır, aslî suçtan uzaktır. Meryem, Tanrı yanında şefaatte bulunabilir. O, göğe yükselmiştir. Azizler de Tanrı katında sözcü olur, şefaatte bulunabilir.

25 İnsan aslî günah içindedir
İnsan aslî günah içindedir. Buna karşılık kötülüğe meyletmek günah değildir, günaha sevkeder. Günah çıkarma çok önemlidir. Bunun, günah çıkarma hücresinde papaza itiraf şeklinde olması gerekir Sakramentler yedi tanedir. Ruhban zümresi evlenemez. Onların dışındaki evlenenler de boşanamaz. Boşandıktan sonra evlenmek zina sayılır Yirmi Konsil´in aldığı kararlar kabul edilir. Cuma günü et ve yağlı yiyecek yemek yasaktır Son hüküm gününü, cenneti, cehennemi ve Araf´ı kabul ederler. Geleneklere bağlı kalmak lâzımdır. Ayin dili Latince´dir. 1965´deki II. Vatikan Konsili´nde değişik dillerde de ayin yapılmasına izin verilmiştir.

26 Katolik Mezhebi´nde papazların başlıca görevleri, vaftiz, tövbe, çile, günah çıkartma, ahilere yağ sürme, evlenme vb. takdis törenlerini yönetmektir. Temelde aynı inançları paylaşmakla beraber, ayrıntılara ait konularda Katolik Mezhebi´nden ayrılarak ortaya çıkan bazı küçük mezhepler vardır: -Keldani Mezhebi -Ermeni Mezhebi -Süryani Mezhebi -Maruni Mezhebi -Kıpti Mezhebi

27 http://www.incilturk.com/MAKALELER/ortodokslar_ve_katolikler_protes tanlar.htm

28 Tarihte katolik kilisesinin vermiş olduğu önemli kararlar, vaka örnekleri
Kalküta’lı Rahibe Teresa Kilise mensupları tarafından yapılan çocuk istismarları Galileo Galilei’nin Engizisyon mahkemesi tarafından yargılanması

29 Kalkütalı Anne Teresa 1979' da Hindistanda yapılan
yardım hareketi sonucunda Nobel barış ödülüne layık görülmüştür.

30 Çocuk İstismarı 90 ve 2000' lerde fazla sayıda rahip çocuk istismarı sebebiyle suçlanmış dava edlimiş ve hüküm giymiştir. Kilise bu durum karşısında resmi önlemler alma yoluna gitmek zorunda kalmıştır

31 Galileo 17. yüzlyıl ortaçağ bilim anlayışı9nda devrim yaratmıştır. Kopernik'in güneş merkezli evren kuramını benimsemiş ve bu nedenle Vatikan kilisesi tarafından iki kez yargılanmıştır Engizisyon mahkemesinden önce Galileo, 19. yüzyıl tablosu, Joseph-Nicolas Robert-Fleury.

32 1614 > Görüşlerini yayması ve eğitim vermesi yasaklanmıştır
1632 > Basılan bir kitabı nedeniyle ömür boyu ev hapsine mahkum edilmiştir İleri yaşlarında körlük geçirmiş, buna rağmen yazmaya devam etmiştir. 1938'de hareket kanunları ve mekanik ilkeleri hakkında bir çalışma yayınlamıştır. 8 Ocak 1642'de hayatını kaybetmiştir.

33

34 KATOLİK TOPLUMLAR VE DEVLETLER

35 KATOLİK NÜFUS Hristiyan nüfus 2,1 milyar (%31)
Toplam 1,1 milyar Katolik nüfus (%17) Katolik nüfusun %40’dan fazlası Latin Amerika ülkelerinden Papa I. Francis (13 Mart 2013)

36 VATİKAN Dünyanın en küçük ülkesidir Nüfus: 930
Papazlar ve İsviçreli muhafızlardan oluşur

37 TÜRKİYE Kilise verilerine göre 170.000 civarı Hristiyan
nüfusa kayıtlı Katolik

38 AVRUPA Toplam 277 milyon Katolik (%25)
Çoğunlukla AB üyesi, batı Avrupa ülkeleri Doğu Avrupa ve Balkan ülkeleri Ortodoks Kuzey Avrupa ülkeleri Protestan

39 LATİN AMERİKA %40 ile en kalabalık Katolik nüfus
Meksika, Brezilya ve Arjantin başta olmak üzere Venezüella, Nikaragua