İŞ KAZALARI ve MESLEK HASTALIKLARINDAN TARAFLARIN GÖREV VE SORUMLULUKLARI I- DEVLETİN GÖREV VE SORUMLULUĞU II- İŞVERENLERİN GÖREV VE SORUMLULUĞU III- ÇALIŞANLARIN.

... konulu sunumlar: "İŞ KAZALARI ve MESLEK HASTALIKLARINDAN TARAFLARIN GÖREV VE SORUMLULUKLARI I- DEVLETİN GÖREV VE SORUMLULUĞU II- İŞVERENLERİN GÖREV VE SORUMLULUĞU III- ÇALIŞANLARIN."— Sunum transkripti:

1 İŞ KAZALARI ve MESLEK HASTALIKLARINDAN TARAFLARIN GÖREV VE SORUMLULUKLARI I- DEVLETİN GÖREV VE SORUMLULUĞU II- İŞVERENLERİN GÖREV VE SORUMLULUĞU III- ÇALIŞANLARIN GÖREV VE SORUMLULUĞU

2 I- DEVLETİN GÖREV VE SORUMLULUĞU: Madde: 2 T.C. Sosyal bir hukuk devletidir. Madde: 17 Herkes yaşama hakkına sahiptir. Madde: 50 Kimse yaşına, cinsiyetine ve gücüne uymayan işlerde çalıştırılamaz. Küçükler ve kadınlar ile bedenen yetersizliği olanlar, çalışma şartları bakımından özel olarak korunurlar. Madde: 56. Herkes, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir. Madde: 60. Herkes sosyal güvenlik hakkına sahiptir. T.C. ANAYASA

3 I.A- YASA DÜZENLEME ; * 10.09.1921 tarih ve 151 sayılı “Ereğli Havzai Fahmiyesi Maden Amelesinin Hukukuna Müteallik Kanun” ile; - Günlük çalışma süresi 8 saate indirilmiş, - 18 yaşından küçüklerin çalışması yasaklanmış, - Kazaya uğrayan işçileri tedavi ettirme, eczane ve hekim bulundurma zorunluluğu getirilmiş, - Tazminat ödeme ve cezai yaptırım öngörülmüştür.

4 * 04.10.1926 tarihinde yürürlüğe giren “Borçlar Kanunu” nun 332 nci maddesi ile, işverenlere, sağlıklı ve güvenli işyeri ortamı sağlama yükümlülüğü getirilmiş.

5 I.B- DENETLEME: 28.08.1979 tarihinde İş Teftiş Tüzüğü yürürlüğe konmuştur. Bu Tüzük uyarınca oluşturulan İş Teftiş Kurulu Başkanlığı, bünyesinde bulunan 300 ‘e yakın mühendislik ve tıp konusunda eğitim görmüş teknik iş müfettişleri marifetiyle, iş güvenliği denetimlerini sürdürmektedir. I-C- EĞİTİM

6 II- İŞVERENİN GÖREV VE SORUMLULUĞU: II.1. Yasal şartları sağlamak, II.2. Uluslar arası Direktif ve Standartlarla TSE v.b. Ulusal standartların gereklerini sağlamak,, II.3. Eğitim, II.4. Gözetim-Denetim,

7 2.1-a) Yazılı olmayan kurallara uyma İş Kanununun 73’üncü maddesine göre işveren, salt mevzuatta ön görülen önlemleri değil, kutsallaştırılması gereken insan yaşamına saygı çerçevesinde günümüz bilim ve teknolojisinin öngördüğü önlemleri dahi almakla yükümlüdür. Herhalde, çalışan kimsenin iş güvenliği, işçinin kendi dikkatine bırakılamaz. (TC. Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 17.041984, 2029/2140) * İşverenin sorumluluğu için, önlem almasının zorunluluğu değil, gerekli bulunması aranır. (TC. Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 27.02.1975, 371/1136) *Borçlar Kanunu Madde:332

8 II.3. Eğitim: İşverenler işyerinde alınan iş sağlığı ve iş güvenliği önlemlerine uyulup uyulmadığını denetlemek,işçileri karşı karşıya bulundukları mesleki riskler,alınması gerekli tedbirler,yasal hak ve sorumlulukları konusunda bilgilendirmek ve gerekli iş sağlığı ve güvenliği eğitimini vermek zorundadırlar. ( İş Kanunu Madde:77) İşveren, işçilere yapmakta oldukları işlerinde uymaları gerekli sağlık ve güvenlik tedbirlerini öğretmek ve iş değiştirecek işçilere, yenisinin gerektirdiği bilgileri vermek zorundadır. (İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:3 ) II.2-Uluslar arası direktif ve standartlarla TSE v.b.ulusal standartlara uymak

9 III- ÇALIŞANLARIN GÖREV VE SORUMLULUĞU: * Çalışanlar, iş kazalarının doğrudan muhatabıdır. Sağlık ve güvenlik koşullarına uyulmamasının olumsuz sonuçları ile her zaman karşı karşıya kalabileceklerdir. * 4857 sy.İş Kanununun 77. ve İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğünün 2 nci maddesinde; “İşçiler de iş sağlığı ve güvenliği konusunda alınan her türlü önleme uymakla yükümlüdürler.” Hükmü bulunmaktadır. Sağlık ve güvenlik kurallarına ısrarla uymayan işçinin iş akdi, İş Kanununun 25. maddesi gereğince, ihbarsız ve tazminatsız feshedilebilir. Çalışanın Yükümlülükleri (Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik (RG:07.04.2004/25426) Madde 5-Çalışanlar sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamının tesisi için işyerinde düzenlenecek olan iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerine katılmak ve bu konudaki talimat ve prosedürlere uymakla yükümlüdürler

10 İşyerinde iş sağlığı ve iş güvenliği açısından işçinin sağlığını bozacak veya vücut bütünlüğünü tehlikeye sokacak yakın,acil ve hayati bir tehlike ile karşı karşıya kalan işçi,iş sağlığı ve güvenliği kuruluna başvurarak durumun tespit edilmesini ve gerekli tedbirlerin alınmasına karar verilmesini talep edebilir.Kurul aynı gün acilen toplanarak kararını verir ve durumu tutanakla tespit eder.Karar işçiye yazılı olarak bildirilir. İSG Kurulunun bulunmadığı işyerlerinde talep,işveren veya işveren vekiline yapılır.İşçi tespitin yapılmasını ve durumun yazılı olarak kendisine bildirilmesinip isteyebilir.İşveren veya vekili yazılı cevap vermek zorundadır. Kurulun işçinin talebi yönünde karar vermesi halinde işçi,gerekli İSG tedbiri alınıncaya kadar çalışmaktan kaçınabilir. İşçinin çalışmaktan kaçındığı dönem içinde ücreti ve diğer hakları saklıdır. İSG kurulunun kararına ve işçinin talebine rağmen gerekli tedbirin alınmadığı işyerlerinde işçiler 6 iş günü içinde,bu kanunun 24.maddesinin (I) numaralı bendine uygun olarak belirli veya belirsiz süreli hizmet akitlerini derhal feshedebilir. (İş Kanunu Madde:83)

11 …… İŞ KAZALARINDA HUKUKİ SORUMLULUKLAR:

12 İş Kazası ve Meslek Hastalığı A)İş kazası, aşağıdaki hal ve durumlardan birinde meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedence veya ruhça arızaya uğratan olaydır: a) Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada, b) İşveren tarafından yürütülmekte olan iş dolayısiyle, c) Sigortalının, işveren tarafından görev ile başka bir yere gönderilmesi yüzünden asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda, d) Emzikli kadın sigortalının çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda, e) Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere toplu olarak götürülüp getirilmeleri sırasında. B) Meslek hastalığı, sigortalının çalıştırıldığı işin niteliğine göre tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, sakatlık veya ruhi arıza halleridir. Bu kanuna göre tesbit edilmiş olan hastalıklar listesi dışında herhangi bir hastalığın meslek hastalığı sayılıp sayılmaması üzerinde çıkabilecek uyuşmazlıklar, Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulunca karara bağlanır. (Sosyal Sigortalar Kanunu Madde 11)

13 İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIKLARININ İŞVEREN AÇISINDAN HUKUKİ SONUÇLARI Hukuki sorumluluklar. Maddi Sorumluluklar. Cezai Sorumluluklar. Hukuki Sorumluluklar: Borçlar Kanunu.(332.maddesi), Koruma ve tedbir alma sorumluluğu, Gözetme sorumluluğu 4857 sayılı İş Kanunu.(77. Madde.) 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu.

14 BK Madde 332 İş sahibi, akdin hususi halleri ve işin mahiyeti noktasından hakkaniyet dairesinde kendisinden istenilebileceği derecede çalışmak dolayısıyle maruz kaldığı tehlikelere karşı icabeden tedbirleri ittihaza ve münasip ve sıhhi çalışma mahalleri ile, işçi birlikte ikamet etmekte ise sıhhi yatacak bir yer tedarikine mecburdur.

15 Her işveren, işyerinde işçilerin sağlığını ve iş güvenliğini sağlamak için gerekli olanı yapmak ve bu husustaki şartları sağlamak ve araçları noksansız olarak bulundurmakla yükümlüdür. Bu yükümlülüğün sadece önlem almakla yetinilebileceği anlamını taşımadığı, alınan önlemle- re uyulup uyulmadığını denetleme ve giderek önlemlere uyulmasını temin anlamında bulunduğu da kuşkusuzdur. Başka bir deyişle, işveren işyerinde, geniş anlamda doğmuş ve doğabilecek tüm tehlikeleri önlemek zorundadır. Bu zorunluluk sonucu olarak işyerinde işveren tarafından tam anlamı ile geniş bir kontrol mekanizması kurulmalıdır. (TC. Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 31.10.1978, 2077/7689)

16 * Sigortalının, iş güvenliğine aykırı eylem ve davranışlarını önleyici tedbir almayan işveren, iş kazasından sorumludur. (TC. Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 20.06.1977, 3327/4516) *Emniyet kemeri vermekle yetinip,bunu kullandırmayı sağlamayan işveren, iş kazasından sorumludur. (TC. Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 23.11.1982, 4661/5171) * İşverenler, işyerlerinde tüm önlemleri almak ve koruyucu malzemeyi kullandırmakla yükümlüdür. (TC. Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 06.04.1982, 1757/1960)

17 İş Kanunu Madde:77 İşverenler işyerlerinde iş sağlığı ve iş güvenliğinin sağlanması için gerekli her türlü önlemi almak,araç ve gereçleri noksansız bulundurmakla yükümlüdürler. İşverenler işyerinde alınan iş sağlığı ve iş güvenliği önlemlerine uyulup uyulmadığını denetlemek,işçileri karşı karşıya bulundukları mesleki riskler,alınması gerekli tedbirler,yasal hak ve sorumlulukları konusunda bilgilendirmek ve gerekli iş sağlığı ve güvenliği eğitimini vermek zorundadırlar. İşverenler işyerlerinde meydana gelen iş kazasını ve tespit edilecek meslek hastalığını en geç 3 iş günü içinde yazı ile böl.müd.ne bildirmek zorundadırlar.

18 Maddi Sorumluluklar 1.Sosyal Sigortalar Mevzuatına göre maddi sorumluluk 2.Borçlar Kanununa göre maddi sorumluluk

19 SOSYAL SİGORTALAR MEVZUATINA GÖRE MADDİ SORUMLULUK SSK’na göre, işyerindeki herhangi bir kaza, yaralanma veya meslek hastalığının ortaya çıkması durumunda, SSK’nın 12 inci maddesine göre sigortalıya gerekli olan yardım SSK tarafından sağlanır. Yine, kaza veya hastalık sonucu ortaya çıkan geçici veya sürekli iş göremezlik durumunda, Kurum, Kanunun,16-19 ve 20 nci maddeleri gereği iş göremezlik ödeneği verir. 23 ve 24 üncü maddeleri gereğince de, ölüm halinde hak sahiplerine aylık bağlanır. Daha sonra Kurum, Kanunun 26 ncı maddesi gereği, eğer varsa, işveren ve üçüncü şahısların kusurunu araştırır ve yapmış olduğu masrafları kusurlu tarafa rücu eder. Ölümle sonuçlanan kaza veya meslek hastalıklarında, kazazede %100 kusurlu ise, bağlanan ölüm aylığından indirim yapılmaz. Ancak olay ölümle sonuçlanmamışsa, tüm masrafların %50 ye kadar olan kısmı kazazedeye rücu edilebilir.

20 SSK Tarafından Sağlanan Yardımlar İş kazaları ile meslek hastalıkları halinde sağlanan yardımlar A)Sağlık yardımı yapılması, B)Geçici iş göremezlik süresince günlük ödenek verilmesi, C)Sürekli iş göremezlik hallerinde gelir verilmesi, D)Protez araç ve gereçlerinin sağlanması, takılması, onarılması ve yenilenmesi, E)(A) ve (D) fıkralarında yazılı yardımlar için sigortalının başka yere gönderilmesi, F)İş kazası veya meslek hastalığı dolayısiyle bedeni veya ruhi bir arızaya uğrıyanlardan, yurt içinde tedavisi kabil olmayıp, ancak yabancı bir ülkede kısmen veya tamamen tedavisi mümkün görülen ve meslekinde uğradığı iş göremezlik derecesinin azalabileceği Kurum sağlık tesisleri sağlık kurulu raporu ile tesbit edilen sigortalının ve bu raporda belirtilmişse, beraber gidecek kimselerin yabancı ülkelere gidip gelme yol paraları ile o yerdeki kalış ve tedavi masraflarının ödenmesi (Sağlık Kurulunca verilen rapora Kurum veya sigortalı itiraz ederse, bu husus Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulunca karara bağlanır), G) Cenaze masrafı karşılığı verilmesi, H) Sigortalının ölümünde hak sahiplerine gelir bağlanması. (SSK Madde 12)

21 …. Geçici İş Görmezlik Ödeneği: (SSK Kanunu Madde:16 ) Sürekli İş Görmezlik Ödeneği: Geçici iş görmezlik hali sonunda Kuruma ait veya Kurumun sevk edeceği sağlık tesisleri sağlık kurulları tarafından verilecek raporlarda belirtilen arızalarına göre,iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az o/o10 azalmış bulunduğu Kurumca tespit edilen sigortalı,sürekli iş görmezlik ödeneğine hak kazanır. ( Madde:19)

22 .. Sürekli İş Görmezlik Gelirinin Hesaplanması: Sürekli İş Görmezlik geliri,sigortalının mesleğinde kazanma gücünün tamamını veya bir kısmını yitirmiş bulunmasına göre hesaplanır. Sürekli ve tam iş görmezlikte sigortalıya yıllık kazancının o/o 70 ine eşit yıllık gelir bağlanır.

23 .. SİGORTALININ BAŞKASI TARAFINDAN BAKIMA MUHTAÇ OLMASI DURUMUNDA %70 OLAN GELİR BAĞLAMA ORANI %100 DİKKATE ALINIR

24 SÜREKLİ İŞ GÖREMEZLİK GÜNLÜK GELİR*21*SİD*YILLIK ARTIŞ ORANI

25 SSK Kanunu Madde;110 Sigortalının kastı ve suç sayılır hareketi: Kasdi bir hareketi yüzünden iş kazasına uğrayan,meslek hastalığına tutulan veya hastalanan sigortalıya geçici iş görmezlik ödeneği ve sürekli iş görmezlik geliri verilmez.Sigortalıya yalnız gerekli sağlık yardımları yapılır.........suça esas kusur derecesinin yarısına kadar indirilerek ödenebilir.(Değ.29.07.2003-4958/md:46)

26 SSK Madde 111 Bağışlanmaz kusuru yüzünden iş kazasına uğrayan,meslek hastalığına tutulan veya hastalanan sigortalıya verilecek geçici iş göremezlik ödeneği veya sürekli iş göremezlik geliri, bu kusurun derecesine göre, Kurumca, yarısına kadar eksiltilebilir. Tehlikeli olduğu veya hastalığa sebep olacağı bilinen yahut yetkili kimseler tarafından verilen emirlere aykırı olan veyahut açıkça izne dayanmadığı gibi hiçbir gereği veya yararı bulunmayan bir işi elinde olarak sigortalının yapması veya yapılması gerekli bir hareketi savsaması kusurun bağışlanmazlığına esas tutulur.

27 MESLEK HASTALIĞI Meslek hastalığı, işçinin yapmış olduğu işten dolayı tekrarlanan bir nedenle ya da işin şartları yüzünden uğramış olduğu geçici veya sürekli hastalık, ruhsal ya da bedensel engellilik halidir.

28 NE OLMALI Meslek hastalığı tanısı konulması için gereken en önemli şart; hastalıkla çalışmanın veya çalışma ortamı arasında zorunlu nedensellik bağının olmasıdır

29 … Hastalığın; –Meslek hastalığı listesinde yer alması, (Meslek Hastalıkları Listesi)(Meslek Hastalıkları Listesi) –Kişinin ilgili hastalık maruziyet değerinin üstünde maruziyeti olması, –Hastalığın yükümlülük süresi içinde çıkması, –Meslek hastalığının yetkili hastanelerde hekim raporuyla belirlenmesi,

30 … Kurum Sağlık Kurulu tarafından onaylanması, Aynı şartlar altında deneysel olarak meydana getirilebilen hastalıklar olması

31 MESLEK HASTALIKLARI TIBBİ VE YASAL TANI SÜRECİ –Meslek Hastalığı tanısında ilk adım klinik değerlendirmelerdir. –Klinik değerlendirme, –Çalışma Öyküsünün alınması, –Fizik muayene ve Laboratuvar değerlendirmeleri –İşyeri Ortam Ölçümleri

32 .. Doktor tarafından sorulması gereken soru: Ne İş Yapıyorsun? Çalışanın Çalışma Öyküsü, Meslek Hastalığı Tanısında Çok Önemlidir!

33

34

35

36 BORÇLAR KANUNUNA GÖRE MADDİ SORUMLULUK 1-Maddi tazminat. a-Destekten yoksun kalma tazminatı(BK Md. 45-332) b-İş göremezlik tazminatı (BK Madde 46) 2-Manevi tazminat (BK Madde 47-49)

37 .. İşverenlere karşı açılacak davalarda zaman aşımı 10 yıl, Kuruma karşı 5 yıldır. Ölüm halinde “ailenin ailesine”ve nişanlı,evlatlık ve evlilik dışı çocuklar ve çok özel arkadaşlar gibi duygusal ilişkisi olan kişilerde MANEVİ TAZMİNAT talep edebilirler. Yaralanma halinde manevi tazminat davasını ancak kazazede açabilir. Zarardan,işçinin kusuru oranında indirim yapılarak tazminata karar verilir. Maddi tazminat davaları düşük açılıp bakiye hakkım saklı kalmak üzere denilebilir.Tazminatlardan SSK tarafından sağlanan menfaatler düşülür. Manevi tazminat davalarında miktar net belirtilir. Ceza mahkemelerinde kesinleşen hüküm,hukuk mahkemelerini kural olarak bağlamaz.

38  CEZAİ SORUMLULUK 1- 4857 SAYILI İŞ KANUNUNA GÖRE, (104.ve 105.107.108.maddeleri.) 2- 506 SAYILI SSK’na GÖRE, 3-TCK’ NA GÖRE, Kamu davası, mağdurun on günden fazla istirahatını gerektirecek sağlık raporu varsa açılır. Süre daha az ise, talebe bağlıdır. Yaralanmalar durumunda, TCK nun 459 uncu maddesi gereği 3-30 ay, Bir ölüm durumunda, TCK nun 455 inci maddesi gereği 2-5yıl, Birden fazla ölüm durumunda, TCK nun 455 inci maddesi gereği 4-10 yıl arası hapis cezası uygulanır.