İşletme Becerileri ve Grup Çalışması

... konulu sunumlar: "İşletme Becerileri ve Grup Çalışması"— Sunum transkripti:

1 İşletme Becerileri ve Grup Çalışması
1.Hafta İşletme Yönetimi ve İşletmelerde Sorun Çözme

2 Örgütlerde Sorun Çözme Yaklaşımları
İnsanların bir araya gelmesi ile etkileşim meydana gelir. İnsanların davranışları uyarandır ve bu uyaranlara olumlu ya da olumsuz şekilde tepkiler gösteririz. Etkileşim, tarafların duygu, düşünce ve davranışlarını etkiler. İnsanların bir araya geldiği sosyal ortamlarda kişiler arası etkileşim yoğundur. Kişiler arasında meydana gelen etkileşimden memnun olunduğu sürece sorun yoktur.

3 Ancak iletişimde ve etkileşimde bulunduğumuz kişilerin duygu, düşünce ve davranışlarından memnun olmadığımızda sorun ortaya çıkar. Çağdaş yönetimde yönetici aynı zamanda sorun çözen kişi olarak tanımlanır. Bu açıdan yönetim sorun çözümleyebilme sanatı olarak tanımlanabilir. Örgütlerde yönetici otoritesini ve insanları yönetme becerisini, sorun çözerek gösterir. Yöneticinin yönetimdeki başarısı da, sorun çözmedeki başarısı ve becerisine göre değerlendirilir.

4 Örgütsel Sorunlar ve Sorunların Tanımları
Örgütler, iki ya da daha fazla kişinin belirli bir amaç için bir araya gelmesi ile ortaya çıkar. örgüt içinde yer alan bireylerin belirli rolleri vardır ve örgütlerin ilk sorunu rollerin etkin bir biçimde yerine getirilmemesi, çalışanların ne şekilde sağlanacağı, seçilip eğitileceği ve çeşitli işlere yerleştirilmesi ile ilgili sorunlardır.

5 Sorun; olan ile olması gereken arasındaki farktır
Sorun; olan ile olması gereken arasındaki farktır. Bir ortamdan ya da durumdan daha çok tercih edilen başka bir ortama ya da duruma geçiş esnasında önümüze çıkan engeller ve zorluklardır.

6 Bazen bir sorun bizi şaşırtacak bir olay meydana gelene kadar belirti göstermeden devam eder. Böyle sorunlar buzdağları gibidir. Suyun yüzünde kalan kısmıdır. Önce sadece belirtileri görürüz. Örgütlerin kuruluş amacı, örgütsel sinerjiyi ortaya çıkarmaktır. Örgütsel sorunlar, örgütsel sinerjinin ortaya çıkmasını engellediği gibi, örgütsel enerjinin de boşa harcanmasına neden olur.

7 Sorunlar örgüte ve çalışana ait olabilir
Sorunlar örgüte ve çalışana ait olabilir. Bu tür sorunlar karşımıza örgütsel psikolojinin belli başlı ilkelerinden biri olan iş tatmini ve motivasyon gibi faktörleri karşımıza çıkarmaktadır. Örgütlerin karşılaştığı en büyük sorunlardan biri, tüm örgüt etkenliğini sağlamak için, çeşitli bölümler arasında bütünleşmeyi gerçekleştirmektedir

8 Sorunlar olması gereken durumla olan durum arasındaki farktan kaynaklanmaktadır. Buna göre bu farklılık; Bir şeyler yanlış gitmektedir ve düzeltilmesi gerekmektedir. Bir şeyler tehdit altındadır ve korunması gerekmektedir. Bir çağrı yapılmaktadır ve kabul edilmesi gerekmektedir. Bir şeyler eksiktir ve eksik olan şeyin tamamlanması gerekmektedir.

9 Örgütsel Sorunların Nedenleri
Örgütsel sorunlar genel olarak üç faktörden kaynaklanır. Bunlar insan faktörleri, fiziksel faktörler ve mali faktörlerdir. İnsan Faktörü: Örgütlerde insanlar ve insan ilişkileri örgütsel sorunların başında gelir. Fiziksel Faktörler: Çalışanların ortamı, fiziksel ortamın uygunluğu vs. Mali Faktörler: İşletmelerin parasal kaynaklarının yeterli olmaması sorunların başlıcalarındandır.

10 Örgütlerde kişiler arasında, çeşitli nedenlerle sorunlar ortaya çıkabilir. Bunları üç genel grupta toplamak mümkündür. a. Kaynakların Kıtlığı: Para, mal, zaman, pozisyon, sahip olunan bilgi miktarı gibi kaynakların kıt olması kişiler arasında soruna sebep olabilir. b. Karşılanamayan Psikolojik İhtiyaçlar: Saygınlık ihtiyacı, kendini gerçekleştirme gibi ihtiyaçların karşılanamaması sorun sebebidir. c. Değerler, Öncelikler ve İlkelerde Farklılıklar: Her bireyin değerler sistemi ilkeleri ve öncelik verdiği konular farklı olabilir

11 Sorun Çözme Süreçleri Sorunları ortadan kaldırmak için farklı sorun çözme yaklaşımları vardır. Crawford ve Bodin’e göre müzakere, arabuluculuk, oybirliğiyle karar alma yöntemleri bulunmaktadır. a. Müzakere: Aralarında anlaşmazlık olan tarafların kendileri ya da temsilcilerinin birlikte çalışarak aralarındaki anlaşmazlığı çözmek için yüz yüze geldikleri bir süreçtir.

12 b. Arabuluculuk: Aralarında anlaşmazlık olan tarafların ya kendilerinin ya da temsilcilerinin “arabulucu” denen tarafsız biri yardımıyla yüz yüze gelerek sorun çözmeye çalıştıkları tekniktir. c. Oybirliğiyle Karar Alma: Aralarında anlaşmazlık olan tarafların ya kendilerinin ya da temsilcilerinin bütün tarafların destekleyeceği bir eylem planı oluşturarak, anlaşmazlığı çözmek amacıyla işbirliği yaptıkları grupla sorun çözme tekniğidir.

13 Çatışmaları bu teknikler ile çözebilmek için dört temel ilkenin anlaşılması gereklidir.
Kişilerle ile sorunları birbirinden ayırmak Pozisyonlar üzerinde değil, çıkarlar üzerinde odaklaşmak Herkesin kabul edebileceği seçenekler bulmak Seçenekleri değerlendirmek için nesnel ölçütler bulmak

14 Örgütlerde Sorun Çözme Yöntemleri
Sorunu Tanımlama Bilgi Toplama Çözüm Alternatifleri Geliştirme Her Çözüm Yolunu Analiz Etme Bir Çözüm Yolu Seçme Seçilen Çözümü Uygulama İzleme ve Değerlendirme

15 Örgüt İçi Güç Mücadeleleri
İnsanlar güçlü olma ya da güç elde etme ihtiyaçlarını farklı yollarla karşılayabilirler. İnsanlar güç elde etmeye çalışarak öne çıkma çabası içindedir. Örgütlerde, yönetime ve yöneticiye karşı olan hasımlar ve bunların oluşturduğu “Karşıt Gruplar” vardır. Karşıt gruplar örgütlerde yöneticilerin karşısında olan, yıpratan gruplardır..

16 Bazı Sorun Çözme Teknikleri
Alfabetik Düşünme Tekniği Arşimet Tekniği Çapraz Düşünme Tekniği Tersine Düşünme Tekniği 6 Şapkalı Düşünme Tekniği Beyin Fırtınası Nominal Grup Tekniği

17 Alfabenin harfleri dikey bir şekilde yazılır
Alfabenin harfleri dikey bir şekilde yazılır . Her harfle ilgili akla gelen kelimeler harfin karşısına yazılır. Kelimelerin sorunla ilgili olması gerekli değildir ve hatta ilgisiz olması tercih edilir. Ardından her kelime ile sorun arasında bir bağlantı bir ilişki kurulmaya çalışılır. Alfabetik Düşünme Tekniği

18 İşe yarayacak gibi görünen fikirler not alınır
İşe yarayacak gibi görünen fikirler not alınır. Bütün fikirlerin birlikte kullanılması gibi bir kural yoktur. Yakalanan on-on beş fikirden bir tanesi ya da uyumlu olan birkaç tanesi kullanılabilir. Uygulamaya geçilir.

19 Arşimet Tekniği Sorunu önce saptayın( Sorunu tanımlayın, çözmenin olası sonuçlarını ve getirilerini hayal edin) Sorun ile ilgili hazırlık yapın Beyninize emir verin (Hadi bakalım bu sorunun çözümünü bul.) Kuluçkaya bırakın (Sorun üzerinde daha fazla çalışmayın) Evreka (Birkaç dakika, birkaç saat, ya da birkaç hafta, birkaç ay sonra çözüm içinizde doğabilir)

20 Çapraz Düşünme Tekniği
Çapraz düşünme yöntemini, Tekniğin birinci adımı sorunu tanımlamak İkinci adımı, “bir nesne seç” Üçüncü adımı, “seçilen nesnenin özelliklerini sırala” Dördüncü adımında nesnenin özelliklerinden çapraz ilişki kurularak geliştirilen sorulara cevap aranılır. Bu özellikle sorunumuz arasında nasıl bir ilişki kurabiliriz?

21 Tersine Düşünme Tekniği
Amacınız her ne ise sizi bu amaçtan uzaklaştıracak şeyleri düşünmeye iter. Sizi amacınızdan uzaklaştıracak her şeyi, kendi içinde amacınıza ulaştıracak anahtarları da taşır.

22 6 Şapkalı Düşünme Tekniği
Altı şapkalı düşünme tekniğinin amacı düşünme faaliyetlerini bir düzene sokmak ve böylece düşünürün her şeyi aynı anda yapmaya çalışmak yerine, her defasında bir düşünme faaliyetinde bulunmasını sağlamaktır. Temelinde, düşünceleri altı farklı bakışı simgeleyen farklı renklerdeki şapkaları takarak ya da takmış gibi yaparak analiz etmek ve yaratıcılığı geliştirmek vardır.

23 Altı şapkalı düşünme tekniğinde her renk farklı düşünme biçimini temsil eder.
Beyaz şapka objektifliği, Kırmızı şapka duyguları (öfke, tutku…), Siyah Şapka karamsarlık ve olumsuzluğu, Sarı şapka aydınlık ve olumluluğu, Yeşil şapka yaratıcılık ve yeni fikirleri, Mavi şapka serin kanlılığı ve diğer şapkaların kullanımı ile ilgilidir.

24 Şapkaların özellikleri
Beyaz şapka :Açık ve tarafsız ol Kırmızı şapka :Duygusal tepkilerini açıkla Siyah şapka :Tehlikeleri bil Sarı şapka :Avantaj ve faydalarını sırala Yeşil şapka : Yaratıcılığını kullan Mavi şapka : Sonuçları toparla

25 Sorun çözme sürecini altı şapkalı düşünme tekniği ile öğrenenlerin kararları daha az tehlikeli, daha az olumsuz olacaktır. En azından karar veren; karar verme aşamasında riskleri , tehlikeleri, avantajları, net bilgileri ve en önemlisi de duygularını bilerek karar verecektir.

26 Beyaz Şapka Saflığı, netliği, tartışmasız olarak kabul edilen bilgileri temsil eder. Tarafsız şapka Beyaz renk bilgi ile ilgilidir. Beyaz şapka dikkati elde olan bilgiler ve eksik bilgiler üzerinde toplamak için kullanılır. Beyaz şapkayı takınca şu sorular sorulabilir: 1. Elimizde ne gibi bilgiler var? 2. Daha hangi bilgiler gerekiyor? 3. Gerekli bilgileri nasıl elde ederiz?

27 Siyah Şapka Olumsuzlukları, riskleri, o kararın alınması durumundaki tehlikeleri temsil eder. Siyah şapka bir bakıma şapkaların en yararlı olanıdır. Siyah şapka tehlikelere dikkat çeker. Bu şapka zararlı uygulamaların yapılmasını önler. Riskleri ve alınacak kararların neden işe yaramayacağını gösterir.

28 Kırmızı Şapka Tutkuları, duyguları, sezgileri temsil eder.
Kırmızı şapka, duygu sezgi ve heyecanla ilgilidir. Bir şeyden niçin hoşlanıldığı ya da hoşlanılmadığı bilinmeyebilir. Oysa birey, kırmızı şapka takıldığında hiçbir açıklama yapılmaksızın duyguları ve sezgileri söyleme fırsatı bulur.

29 Sarı Şapka Olumlulukları, avantajları, o kararın alınması durumunda sağlanacak yararları ve fırsatları temsil eder. Sarı renk, güneş ışığını ve iyimserliği çağrıştırır. Sarı şapka takıldığında alınacak kararın değeri ve yararı belirlenir. Kararın alınması halinde ne gibi avantajlar sağlanacağı ve kararın bütün olumlu yönleri sıralanır.

30 Yeşil Şapka Yaratıcılığı üretkenliği kararın alınması durumunda daha nelerin yapılabileceğini temsil eder. Yeşil şapka enerji şapkasıdır. Yeşil şapka takıldığında öneriler ileri sürülür, yeni görüş ve öneriler ortaya konur. Karar konusuna ilişkin değişiklikler, yaratıcı ve yeni fikirler ve bugüne kadar düşünülmemiş seçenekler ortaya atılır.

31 Mavi Şapka Serinkanlı bir biçimde karar vermeyi temsil eder.
Mavi şapka düşünce sürecini gözden geçirmek ve karar vermek için kullanılır. Mavi denizin, gökyüzünün, serinkanlılığın rengidir. Bütün tartışılanlar üzerinde düşünülür ve artık karar verilir.

32 Altı Şapkalı Düşünme Tekniğinin Uygulanması
1.Tekniğin uygulanmasında kullanılacak şapkalar renkli kartonlardan veya başka materyallerden hazırlanır. 2.Karar verilecek konu belirlenir. 3.Karar verme sürecine katılacak kişiler birbirlerini görecek şekilde “U” ya da “halka” oluşturacak şeklinde oturtulurlar. 4. Şapkalar sırasıyla takılır veya takılır gibi yapılır. Her şapkanın temsil ettiği fikirler belirtilir. 5. Karar verilir.

33 Beyin Fırtınası Bir grubun belirli bir konu üzerinde mümkün olduğunca çok sayıda fikir üretmesini amacıyla kullanılan demokratik ve katılımcı bir çalışma tekniğidir.

34 Uygulama Beyin fırtınası oturumunu yönetmek ve fikirleri tahtaya yazmak üzere bir kişi (rehber) seçilir. Üzerinde çalışılacak olan konu herkesin anlayabileceği şekilde, açık bir ifade ile tahtaya (herkesin göreceği şekilde) yazılır. Takım üyeleri sıra ile söz alır ve her defasında yalnızca bir fikir söyler. Üretilen her fikir tahtaya yazılır. Fikir üretemeyen kişi PAS geçer.

35 Söylenen fikir üzerinde yorum, eleştiri veya değerlendirme yapılmaz
Söylenen fikir üzerinde yorum, eleştiri veya değerlendirme yapılmaz. En önemli kural yasaklamak yasaktır. Fikirler tükendiği zaman beyin fırtınası oturumu tamamlanır.

36 Nominal Grup Tekniği Problemleri önceliklerine göre sıralayan Veya Çözüm önerilerinin önem derecesini belirleyen, Beyin Fırtınasını ve Çoklu Oylama Sistemini kullanan bir tekniktir.

37 Uygulama Adımları 1. Problem takım üyelerine anlatılır. 2.Problemin nedenleri (çözümü) hakkında fikir (öneri) üretilir. 3.Fikirler tartışılır, gerekirse elenir veya birleştirilir. 4.Çok uzun bir liste oluşmuşsa oylama ile kısaltılabilir. 5.Fikirler bağımsızca puanlanır. 6.Puanlar toplanır, sıralama yapılır.

38 Kaynakça *Hasan Tutar-Cumhur Erdönmez, İşletme Becerileri ve Grup Çalışması, Ankara, 2008 *Levent Vurgun, İşletmelerde Problem Çözme Teknikleri Sunumu