ÖLÇME ARAÇ VE YÖNTEMLERİNDE ARANAN NİTELİKLER

... konulu sunumlar: "ÖLÇME ARAÇ VE YÖNTEMLERİNDE ARANAN NİTELİKLER"— Sunum transkripti:

1 ÖLÇME ARAÇ VE YÖNTEMLERİNDE ARANAN NİTELİKLER
İstanbul MEM

2 Ölçme Araç ve Yöntemlerinde
Güvenirlik Geçerlik Ölçme Araç ve Yöntemlerinde Aranan Nitelikler Kullanışlılık Ölçme İstanbul MEM

3 Güvenirlik, ölçme sonuçlarının tesadüfî hatalardan arınıklık
A - GÜVENİRLİK Güvenirlik, ölçme sonuçlarının tesadüfî hatalardan arınıklık derecesi olarak tanımlanmaktadır Bir ölçme aracı ile sağlanan bilgilerin kararlı olduğuna, yani aynı amaçla yapılacak ikinci ölçümde aynı sonuçların elde edilebileceğine güven duyabilmemiz gerekir. İyi bir ölçme aracı her şeyden önce güvenilir olmalıdır. Bu da aynı ölçme aracı ile aynı koşullarda yapılan iki ölçümden benzer sonuçlar elde edilmesidir. Ancak dalgınlık, dikkatsizlik gibi ölçme aracının dışındaki herhangi bir etken (tesadüfî hata), her zaman için aynı sonuçları almamıza olanak tanımaz. Uygulamada ve özellikle eğitimde, birçok durumda, ölçmek istediğimiz bilgi ve becerilerin tümünü bir sınavla ölçmek olanaksız olduğu gibi, sınavdan elde edilen puana, ölçme konusu bilgi ve beceriler dışındaki başka etkenlerde etki eder. Bu etkenlerden ötürü, elde edilen puana hatalar karışır. Bu nedenle, özellikle eğitimde kullanılan ölçme araçlarının geçerliği, hiçbir zaman tam değildir. Ölçme İstanbul MEM

4 Güvenirlik Saptama Yöntemleri
1. TEST-TEKRAR TEST 2. İKİ YARI 3. KUDER-RICHARDSON (KR 20) 4. PARALEL FORMLAR Değişik ölçümlerde benzer sonuçlar veren ölçme aracı güvenilir demektir. Şansa bağlı hataların etki oranına göre “güvenirlik katsayısı” (+1) ile (-1) arasında bir değerdir. Güvenirlik katsayısının artması hataların düşmesi demektir. Ölçme İstanbul MEM

5 1.TEST-TEKRAR TEST Hazırlanan test sınıfa uygulanır. Bir müddet sonra aynı test aynı sınıfa tekrar uygulanır. İki bulgu arasındaki korelasyon katsayısı bize güvenirliği verir. Ölçme İstanbul MEM

6 2. İKİ YARI TEST Bir sınıfta uygulanmak üzere 10 soruluk bir test hazırlarız. Bu test sınıfa uygulandıktan sonra tek sorular (1,3,5...) ile çift sorulara (2,4,6..) verilen cevaplar arasındaki korelasyona bakarız. Korelasyon katsayısı güvenirliği verir. Ölçme İstanbul MEM

7 Güvenirlik katsayısını hesaplamak için kullanılan formüldür.
3. KUDER-RICHARDSON (KR 20) Güvenirlik katsayısını hesaplamak için kullanılan formüldür. Bu formül sadece doğru cevaplandırılan maddelere bir puan vererek , yanlış cevaplandırılan ve boş bırakılan maddelere ise hiç hiç puan vermeksizin puanlanan testlere uygulanabilir. Ölçme İstanbul MEM

8 4. PARALEL FORMLAR Aynı şeyleri ölçen, aynı özellikleri yansıtan iki soru kağıdı hazırlanır. Bu iki form arasındaki korelasyon katsayısı güvenirliği verir. Ölçme İstanbul MEM

9 GÜVENİRLİLİK KESTİRME YÖNTEMLERİ
Gerçek testin bir defa uygulanması ve hayali eş değer formu ile korelasyonu ile elde edilir.Tek testin iki eşdeğer yarıya bölünebilmesinde güçlük varsa kullanılır. İç Tutarlılık K-R 20 ve K-R 21 Teorik olarak paralel formlar güvenirliği ile aynıdır.Yalnız test tek form halinde verilir. Eşdeğer Yarılar Güvenirliği Kapsamı, ortalama ve varyansı eşit iki paralel test formunun aynı gruba aynı anda verilerek, elde edilen iki puan grubunun korelasyonu elde edilir. Duyarlılık (Hata varyansı büyük ölçüde kapsam örneklemesinden kaynaklanır) Paralel Form Güvenirliği Aynı testin aynı gruba belli aralıkla iki kez uygulanması ve aynı öğrenciye ait iki puan gurubunun korelasyonu elde edilir. Kararlılık (Sistematik hatalar tekrarlanır) Test-tekrar testi YÖNTEM ÖLÇÜ GÜVENİRLİK Ölçme İstanbul MEM

10 Güvenirliği artırıcı önlemler
* Madde sayısının artırılması * Maddelerin anlaşılır ve cevaplanabilir olması * Cevaplayıcıların, cevaplamaya güdülenmiş olması * Cevaplama işlemi için yeterli sürenin verilmiş olması Ölçme İstanbul MEM

11 Güvenirliği artırıcı önlemler
* Maddelerin güçlük düzeyinin, cevaplayıcıların düzeyine uygun olması * Puanlama işleminin nesnel yollarla yapılması * Dikkate dayalı hataların ortaya çıkmaması için önlem alınması (Soru yazımında, yönergelerde, uygulamada, puanlamada, sonuçların kaydında...) Ölçme İstanbul MEM

12 B- GEÇERLİK Bir ölçme aracının ölçülmek istenen özelliğin ölçülerini başka özelliklerin ölçüleriyle karıştırmadan verebilme gücüdür. Ölçme İstanbul MEM

13 Eğitimde Kullanılan Testler için Geçerlik Türleri
1.Görünüş geçerliği 2.Kapsam geçerliği 3.Yordama geçerliği 4.Yapı geçerliği Ölçme İstanbul MEM

14 Bir testin görünüş geçerliği o testin
ölçmek istediği şeyi ölçüyor görünmesidir. Örneğin, kapağında “Fizik Testi” yazılı olan testin içinde fizikle ilgili sorular varsa, söz konusu testin görünüş geçerliği vardır. Ölçme İstanbul MEM

15 ÖRNEK Yarılanma süresi 20 yıl olan bir radyoaktif maddenin 200 yıl sonra ne kadarı kalır? Sorusu 30 öğrenciye sorulmuştur. Bu öğrencilerden16 ‘sı Fizik, 10’u Kimya, 4’ü Matematik’le ilgilidir cevabını vermiştir. Aslında soru bir Matematik sorusudur. Ama soruda ‘radyoaktif madde’ terimi öğrencileri yanıltmış ve 30 öğrenciden sadece 4’ü doğru cevabı vermiştir. Bu da sorunun görünüş geçerliğinin düşük olduğunu gösterir. Ölçme İstanbul MEM

16 2.Kapsam Geçerliği Kapsam geçerliği, o araçla ölçülmek istenen davranışlar kümesinin tamamını ölçüp ölçemediğidir. Örneğin, bir ölçme aracı, ölçülmesi plânlanan davranışlardan bazılarını ölçmüyorsa veya ölçülmek istenen davranışları ölçüyor fakat bunların dışında başka davranışları da ölçüyorsa bu aracın kapsam geçerliği düşüktür. Ölçme aracının bir konudaki davranışların tamamını kapsayıp kapsamayacağı, ölçmenin kullanılış amacına bağlıdır. Ölçme sonuçları programı veya öğretimi değerlendirme veya öğrenme eksiklerini saptama amacıyla kullanılacaksa konuyla ilgili tüm davranışları, öğrenci başarısını değerlendirme amacıyla kullanılacaksa önemli görülerek seçilen davranışları kapsamak durumundadır. Ölçme aracının kapsam geçerliğinin sağlanması için belirtke tablosu hazırlanır. Ölçme İstanbul MEM

17 1. Her bir madde üzerinde, “bu madde, ölçülmek isteneni
Bir başarı testine alınacak soruların yazılmasında veya seçilmesinde testin kapsam geçerliği ilk sırada düşünülmelidir. Bunun içinde testin hazırlanmasında iki noktaya dikkat edilmelidir: 1. Her bir madde üzerinde, “bu madde, ölçülmek isteneni gerçekten ölçüyor mu?” 2. Bir bütün olarak test “ders konuları ve hedeflerinin uygun bir örneklemini vermekte midir?” Ölçme İstanbul MEM

18 1. Her bir madde üzerinde, “bu madde, ölçülmek isteneni gerçekten ölçüyor mu?”
Testte kapsanan herhangi bir soru, sadece o sorunun ölçmek istediği bilgi ve beceriye sahip olanlar tarafından doğru cevaplandırılabilecek biçimde yazılmalıdır. Ölçme İstanbul MEM

19 255 sayısının karekökü, aşağıdakilerden hangisidir?
Amaç: Doğru olarak karekök alma davranışını ölçme Yanlış Örnek; 255 sayısının karekökü, aşağıdakilerden hangisidir? A. 14,8 B. 14, C. 15,8 D. 15,9 E. 16,1 Bu soruda karekök almasını bilmeyenlerden doğru cevabı bulanlar olabilir mi? Bu madde, karekök alma becerisini yoklamak için uygun madde değildir. Bu maddeyi sonraki sayfadaki gibi düzenleyerek, tahminle doğru cevabı bulma dışında, sadece karekök almasını bilenlerin doğru cevaplayabileceği duruma getirebiliriz Ölçme İstanbul MEM

20 Amaç: Doğru olarak karekök alma davranışını ölçme
Doğru Örnek; 255 sayısının karekökü alındığında, virgülden sonra gelen ilk rakam, aşağıdakilerden hangisidir? A B C. 5 D.7 E. 9 Ölçme İstanbul MEM

21 2. Bir bütün olarak test “ders konuları ve hedeflerinin uygun bir örneklemini vermekte midir?”
Bir bütün olarak test, ders konuları ve hedeflerinin yeterli bir örneklemini vermelidir. Bunun için testteki soru sayısının öğretim esnasında vurgulanan hedeflerle konulara dengelice dağıtılmış olacak şekilde artırmak gerekir. Ölçme İstanbul MEM

22 3. Yordama Geçerliği Yordama, “ istatistiksel teknikler kullanılarak ve bilinenlerden yararlanarak bilinmeyen durumlar hakkında yapılan geleceğe yönelik tahminlerde bulunma işlemidir.” diye tanımlanabilir. Yordama, bir tahmindir. Ne var ki, her tahmin bir yordama değildir. Bir tahminin yordama olabilmesi için, onun geleceğe dönük olması ve belli bilgiler temelinde bazı teknikler kullanılarak yapılmış olması gerekir. Eğitimde kullanılan ölçme araçlarından bazıları, özellikle , bireylerin bir okulda ya da bir işte göstermeleri beklenen başarıları yordamak için düzenlenmişlerdir. Genellikle, bireylerin bir programa ya da bir işe alınıp alınmaması, onların bir testten elde ettikleri puanlara veya daha önceki bir programda almış oldukları notlara göre karara bağlanır. Ölçme İstanbul MEM

23 Yapı geçerliği, ölçmeye dayanak olan kuramların geçerliği sorunudur.
Örneğin bir iş yerinde iş doyumunu ölçmek isteriz. Buna yönelik iş doyumunu ölçen kuramlar oluştururuz. (“iş doyumlu insan üretken olur” “İş doyumlu insan daha uyumlu olur.”vb.) Bu kuramlar insanların iş doyumunu ifade edebiliyor mu? Bu sonuç bize yapı geçerliğini verir. Ölçme İstanbul MEM

24 Yapı geçerliği iki yolla bulunur:
1. Bilinen grup ile yada önceden geçerliği saptanmış bir ölçü aracı ile karşılaştırma yoluyla, 2- Faktör analizi yoluyla Ölçme İstanbul MEM

25 1- Bilinen grup ile yada önceden geçerliği saptanmış bir ölçü aracı ile karşılaştırma yoluyla:
Bu grup ölçmek istenen faktörler bakımından bilinen bir gruptur. Ölçme sonunda bilinen grup beklenen yönde ölçümler vermişse aracın yapı geçerliği var demektir. Bu davranışı ölçmek için ise şöyle bir soru soralım : hangi üç tek sayının toplamı 50 eder? (bu problemin çözümü yoktur. Yani toplamı 50 eden üç tek sayı yoktur.) birisinin bu soruya verdiği cevaba bakarak, onun eleştirel düşünme gücü hakkında yargıda bulunuyoruz. Bu konuda akıl yürütmenin özü şu oluyor: “Eleştirel düşünebilen kişi şu davranışları gösterir, ya da işlemi tersinden ele alırsak, şu davranışları gösteren kişi eleştirel düşünür.” Ölçme İstanbul MEM

26 2- Faktör analizi : Faktör analizi; bir ölçekteki maddelerden aynı faktörü ölçen maddelerin bir araya toplanmasıdır. Bunun yanında hiçbir faktörle ilişkisi olmayan yani hedefine uygun olmayan maddelerin de ayıklanmasını sağlar. Ölçme İstanbul MEM

27 ölçme sonuçlarının güvenirliğine,
ölçme yapılan grubun niteliklerine Ölçme sonuçlarının geçerliği; ölçme ortamındaki koşullara, ölçümlerin kullanım amacına bağlı olarak değişir. Ölçme İstanbul MEM

28 GEÇERLİLİĞİ DÜŞÜREN DURUMLAR
* Kopya çekilmiş olması * Soruların hedeflenen öğrenmelerden bağımsız olarak cevaplanabilmesi (sağduyu yoluyla, genel kültür bilgisiyle, ipuçlarından yararlanarak) * Sınavın öğrenilen konuları dengeli ve yeterli bir biçimde kapsamayışı * Cevaplama süresinin yetersiz olması * Puanlamada yanlı davranılması * Ölçülmek istenen değişkenden başka değişkenlerin işe karışması Ölçme İstanbul MEM

29 Geçerliği düşürücü durumlar
* Soruların dersteki öğrenmelerden bağımsız olarak cevaplanabilmesi * Kopya çekilmiş olması * Sınavın öğrenilen konuları dengeli ve yeterli bir biçimde kapsamaması * Cevaplama süresinin yetersiz olması * Puanlamada yanlı davranılması * Ölçülmek istenenden başka değişkenlerin işe karışması Ölçme İstanbul MEM

30 Geçerli olan bir test her zaman Güvenilirdir Ama
Güvenilir bir test her zaman geçerli değildi. Ölçme İstanbul MEM

31 C - KULLANIŞLILIK Para, zaman ve emek bakımından maliyetinin kabul edilebilir olması Hazırlama, uygulama ve puanlamada kolaylıklar getirmesi Bir ölçme aracının kullanışlı olması aynı zamanda onun güvenirlik ve geçerliğini arttırmaktadır Ölçme İstanbul MEM

32 Kullanışlılık konusunda bazı noktalar:
Ekonomi Kullanılacak araç ve yöntem maliyet yönünden ekonomik olmalı, kullanacak kişilere ağır bir mali yük getirmemelidir. Hazırlama Süresi.- Her araç ve yöntem uygulanmadan önce bir hazırlık gerektirmektedir. Hazırlama süresi kısa olan bir sınav, diğer etkenler eşit olmak şartıyla, hazırlama süresi uzun olan bir sınava tercih edilebilmektedir. Ölçme İstanbul MEM

33 Kullanışlılık konusunda bazı noktalar:
Uygulama Süresi.- Kullanılan her araç ya da yöntem ders saatlerinin bir kısmının uygulamaya ayrılmasını gerektirmektedir. Bir yöntemin kullanışlılığı uygulamada gerektirdiği zaman azaldıkça artmaktadır. Örneğin ; bir yazılı sınav çok büyük gruplarda uygulama süresi kısa olduğu için sözlü sınava göre çok daha kullanışlı olmaktadır. Ölçme İstanbul MEM

34 Kullanışlılık konusunda bazı noktalar:
Hazırlayıcı ve Uygulayıcıların Nitelikleri.- Ölçme araçlarının bazıları hazırlayan ya da uygulayan kişilerde bazı özel bilgi ve becerilerin bulunmasını gerektirmektedir. Bu bilgi ve becerilere sahip olmayan kişilerin hazırladıkları araçlardan yaptıkları ölçmelerde çoğu zaman hatalı sonuçlar elde edilmektedir. Bir aracın uygulanması ne kadar özel beceri gerektirirse kullanışlılığı da o kadar sınırlanmış olmaktadır. Ölçme İstanbul MEM

35 Kullanışlılık konusunda bazı noktalar:
Cevaplayıcının Nitelikleri.- Ölçme araçlarından yeterince hatasız puan alınabilmesi için cevaplayıcıda bulunması gerekli bazı nitelikler vardır. Cevaplayıcı cevaplama yönergesini kolayca anlayıp kaydederse o araç kullanışlıdır. Puanlama Kolaylıkları.- Kullanılan ölçme araç ve yöntemlerinde puanlama anahtarı vb. yardımcı araçların kullanılması puanlama kolaylıkları sağlamaktadır. Bunlarda kullanışlılığı arttırmaktadır. Puanları Yorumlama Kolaylıkları.- Bir ölçme aracı, yorumlamaya yardımcı, yorumlamayı kolaylaştırıcı ve yorumda hatayı azaltıcı araçlarla beslenirse daha kullanışlı olmaktadır. Ölçme İstanbul MEM