SERMAYE PİYASASI KURULU

... konulu sunumlar: "SERMAYE PİYASASI KURULU"— Sunum transkripti:

1 SERMAYE PİYASASI KURULU

2 TÜRKİYE EKONOMİSİ : Genel Olarak

3 TÜRKİYE EKONOMİSİ: Genel Olarak
TÜRKİYE EKONOMİSİ: Genel Olarak Enflasyon oranında 2003’te %20’lere, 2004’te de %10 ların altına düşüş, Reel Faizlerin %10 ların altına inişi, Ekonomik ve siyasi istikrar, AB’ye giriş süreci, Krizden çıkış sürecinde kamunun faiz dışı fazla verme hedefleri BU GELİŞMELER ÖZEL SEKTÖRÜN EKONOMİK BÜYÜMEDEKİ ÖNEMİNİ DAHA DA ARTIRMIŞTIR

4 TÜRKİYE EKONOMİSİ: Genel Olarak
TÜRKİYE EKONOMİSİ: Genel Olarak Büyümenin temeli, Uluslararası rekabet kapasitesinin artırılması, Yeni istihdam olanaklarının yaratılması BÜYÜK ÖLÇÜDE ÖZEL SEKTÖRÜN GİRİŞİMLERİNE BAĞLIDIR

5 TÜRKİYE EKONOMİSİ: Genel Olarak
TÜRKİYE EKONOMİSİ: Genel Olarak Şirketleşme: Organize olabilmenin ticari olanları Şirketleşme ile insanlar bir girişimcinin öncülüğünde sermaye, teknik yetenek, organizasyon kapasiteleri gibi imkanlarını bir araya getirerek ekonomik kararların verildiği bir çevre, bir organizasyon Küçük sermayeler bir araya getirilerek ölçek ekonomisi, etkinlik kazanırlar

6 TÜRKİYE EKONOMİSİ: Genel Olarak
TÜRKİYE EKONOMİSİ: Genel Olarak Girişimlerin finansmanı; Otofinansman kaynaklarından, Banka kredileriyle, Yurt dışı kaynaklardan ve Sermaye piyasalarından, Sağlanabilir

7 TÜRKİYE EKONOMİSİ: Genel Olarak
TÜRKİYE EKONOMİSİ: Genel Olarak Finansman kaynaklarının Çeşitlendirilmesi, Vadenin uzatılması Maliyet avantajları Sermaye piyasası araçlarının kullanımını zorunlu hale getirmektedir.

8 TÜRKİYE EKONOMİSİ: Genel Olarak
TÜRKİYE EKONOMİSİ: Genel Olarak Bütün olumsuzluklara rağmen 22 yılda sermaye piyasalarından 23 milyar dolarlık bir kaynak şirketler kesimince kullanılmıştır.

9 SERMAYE PİYASALARI Doğrudan finansman Uzun vadeli fonlama
SERMAYE PİYASALARI Doğrudan finansman Uzun vadeli fonlama piyasalarıdır.

10 SERMAYE PİYASASI KURULU

11 DÜZENLEYİCİ ÇERÇEVE Üç önemli düzenleme Sermaye Piyasası Kanunu
DÜZENLEYİCİ ÇERÇEVE Üç önemli düzenleme Sermaye Piyasası Kanunu 91 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname Türk Ticaret Kanunu Ayrıca, 32 Sayılı Karar (Sermaye Hareketleri)

12 SERMAYE PİYASASI KANUNU’NUN TEMEL AMAÇLARI
SERMAYE PİYASASI KANUNU’NUN TEMEL AMAÇLARI Tasarrufların menkul kıymetlere yatırılarak halkın iktisadi kalkınmaya etkin ve yaygın bir şekilde katılması, Sermaye piyasasının güven, açıklık ve kararlılık içinde çalışması, Yatırımcıların haklarının korunması.

13 SERMAYE PİYASASI KANUNU KAPSAMI
SERMAYE PİYASASI KANUNU KAPSAMI Sermaye piyasası araçları Bunların ihracı ve kayda alınması Halka arz ve satış Halka açık şirketler Borsalar ve teşkilatlanmış diğer piyasalar Sermaye piyasası işlemleri Sermaye piyasası kurumları Sermaye Piyasası Kurulu

14 SERMAYE PİYASASI KURULU
SERMAYE PİYASASI KURULU Yetkilerini kendi sorumluluğu altında bağımsız olarak kullanır. Kurul bir başkan ve altı üyeden oluşmaktadır. Kurul Başkan ve Üyeleri; ilgili Devlet Bakanlığının iki, Maliye Bakanlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, TOBB, Aracı Kuruluşlar Birliği (TSPAKB) ve BDDK’nın birer temsilcisi olmak üzere Bakanlar Kurulu tarafından atanır. İdari ve mali özerkliğe sahiptir. İlgili olduğu Bakan, Başbakan tarafından görevlendirilen Devlet Bakanı’dır. Merkezi Ankara’da olan Kurulun İstanbul’da bir temsilciliği vardır.

15 Uzman Yardımcılığı Sınavı
Sınav hakkındaki ayrıntılı bilgiler Kurulumuzun adresindeki web sayfasının “İnsan Kaynakları” bölümünde yer almaktadır. Sınavlar * Kamu Personel Seçme Sınavı (KPSS) * Kurul Giriş Sınavı - Yazılı Mesleki Sınav - Sözlü Sınav

16 Uzman Yardımcılığı Sınavı
Sınava, Siyasal Bilgiler, İktisat, Hukuk, İşletme ve İktisadi ve İdari Bilimler Fakültelerinden mezun olanlar katılabilir. Sınav Konuları * İktisat * Hukuk * Maliye * Muhasebe * Genel Matematik, İstatistik, Ticari Hesap * Yabancı Dil

17 LİSANSLAMA Sermaye piyasası alanında faaliyette bulunan ihtisas personeli ve yöneticiler ile gayrimenkul değerleme şirketlerinde çalışan değerleme uzmanlarının lisans belgeleri almaları zorunludur. Lisansların yenilenmesi için her dört yılda bir Lisans Yenileme Eğitim Programlarına katılınması gerekmektedir.

18 LİSANSLAMA Sınav Türleri
Sermaye Piyasası Faaliyetleri Temel Düzey Sınavı Sermaye Piyasası Faaliyetleri İleri Düzey Sınavı Türev Araçlar Sınavı Değerleme Uzmanlığı Sınavı

19 SERMAYE PİYASASI ARAÇLARI

20 SERMAYE PİYASASI ARAÇLARI: Menkul Kıymetler
Sermaye piyasalarından kaynak toplanması şirketlerin menkul kıymet ihracı ve bunların halka arzı ile yapılabilmektedir.

21 MENKUL KIYMETLER Ortaklık hakkı sağlayan menkul kıymetler
Alacaklılık hakkı sağlayan menkul kıymetler Diğer menkul kıymetler

22 ORTAKLIK HAKKI SAĞLAYAN MENKUL KIYMETLER
ORTAKLIK HAKKI SAĞLAYAN MENKUL KIYMETLER Hisse senetleri Oydan yoksun hisse senetleri

23 ALACAKLILIK HAKKI SAĞLAYAN MENKUL KIYMETLER
ALACAKLILIK HAKKI SAĞLAYAN MENKUL KIYMETLER Tahvil Hisse senetleri ile değiştirilebilir tahvil Kara iştirakli tahvil Finansman bonosu Varlığa dayalı menkul kıymetler Gayrimenkul sertifikası Altın gümüş ve platin bonoları Banka bonoları ve banka garantili bonolar

24 DİĞER MENKUL KIYMETLER
DİĞER MENKUL KIYMETLER Katılma intifa senetleri Kar ve zarar ortaklığı belgeleri

25 HALKA ARZ

26 HALKA AÇIK ANONİM ORTAKLIK
HALKA AÇIK ANONİM ORTAKLIK Hisse senetleri halka arz edilmiş olan veya ortak sayısının 250 kişiyi geçmesi nedeniyle halka arz edilmiş sayılan anonim ortaklıklar

27 HALKA ARZ Sermaye piyasası araçlarının satın alınması için her türlü yoldan halka çağrıda bulunulmasıdır. Sermaye piyasası araçlarının halka arzı için kurul kaydına alınması zorunludur.

28 KAYDA ALMA Menkul kıymetlerin halka arzında yatırımcıların yatırım kararlarını sağlıklı bir şekilde verebilmelerine yetecek kadar bilginin tam, doğru, zamanında ve standartlara uygun olarak açıklanması halinde ihraç edilecek menkul kıymetler Kurul kaydına alınır.

29 KAYDA ALMA Kurul hisse senetlerini kayda alırken yatırımcıların tam ve doğru olarak aydınlatılıp aydınlatılmadığını inceler. Halka arzlarda kamuyu aydınlatma izahnameler yoluyla yapılmaktadır. İzahname, ihraçta bulunan şirketlerin mali, idari yapısı, organizasyonu ve faaliyet konusu ile ihraç edilecek hisse senetleri hakkında ayrıntılı bilgiler içerir.

30 KAYDA ALMA İzahname Şirket merkezinden, halka arza aracılık yapan aracı kurumlardan ve satış yerlerinden temin edilebilir. İzahnamenin özeti şeklindeki sirküler günlük yayın yapan gazetelerde ilan edilir.

31 ŞİRKETLERE ORTAK OLURKEN YATIRIMCILARIN DİKKAT ETMESİ GEREKEN HUSUSLAR
ŞİRKETLERE ORTAK OLURKEN YATIRIMCILARIN DİKKAT ETMESİ GEREKEN HUSUSLAR Halka arz edilen hisse senetlerinin Kurul kaydında bulunup bulunmadığının araştırılması Kurulca onaylı izahname ve sirkülerin incelenmesi Pay bedellerinin bankaya yatırılması Hisse senetlerinin teslim alınması

32

33 HİSSE SENEDİ SAHİPLERİNİN HAKLARI
HİSSE SENEDİ SAHİPLERİNİN HAKLARI Kar Payı Hakkı Yeni Pay Alma Hakkı Tasfiye Bakiyesine Katılma Hakkı Şirket Yönetimine Katılma Hakkı Oy Hakkı Bilgi Alma Hakkı

34 HALKA AÇILMA YÖNTEMLERİ
HALKA AÇILMA YÖNTEMLERİ Mevcut hisse senetlerinin satışı Sermaye artırımı yoluyla ihraç edilecek hisse senetlerinin satışı Her iki yöntemin birlikte kullanılması

35 HİSSE SENETLERİNİN LİKİDİTESİ
HİSSE SENETLERİNİN LİKİDİTESİ Hisse senedi ve diğer bütün menkul kıymetlerin likiditesi borsalarda sağlanmaktadır. Yatırımcılar menkul kıymetlerini bir başka yatırımcıya piyasa koşullarında satma imkanına sahip olabilmekte, Adil bir fiyat oluşumu sağlanabilmekte, İşlemler güvenli ve şeffaf bir ortamda yapılabilmektedir.

36 HALKA AÇILMANIN YARARLARI: Şirketler
HALKA AÇILMANIN YARARLARI: Şirketler Ucuz fon temini Likidite sağlamak Kurumsallaşma Kayıtlı sermaye sisteminden yararlanma İkincil halka arz imkanı Tanınma- reklam Uluslararası tanınma

37 HALKA AÇILMANIN YARARLARI: Genel Ekonomi
HALKA AÇILMANIN YARARLARI: Genel Ekonomi Kaynak sorununa çözüm Üretim artışı İstihdam artışı Rekabetin geliştirilmesi Girişimciliğin geliştirilmesi Sermayenin tabana yayılması

38 HALKA AÇIK ŞİRKETLERİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ
HALKA AÇIK ŞİRKETLERİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ Kamuyu Aydınlatmaya İlişkin - Finansal Raporlama ve Bağımsız Denetim - Özel Durumların Kamuya Açıklanması Kazanç Dağıtımına İlişkin - 1. Temettü Oranı - Örtülü Kazanç Aktarım Yasağı

39 ŞİRKETLERİN KURUMSALLAŞMASI: Kurumsal Yönetim İlkeleri
ŞİRKETLERİN KURUMSALLAŞMASI: Kurumsal Yönetim İlkeleri Şirketlerin mevcut çıkar çatışmalarından soyutlanarak, yasalara, piyasa kurallarına ve yönetim biliminin temel prensiplerine uygun olarak, belirlenen uluslararası ilkeler çerçevesinde faaliyet göstermesidir. Bu esaslara uygun olarak hazırlanan Kurumsal Yönetim İlkeleri Kurulca Temmuz 2003 ayında yayınlanmıştır.

40 ŞİRKETLERİN KURUMSALLAŞMASI: Kurumsal Yönetim İlkeleri
ŞİRKETLERİN KURUMSALLAŞMASI: Kurumsal Yönetim İlkeleri Kurumsal Yönetim İlkeleri ile Pay sahiplerinin hakları ve eşit işleme tabi olması; Kamunun aydınlatılması ve şeffaflık, Menfaat sahiplerinin hakları, Yönetim kurulunun yapısı, görev ve sorumlulukları, Uluslararası standartlarda düzenlenmiştir. Temel ilke: Uygula ya da açıkla

41 ÇEŞİTLİ PİYASALARIN VARLIĞI
ÇEŞİTLİ PİYASALARIN VARLIĞI Farklı firmaların niteliklerine, beklentilerine yönelik pazarların oluşturulması ile Daha çok yatırımcının kaynaklarını menkul kıymetlere yönlendirmesi, Daha çok firmanın menkul kıymet ihracı yoluyla faaliyetlerini finanse edebilmeleri mümkün olacaktır. KOBİ piyasası da bu kapsamda düşünülüp planlanmıştır

42 KOBİ PİYASALARI

43 NEDEN KOBİ PİYASASI? İMKB’nin hitap ettiği kitlenin farklı olması,
NEDEN KOBİ PİYASASI? İMKB’nin hitap ettiği kitlenin farklı olması, Anadolu’daki görece küçük firmaların ikinci el piyasa oluşturmaları talebi, KOBİlere odaklanmış bir piyasanın yaratacağı sinerji, dikkate alınarak, KOBİ Piyasası oluşturulması için gerekli yasal alt yapı (Genel Yönetmelik) hazırlanmıştır

44 TEMEL ÖZELLİKLER Piyasanın, elektronik işlem platformu üzerinde finans çarşısı şeklinde faaliyet göstermesi, Yerli ve yabancı tüm yatırımcılara açık olması ve Likidite sorununun aşılabilmesi için piyasa yapıcılık sisteminin kullanılması, Planlanmaktadır.

45 KURUMSAL YATIRIMCILAR
KURUMSAL YATIRIMCILAR

46 KURUMSAL YATIRIMCILAR
Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıkları Menkul Kıymet Yatırım Ortaklıkları Yatırım Fonları Gayrimenkul Yatırım Ortaklıkları Portföy Yönetim Şirketleri

47 YATIRIM FONLARI Tüzel kişiliği yok Katılma belgesi ihracı
YATIRIM FONLARI Tüzel kişiliği yok Katılma belgesi ihracı Hisse senedi, tahvil gibi sermaye piyasası araçları ile kıymetli madenlerden oluşan portföylerin yönetimi Katılma belgelerinin net aktif değer üzerinden geri satımı

48 MENKUL KIYMET YATIRIM ORTAKLIKLARI (MKYO)
MENKUL KIYMET YATIRIM ORTAKLIKLARI (MKYO) Anonim Şirket şeklinde Hisse senedi, tahvil gibi sermaye piyasası araçları ile kıymetli madenlerden oluşan portföylerin yönetimi Hisse senedi ihracı Hisse senetlerinin halka arzı ve Borsa’ya kote edilmesi zorunlu

49 GAYRİMENKUL YATIRIM ORTAKLIKLARI (GYO)
GAYRİMENKUL YATIRIM ORTAKLIKLARI (GYO) Gayrimenkullere, gayrimenkule dayalı projelere ve gayrimenkule dayalı sermaye piyasası araçlarına yatırım Hisse senedi ihracı Hisse senetlerinin halka arzı ve Borsa’ya kote edilmesi zorunlu

50 GİRİŞİM SERMAYESİ YATIRIM ORTAKLIKLARI (GSYO)
GİRİŞİM SERMAYESİ YATIRIM ORTAKLIKLARI (GSYO) Türkiye’de kurulmuş veya kurulacak olan, gelişme potansiyeli taşıyan ve kaynak ihtiyacı olan ortaklıklara yani girişim şirketlerine yatırım 2 tür Tüm yatırımcılara satılabilenler Sadece nitelikli yatırımcılara (Banka, sigorta şirketi, emeklilik fonu..) satılabilenler

51 Kurumsal Yatırımcılara İlişkin Bazı Veriler (31.01.2004)
Kurumsal Yatırımcılara İlişkin Bazı Veriler ( ) Yatırım Fonu Sayısı 237 Portföy Değeri $16 milyar Yabancı Yatırım Fonu Sayısı 47 Türkiye’de Dolaşımda Bulunan Payların Toplam Değeri $ 23 milyon GYO Sayısı 9 Portföy Değeri $890 milyon Piyasa Değeri $447 milyon

52 Kurumsal Yatırımcılara İlişkin Bazı Veriler (31.01.2004)
Kurumsal Yatırımcılara İlişkin Bazı Veriler ( ) MKYO Sayısı 22 Portföy Değeri $158 milyon Piyasa Değeri $164 milyon GSYO Sayısı 1 Portföy Değeri $3 milyon Piyasa Değeri $3,2 milyon Portföy Yönetim Şirketlerinin Sayısı 20 Yönetilen Toplam Yatırımcı Portföyü $14 milyar

53 BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİ
BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİ Kamu sosyal güvenlik sistemini tamamlayıcı Bireysel nitelikli 72 adet kayda alınmış ve payları halka arz edilmiş emeklilik yatırım fonu Katılımcılara satılan fon paylarının toplam değeri : 27 milyon Dolar

54 ARACI KURULUŞLAR

55 ARACILIK FAALİYETİ Sermaye piyasası araçlarının kendi nam ve hesabına, başkası nam ve hesabına, kendi namına başkası hesabına alım satımı Faaliyet için Kurul’dan yetki alınması zorunludur.

56 ARACI KURULUŞLAR Aracı Kuruluş Sayısı Aracı kurum 117
ARACI KURULUŞLAR Aracı Kuruluş Sayısı Aracı kurum 117 (geçici kapalı 11 aracı kurum dahil) Banka 44 Toplam 161 Aktif Toplamı (*) 810 milyon Dolar Özkaynak Toplamı (*) milyon Dolar (*) bankalar hariç, 2003/9 verileri.

57 BANKALAR Sermaye piyasası faaliyetlerinde bulunan bankalar bunlarla sınırlı olarak Sermaye Piyasası Kanunu hükümlerine tabi olurlar.

58 Aracı Kurum Seçerken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Aracı Kurum Seçerken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Hangi hizmete ihtiyacınız var? Alım-Satım, Repo-Ters Repo, Yatırım Danışmanlığı, Portföy Yönetimi, Kredili İşlemler, Ödünç İşlemleri Aracı Kurumun hizmete ilişkin yetki belgesi var mı? Vekalet Verirken Dikkat Edilmeli, Hesabınız Çeşitli Suçlarda (Manipülasyon, İçeriden Öğrenenlerin Ticareti) Kullanılabilir.

59 Aracı Kurum Seçtikten Sonra
Aracı Kurum Seçtikten Sonra Çerçeve sözleşme Tarafların hak ve yükümlülüklerini düzenleyen en önemli hukuki belge

60 Sözleşmelerde Bulunması Gereken Asgari Hususlar
Sözleşmelerde Bulunması Gereken Asgari Hususlar Sözleşmenin tarafları olarak müşteri ve aracı kurum yer almalıdır. Sözleşmelerdeki kimlik bilgileri ve yazışma adresinizin doğru olmasına özen göstermeniz gerekir. İhtilaf halinde buradaki bilgiler ve hükümler uygulanacaktır. Tarafların hak ve yükümlülüklerine dikkat edilmesi gerekir. Sözleşmenin bir örneğini alıp saklayınız.

61 Bir Sorun Çıkarsa? Yanlış anlamadan kaynaklanabilir veya aracı kurum tarafından hata kolaylıkla düzeltilebilir. Eğer yatırım uzmanı ile sorun çözülemiyorsa kurum yöneticisi ile görüşün. Ayrıca itirazın kayda geçmesi için yazılı başvurun. Sonuç alınamazsa hukuki yollara başvurulabilir. Bu arada Kurul’a bir dilekçe ile başvurarak sorunun ne olduğunu anlatın. Kurul da sorunun çözümüne yardım edebilir.

62 İKİNCİ EL PİYASALARLA İLGİLİ KURULUŞLAR
İKİNCİ EL PİYASALARLA İLGİLİ KURULUŞLAR İstanbul Menkul Kıymetler Borsası İstanbul Altın Borsası İMKB Takas ve Saklama Bankası A.Ş. (Takasbank) Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası A.Ş. (VOBAŞ)

63 İMKB Takas ve Saklama Bankası A.Ş. (Takasbank)
İMKB Takas ve Saklama Bankası A.Ş. (Takasbank) Şeffaflığın sağlanması, işlemlerin dürüst ve düzenli yürütülmesi İMKB üyesi aracı kurumların sisteme üyeliği zorunlu ALOTAKAS sistemi ile yatırımcılara varlıklarını kontrol etme olanağı

64 Yatırımcıları Koruma Fonu
Yatırımcıları Koruma Fonu Haklarında tedrici tasfiye veya iflas kararı verilen aracı kurumların ve faaliyetleri durdurulan bankaların sermaye piyasası işlemleri nedeniyle müşterilerine karşı “hisse senedi işlemlerinden doğan” yükümlülüklerinin (nakit ve hisse senedi) karşılanması amacıyla kurulmuştur.

65 DENETİM VE GÖZETİM

66 DENETİMİN DAYANAKLARI
DENETİMİN DAYANAKLARI Şirket Başvuru Belgelerinin İncelenmesi Piyasa Gözetimi (SPK ve İMKB) Yatırımcı Şikayetleri Yazılı, Görsel Basın ve Internet Takibi Diğer Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Bildirimi

67 DENETİM KONULARI Insider trading (içeriden öğrenenlerin ticareti) ve manipülasyon Mali tablolar üzerinde yapılan hata ve hilelerin denetimi Sermaye Piyasası Kanunu´na tabi kurum ve kuruluşların denetimi İzinsiz halka arz ve izinsiz aracılık denetimi Hisse senetlerinin halka arz ve satışında yapılan usulsüzlüklerin denetimi

68 İÇERİDEN ÖĞRENENLERİN TİCARETİ
İÇERİDEN ÖĞRENENLERİN TİCARETİ Sermaye piyasası araçlarının değerini etkileyebilecek, Henüz kamuya açıklanmamış bilgileri, Kendisine veya üçüncü kişilere menfaat sağlamak amacıyla kullanarak, Sermaye piyasasında işlem yapanlar arasındaki fırsat eşitliğini bozacak şekilde, Mameleki yarar sağlamak veya bir zararı bertaraf etmek

69 MANİPÜLASYON Yapay olarak, sermaye piyasası araçlarının, arz ve talebini etkilemek, aktif bir piyasanın varlığı izlenimini uyandırmak, fiyatlarını aynı seviyede tutmak, arttırmak veya azaltmak amacıyla alım ve satımını yapmak

70 DENETİMİN SONUÇLARI Raporlama
DENETİMİN SONUÇLARI Raporlama Herhangi bir işlem yapılmasına gerek görülmemesi Aykırılıkların giderilmesi için süre verme Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda bulunulması İdari yaptırımların uygulanması (idari para cezaları, geçici faaliyet durdurma, kayıttan çıkarma vb.)

71 SERMAYE PİYASASI KURULU
Eskişehir Yolu 8. Km. No: ANKARA Tel: Fax: Web: e-posta: