Bölüm 6 Örgütleme.

... konulu sunumlar: "Bölüm 6 Örgütleme."— Sunum transkripti:

1 Bölüm 6 Örgütleme

2 Örgüt Tanımı İki veya daha fazla kişinin bir araya gelerek ortak bir amaca ulaşabilmek için çabalarını birleştirdikleri, iş bölümü koordinasyonunun sağlandığı düzene denir. Kent merkezinde oluşan kalabalık bir grup örgüt müdür? Aile bir örgüt müdür? Kar amacı güden ve gütmeyen yapılar örgüt müdür? Örgütleme; işletme amaçlarını gerçekleştirebilmek için eldeki mevcut üretim faktörlerinin en uygun şekilde bir araya getirilmesi veya düzenlenmesi faaliyetidir. --görev, yetki, sorumluluklar --kıt kaynaklarla en karlı ve verimli şekilde dağıtılarak, işletmenin amaçlarına ulaşması

3 ÖRGÜTLEME ÖRGÜT ÖRGÜT : Örgütsel amaçları gerçekleştirmek için
insanlar ve kaynaklar arasındaki formal ilişkilerin saptanmasıdır. ÖRGÜT Kaynakları süreçleme ve fayda yaratma GİRDİLER: Malzeme Emek Para Girdi ÇIKTILAR: Ürünler ve Hizmetler Çalışanların tatmini Örgütsel süreklilik Sosyal fayda AÇIK BİR SİSTEM OLARAK ORGANİZASYON ÖRGÜTSEL YAPI : Yöneticilerin sorumluluklarını, çalışanların mesuliyetlerini belirleyen ve karar verme erkini tanımlayan çerçevedir.

4 ÖRGÜTLENMENİN KOŞULLARI
ORTAK AMAÇ İNSAN ÇABALARININ KOORDİNASYONU İŞ BÖLÜMÜ HİYERARŞİK İLİŞKİ GİRDİLER: Malzeme Emek Para Girdi ÇIKTILAR: Ürünler ve Hizmetler Çalışanların tatmini Örgütsel süreklilik Sosyal fayda ÖRGÜT Kaynakları süreçleme ve fayda yaratma ÖRGÜTLENMENİN NEDENLERİ YENİ KURULUŞ GENİŞLEME BİRLEŞME DEĞİŞİM (Teknolojik, Ekonomik, Bilimsel, İnsanlar)sf 130

5 ÖRGÜTLENMENİN AMAÇLARI
EKİP ÇALIŞMASI GERÇEKLEŞTİRMEK MALİYETLERİ DÜŞÜRMEK KALİTEYİ ARTTIRMAK SİNERJİ YARATMAK GİRDİLER: Malzeme Emek Para Girdi ÇIKTILAR: Ürünler ve Hizmetler Çalışanların tatmini Örgütsel süreklilik Sosyal fayda ÖRGÜT Kaynakları süreçleme ve fayda yaratma Örgütlenmenin amacı sinerji yaratmaktır. Bir bütün kendisini oluşturan parçalardan daha farklı bir varlıktır. Bütünün enerjisi;alt sistemlerin tek tek enerjilerinin toplamından daha büyüktür.

6 (emir-komuta zinciri) Yetki ve sorumlulukta eşitlik Uygun iş miktarı
Örgütleme işleminin sonunda ortaya, örgüt şeması çıkar. ÖRGÜT ŞEMASI : Çalışanların ve görevlerin bölümlenmesini İletişim ve emir akışını gösteren çizelgelerdir. Ayrıca, işletmenin zayıf ve aksayan kısımlarını açıklığa kavuştururlar. Yönetim Kurulu DİKEY İLİŞKİLER YATAY İLİŞKİLER KURMAY YETKİ Müdür Müdür Yrd. ÖRGÜT ŞEMALARI: Amaçlara uygunluk Açık ve Sade Bir amire bağlı olma (emir-komuta zinciri) Yetki ve sorumlulukta eşitlik Uygun iş miktarı FORMEL(biçimsel) ÖRGÜT: Örgütsel amaçları gerçekleştirmek için yapılması gereken görevlerin resmen oluşturulduğu çerçevedir.

7 ÖRGÜTLEME İLKELERİ AMAÇ BİRLİĞİ Her örgütün bir amacı olmalıdır
İŞBÖLÜMÜ Hangi işlerin kimler tarafından yapılacağının belirlenmesi KONTROL ALANI Bir yöneticinin kontrol edebileceği insan sayısıdır. Üstün kontrol edebileceği kadar ast sayısı olmalıdır. YETKİ DEVRİ Üst yönetim tarafından belli bir yetkinin alt kademeye devredilmesidir. Yetki devri ile üst kademe yöneticilere zaman tasarrufu sağlanır.

8 ÖRGÜTLEME İLKELERİ Açıklık sadelik
Her örgütte yapılan işler, yetki ve sorumluluklar açık ve anlaşılır olmalıdır Yetki-Sorumluluk Denkliği Yetki ve sorumluluk denk olmalıdır. Asta yetki verilirken, sorumluluk verilmezse,ölçüsüz hareketlerde Bulunabilir. Uygun İş Miktarı Kişilere kapasitesinden fazla veya az iş verilmemeli Hiyerarşi (Basmaklar) Emirler yukarıdan aşağıya doğru hiyerarşik olarak sıralanır

9 ÖRGÜTLEME İLKELERİ Minimum Basamak
Sayısı Yönetimde basamak ve kademe sayısı az olmalıdır ki karar mekanizması yavaşlamasın. Hiyerarşik yapı içinde az sayıda seviyeye sahip örgüt yapısına ise “yassı örgüt yapısı” Esneklik Değişen çevre koşullarına uyum sağlamak için esnek olmalıdır. Basitlik Organizasyon basit, kolay ve anlaşılır olmalıdır.

10 ÖRGÜT YAPISININ TASARIMI
Herhangi bir işletme için etkili ve verimli bir örgüt yapısı geliştirebilmek için gerekli faktörler: İş bölümü ve uzmanlaşma Emir-komuta zinciri Yetki devri Merkezileşme Bölümlere Ayırma

11 Etkili örgüt yapısı için gerekli faktörler:
İş bölümü: benzer işlerin bir araya getirilerek diğer işlerden ayrılması ve farklı gruplarda toplanması. İş bölümü, aynı işi tekrar tekrar yapan kişinin uzmanlaşmasına fayda sağlar. Emir-komuta zinciri: Yönetimin en üst ve en alt kademesi arasında emir-komuta zinciri hiyerarşisi olmalıdır. Kontrol alanı: Yöneticinin kontrol edebileceği insan sayısı. Bir yönetici doğrudan kaç kişiyi denetleyebilir? Kontrol alanının dar/geniş olmasında temel unsurlar Sf.137

12 Etkili örgüt yapısı için gerekli faktörler:
Yetki devri: Yetki işletmenin temelidir. Yönetim, yetki kullanma işlemidir, yetki, karar alma, işe başlama, yürütme ve başkalarına iş yaptırabilmeyi isteme hakkıdır. Yetki ve sorumluluk, yetki devri İşletmelerde kurmay olarak nitelenebilecek kişi veya birimlerin, işletmede yürütülen temel faaliyetlere destek olmalarıdır. Kurmay durumunda olan kişilerin kullandığı yetkiye de kurmay yetki denir. Kurmay yetki daha çok diğer birimlere danışmanlık hizmeti verme biçiminde gerçekleşir.

13 Etkili örgüt yapısı için gerekli faktörler:
Merkezileşme: Merkezden yönetim yetkinin yalnızca tek kişide ya da üst yönetim kademesinde toplanır. Her işlem bir noktadan verilecek emirlerle yerine getirilir. Daha çok küçük işletmelerde yarar sağlar. İşletmeler büyüdükçe, merkezi olmayan, yetki devrinin olduğu sistemler gerekli olur. Çünkü görev ve sorumluluklar artar, iş hacmi genişler. Merkezi olmayan yönetimde, alt kademe yöneticilere serbestçe karar verme ve hareket etme yetkisi aktarılır.

14 Etkili örgüt yapısı için gerekli faktörler:
Bölümlere Ayırma Yöneticilere hangi işlerin tahsis edileceğinin belirlenebilmesi için bölümlere ayrılır. Bu sayede haberleşme, koordinasyon ve kontrol kolaylaşır. Fonksiyonlarına göre (Üretim, Pazarlama) Bölgelere göre (Akdeniz, Karadeniz) Ürün temeline göre (Gıda, Giyim) Müşteri temeline göre (Kadın, Erkek, Çocuk)

15 Fonksiyonlara Göre Bölümlere Ayırma
İşletmenin fonksiyonları belirlenerek ona göre işler bölümlere ayrılabilir. Sınırlı ürün gamına sahip küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin sıklıkla başvurduğu yapılanma çeşididir. Uzmanlaşmayı ve çalışanlar arasında koordinasyonu mümkün kılar.

16 Fonksiyonlara Göre Bölümlendirme
En çok karşılaşılan bölümleme şeklidir. Bir örgüte bölümler; pazarlama, muhasebe, üretim gibi işletme fonksiyonları esas alınarak gerçekleştirilirse, buna fonksiyonel bölümlendirme denir. Örgütsel etkinlik ve verimliliği artıracak bir bölümleme şeklidir. Bu bölümlendirmede elemanların uzmanlaşması sağlanır, kaynak ve zaman tasarrufu sağlar. Aynı işlerin tek yöneticinin sorumluluğunda olması emir komuta birliğini sağlar.

17 Fonksiyonlara Göre Bölümlendirme
Her bölüm yöneticisi sadece kendi bölümünün faaliyetlerinden sorumlu olacaktır. Her bölüm yöneticisi, sorunlara kendi açısından bakmaktadır. Dolayısıyla böyle bir yapıda faaliyetleri koordine etme yükümlülüğü organizasyonun tepe yöneticisine düşmektedir çünkü ancak tepe yönetici faaliyetlerin tamamını görmek imkânına sahiptir. Bu yapıda örneğin satın alma müdürü, finans müdürünün sorunlarını bilmeyebilir

18 Ürün temeline göre bölümlere ayırma
Mamul çeşit sayısı fazla olduğu zaman uygulanarak her mamul grubu için ayrı işletme fonksiyonları oluşturulur.

19 Ürün Temeline Göre Bölümlendirme
Birden fazla ürün üreten işletmelerde ürün kriteri esas alınarak bölümleme yapılır. Ürünler noktasında uzmanlaşma sağlanacağı için avantajlıdır. Büyük örgütler küçük birimlere ayrılır ve kendi yönetsel faaliyetleri konusunda esneklik ve özerklik kazanır. Bu bölümlendirmenin olumsuz yanı ise; benzer işlerin her mal için tekrarlanması, maliyet faktörüdür.

20 Ürün Temeline Göre Bölümlendirme
Ürün temeline dayanan bölümlendirmede iş ve görevler niteliklerine göre değil, fakat ilgili oldukları ürün cinslerine göre gruplandırılır. Örneğin, A grubu ürünlerle ilgili her türlü faaliyet (satın alma, satış, sipariş, finans, vb. ) A grubu ürün bölümü içerisinde gerçekleştirilecektir. Aynı durum diğer ürün grupları için de geçerlidir. Daha çok büyük işletmelerde rastlanan bu yapının en büyük yararı, koordinasyonu kolaylaştırmasıdır. Her bir bölüm yöneticisi, sadece belli bir grup ürünün tamamından sorumludur.

21 Bölge temeline göre bölümlere ayırma
Satış ve reklam işlerinde bölgesel özellikleri ve iklim şartları dikkate alınarak, bölge insanını istihdam etmede, taşıma giderlerini minimum düzeye çekmede bu bölümlendirme yararlı olur.

22 Bölge temeline göre bölümlere ayırma

23 Bölge temeline göre bölümlere ayırma
Coğrafi açıdan çok geniş ve değişik alanlara dağılmış olan işletmeler, belirli bölgelerdeki faaliyetlerin sorumluluğunu bir yöneticiye vermektedir. Bölgelere göre bölümlendirme iletişim ve karar vermeyi hızlandırması nedeniyle pek çok büyük işletme tarafından kullanılmaktadır. Ayrıca değişik coğrafi bölgelerin özelliklerine cevap vermeyi kolaylaştırması açısından da özellikle avantajlıdır.

24 Müşteri Temeline Göre Bölümlendirme
Bir örgütsel tasarımın temel unsuru tüketici istek ve ihtiyaçları olursa bu bölümlendirme yapılır. Örnek giyim mağazasındaki kadın, erkek, çocuk reyonları, üniversitelerdeki lisans, ön lisans, yüksek lisans. Yararı; tüketici ihtiyaçlarını karşılamada eşgüdümlüme de kolaylık sağlamasıdır. Sakıncası ise; alt birimlerin sayısı arttıkça, koordinasyon güçlükleri, kaynak paylaşımı güçlükleri benzer işlerin tekrarlanmasıdır.

25 Organizasyon yapılırken izlenmesi önerilen adımlar:
Sf. 142

26 Biçimsel Olmayan Örgüt
Bu örgüt yapısında, ast-üst ilişkisini belirleyen hiyerarşik zincir dışında(Emir komuta zinciri) dışında çalışanlar arasında oluşan ilişkilerdir. Resmi olmayan iletişimi içerir.

27 İŞÇİ – İŞVEREN İLİŞKİLERİ
İşçilerin ve işverenlerin; Ücretler Çalışma süreleri Çalışma koşulları Konusunda politikalar oluşturma konusunda beraberce katıldıkları ilişkiler dizisidir. İŞÇİ: Bir hizmet akdine dayalı olarak herhangibir işte ücret karşılığı çalışan kişidir. İŞVEREN: Bir hizmet akdine dayalı olarak herhangibir işte ücret karşılığı işçi çalıştıran kişidir.

28 İŞÇİ – İŞVEREN İLİŞKİLERİ
Sf.186 İŞÇİ – İŞVEREN İLİŞKİLERİ SENDİKACILIK; İşçilerin; işveren karşısında örgütlü bir güç oluşturmak amacıyla Oluşturdukları yasal topluluklardır. SENDİKALARIN İŞÇİLERE SAĞLADIKLARI YARARLAR Daha yüksek ücretler Ücretli tatil Daha iyi çalışma koşulları Ekonomik ve sosyal güvenlik Yönetime katılma SENDİKALAR: Tekstil – İş Sendikası Gıda – İş Sendikası Yol – İş Sendikası KONFEDERASYONLAR: (Sendika Birleşimleri) Türk – İş Hak – İş DİSK

29 İŞÇİ – İŞVEREN İLİŞKİLERİ
TOPLU SÖZLEŞME; İşveren ve işçi sendikası arasında yürütülen bir pazarlık sistemidir. Pazarlık yoluyla İşveren ve işçi arasında denge ve Uzmanlaşma sağlar. GREV ve LOKAVT GREV: Bir firmanın tüm veya bir kısım işçilerinin; işverenler ve kamuoyu üzerinde baskı yaparak isteklerini kabul ettirmek için anlaşarak iş bırakmalarıdır. İşten geçici bir süre ayrılmaktır. LOKAVT: İşverenin işçileri topluca işten uzaklaştımasıdır. Toplu pazalık görüşmelerinde anlaşma sağlanamazsa işçi tarafı GREV hakkını İşveren tarafı da LOKAVT hakkını Kullanabilir.

30 Bir uçak kaza sonrası ormana düşer
Bir uçak kaza sonrası ormana düşer. Bir Amerikalı ile bir Japon kazadan sağ kurtulur. Orman da yaşam mücadelesi verirken, vahşi bir kaplanın kendilerini fark ettiği ve onlara doğru geldiğini gören Japon hemen ayakkabılarının bağcıklarını bağlamaya çalışır. Amerikalı da Kaplanın onlara yöneldiğini fark eder ve Japon’ a alaylı bir ifadeyle: – Kaplandan daha hızlı koşarak kurtulacağını mı sanıyorsun? Japon’ un Amerikalıya cevabı ise şöyle olur: – Kaplandan değil senden hızlı koşmam yeterli. *Hayat mücadelesinde, hayatta kalmak için rekabet de bir adım önde olmak gerekir