DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI TÜRKİYE’NİN DIŞ EKONOMİK İLİŞKİLERİ İEGY

... konulu sunumlar: "DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI TÜRKİYE’NİN DIŞ EKONOMİK İLİŞKİLERİ İEGY"— Sunum transkripti:

1 DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI TÜRKİYE’NİN DIŞ EKONOMİK İLİŞKİLERİ İEGY 24.01.20171

2 TÜRKİYE’NİN COĞRAFÎ KONUMU 24.01.20172

3 TÜRKİYE’NİN COĞRAFÎ AVANTAJLARI  785.347 kilometrekare yüzölçümü.  Üç tarafı denizlerle çevrili ve 8485 kilometrelik bir sahil uzunluğuna sahip.  Avrupa, Balkanlar, Kafkasya, Orta Asya, Kuzey Afrika ve Orta Doğu’dan oluşan geniş bir coğrafyanın merkezinde.  İstanbul’dan 4 saatlik uçuşla 50’den fazla ülkeye, 1,5 milyar nüfusa ve 25 trilyon dolarlık pazara erişim olanağı.  Stratejik ve coğrafî konumuyla periferisindeki ülkeler için siyasî olduğu kadar, ekonomik bir çekim merkezi. 24.01.20173

4 TÜRKİYE’NİN DEMOGRAFİK AVANTAJLARI  Geniş ve sürekli büyüyen bir iç Pazar → 73,7 milyon nüfus.  Genç, yetenekli, dinamik ve yetişmiş bir nüfus - Nüfusun %61’i 34 yaşın altında (Yaklaşık 45 milyon) - Yaş ortalaması: 28,8 - Her yıl 143 üniversiteden 500 bine yakın genç mezun oluyor. - Nüfusun 24,7 milyonu aktif olarak çalışmakta. - AB üyesi ülkelerle karşılaştırıldığında, en büyük iş gücüne sahip 5.ülke 24.01.20174

5 TÜRKİYE’NİN DÜNYA EKONOMİSİNDEKİ YERİ 24.01.20175

6 TÜRKİYE’NİN AVRUPA EKONOMİLERİ ARASINDAKİ YERİ 24.01.20176

7 TÜRKİYE VE G-20  Türkiye hâlihazırda, 1999’da kurulan ve dünya ekonomilerinin “Süper Lig”i olarak tanımlayabileceğimiz G-20’nin aktif bir üyesi durumunda.  G-20’ye üyeliğimiz, uluslararası ekonomik ve malî sorunların çözümünde ülkemize söz hakkı sağlamakta, profilimizi güçlendirmekte.  Küresel ekonomiye ilişkin görüşlerimizi dünyanın önde gelen aktörleriyle paylaşmak açısından önemli bir platform.  “Pro-aktif” dış politikamızın doğal bir yansıması olarak, G-20 toplantılarına sadece kendi gündemimizi taşımıyor, küresel ölçekte sesini duyurmakta güçlük çeken birçok ülkenin sesi olmaya da özen gösteriyoruz. 24.01.20177

8 KİŞİSEL REFAH DÜZEYİ 24.01.20178

9 KİŞİSEL REFAH DÜZEYİ (Yakın Dönemdeki Beklentiler) 24.01.20179

10 İSTİHDAMIN SEKTÖREL DAĞILIMI 24.01.201710

11 DIŞ TİCARET İhracat 24.01.201711

12 DIŞ TİCARET İhraç Pazarlarımız 24.01.201712 Ana İhraç Pazarlarımız -2010-Milyar $ Almanya 11,4 İngiltere 7,2 İtalya 6,5 Irak 6 Fransa 6

13 DIŞ TİCARET İhracatta Hedefler 24.01.201713

14 DIŞ TİCARET İthalat 24.01.201714

15 DIŞ TİCARET İthalat Kaynaklarımız 24.01.201715 Ana İthalat Kaynaklarımız -2010- Milyar $ Rusya 21,6 Almanya 17,5 Çin 17,2 ABD 12,3 İtalya 10,2

16 KOMŞU ÜLKELERLE TİCARET HACMİ (Küresel Kriz Dönemi -Milyar $) 2008 2009 2010  Yunanistan 3,58 2,76 3  Bulgaristan 4 2,5 3,2  Gürcistan 1,52 1,05 1  Azerbaycan 2,6 2,15 2,41  İran 10,2 5,43 10,7  Irak 15,2 6 7,4  Suriye 1,75 1,75 2,52 24.01.201716

17 TÜRK SANAYİSİ Otomobil ve Beyaz Eşya  Türkiye, motorlu araç üretiminde dünyada 16. sıradadır. Avrupa’nın en büyük otobüs üreticisi ve üçüncü en büyük ticarî araç üreticisidir.  Otomotiv ve oto yedek parça üretiminin %75’i AB ülkelerine ihraç edilmektedir.  Son 4 yılda gemi inşa kapasitesini 3 kat arttırdı. Dünya gemi üretiminde ilk 10 içerisinde, ihracatında 7. sıradadır.  Son yıllarda yaptığı yatırımlarla lüks yat ve tekne üretiminde dünyada 4. sıraya çıkmıştır.  Beyaz eşya üretiminde de önemli bir yere sahip olan Türkiye, dünyada buzdolabı ihracatında 8., çamaşır makinesi ihracatında 6., bulaşık makinesi ihracatında 14. sıradadır. 24.01.201717

18 TÜRK SANAYİSİ Tekstil, Giyim ve Dericilik 24.01.201718  Dünya pamuk üretiminde 7. sırada bulunan Türkiye’de 35 binden fazla tekstil ve konfeksiyon firması faaliyet göstermektedir.  Türkiye, triko giysi ihracatında dünyada 4., yün tekstil ürünü ihracatında 8., çorap ihracatında 3., deri giyim ihracatında 8. sıradadır.  İhraç edilen tekstil ürünlerinin %80’i AB ülkelerine yöneliktir.  Organik ve ekolojik tekstil ürünlerinde Türkiye, önemli bir ülke hâline gelmeye başlamıştır.

19 TÜRK SANAYİSİ Savunma Sanayii 24.01.201719

20 YABANCI SERMAYE VE YATIRIMLAR  73 milyonu aşkın nüfusu, dinamik ve açık ekonomisi, büyük iç pazarı, rekabetçi endüstrisi ve AB’yle arasında 15 yıldır mevcut olan Gümrük Birliğiyle önemli bir piyasa ve yatırım alanıdır.  Son yıllarda ekonomik alandaki atılımıyla 1 trilyon dolarlık ekonomi olma yolunda ilerlemeyi sürdürmüş ve son 8 yılda yaklaşık 93,6 milyar dolar doğrudan yabancı sermaye yatırım çekmeyi başarmıştır.  2010 sonu itibariyle 26.000’den fazla yabancı şirket Türkiye’de faaliyet göstermektedir.  IMF ve OECD rapor ve tahminlerine göre 2010 ve 2011 yıllarında en fazla büyümekte olan ekonomiler arasındadır. 24.01.201720

21 YABANCI SERMAYE VE YATIRIMLAR-II 24.01.201721

22 TÜRKİYE’DEKİ ULUSLARARASI ŞİRKETLER  Şubat 2011 itibariyle Türkiye’de faaliyette bulunan uluslararası şirket sayısı 26.175’dir.  Bu uluslararası şirketlerin ülke menşeine göre sıralamasında Almanya (4411), İngiltere (2272) ve Hollanda (1894) ilk üç sırada yer almaktadır.  Şirketlerin faaliyetleri daha ziyade toptan ve perakende satış, imalat, emlâk kiralama, kimyevî madde, tekstil ve gıda üretiminde yoğunlaşmaktadır.  Uluslararası şirketlerin illere göre dağılımı (İlk 4 il): -İstanbul 14810 -Antalya 3258 -Ankara 1748 -İzmir 1560 24.01.201722

23 ÖZELLEŞTİRME  Gerçek anlamda rekabetçi bir piyasa ekonomisi oluşturma çalışmaları çerçevesinde Türkiye, özelleştirme sürecine son zamanlarda daha fazla hız vermeye başlamıştır.  Yoğun özelleştirme programına, uluslararası yatırımcıların da geniş şekilde katılımları teşvik edilmektedir.  Özelleştirme sürecinin altındaki temel felsefe, devletin rolünün sağlık, temel eğitim, sosyal güvenlik, millî savunma ve geniş çaplı altyapı yatırımlarıyla sınırlamaktır.  Türkiye, 25 OECD ülkesi arasında özelleştirme sürecini hızla tamamlayan ülkeler arasında ilk sıralarda yer almaktadır. 24.01.201723

24 ÖZELLEŞTİRME-II Özelleştirme Uygulamaları* (Milyar Dolar) (*) 1985-2010 arası için ÖİB, 2003-2010 için ÖİB, TMSF VE Ulaştırma Bakanlığı tarafında yapılan özelleştirme işlemlerine ilişkin tutarlar kullanılmıştır. Kaynak: ÖİB, TMSF

25 TÜRKİYE’NİN BÜYÜME PERFORMANSI 24.01.201725

26 TÜRKİYE’NİN BÜYÜME PERFORMANSI II  Son 10 Yıl İçinde Türkiye’nin Büyüme Oranları (GSYH) 2000 6,8 2001 -5,7 2002 6,2 2003 5,3 2004 9,4 2005 8,4 2006 6,9 2007 4,7 2008 0,7 2009 -4,7 2010 8,9 24.01.201726

27 TÜRKİYE’NİN BÜYÜME PERFORMANSI- III (OECD Ülkeleriyle Kıyaslama) 24.01.201727 2011-2017 D ö nemi OECD Ü lkeleri Yıllık Ortalama Reel GSYİH B ü y ü me Tahminleri (%) OECD tahminlerine göre Türkiye, 2011-2017 döneminde yıllık ortalama % 6,7 büyüme oranıyla OECD’ye üye ülkeler arasındaki en hızlı büyüyen ekonomi olacaktır.

28 Yıllara Göre TÜFE Enflasyon Oranları (1983-2011) 24.01.201728

29 TÜRKİYE’NİN MÜTEAHHİTLİK SEKTÖRÜNDEKİ GÜCÜ VE ÖNEMİ  Müteahhitlik sektöründe bölgesinin tek gücüdür.  Avrupa’nın en büyük, dünyanın 4. çimento üreticisidir. Çelik üretiminde 10.sıradadır.  2010 sonu itibariyle Türk müteahhitlik sektörü Balkanlardan Orta Asya’ya, Rusya’dan Ortadoğu ve Afrika’ya kadar 5 kıtada, 89 ülkede 188 milyar dolarlık iş hacmine sahiptir.  Yıllık ortalama 20 milyar dolarlık iş kapasitesi mevcuttur. (Hedef, 2011’de 30 milyar dolar, 2015’de 50 milyar dolar).  Dünyanın en büyük 225 müteahhitlik şirketi içinde 33 firmasıyla dünyada Çin’in ardından 2. sıradadır (2010). 24.01.201729

30 TÜRK BANKACILIK SEKTÖRÜ-I  Türkiye’de bankacılık reformu 2006 yılında tamamlanmış, bu sayede Türk bankaları küresel krizden etkilenmemiş, bilakis kârlılıklarını arttırmışlardır.  Küresel krize rağmen, Türk bankacılık sisteminin aktif toplamı Ekim 2010 itibarıyla 932 milyar 35 milyon liraya yükselmiştir. Bu rakamın 3-4 yıl içinde 1,5 trilyon liraya ulaşması beklenmektedir.  Türk bankaları hâlen 14 ülkede (ABD, Almanya, Bahreyn, Bulgaristan, Çin, Gürcistan, Irak, İngiltere, KKTC, Lüksemburg, Malta, Pakistan, Rusya, Yunanistan) şube ve temsilciliği bulunmaktadır.  Türkiye’de ise yabancı ülke merkezli 41 bankanın temsilciliği bulunmaktadır (İsviçre 8, Almanya 6, Hollanda 6, ABD 4, Fransa 3, İngiltere 4, İspanya 2, İtalya 2, Katar, BAE, Belçika, Hindistan, Kanada, Japonya 1’er). 24.01.201730

31 TÜRK BANKACILIK SEKTÖRÜ-II 24.01.201731

32 TURİZM  2009 itibariyle dünyanın ilk 10 turizm ülkesi arasındadır.  Ziyaretçi sayısı bakımından 7., elde edilen turizm geliri açısından 9. durumdadır (Almanya, Rusya, İngiltere ziyaretçi sayısı bakımından ilk 3 sırada).  İlk 10 sıradaki ülkelerden 9’u 2009 yılını eksiyle kapatırken, turist sayısı artış gösteren yegâne ülkedir.  Küresel krize rağmen, turist sayısında 2008’e göre % 2,81 artış sağlamıştır.  Sadece sahil turizmi değil, sağlık, kültür, inanç, spor mağara, avcılık, yayla ve kongre turizmi gibi alanlarda da de de güçlü bir altyapıya sahiptir. 24.01.201732

33 TURİZM (2010)  2010 yılında 28,6 milyon turist ülkemizi ziyaret etmiştir.  2009’a göre %2,8 artış.  2010’da en fazla turist gönderen ülkeler: Almanya %15.3, Rusya % 10.85 İngiltere %9.3 (Diğer ülkeler, İran, Bulgaristan, Gürcistan, Hollanda, Fransa, Suriye ve İtalya). 24.01.201733

34 SAĞLIK TURİZMİ  Yılda yaklaşık 60 bin sağlık turisti, yaklaşık 1 milyar dolar gelir.  Türkiye termal kaynaklarda Avrupa’da 1., dünyada ise 7. sırada  Özel sağlık kurumlarının çoğu Batıyla yarışabilecek seviyede.  Sağlık hizmet maliyetimiz düşük  Nitelikli sağlık personeli 24.01.201734

35 TURİZM İSTATİSTİKLERİ  Son 10 Yılın Yabancı Turist Sayıları ve Turizm Gelirleri Sayı (Milyon) Gelir (Milyar dolar) 2001 11,3 7,4 2002 13 9 2003 13,7 9,7 2004 17,2 12 2005 20,5 14 2006 19,3 12,6 2007 23 14 2008 26,4 16,8 2009 27,3 15,8 2010 28,6 15,6 24.01.201735

36 ULAŞTIRMA  Asya ve Avrupa’yı birbirine bağlayan Türkiye, doğu ve batı arasında önemli bir lojistik bağlantı noktasıdır.  Marmaray ve Kars-Tiflis-Bakü demiryolu inşasının tamamlanmasıyla, Çin ve Batı Avrupa arasında demiryolu ulaşımı mümkün hâle gelecektir.  18.500 km duble yol. 2011 sonuna kadar 22.500 km’ye çıkarılması planlanıyor.  2023’e kadar bitirilecek, toplam uzunluğu 4.773 km olan 12 otoyol projesi mevcut. 24.01.201736

37 TÜRK HAVA YOLLARI 24.01.201737  Avrupa’da en hızlı büyüyen havayolu şirketi.  Kârlılıkta dünyada 6. sırada.  Bağlantı noktası sayısında dünyada 8., Avrupa’da 3. sırada.  131 uluslararası, 41 iç hat, toplam 172 güzergah.  2010’da 8 yeni dış hat noktası hizmete açıldı: (Akra, Bologna, Dar-üs Selam, Entebbe, Nahçivan, Podgorica, Soçi, Vaşington)  2011 yılında 11 yeni uluslar arası hat devreye girecek: (Malaga, Selanik, Valensiya, Tulus, Manila, Napoli, Torino, Cenova)  Dünyanın önde gelen etkinliklerine ve markalarına sponsorluk (Barcelona S.K., Manchester United, Eurolig)

38 TEKNOLOJİ, ARAŞTIRMA-GELİŞTİRME  Türkiye’nin Ar-Ge harcamaları 2010 yılında GSMH’nın %0,85’ine yükselmiştir. Hedef %2’dir.  “Teknopark” sayısı 2010 yılı itibariyle 39’a yükselmiş olup, bu teknoparklarda Türk ihracatına yarım milyar doların üzerinde katma değer sağlayan 1451 firma faaliyet göstermektedir.  2003-2009 yılları arasında, fikrî mülkiyet ve lisans başvurusu sayısı beş kat artış göstermiştir. 24.01.201738

39 TEKNOLOJİ, ARAŞTIRMA-GELİŞTİRME-II  Bilgi ve iletişim teknolojilerindeki yatırımlara son dönemde özel bir önem verilmektedir.  Bilgi ve iletişimde pazar büyüklüğü yaklaşık 30 milyar dolar civarında olup, GSMH’nın %4’ünü oluşturmaktadır.  Türk “software” piyasası son dönemde yüzde yüzü aşan bir büyüme oranı yakalamış ve 2009 itibariyle 2 milyar dolar düzeyine erişmiştir.  Cep telefonu abonesi sayısı 68 milyona, geniş bant internet abonesi sayısı 37 milyona yaklaşmıştır.  Teknoloji ve bilişim alanlarında son derecede iyi yetişmiş mühendislere ve uzman kadrolara sahiptir. 24.01.201739

40 TÜRKİYE’NİN AR-GE HARCAMALARI 24.01.201740

41 TARIM ÜRÜNLERİ İHRACATINDA TÜRKİYE  Tarımsal üretim değeri açısından dünyanın 8.büyük gücü (Her yıl 50-60 milyar dolarlık üretim değeri var).  Bölgesinde en önemli tarım üreticisi ve ihracatçısı ülkelerden. Tarımsal nüfus/GSMH oranında Avrupa’da 1., dünyada 8. sırada (2023’de dünyada 6. olması bekleniyor).  150 tarımsal ürün yetişiyor. Üretilen meyve ve sebzenin toplamı 42 milyon ton. 177 ülkeye ihracat yapılıyor.  Türkiye zengin coğrafyası ve iklim çeşitliliğiyle; -Fındık, incir, ayva, kiraz, yaş ve kuru kayısıda dünya 1.’si, -Antepfıstığında dünya 3.’sü, -Çay ve zeytinyağı üretiminde dünya 5.’si, -Narenciyede AB üretiminin %31’ini, dünya üretiminin %3’ünü tek başına karşılıyor. 24.01.201741

42 TÜRKİYE’NİN KALKINMA YARDIMLARI (Yıllara Göre) Son 5 yılda resmî kalkınma yardımları 3,4 milyar doları aşmış (%79,7:TİKA, %18,7: MEB); ülkemizin yaptığı kalkınma yardımlarının toplamı ise 7,1 milyar doları bulmuştur. Resmî Yardımlar Özel Yardımlar Toplam ( Hükümet Dışı Kuruluşlar ) 2005 → 601 milyon dolar 450 milyon dolar 1.051 milyar dolar 2006 → 714 milyon dolar 995 milyon dolar 1.709 milyar dolar 2007 → 602 milyon dolar 734 milyon dolar 1.336 milyar dolar 2008 → 780 milyon dolar 796 milyon dolar 1.576 milyar dolar 2009 → 707 milyon dolar 812 milyon dolar 1.519 milyar dolar 2010 yılındaki kalkınma yardımlarımızın toplam tutarı 1 milyar dolara yaklaşmıştır. Kaynak: TİKA 24.01.201742

43 TÜRKİYE’NİN RESMÎ KALKINMA YARDIMLARI (2010)  2010 yılı resmî kalkınma yardımları → 966,82 milyon $  Yardımların Oranı Kafkaslar/Orta Asya (%53,51) Orta Doğu (% 24,17) Avrupa (% 15,18) Afrika (% 4,04) Diğer (%2,48)  En fazla yardım yapılan ülkeler (2010) Pakistan (134,49 milyon $) Afganistan (107,32 milyon $) Kazakistan (83,81 milyon $) Kaynak: TİKA 24.01.201743

44 TÜRKİYE’NİN EKONOMİK AÇILIMLARI  Vizelerin kaldırılması (Libya, Lübnan, Suriye, Ürdün, Arnavutluk, Tacikistan, Sırbistan, Rusya)  Irak ve Suriye’yle başlatılan Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği süreçleri, çeşitli alanlarda işbirliği öngören çok sayıda anlaşma imzalanması, Türkiye, Suriye, Ürdün, Lübnan arasında 4’lü İşbirliği Mekanizması.  Kalkınma Yardımları ve TİKA Ofisleri (23 ülkede 26 koordinasyon ofisi).  Bölge ülkeleriyle giderek gelişen ulaşım ağları (Yeni demiryolu bağlantıları, karayolu ağının genişletilmesi, limanlar ve denizcilik alanındaki atılımlar, havayolu bağlantılarının artması- THY’nin Avrupa’nın 3. büyük havayolu konumuna yükselmesi)  Afrika’da açılan yeni Büyükelçilikler 24.01.201744

45 EKONOMİDEKİ ZORLUKLAR-I  Ticaret Açığı : 69,9 milyar $ (2008) 38,8 milyar $ (2009) 71,6 milyar $ (2010)  İşsizlik : 11% (2008) 14% (2009) 11,9% (2010)  Carî Açık : 42 milyar $ (2008) (GSMH’nın %5,7’si) 14 milyar $ (2009) (GSMH’nın %2,3’ü) 48,6 milyar$ (2010) (GSMH’nın %6,5’i) Kaynak: Hazine Müsteşarlığı, TÜİK 24.01.201745

46 EKONOMİDEKİ ZORLUKLAR-II  Dış Borç Stoku : 290,4 milyar $ (2010) Kamu Sektörü : 88,9 milyar $ Özel Sektör : 189,6 milyar $ Merkez Bankası : 11,8 billion $ Uzun Vadeli : 211,7 milyar $ Kası Vadeli : 78,6 billion $  Dış Borç Stoku/GSMH : %37,8 (2008) %43,6 (2009) %39,5 (2010) Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 24.01.2017 46

47 2023 HEDEFLERİ  Cumhuriyetimizin 100.Yıldönümü Hedefleri: - Dünyanın en büyük 10 ekonomisi içinde yer almak, - 1 trilyon dolarlık bir ticaret hacmine erişmek, - İhracatta 500 milyar doların üstüne çıkmak, - 2 trilyon dolarlık bir GSMH’ya ulaşmak, - Kişi Başına Düşen Millî Gelirde 25,000 dolara ulaşmak, - Küresel anlamda bilinen 10 Türk markası yaratmak, - Elektrik ihtiyacının üçte birini yenilenebilir kaynaklardan karşılamak, - Yıllık 50 milyon yabancı turist ağırlama kapasitesine erişmek. 24.01.201747

48 2023 YILI HEDEFLERİ 24.01.201748 2023 İçin Diğer Makro-Ekonomik Hedefler 2023: -Çalışan nüfusun 30 milyona çıkarılarak, işsizlik oranının %5 düzeyine çekilmesi -Tüm vatandaşların sosyal güvenlik sistemine dahil edilmesi, -GAP, DAP ve KOP gibi bölgesel projelerini tamamlamış, dünyanın tahıl ambarına, tarım merkezine dönüşmüş bir Türkiye inşa edilmesi,' -11 bin kilometrelik demiryolu ağının, yeni hızlı demiryolu hatlarıyla 2 katına çıkarılması, - Son dönemde inşa edilen 13.500 km’lik bölünmüş yola, 15.000 km daha ilave edilmesi, -En az 3 nükleer enerji santralinin tamamlanması, - 2009'daki 2.565 kilovat saat olan kişi başına elektrik tüketiminin 4 bin kilovat saat seviyesini aşması, -Kendi savunma uydumuzun Türk mühendislerince tasarlanıp imal edilmesi ve Göktürk uydumuzun uzaya gönderilmesi.