ARA Ş TIRMA YÖNTEM ve TEKN İ KLER İ Ö ğ r. Gör. Dr. O. İ nanç GÜNEY ADANA MYO.

... konulu sunumlar: "ARA Ş TIRMA YÖNTEM ve TEKN İ KLER İ Ö ğ r. Gör. Dr. O. İ nanç GÜNEY ADANA MYO."— Sunum transkripti:

1 ARA Ş TIRMA YÖNTEM ve TEKN İ KLER İ Ö ğ r. Gör. Dr. O. İ nanç GÜNEY ADANA MYO

2 13. Ara ş tırmalarda Ahlâkî Prensipler Bilim ahlâkı-eti ğ i-, bir yandan bilimsel ara ş tırma ve geli ş tirmenin, yani bilim üretiminin, ne oldu ğ u ve nasıl yapıldı ğ ının tanımı içinde yer alan, kurucu unsurlardan biri olurken di ğ er yandan da bilim insanlarının meslek eti ğ ini, yani mesleklerini icra ederken yerine getirdikleri, çok çe ş itli görevleri yaparken uymaları gerek kuralları kapsar. Bilim ahlâkı, ara ş tırma yaparken ve bulgularını yayınlarken ki ş iye uyması gereken ahlâki yolu gösterir. Her ara ş tırmanın mutlaka etki etti ğ i bir ki ş i ve toplum olmasından sosyal sorumluluk bilincinin önemsenmesi gerekir. Sosyal sorumluluk, i ş ahlâkının gere ğ idir, yani i ş ahlâkı, sosyal sorumlulu ğ u da içine alan bir anlam ta ş ır. Bir i ş letme sahibinin do ğ ru ve dürüst olması, sözünde durması, üretimde ve satı ş a ş amalarında hileli yollara ba ş vurmaması, iç ve dı ş çevreye görev ve sorumluluklarını bilmesi çok takdir edilmesi gereken ahlâki davranı ş lardır.

3 Bilimsel ara ş tırmaların yapılma ve sonuçlarının yayınlanması sürecinde etki edece ğ i alanları göz önünde bulundurarak a ş a ğ ıdaki etik kuralları uyulması gerekir: 1. Ara ş tırmacı bekledi ğ i de ğ il, gözlemledi ğ i sonuçları sunmalı, 2. Ara ş tırmacı ara ş tırmanın tüm süreçlerinde objektif olmalı, 3. Ara ş tırmada bulunmayan veriler ve uydurmalar verilmemeli, 4. Ara ş tırmada faydalanılan bilgi, metot ve fikirlerin kayna ğ ının gösterilmesi, 5. Ara ş tırma sürecinde ki ş ilerden toplanan bilgilerin gizlili ğ i korunmalı, 6. Özel hayatın gizlili ğ i korunmalı ve saygı duyulmalı, 7. Ara ş tırmanın kendi içerisinde etik bir kurallar dizisi olu ş turulmalı, 8. Ara ş tırma sonuçları tarafsız ş ekilde analiz edilerek yorumlanmalıdır, 9. Ara ş tırma sonuçlarının taraflı yorumlanmasına alet olunmamalı, 10. Ara ş tırma yapan ki ş i ara ş tırma sonucunu toplumda çatı ş ma olu ş turacak ş ekilde

4 14. Bilimsel ara ş tırma yakla ş ımları: 1. Niceliksel yakla ş ım. Nicel ara ş tırma, olgu ve olayları nesnelle ş tirerek gözlemlenebilir, ölçülebilir ve sayısal olarak ifade edilebilir bir ş ekilde ortaya koyan bir ara ş tırma türüdür. 2. Niteliksel yakla ş ım. Nitel ara ş tırma, gözlem, görü ş me ve doküman analizi gibi nitel veri toplama yöntemlerinin kullanıldı ğ ı, algıların ve olayların do ğ al ortamda gerçekçi ve bütüncül bir biçimde ortaya konmasına yönelik bir sürecin izlendi ğ i ara ş tırma türüdür.

5 Matematik, biyoloji, kimya, fizik, mühendislik gibi bilimleri alanlarında ara ş tırmalar gözlem ve ölçmeye yani deneye dayanır. Gözlem ve ölçmelerin tekrarlanabildi ğ i ve objektif yapıldı ğ ı ara ş tırmalara niceliksel, sayısal ara ş tırma olmaktadır. Sosyoloji, psikoloji, antropoloji ve e ğ itim gibi sosyal bilim alanlarında insan ve toplum davranı ş ları incelenmektedir. Bu davranı ş ları sayılarla yani rakam vererek açıklamak zordur. Sosyal konuların ölçümleri bize kaç ki ş inin nasıl davrandı ğ ını gösterir, ancak bunların neden böyle davrandı ğ ını göstermez yani “niçin?” sorusuna cevap veremez. İ nsan ve grup davranı ş larının “niçin”ini anlamaya yönelik ara ş tırmalara niteliksel ara ş tırma denir.

6 14. Bilimsel Araştırma Süreci Teorik Yaklaşım Araştırma Soruları, Hipotezler ve Varsayımlar Ölçüm (Gözlem, Deney, Test, Anket, Mülakat, vs) Çözümleme, Yorumlama ve Genelleme

7 Bilimsel Araştırma Süreci Araştırma sürecinin bütün aşamaları, araştırma amacına uygun bir şekilde yapılandırılmalıdır. Araştırma Amacı, Amaca Uygun Yöntem, Amaca Uygun Veri Toplama, Amaca Uygun Analiz, Amaca Uygun Bulgu, Amaca Uygun Yorum/Tartışma, Amaca Uygun Sonuç Ve Öneri

8 Bilimsel Araştırma Süreci Araştırma Konusunun Belirlenmesi Araştırmanın Amacı ve Problemler Hipotezler ve Varsayımlar Araştırma Yönteminin Belirlenmesi Literatür Taraması Araştırmanın Evreni ve Örneklemi Araştırmanın Verilerinin Toplanması Araştırmanın Verilerinin Analizi Araştırmanın Raporunun Yazılması

9 1- Araştırma Konusunun Belirlenmesi (1) Bilimsel araştırma sürecinin ilk basamağı konu seçimidir. Ara ş tırma sürecine ba ş layabilmek için önce ortaya çıkarılması istenilen gerçe ğ e ili ş kin konunun tespiti gerekir. Hangi konuların ara ş tırma konusu olarak ele alınabilece ğ i önceden sınırlamak mümkün de ğ ildir. Üzerinde söz söylenen, yazı yazılan, eser meydana getirilen her ş ey, yani her dü ş ünce, her duygu, her durum, her sorun, her olay bir konu te ş kil edebilir. Ara ş tırma için seçilecek konu bunları içerisinden ilgi ve zorunluluk duyulanıdır. Ara ş tırmacı ilgi duydu ğ u konuya e ğ ilmelidir. Ara ş tırmacının ilgi duymadı ğ ı bir konuda yapaca ğ ı ara ş tırma isteksiz yapılaca ğ ı için sönük kalır ço ğ u zamanda ba ş arısız olur.

10 Araştırma Konusunun Seçilmesi Seçilecek konunun sınırlandırılmasında etkisi olacak bir husus da ara ş tırma raporunun belli bir sayfa veya kelime adediyle veya süreyle sınırlandırılıp sınırlandırılmamı ş olması meselesidir. Bir sınırlandırma varsa ş üphesiz bu sınır dı ş ına çıkılmaz. Bu bakımdan ara ş tırma konusunun da aynı ölçüler içerisinde sınırlandırılması zorunlulu ğ u ortaya çıkar. Konu seçimi ve sınırlandırılmasında üzerinde durulması gereken bir ba ş ka husus da konu ile ilgili kaynaklar meselesidir. Yani konunun geli ş tirilmesinde faydalanabilinecek kaynaklar meselesidir. Seçilecek/seçilen konunun Önemli kılan nedir? Yapılabilirlik düzeyi nedir? Özgünlük düzeyi nedir?

11 Araştırma Konusunun Belirlenmesi (2) Araştırma: Hangi alanlara katkı yapacaktır? Ne düzeyde katkılar sağlayacaktır? Ne kadar değerlidir? Ne kadar anlamlıdır? Kim/kimler için önemlidir? Bilim evrenine nasıl bir katkısı sağlayacaktır? Seçilecek/seçilen konunun yapılabilirlik düzeyi nedir?

12 Araştırmanın Amacı Araştırmanın amacı, ifade biçimine bakılmaksızın açık, anlaşılabilir, basit, kısa, doğrudan ifade edilebilen, araştırmanın yöntemine uygun bir anlatımla ortaya konulmalıdır.

13 2- Problemin Tanımlanması(1) Ara ş tırma konusunun belirlenmesinden sonraki a ş ama, üzerinde ara ş tırma yapılacak olay için bir fikir üretme ve o olayı veya sorunu tanımlama a ş amasıdır. Konu seçilirken dikkat edilmesi gereken hususlardan biri de konunun yalnız tespit edilen amacı kapsayacak ş ekilde sınırlandırılmasıdır. Bu açıdan genel konuların alınmasından kaçınılıp özel konulara yönelmek gerekir. Ara ş tırmacıya, problem durumunu de ğ erleme, tanıma ve tespit imkânını verecek yerli veya yabancı raporlara, ders kitaplarına, makalelere ve hatta sözlü olarak alınan bilgilere kaynak denilmektedir. Kaynakları elde etmede de ilk ba ş vurulacak yer kütüphanelerdir. Kaynaklardan konuya ili ş kin elde edilen bilgiler yazılı olarak tespit edilir. Genellikle bilimsel araştırmalarda çözüm aranan problem, Araştırmanın Amacı olarak ifade edilir. Araştırmanın konusu neyin araştırıldığını ifade ederken, araştırmanın amacı da niçin araştırıldığını kesinlikle ortaya koymalıdır.

14 Problemin Tanımlanması(2) Problem cümlesi yazımında açık ve sade bir dil kullanılır. Araştırma problemi soru cümleleri şeklinde ifade edilmelidir. Problem cümlesi çözülecek problemi net bir şekilde ortaya koymalıdır.

15 Problemin Tanımlanması(3) Bağımsız Değişken: Araştırıcı tarafından seçilen, bağımlı değişken üzerindeki etkisi öğrenilmek istenen değişkendir.

16 Bağımsız Değişken Örnekleri Yaş Cinsiyet Boy Kilo Saç Rengi Göz Rengi Medeni Durum Eğitim Durumu

17 Problemin Tanımlanması(4) Bağımlı Değişken: Bağımsız değişkenlerin etkilemesi beklenen değişken olarak tanımlanabilir.

18 Bağımlı Değişken Örnekleri: Memnuniyet Durumu Anksiyete Durumu Başarı Durumu Güven Duyma Durumu Tutum ve Davranışlar

19 Problemin Tanımlanması(5) Kontrol Değişkenleri: Bağımlı değişkenleri etkileme olasılığı kuvvetli olan değişkenlerdir.

20 3- Hipotezin (Denence) Kurulması (1) Hipotez; de ğ i ş kenler arasında var oldu ğ u söylenen ili ş ki ya da etkile ş im hakkındaki bir varsayımdır. Kar ş ıla ş ılan veya ele alınan bir probleme getirilen, do ğ rulu ğ u henüz ispatlanmamı ş, deney ve gizlemlere açık olan geçici çözümlere hipotez denilmektedir. Hipotez, ara ş tırmanın ba ş langıcında henüz do ğ rulu ğ u veya yanlı ş lı ğ ı kestirilemeyen bir öneri veya ön beklenti olarak da ifade edilir. Hipotez, konuya veya problemle ilgili önceki ara ş tırma ve gözlemler sonucunda ula ş ılan bilgilere dayanılarak kurulur ve test edilmeye çalı ş ılır. Hipotez, ara ş tırmacının ara ş tırma faaliyetine ba ş lamadan önce, ön inceleme ve gözlemlerden, alayların irdelenmesinden, kaynak incelemeleri ve tecrübelerden hareketle yürütülen tahmin olarak ifade edilebilir. İ statistikî manada hipotez bir veya daha fazla ana kütle hakkında ileri sürülen, do ğ ru veya yanlı ş olması mümkün olan iddia veya ifadedir. Hipotez testi bir hipotezin do ğ rulu ğ undan veya yanlı ş lı ğ ından yüzde yüz emin olmak için de ğ il, belli bir ölçüde hatayı içerecek ş ekilde yapılır. Aslında sınırlı bilgiden verilecek kararda hata payı vardır.

21 Hipotezin (Denence) Kurulması (2) Olgular arası ilişkiler, fikirler sınanabilir. Bu da hipotez ile saptanabilmektedir. Hipotez ne kadar özgün, anlamlı ve uygun kurulursa yapılan ara ş tırmaya o oranda katkıda bulunur.

22 Hipotezde Aranan Nitelikler Bilinen kuramlarla çelişki içinde olmamalıdır. Kuramsal bir temele dayandırılmalıdır. Açık ve yalın olmalıdır. İşlevsel bir biçimde açıklanmalıdır. Aralarında ilişki kurulması mantıklı iki değişkene dayandırılmalıdır.

23 4- Araştırma Yönteminin Belirlenmesi (1) Araştırmacı tarafından, yapılmak istenilenin Nerede, Ne Zaman, Ne İle ve Nasıl gerçekleştirileceği açık bir şekilde ortaya konulmalıdır.

24 Araştırma Yönteminin Belirlenmesi (1) Öncelikle araştırma amaçlarının açık bir şekilde ifade edilmiş olmasına bağlıdır. Bu safhada, belirlenen konun araştırılmasında izlenecek usulün kararlaştırılması yapılır. Araştırmada hangi verilere ihtiyaç var, bu veriler hangi şartlarda ve nasıl bir yöntemle elde edileceği belirlenir. Burada kastedilen yöntem veri toplama ve bu verileri analiz metodunu ifade etmektedir. Kaynaklar üzerinde ilk çalışmalar yapıldıktan sonra açık ve seçik şekilde problemi ortaya koyan sınırlandırılmış bir konunun tespiti, tanımlanması, kaynakların taranması ve hipotezlerin yazılması aşamasından sonra, beşinci safhada; bölümler, kısımlar, paragraflar mantıki bir sıra içerisinde birbirini tamamlamalı, fikri kopukluklara meydan verilmemeli, konuya ilişkin makro düzeyde söylenecek şeyler planın önüne alınmalıdır. Plansız bir çalışmada konu kolaylıkla dağılır, amaçtan uzak araştırmalara girişilir ve büyük güçlükler ortaya çıkar.

25 5- Literatür (Kaynak) Taraması Uzmanlar Kütüphaneler / Kitaplıklar Arşivler Kitaplar Dergiler Tezler Konferans Dokümanları Önceki Araştırma Taramaları İnternet Taramaları