SERMAYE PİYASASI KURULU HİSSE SENEDİ PİYASASINDA MANİPÜLASYON Kullanılan Yöntem Örnekleri Manipülatif İşlem Kalıbı Örnekleri Korunma Yolları.

SERMAYE PİYASASI KURULU HİSSE SENEDİ PİYASASINDA MANİPÜLASYON Kullanılan Yöntem Örnekleri Manipülatif İşlem Kalıbı Örnekleri Korunma Yolları

i İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER I- GENEL OLARAK MANİPÜLASYON.....................................................1 I- GENEL OLARAK MANİPÜLASYON.....................................................1 A- KAVRAM............................................................................................. 1 A- KAVRAM............................................................................................. 1 B- MANİPÜLASYONUN YASAKLANMASINDAKİ TEMEL NEDENLER................ 3 B- MANİPÜLASYONUN YASAKLANMASINDAKİ TEMEL NEDENLER................ 3 C- MANİPÜLASYON TÜRLERİ.................................................................... 4 C- MANİPÜLASYON TÜRLERİ.................................................................... 4 D- MANİPÜLASYONA İLİŞKİN YASAL DÜZENLEMELER................................ 4 D- MANİPÜLASYONA İLİŞKİN YASAL DÜZENLEMELER................................ 4 1- İşlem Bazlı Manipülasyon (SPKn md. 47/A-2)..................................... 5 1- İşlem Bazlı Manipülasyon (SPKn md. 47/A-2)..................................... 5 2- Bilgi Bazlı Manipülasyon (SPKn md. 47/A-3)....................................... 7 2- Bilgi Bazlı Manipülasyon (SPKn md. 47/A-3)....................................... 7 E- PİYASA FİYATLARININ ÖNEMİ E- PİYASA FİYATLARININ ÖNEMİ

II- İŞLEM BAZLI MANİPÜLASYON.........................................................12 II- İŞLEM BAZLI MANİPÜLASYON.........................................................12 A- YAYGIN OLARAK KULLANILAN MANİPÜLASYON YÖNTEMLERİ.............. 12 A- YAYGIN OLARAK KULLANILAN MANİPÜLASYON YÖNTEMLERİ.............. 12 1- Mülkiyette Değişiklik Yaratmayan İşlemler....................................... 13 1- Mülkiyette Değişiklik Yaratmayan İşlemler....................................... 13 2- Fiyat Adımlarını Yükselterek Seri Halde Yapılan Tek Lotluk İşlemler... 13 2- Fiyat Adımlarını Yükselterek Seri Halde Yapılan Tek Lotluk İşlemler... 13 3- Menkul Kıymette Yoğunlaşma (Runs).............................................. 14 3- Menkul Kıymette Yoğunlaşma (Runs).............................................. 14 4- Arzı Kısıtlama (Corners).................................................................. 14 4- Arzı Kısıtlama (Corners).................................................................. 14 5- Menkul Kıymetin Piyasasına İstikrar Kazandırma............................. 14 5- Menkul Kıymetin Piyasasına İstikrar Kazandırma............................. 14 6- Seans Açılışını Belirleme................................................................. 15 6- Seans Açılışını Belirleme................................................................. 15 7- Seans Kapanışını Belirleme (Marking Close)..................................... 15 7- Seans Kapanışını Belirleme (Marking Close)..................................... 15 8- Fiktif Hesaplar Kullanma (Parking and Warehousing)........................ 15 8- Fiktif Hesaplar Kullanma (Parking and Warehousing)........................ 15 9- Açığa Satış............................................................................... 16 9- Açığa Satış............................................................................... 16

22B- MANİPÜLATİF DAVRANIŞ KALIPLARI.................................................. 16 22B- MANİPÜLATİF DAVRANIŞ KALIPLARI.................................................. 16 C- ARACI KURUMLARIN SORUMLULUKLARI VE DİKKAT ETMELERİ GEREKEN C- ARACI KURUMLARIN SORUMLULUKLARI VE DİKKAT ETMELERİ GEREKEN HUSUSLAR....................................................................................... 18 HUSUSLAR....................................................................................... 18 1- Yapılan İşlemlere İlişkin Ses Kayıtlarının Düzenli Olarak Tutulması.... 19 1- Yapılan İşlemlere İlişkin Ses Kayıtlarının Düzenli Olarak Tutulması.... 19 2- Emirlerin.Müşteri Emir Formu.na ve.Seans Takip Formu.na Düzenli 2- Emirlerin.Müşteri Emir Formu.na ve.Seans Takip Formu.na Düzenli Olarak Kaydedilmesi....................................................................... 19 Olarak Kaydedilmesi....................................................................... 19 3- Manipülatif Nitelikte Olduğundan Şüphelenilen İşlemlerin Kurulumuza 3- Manipülatif Nitelikte Olduğundan Şüphelenilen İşlemlerin Kurulumuza Bildirilmesi..................................................................................... 19 Bildirilmesi..................................................................................... 19 ii ii 4- Yorum ve Tavsiyelerde Bulunulmasına İlişkin Esaslara Uyulması....... 19 4- Yorum ve Tavsiyelerde Bulunulmasına İlişkin Esaslara Uyulması....... 19 5- Borsaya İletilen Emirlerde Müşteri Numaralarının Girilmesi................ 20 5- Borsaya İletilen Emirlerde Müşteri Numaralarının Girilmesi................ 20 6- İşlem Yasaklıların Başkaları Adına Açılmış Hesaplar Üzerinden İşlem 6- İşlem Yasaklıların Başkaları Adına Açılmış Hesaplar Üzerinden İşlem Yapmalarının Engellenmesi.............................................................. 20 Yapmalarının Engellenmesi.............................................................. 20 7- Başkaları Adına Açılmış Hesaplar Üzerinden İşlem Yapılmasına İmkan 7- Başkaları Adına Açılmış Hesaplar Üzerinden İşlem Yapılmasına İmkan Tanınmaması................................................................................. 20 Tanınmaması................................................................................. 20 8- Vekaleten Yönetilen Hesaplar......................................................... 20 8- Vekaleten Yönetilen Hesaplar......................................................... 20 9- Müşterinin Aynı Fiyatlı Alım v 9- Müşterinin Aynı Fiyatlı Alım v 14- Kasa ve Banka Hesapları Kullanılarak Yapılan Nakit Virmanları........ 22 14- Kasa ve Banka Hesapları Kullanılarak Yapılan Nakit Virmanları........ 22 D- YATIRIMCILARIN DİKKAT ETMELERİ GEREKEN HUSUSLAR.................. 22 D- YATIRIMCILARIN DİKKAT ETMELERİ GEREKEN HUSUSLAR.................. 22

yaşanan ekonomik buhranın ortaya çıkmasından ve yaygınlaşarak uzun süre yaşanan ekonomik buhranın ortaya çıkmasından ve yaygınlaşarak uzun süre toplumsal yaşamı derinden etkilemesinden menkul kıymet borsalarında meydana toplumsal yaşamı derinden etkilemesinden menkul kıymet borsalarında meydana gelen spekülasyon ve manipülasyonlar sorumlu tutulmuştur. gelen spekülasyon ve manipülasyonlar sorumlu tutulmuştur. Çeşitli ülke mevzuatlarında, doktrinde ve yargı kararlarında yapılan Çeşitli ülke mevzuatlarında, doktrinde ve yargı kararlarında yapılan manipülasyon tanımlamalarında genellikle, piyasaların işleyişine dışarıdan yapılan manipülasyon tanımlamalarında genellikle, piyasaların işleyişine dışarıdan yapılan müdahaleler üzerinde durulmaktadır. Söz konusu tanımlamalarda manipülasyon, müdahaleler üzerinde durulmaktadır. Söz konusu tanımlamalarda manipülasyon, insanları kandırarak bir menkul kıymeti almaya veya satmaya sevk etmeye veya insanları kandırarak bir menkul kıymeti almaya veya satmaya sevk etmeye veya menkul kıymetin fiyatını yapay bir seviyede tutmaya yönelik davranışlar olarak ifade menkul kıymetin fiyatını yapay bir seviyede tutmaya yönelik davranışlar olarak ifade edilmektedir. Menkul kıymet piyasalarında arz ve talebin serbest bir şekilde karşı edilmektedir. Menkul kıymet piyasalarında arz ve talebin serbest bir şekilde karşı karşıya gelerek fiyatları belirlemesine yönelik sürecin kasıtlı olarak engellenmesi karşıya gelerek fiyatları belirlemesine yönelik sürecin kasıtlı olarak engellenmesi şeklinde yapılan tanımlar da mevcuttur. Bu tanımlara göre (1) arz ve talebin serbest şeklinde yapılan tanımlar da mevcuttur. Bu tanımlara göre (1) arz ve talebin serbest bir şekilde etkileşimini engelleyerek fiyat mekanizmalarına müdahalede bulunmak, (2) bir şekilde etkileşimini engelleyerek fiyat mekanizmalarına müdahalede bulunmak, (2) insanları kandırarak bir menkul kıymette işlem yapmaya sevk etmek, (3) menkul insanları kandırarak bir menkul kıymette işlem yapmaya sevk etmek, (3) menkul kıymet fiyatını yapay bir seviyede tutmak, maksadıyla tasarlanan eylemler manipülatif kıymet fiyatını yapay bir seviyede tutmak, maksadıyla tasarlanan eylemler manipülatif olarak kabul edilmektedir. olarak kabul edilmektedir.

Avrupa Birliği 2003 yılı Ocak ayında, iyi işleyen bir ortak bir pazar hedefine Avrupa Birliği 2003 yılı Ocak ayında, iyi işleyen bir ortak bir pazar hedefine ulaşılması amacıyla.Market Abuse. başlığı altõnda piyasanın şeffaflığını ortadan ulaşılması amacıyla.Market Abuse. başlığı altõnda piyasanın şeffaflığını ortadan kaldıran ve yatırımcı güvenini olumsuz yönde etkileyen fiillere ilişkin olarak bir direktif kaldıran ve yatırımcı güvenini olumsuz yönde etkileyen fiillere ilişkin olarak bir direktif çıkarmıştır. Söz konusu direktif ile konunun çerçevesi çizilirken, uygulamaya yönelik çıkarmıştır. Söz konusu direktif ile konunun çerçevesi çizilirken, uygulamaya yönelik kuralların belirlenmesi konusunda Avrupa Komisyonu yetkili kılınmıştır. kuralların belirlenmesi konusunda Avrupa Komisyonu yetkili kılınmıştır. Esas itibariyle içerden öğrenenlerin ticareti ve manipülasyonun düzenlendiği Esas itibariyle içerden öğrenenlerin ticareti ve manipülasyonun düzenlendiği direktifte, üç tür manipülasyon tanımlanmıştır. İlk türü.sermaye piyasası araçlarının direktifte, üç tür manipülasyon tanımlanmıştır. İlk türü.sermaye piyasası araçlarının arz ve talebini yanlış veya yanıltıcı şekilde etkileyen/etkileyebilecek yahut sermaye arz ve talebini yanlış veya yanıltıcı şekilde etkileyen/etkileyebilecek yahut sermaye piyasası araçlarının fiyatlarının yapay veya anormal şekilde oluşmasını amaçlayan piyasası araçlarının fiyatlarının yapay veya anormal şekilde oluşmasını amaçlayan emir veya işlemler.; diğeri.diğer yanıltıcı ve hileli olgulara dayanan emir ve işlemlerin emir veya işlemler.; diğeri.diğer yanıltıcı ve hileli olgulara dayanan emir ve işlemlerin gerçekleştirilmesi.; sonuncusu ise.sermaye piyasası araçlarıyla ilgili yanlış veya gerçekleştirilmesi.; sonuncusu ise.sermaye piyasası araçlarıyla ilgili yanlış veya yanıltıcı bir etki yaratan/yaratabilecek nitelikteki bilgilerin yayılması. şeklindedir. yanıltıcı bir etki yaratan/yaratabilecek nitelikteki bilgilerin yayılması. şeklindedir.

I- GENEL OLARAK MANİPÜLASYON I- GENEL OLARAK MANİPÜLASYON A- KAVRAM A- KAVRAM Sermaye piyasalarının yasal düzenlemeye kavuşturulduğu hukuk sistemlerinde, Sermaye piyasalarının yasal düzenlemeye kavuşturulduğu hukuk sistemlerinde, finansal piyasalarda manipülasyon yapılmasına ilişkin yasaklamalar getirilmekte ve finansal piyasalarda manipülasyon yapılmasına ilişkin yasaklamalar getirilmekte ve manipülasyon yapan kişilere karşı hem parasal hem de hürriyeti bağlayıcı cezalar manipülasyon yapan kişilere karşı hem parasal hem de hürriyeti bağlayıcı cezalar öngörülmektedir. Söz konusu yasaklamaların temelinde, manipülasyonlarla finansal öngörülmektedir. Söz konusu yasaklamaların temelinde, manipülasyonlarla finansal piyasalarda meydana gelen ve piyasaların ekonomik gerçekleriyle bağdaşmayan aşırı piyasalarda meydana gelen ve piyasaların ekonomik gerçekleriyle bağdaşmayan aşırı dalgalanmalar arasında bağ olduğuna inanılması yatmaktadır. dalgalanmalar arasında bağ olduğuna inanılması yatmaktadır. B- MANİPÜLASYONUN YASAKLANMASINDAKİ TEMEL NEDENLER B- MANİPÜLASYONUN YASAKLANMASINDAKİ TEMEL NEDENLER Şirketlerin finansmanında ve genel olarak ekonominin finansmanında sermaye Şirketlerin finansmanında ve genel olarak ekonominin finansmanında sermaye piyasalarının oynadığı rol her geçen gün daha da artmaktadır. Menkul kıymetlerin piyasalarının oynadığı rol her geçen gün daha da artmaktadır. Menkul kıymetlerin teminat olarak kullanılmaları nedeniyle kredi hacminin genişlemesinde ve teminat olarak kullanılmaları nedeniyle kredi hacminin genişlemesinde ve daralmasında rolü bulunmaktadır. Girişimler ihtiyaç duydukları fonları temin daralmasında rolü bulunmaktadır. Girişimler ihtiyaç duydukları fonları temin edebilmek açısından, şeffaf ve etkin işleyen menkul kıymet piyasalarına gereksinim edebilmek açısından, şeffaf ve etkin işleyen menkul kıymet piyasalarına gereksinim duyarlar. Düzgün işleyen finansal piyasalar ve halkın piyasalara duyduğu güven duyarlar. Düzgün işleyen finansal piyasalar ve halkın piyasalara duyduğu güven ekonomik büyümenin sürdürülebilmesi açısından ön şart olarak görülmektedir. ekonomik büyümenin sürdürülebilmesi açısından ön şart olarak görülmektedir.

1981 tarihli 2499 Sayılı Sermaye Piyasası Kanunu, 13 Mayıs 1992’de bir takım değişiklikler yapılarak, değişen koşullara göre tekrar ele alınmış; kamuyu aydınlatma ve bilginin eşit dağılımı ile şeffaf bir piyasa ortamı yaratılması, sistemin işleyiş kurallarının belirlenmesiyle ekonomik suçlara karşı gereken önlemlerin alınması, piyasa gözetim sisteminin kurulması ile ilgili amaçlara ulaşılmasının yönü belirlenmiştir. 1981 tarihli 2499 Sayılı Sermaye Piyasası Kanunu, 13 Mayıs 1992’de bir takım değişiklikler yapılarak, değişen koşullara göre tekrar ele alınmış; kamuyu aydınlatma ve bilginin eşit dağılımı ile şeffaf bir piyasa ortamı yaratılması, sistemin işleyiş kurallarının belirlenmesiyle ekonomik suçlara karşı gereken önlemlerin alınması, piyasa gözetim sisteminin kurulması ile ilgili amaçlara ulaşılmasının yönü belirlenmiştir. Mayıs 1992’de yürürlüğe giren güncellenmiş Sermaye Piyasası Kanunu’nda içeriden öğrenenlerin ticareti ve manipülasyonları yasaklayan 47. madde, bu tür faaliyette bulunanlara ağır para cezası ve hapis cezası öngörmektedir. Mayıs 1992’de yürürlüğe giren güncellenmiş Sermaye Piyasası Kanunu’nda içeriden öğrenenlerin ticareti ve manipülasyonları yasaklayan 47. madde, bu tür faaliyette bulunanlara ağır para cezası ve hapis cezası öngörmektedir. Madde 47 A-1’de içeriden öğrenenlerin ticaret ve içerideki kişiler; Madde 47 A-1’de içeriden öğrenenlerin ticaret ve içerideki kişiler; “Sermaye piyasası araçlarının değerini etkileyebilecek, henüz kamuya açıklanmamış bilgileri kendisine veya üçüncü kişilere menfaat sağlamak amacıyla kullanarak, sermaye piyasasında işlem yapanlar arasındaki fırsat eşitliğini bozacak şekilde mameleki yarar sağlamak veya bir zararı bertaraf etmek içerden öğrenenlerin ticaretidir. “Sermaye piyasası araçlarının değerini etkileyebilecek, henüz kamuya açıklanmamış bilgileri kendisine veya üçüncü kişilere menfaat sağlamak amacıyla kullanarak, sermaye piyasasında işlem yapanlar arasındaki fırsat eşitliğini bozacak şekilde mameleki yarar sağlamak veya bir zararı bertaraf etmek içerden öğrenenlerin ticaretidir.

Bu fiili işleyen 11'inci madde kapsamındaki ihraçcılarla, sermaye piyasası kurumlarının veya bunlara bağlı veya bunlara hakim işletmelerin yönetim kurulu başkan ve üyeleri, yöneticileri, denetçileri, diğer personeli ve bunların dışında meslekleri veya görevlerini ifa etmeleri sırasında bilgi sahibi olabilecek durumunda olanlarla, bunlarla temasları nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak bilgi sahibi olabilecek durumundaki kişiler” olarak tanımlanmıştır. Bu fiili işleyen 11'inci madde kapsamındaki ihraçcılarla, sermaye piyasası kurumlarının veya bunlara bağlı veya bunlara hakim işletmelerin yönetim kurulu başkan ve üyeleri, yöneticileri, denetçileri, diğer personeli ve bunların dışında meslekleri veya görevlerini ifa etmeleri sırasında bilgi sahibi olabilecek durumunda olanlarla, bunlarla temasları nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak bilgi sahibi olabilecek durumundaki kişiler” olarak tanımlanmıştır.

Sermaye Piyasası Kanunu, ayrıcalıklı bilgi yoluyla işlem yapılmasını yasaklamakta, menkul kıymet alım-satım işlemi yaparak kazanç sağlama veya herhangi bir zarardan kaçınma faaliyetlerini “İçeriden Öğrenenlerin Ticareti” kapsamında değerlendirmektedir. Sermaye Piyasası Kanunu, ayrıcalıklı bilgi yoluyla işlem yapılmasını yasaklamakta, menkul kıymet alım-satım işlemi yaparak kazanç sağlama veya herhangi bir zarardan kaçınma faaliyetlerini “İçeriden Öğrenenlerin Ticareti” kapsamında değerlendirmektedir. Madde 47 A-2 ve A-3 manipülasyon fiili ve faillerini tanımlamaktadır. Madde 47 A-2 ve A-3 manipülasyon fiili ve faillerini tanımlamaktadır. Madde 47 A-2’ye göre; Madde 47 A-2’ye göre; “Yapay olarak, sermaye piyasası araçlarının, arz ve talebini etkilemek, aktif bir piyasanın varlığı izlenimini uyandırmak, fiyatlarını aynı seviyede tutmak, arttırmak veya azaltmak amacıyla alım ve satımını yapan gerçek kişilerle, tüzel kişilerin yetkilileri ve bunlarla birlikte hareket edenler,” “Yapay olarak, sermaye piyasası araçlarının, arz ve talebini etkilemek, aktif bir piyasanın varlığı izlenimini uyandırmak, fiyatlarını aynı seviyede tutmak, arttırmak veya azaltmak amacıyla alım ve satımını yapan gerçek kişilerle, tüzel kişilerin yetkilileri ve bunlarla birlikte hareket edenler,”

Madde 47 A-3’e göre; Madde 47 A-3’e göre; “Sermaye piyasası araçlarının değerini etkileyebilecek yalan, yanlış, yanıltıcı, mesnetsiz bilgi veren; haber yayan; yorum yapan ya da açıklamakla yükümlü oldukları bilgileri açıklamayan gerçek kişilerle, tüzel kişilerin yetkilileri ve bunlarla birlikte hareket edenler” manipülasyon failleri olarak tanımlanmaktadır. “Sermaye piyasası araçlarının değerini etkileyebilecek yalan, yanlış, yanıltıcı, mesnetsiz bilgi veren; haber yayan; yorum yapan ya da açıklamakla yükümlü oldukları bilgileri açıklamayan gerçek kişilerle, tüzel kişilerin yetkilileri ve bunlarla birlikte hareket edenler” manipülasyon failleri olarak tanımlanmaktadır.

İlgili madde de belirtilen suçların tespit edilmesi durumunda failler, 2 yıldan 5 yıla kadar hapis ve 10 milyar liradan 25 milyar liraya kadar ağır para cezası ile cezalandırılırlar. Suçun işlenmesinde, bu bentte yazılı hallerden iki veya daha fazlası birleşirse, hapis cezasının asgari haddi 3, azami haddi 6 yıldır. Kanunda, içeriden öğrenenlerin ticaretine yönelik düzenlemeler sadece gerçek kişileri ilgilendirmekte olup, tüzel kişilere ilişkin bir düzenleme bulunmaması, içeriden öğrenenlerin ticareti fiilini işleyenler tanımlanırken “11'inci madde kapsamındaki ihraçcılarla, sermaye piyasası kurumlarının veya bunlara bağlı veya bunlara hakim işletmelerin yönetim kurulu başkan ve üyeleri, yöneticileri, denetçileri, diğer personeli ve bunların dışında meslekleri veya görevlerini ifa etmeleri sırasında bilgi sahibi olabilecek durumunda olanlarla, bunlarla temasları nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak bilgi sahibi olabilecek durumundaki kişiler” olarak ifade edilmiş olsa bile, temasları nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak bilgi sahibi olabilecek durumdaki kişilerin tanımının detaylı yapılmamış olması ve manipülatif eylemlerin tek tek tanımının yapılmamış olması, AB mevzuatına göre uyumsuzlukları oluşturmaktadır. İlgili madde de belirtilen suçların tespit edilmesi durumunda failler, 2 yıldan 5 yıla kadar hapis ve 10 milyar liradan 25 milyar liraya kadar ağır para cezası ile cezalandırılırlar. Suçun işlenmesinde, bu bentte yazılı hallerden iki veya daha fazlası birleşirse, hapis cezasının asgari haddi 3, azami haddi 6 yıldır. Kanunda, içeriden öğrenenlerin ticaretine yönelik düzenlemeler sadece gerçek kişileri ilgilendirmekte olup, tüzel kişilere ilişkin bir düzenleme bulunmaması, içeriden öğrenenlerin ticareti fiilini işleyenler tanımlanırken “11'inci madde kapsamındaki ihraçcılarla, sermaye piyasası kurumlarının veya bunlara bağlı veya bunlara hakim işletmelerin yönetim kurulu başkan ve üyeleri, yöneticileri, denetçileri, diğer personeli ve bunların dışında meslekleri veya görevlerini ifa etmeleri sırasında bilgi sahibi olabilecek durumunda olanlarla, bunlarla temasları nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak bilgi sahibi olabilecek durumundaki kişiler” olarak ifade edilmiş olsa bile, temasları nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak bilgi sahibi olabilecek durumdaki kişilerin tanımının detaylı yapılmamış olması ve manipülatif eylemlerin tek tek tanımının yapılmamış olması, AB mevzuatına göre uyumsuzlukları oluşturmaktadır.

Manipülatif davranışlarla piyasaların kötüye kullanılması, şirketlerin kendilerini finanse Manipülatif davranışlarla piyasaların kötüye kullanılması, şirketlerin kendilerini finanse etme maliyetlerini arttırmakla kalmamakta, piyasaların dürüstlüğüne ve halkın etme maliyetlerini arttırmakla kalmamakta, piyasaların dürüstlüğüne ve halkın piyasalara duyduğu güvene de zarar vermektedir. Bu tür uygulamaların, serbest piyasalara duyduğu güvene de zarar vermektedir. Bu tür uygulamaların, serbest piyasa kurallarına göre oluşan arz ve talebe müdahale ederek, yeni yatırımcıları piyasa kurallarına göre oluşan arz ve talebe müdahale ederek, yeni yatırımcıları piyasalara girmekten caydırdığı ve ciddi sonuçlar ortaya çıkardığı kabul edilmektedir. piyasalara girmekten caydırdığı ve ciddi sonuçlar ortaya çıkardığı kabul edilmektedir. Manipülasyonlar piyasaların etkinliğini azalttığından, manipülasyonu önlemeye ilişkin Manipülasyonlar piyasaların etkinliğini azalttığından, manipülasyonu önlemeye ilişkin düzenlemelerin ve bu kapsamda manipülasyonları önlemeye yönelik denetim ve düzenlemelerin ve bu kapsamda manipülasyonları önlemeye yönelik denetim ve yaptırımların piyasaların etkinliğini arttırma konusunda büyük önemi vardır. yaptırımların piyasaların etkinliğini arttırma konusunda büyük önemi vardır. Manipülasyon, kamunun aydınlatılması mekanizmalarının işlerliğini ve Manipülasyon, kamunun aydınlatılması mekanizmalarının işlerliğini ve piyasaların şeffaflığını ortadan kaldırdığından, yatırımcıların piyasaya olan güvenlerini piyasaların şeffaflığını ortadan kaldırdığından, yatırımcıların piyasaya olan güvenlerini olumsuz yönde etkilemekte ve dolayısıyla piyasaların gelişimini de engellemektedir. olumsuz yönde etkilemekte ve dolayısıyla piyasaların gelişimini de engellemektedir. Son yıllarda modern tekniklerin gelişmesi ve özellikle internet kullanımındaki Son yıllarda modern tekniklerin gelişmesi ve özellikle internet kullanımındaki yaygınlık, finansal bilgilere ulaşımı kolaylaştırmakla birlikte sermaye piyasası yaygınlık, finansal bilgilere ulaşımı kolaylaştırmakla birlikte sermaye piyasası araçlarının değerini etkileyecek yanıltıcı bilgilerin de daha hızlı yayılmasını araçlarının değerini etkileyecek yanıltıcı bilgilerin de daha hızlı yayılmasını sağladığından, bu alanda da bazı kuralların belirlenmesi ihtiyacı doğmuştur. sağladığından, bu alanda da bazı kuralların belirlenmesi ihtiyacı doğmuştur.

Anılan nedenlerle, manipülasyonlarla ilgili olarak hemen hemen tüm ülke Anılan nedenlerle, manipülasyonlarla ilgili olarak hemen hemen tüm ülke düzenlemelerinde yasaklamalar getirilmiştir. Hatta düzenlemelerin piyasa şartlarında düzenlemelerinde yasaklamalar getirilmiştir. Hatta düzenlemelerin piyasa şartlarında ve teknolojik imkanlarda meydana gelen gelişmelere paralel olarak yeniden gözden ve teknolojik imkanlarda meydana gelen gelişmelere paralel olarak yeniden gözden geçirilmesi için piyasaları düzenlemekle görevlendirilmiş kurumlara, gerekli yapısal geçirilmesi için piyasaları düzenlemekle görevlendirilmiş kurumlara, gerekli yapısal değişiklikleri ve yeni düzenlemeleri yapma konusunda yetki verildiği görülmektedir. değişiklikleri ve yeni düzenlemeleri yapma konusunda yetki verildiği görülmektedir. 4 C- MANİPÜLASYON TÜRLERİ C- MANİPÜLASYON TÜRLERİ İçerikleri itibariyle iki tür manipülasyon vardır: İçerikleri itibariyle iki tür manipülasyon vardır: Bunlardan ilki, bilgi bazlı manipülasyondur. Bilgi bazlı manipülasyonlarda, Bunlardan ilki, bilgi bazlı manipülasyondur. Bilgi bazlı manipülasyonlarda, yatırımcılara şirketle ilgili yanlış ve yanıltıcı bilgiler verilmekte veya şirketle ilgili gerçek yatırımcılara şirketle ilgili yanlış ve yanıltıcı bilgiler verilmekte veya şirketle ilgili gerçek olmayan bir takım söylentiler çıkarılmakta ya da açıklanması gerekli bilgiler olmayan bir takım söylentiler çıkarılmakta ya da açıklanması gerekli bilgiler açıklanmamaktadır. Bu tür manipülasyonlar bilgisel etkinliğin sağlanmadığı, şirketle açıklanmamaktadır. Bu tür manipülasyonlar bilgisel etkinliğin sağlanmadığı, şirketle ilgili bilgilerin yatırımcılar tarafından kolaylıkla elde edilemediği ve asimetrik bilgi ilgili bilgilerin yatırımcılar tarafından kolaylıkla elde edilemediği ve asimetrik bilgi dağılımının söz konusu olduğu piyasalarda daha sık görülmektedir. dağılımının söz konusu olduğu piyasalarda daha sık görülmektedir. İkinci tür manipülasyonlar ise, işlem bazlı manipülasyonlardır. İşlem bazlı İkinci tür manipülasyonlar ise, işlem bazlı manipülasyonlardır. İşlem bazlı manipülasyonda işlem yapanlar, asıl niyetlerini gizleyerek, yapmış oldukları alım ve manipülasyonda işlem yapanlar, asıl niyetlerini gizleyerek, yapmış oldukları alım ve satım işlemleriyle menkul kıymet fiyatlarını etkilemeye, yapay piyasa oluşturmaya satım işlemleriyle menkul kıymet fiyatlarını etkilemeye, yapay piyasa oluşturmaya çalışmaktadırlar. Kamuyu aydınlatma yükümlülüklerinin bulunmadığı veya sınırlı çalışmaktadırlar. Kamuyu aydınlatma yükümlülüklerinin bulunmadığı veya sınırlı olduğu, dolayısıyla şirketle ilgili bilgilere yatırımcıların kolaylıkla ulaşamadığı, genel olduğu, dolayısıyla şirketle ilgili bilgilere yatırımcıların kolaylıkla ulaşamadığı, genel

yatırımcı profilini kamuya açıklanmış bilgileri analiz etme ve değerlendirme yetenekleri sınırlı tecrübesiz bireysel yatırımcıların oluşturduğu ve asimetrik bilgi dağılımının söz konusu olduğu piyasalar manipülasyona daha elverişli bir ortam yaratmaktadır. yatırımcı profilini kamuya açıklanmış bilgileri analiz etme ve değerlendirme yetenekleri sınırlı tecrübesiz bireysel yatırımcıların oluşturduğu ve asimetrik bilgi dağılımının söz konusu olduğu piyasalar manipülasyona daha elverişli bir ortam yaratmaktadır. Ancak, işlem bazlı manipülasyon yasal görüntülü işlemler ile gerçekleştirildiğinden, Ancak, işlem bazlı manipülasyon yasal görüntülü işlemler ile gerçekleştirildiğinden, çok farklı tekniklerin uygulanmasına elverişidir. Dolayısıyla teknolojik gelişmelerin de, çok farklı tekniklerin uygulanmasına elverişidir. Dolayısıyla teknolojik gelişmelerin de, manipülatif tekniklerde kullanılması mümkündür. Bu nedenle, gelişmiş ve sıkı denetim manipülatif tekniklerde kullanılması mümkündür. Bu nedenle, gelişmiş ve sıkı denetim mekanizmalarının bulunduğu piyasalarda da işlem bazlı manipülasyon görülmektedir. mekanizmalarının bulunduğu piyasalarda da işlem bazlı manipülasyon görülmektedir. Aşağıda, bilgi bazlı manipülasyon suçunun Sermaye Piyasası Kanunundaki Aşağıda, bilgi bazlı manipülasyon suçunun Sermaye Piyasası Kanunundaki düzenlenme şekline ve suçun unsurlarına yer verilecek olmakla birlikte, Çalışma esas düzenlenme şekline ve suçun unsurlarına yer verilecek olmakla birlikte, Çalışma esas itibariyle işlem bazlı manipülasyonda kullanılan yöntemler ve davranış kalıplarıyla ile itibariyle işlem bazlı manipülasyonda kullanılan yöntemler ve davranış kalıplarıyla ile ilgili bilgi vermeyi hedeflemektedir. ilgili bilgi vermeyi hedeflemektedir. D- MANİPÜLASYONA İLİŞKİN YASAL DÜZENLEMELER D- MANİPÜLASYONA İLİŞKİN YASAL DÜZENLEMELER Piyasalar üzerindeki olumsuz etkileri nedeniyle, manipülasyona ilişkin olarak Piyasalar üzerindeki olumsuz etkileri nedeniyle, manipülasyona ilişkin olarak ceza hukukunda yer alan dolandırıcılık hükümlerinden ayrı bir suç olarak düzenleme ceza hukukunda yer alan dolandırıcılık hükümlerinden ayrı bir suç olarak düzenleme yapılması ve bu konuda belirli işlem türlerine yasaklamalar getirilmesi ihtiyacı yapılması ve bu konuda belirli işlem türlerine yasaklamalar getirilmesi ihtiyacı doğmuştur. doğmuştur.

5 Konuya ilişkin olarak Sermaye Piyasası Kanunu (SPKn).nda da düzenlemeler Konuya ilişkin olarak Sermaye Piyasası Kanunu (SPKn).nda da düzenlemeler yapılmış olup, söz konusu düzenlemelerde yer alan suç tanımlarına ve suçun yapılmış olup, söz konusu düzenlemelerde yer alan suç tanımlarına ve suçun unsurlarına ilişkin ayrıntılara aşağıda yer verilmiştir: unsurlarına ilişkin ayrıntılara aşağıda yer verilmiştir: 1- İşlem Bazlı Manipülasyon (SPKn md. 47/A-2) 1- İşlem Bazlı Manipülasyon (SPKn md. 47/A-2) İşlem bazlı manipülasyon SPKn.nun 47 nci maddesinin (A-2) bendinde İşlem bazlı manipülasyon SPKn.nun 47 nci maddesinin (A-2) bendinde düzenlenmiştir. Anılan düzenleme,.Yapay olarak, sermaye piyasası araçlarının, arz ve düzenlenmiştir. Anılan düzenleme,.Yapay olarak, sermaye piyasası araçlarının, arz ve talebini etkilemek, aktif bir piyasanın varlığı izlenimini uyandırmak, fiyatlarını aynı talebini etkilemek, aktif bir piyasanın varlığı izlenimini uyandırmak, fiyatlarını aynı seviyede tutmak, artırmak veya azaltmak amacıyla alım ve satımının yapılmasının. 2 seviyede tutmak, artırmak veya azaltmak amacıyla alım ve satımının yapılmasının. 2 yıldan 5 yıla kadar hapis ve ağır para cezası ile cezalandırılacağını hükme bağlamıştır. yıldan 5 yıla kadar hapis ve ağır para cezası ile cezalandırılacağını hükme bağlamıştır. a) İşlem Bazlı Manipülasyon Suçunun Maddi Unsuru: a) İşlem Bazlı Manipülasyon Suçunun Maddi Unsuru: SPKn md. 47/A-2 hükmündeki suçun maddi unsuru sermaye piyasası SPKn md. 47/A-2 hükmündeki suçun maddi unsuru sermaye piyasası araçlarının alım ve satımıdır. Sermaye piyasası araçlarının fiyatlarının belirlenmesinde araçlarının alım ve satımıdır. Sermaye piyasası araçlarının fiyatlarının belirlenmesinde arz ve talebin ekonomi kuralları çerçevesinde sağlıklı biçimde oluşmasına ters düşen arz ve talebin ekonomi kuralları çerçevesinde sağlıklı biçimde oluşmasına ters düşen herhangi bir alım ve satım, piyasa kuralları içerisinde yapay olarak nitelendirilebilir. herhangi bir alım ve satım, piyasa kuralları içerisinde yapay olarak nitelendirilebilir. Yapay alım ve satımın elverişli olması, yani sermaye piyasası araçlarının fiyatlarında Yapay alım ve satımın elverişli olması, yani sermaye piyasası araçlarının fiyatlarında yapay bir şekilde artış veya düşüşe yol açabilecek ya da aynı seviyede tutabilecek yapay bir şekilde artış veya düşüşe yol açabilecek ya da aynı seviyede tutabilecek nitelikte bulunması gerekir. Alım ve satımın yapay, hileli veya gerçek olması maddi nitelikte bulunması gerekir. Alım ve satımın yapay, hileli veya gerçek olması maddi unsurun varlığını etkilemektedir. unsurun varlığını etkilemektedir.

Kendinden kendine işlemler (wash sales) veya Kendinden kendine işlemler (wash sales) veya tarafların işlemden önce anlaşarak aynı fiyat ve aynı miktardan, eş zamanlı olarak tarafların işlemden önce anlaşarak aynı fiyat ve aynı miktardan, eş zamanlı olarak girdikleri emirlerin karşılaşması sonucunda gerçekleşen işlemler, manipülasyon için girdikleri emirlerin karşılaşması sonucunda gerçekleşen işlemler, manipülasyon için kullanılan klasik yöntemler olmakla beraber, manipülatif alış ve satışlar bu yöntemler kullanılan klasik yöntemler olmakla beraber, manipülatif alış ve satışlar bu yöntemler ile sınırlı değildir. Gerçekleştirilen işlemler, sayılan iki tipteki gibi hileli olmadığı halde, ile sınırlı değildir. Gerçekleştirilen işlemler, sayılan iki tipteki gibi hileli olmadığı halde, madde hükmünde sayılan amaçlara yönelik olduğunda suçun maddi unsuru yine madde hükmünde sayılan amaçlara yönelik olduğunda suçun maddi unsuru yine oluşacaktır. Hükmün başındaki yapay ibaresi, hükmün sonundaki alım ve satım oluşacaktır. Hükmün başındaki yapay ibaresi, hükmün sonundaki alım ve satım ibaresini değil aradaki amaçları nitelemektedir. Bu nedenle, suçun maddi unsurunu ibaresini değil aradaki amaçları nitelemektedir. Bu nedenle, suçun maddi unsurunu tek başına yasal bir görüntüye sahip olan ve fakat belirli bir amaç için koordineli tek başına yasal bir görüntüye sahip olan ve fakat belirli bir amaç için koordineli olarak gerçekleştirildiklerinde manipülasyona neden olan alım ve satımlar olarak gerçekleştirildiklerinde manipülasyona neden olan alım ve satımlar oluşturmaktadır. oluşturmaktadır. Öte yandan, yapay alım ve satımın büyüklüğü konusunda bir alt ve üst sınır Öte yandan, yapay alım ve satımın büyüklüğü konusunda bir alt ve üst sınır söz konusu değildir. Hisse senedinde kontrolü sağlayarak fiyat hakimiyeti kurmaya söz konusu değildir. Hisse senedinde kontrolü sağlayarak fiyat hakimiyeti kurmaya yönelik bir manipülasyon için gerekli miktar çok büyük olabileceği gibi, hisse yönelik bir manipülasyon için gerekli miktar çok büyük olabileceği gibi, hisse

6 senedinin kapanış fiyatının belirlenmesi için borsadaki asgari işlem miktarı olan bir senedinin kapanış fiyatının belirlenmesi için borsadaki asgari işlem miktarı olan bir lotluk alış da yeterli olabilmektedir. lotluk alış da yeterli olabilmektedir. İşlem bazlı manipülasyon suçunun neticesi sermaye piyasası araçlarının İşlem bazlı manipülasyon suçunun neticesi sermaye piyasası araçlarının fiyatının etkilenmesi tehlikesidir. SPKn md. 47/A-2 hükmü, fiili bir.tehlike suçu. fiyatının etkilenmesi tehlikesidir. SPKn md. 47/A-2 hükmü, fiili bir.tehlike suçu. olarak düzenlemek suretiyle sonucun gerçekleşmesini şart koşmamıştır. Tehlike olarak düzenlemek suretiyle sonucun gerçekleşmesini şart koşmamıştır. Tehlike suçlarında, doğrudan doğruya bir zararın doğması gerekli olmayıp, suç konusu olarak suçlarında, doğrudan doğruya bir zararın doğması gerekli olmayıp, suç konusu olarak tanımlanan tehlikeli davranışlar cezalandırılmaktadır. Manipülasyon suçunu da tehlike tanımlanan tehlikeli davranışlar cezalandırılmaktadır. Manipülasyon suçunu da tehlike suçu olarak tanımlayan yasa koyucunun amacı, sermaye piyasası araçlarının fiyatının suçu olarak tanımlayan yasa koyucunun amacı, sermaye piyasası araçlarının fiyatının yapay olarak etkilenmesine yönelik işlem gerçekleştiren kişilerin cezalandırılmasıdır. yapay olarak etkilenmesine yönelik işlem gerçekleştiren kişilerin cezalandırılmasıdır. Dolayısıyla, maddi unsurun mevcudiyeti için alım ve satım esnasında maddedeki Dolayısıyla, maddi unsurun mevcudiyeti için alım ve satım esnasında maddedeki amaçların hedeflenmesi yeterlidir. Alım ve satım sonrasında amaçlanan etkinin amaçların hedeflenmesi yeterlidir. Alım ve satım sonrasında amaçlanan etkinin doğması veya bu ikisinin arasında illiyet bağının bulunması şart değildir. Örneğin kişi doğması veya bu ikisinin arasında illiyet bağının bulunması şart değildir. Örneğin kişi alışları ile fiyatı yükseltmek isterken, piyasadaki diğer faktörler nedeniyle fiyat aynı alışları ile fiyatı yükseltmek isterken, piyasadaki diğer faktörler nedeniyle fiyat aynı kalmış ve düşmüş olsa dahi maddi unsur gerçekleşmiş olacaktır. kalmış ve düşmüş olsa dahi maddi unsur gerçekleşmiş olacaktır.

Suçun tehlike suçu olmasının diğer bir sonucu da, suçun unsurlarının Suçun tehlike suçu olmasının diğer bir sonucu da, suçun unsurlarının tamamlanması için yapılan işlemler sonucunda bir menfaat elde etmenin de şart tamamlanması için yapılan işlemler sonucunda bir menfaat elde etmenin de şart olmamasıdır. Bu bağlamda, gerçekleştirilen manipülasyon fiili neticesinde menfaat olmamasıdır. Bu bağlamda, gerçekleştirilen manipülasyon fiili neticesinde menfaat elde etmek mümkün olduğu gibi, yapılan masraflar ve fiyatların istenilen seviyeye elde etmek mümkün olduğu gibi, yapılan masraflar ve fiyatların istenilen seviyeye çekilememesinden dolayı zarar da edilebilir. Piyasanın ve fiyatların yapay olarak çekilememesinden dolayı zarar da edilebilir. Piyasanın ve fiyatların yapay olarak etkilenmesi, sermaye piyasası araçlarının gerçek değerinin oluşmasına engel etkilenmesi, sermaye piyasası araçlarının gerçek değerinin oluşmasına engel olduğundan, diğer yatırımcıları yanıltarak zarar etmelerine neden olmaktadır. olduğundan, diğer yatırımcıları yanıltarak zarar etmelerine neden olmaktadır. Dolayısıyla, suç konusu fiil manipülatif işlemlerle haksız menfaat temini değil, diğer Dolayısıyla, suç konusu fiil manipülatif işlemlerle haksız menfaat temini değil, diğer yatırımcıları aldatma fiilidir. Bu nedenle, fiile iştirak edenlerin malvarlığında bir artışın yatırımcıları aldatma fiilidir. Bu nedenle, fiile iştirak edenlerin malvarlığında bir artışın veya azalışın gerçekleşmesi koşulu aranmamaktadır. veya azalışın gerçekleşmesi koşulu aranmamaktadır. Suç bir tehlike suçu olmakla beraber, failin gerçekleştirdiği işlemler sonucu bir Suç bir tehlike suçu olmakla beraber, failin gerçekleştirdiği işlemler sonucu bir menfaat sağlanması durumunda, SPKn.nun 47 nci maddesinin 2 nci fıkrası gereğince menfaat sağlanması durumunda, SPKn.nun 47 nci maddesinin 2 nci fıkrası gereğince.ağır para cezası, üst sınır ile bağlı olmaksızın, suçun işlenmesi suretiyle temin edilen.ağır para cezası, üst sınır ile bağlı olmaksızın, suçun işlenmesi suretiyle temin edilen menfaatin üç katından az olamaz. Söz konusu hükmün uygulanması açısından menfaatin üç katından az olamaz. Söz konusu hükmün uygulanması açısından önemli olan ve vurgulanması gereken diğer bir husus ise, failin mamelekinde bir önemli olan ve vurgulanması gereken diğer bir husus ise, failin mamelekinde bir artışın meydana gelmesinin yanı sıra bir zarardan korunmanın da.menfaat. olarak artışın meydana gelmesinin yanı sıra bir zarardan korunmanın da.menfaat. olarak değerlendirilmesidir. değerlendirilmesidir.

7 b) İşlem Bazlı Manipülasyon Suçunun Manevi Unsuru: b) İşlem Bazlı Manipülasyon Suçunun Manevi Unsuru: Türk Ceza Kanununun 45 inci maddesinin birinci fıkrasında Cürümde kastın Türk Ceza Kanununun 45 inci maddesinin birinci fıkrasında Cürümde kastın bulunmaması cezayı kaldırır, denilmektedir. Aynı Kanunun 11 inci maddesinde ağır bulunmaması cezayı kaldırır, denilmektedir. Aynı Kanunun 11 inci maddesinde ağır para ve hapis cezaları cürümler arasında sayılmakta; 10 uncu maddesinde ise Bu para ve hapis cezaları cürümler arasında sayılmakta; 10 uncu maddesinde ise Bu kanundaki hükümler, hususi ceza kanunlarının buna muhalif olmayan mevaddı kanundaki hükümler, hususi ceza kanunlarının buna muhalif olmayan mevaddı hakkında da tatbik olunur denmek suretiyle, hükümlerin diğer kanunlardaki ceza hakkında da tatbik olunur denmek suretiyle, hükümlerin diğer kanunlardaki ceza hükümlerini de kapsadığı ifade edilmektedir. hükümlerini de kapsadığı ifade edilmektedir. SPKn md. 47/A-2 hükmünde tanımlanan işlem bazlı manipülasyon suçu için SPKn md. 47/A-2 hükmünde tanımlanan işlem bazlı manipülasyon suçu için aynı maddede ağır para ve hapis cezaları öngörüldüğünden, Türk Ceza Kanununun aynı maddede ağır para ve hapis cezaları öngörüldüğünden, Türk Ceza Kanununun anılan hükümleri gereğince bu suçun varlığında da kasıt unsuru aramak anılan hükümleri gereğince bu suçun varlığında da kasıt unsuru aramak gerekmektedir. gerekmektedir. Buradaki kast, fiili bilerek ve isteyerek gerçekleştirmeyi ifade eden.genel kast. Buradaki kast, fiili bilerek ve isteyerek gerçekleştirmeyi ifade eden.genel kast. unsurudur. Dolayısıyla, kişi bilerek ve isteyerek alım ve satım yapmış ise Türk Ceza unsurudur. Dolayısıyla, kişi bilerek ve isteyerek alım ve satım yapmış ise Türk Ceza Kanununda öngörülen kast unsuru gerçekleşmiş olacaktır. Kanununda öngörülen kast unsuru gerçekleşmiş olacaktır. Hükmün özelliği ayrıca.özel kastı, gerektirmesidir. Özel kast maddede sayılan Hükmün özelliği ayrıca.özel kastı, gerektirmesidir. Özel kast maddede sayılan amaçlardır. amaçlardır.

Bu amaçlar ise.yapay olarak sermaye piyasası araçlarının Bu amaçlar ise.yapay olarak sermaye piyasası araçlarının - arz ve talebini etkilemek, - arz ve talebini etkilemek, - aktif bir piyasanın varlığı izlenimini uyandırmak, - aktif bir piyasanın varlığı izlenimini uyandırmak, - fiyatlarını aynı seviyede tutmak, artırmak veya azaltmak. - fiyatlarını aynı seviyede tutmak, artırmak veya azaltmak. olarak sayılmıştır. olarak sayılmıştır. Özel kastın tespitinde, sayılan amaçların gerçekleşmesinde çıkarı olan kişi veya Özel kastın tespitinde, sayılan amaçların gerçekleşmesinde çıkarı olan kişi veya kişilerin bu amaçları gerçekleştirmeye elverişli alım ve satımları önem taşımaktadır. kişilerin bu amaçları gerçekleştirmeye elverişli alım ve satımları önem taşımaktadır. Söz konusu kıstasın varlığı halinde alım satımlarda genel ve özel kıstın bulunduğu Söz konusu kıstasın varlığı halinde alım satımlarda genel ve özel kıstın bulunduğu sonucuna ulaşılacaktır. Bu nedenle, hangi alım ve satım kalıplarına anılan amaçlarla sonucuna ulaşılacaktır. Bu nedenle, hangi alım ve satım kalıplarına anılan amaçlarla başvurulduğunu açıklamak üzere, sınırlı sayıda olmamakla beraber yaygın olarak başvurulduğunu açıklamak üzere, sınırlı sayıda olmamakla beraber yaygın olarak kullanılan manipülasyon yöntemleri ilerleyen bölümlerde açıklanacaktır. kullanılan manipülasyon yöntemleri ilerleyen bölümlerde açıklanacaktır. 2- Bilgi Bazlı Manipülasyon (SPKn md. 47/A-3) 2- Bilgi Bazlı Manipülasyon (SPKn md. 47/A-3) SPKn.nun 47 nci maddesinin (A-3) bendinde, aynı maddenin (A-2) bendinde SPKn.nun 47 nci maddesinin (A-3) bendinde, aynı maddenin (A-2) bendinde öngörülen işlem bazlı manipülasyona paralel olarak, sermaye piyasası araçlarının öngörülen işlem bazlı manipülasyona paralel olarak, sermaye piyasası araçlarının

8 değerini etkileyebilecek bilgiye dayanan bazı fiiller cezai müeyyideye bağlanmıştır. değerini etkileyebilecek bilgiye dayanan bazı fiiller cezai müeyyideye bağlanmıştır. Anılan düzenleme,.sermaye piyasası araçlarının değerini etkileyebilecek, yalan, Anılan düzenleme,.sermaye piyasası araçlarının değerini etkileyebilecek, yalan, yanlış, yanıltıcı, mesnetsiz bilgi verilmesi, haber yayılması, yorum yapılması ya da yanlış, yanıltıcı, mesnetsiz bilgi verilmesi, haber yayılması, yorum yapılması ya da açıklamakla yükümlü olunan bilgilerin açıklanmamasının. 2 yıldan 5 yõla kadar hapis açıklamakla yükümlü olunan bilgilerin açıklanmamasının. 2 yıldan 5 yõla kadar hapis ve ağır para cezası ile cezalandırılacağını hükme bağlamıştır. ve ağır para cezası ile cezalandırılacağını hükme bağlamıştır. a) Bilgi Bazlı Manipülasyon Suçunun Maddi Unsuru a) Bilgi Bazlı Manipülasyon Suçunun Maddi Unsuru SPKn.nun 47/A-3 maddesi incelendiğinde, suçun maddi unsurunun çok geniş SPKn.nun 47/A-3 maddesi incelendiğinde, suçun maddi unsurunun çok geniş tutulmuş olduğu görülmektedir. Hükümde manipülasyon sayılan fiiller şu şekilde tutulmuş olduğu görülmektedir. Hükümde manipülasyon sayılan fiiller şu şekilde sayılmıştır: sayılmıştır:.Sermaye piyasası araçlarının değerini etkileyebilecek, yalan, yanlış, yanıltıcı,.Sermaye piyasası araçlarının değerini etkileyebilecek, yalan, yanlış, yanıltıcı, mesnetsiz bilgi verilmesi, haber yayılması, yorum yapılması ya da açıklamakla mesnetsiz bilgi verilmesi, haber yayılması, yorum yapılması ya da açıklamakla yükümlü olunan bilgilerin açıklanmaması. yükümlü olunan bilgilerin açıklanmaması. Söz konusu fiilin de elverişli. olması, yani sermaye piyasası araçlarının Söz konusu fiilin de elverişli. olması, yani sermaye piyasası araçlarının değerini etkileyebilecek nitelikte bulunması gereklidir. Maddi unsurun oluşabilmesi değerini etkileyebilecek nitelikte bulunması gereklidir. Maddi unsurun oluşabilmesi

için bilgi, haber veya yorumun yalan yanlış, yanıltıcı veya mesnetsiz olması için bilgi, haber veya yorumun yalan yanlış, yanıltıcı veya mesnetsiz olması gerekmektedir. Yanlış, yanıltıcı, mesnetsiz haber, bilgi veya yorumda,.yalandan gerekmektedir. Yanlış, yanıltıcı, mesnetsiz haber, bilgi veya yorumda,.yalandan farklı olarak bir gerçeklik payı mevcuttur. Ancak, haber veya bilginin veriliş tarzı ve farklı olarak bir gerçeklik payı mevcuttur. Ancak, haber veya bilginin veriliş tarzı ve yorumun yapılış biçimi başkasını hataya düşürecek niteliktedir. Özellikle bilgi ve yorumun yapılış biçimi başkasını hataya düşürecek niteliktedir. Özellikle bilgi ve haberlerin abartılmış olması, yorumunda yanlış sonuçlara götürecek nitelikte haberlerin abartılmış olması, yorumunda yanlış sonuçlara götürecek nitelikte olmasında durum bu şekildedir. olmasında durum bu şekildedir. Bilgi bazlı manipülasyon suçunda fiilin sermaye piyasası araçlarının değerini Bilgi bazlı manipülasyon suçunda fiilin sermaye piyasası araçlarının değerini etkilemesi, bir başka deyişle sonucun gerçekleşmesi şart değildir. SPKn md. 47/A-3 etkilemesi, bir başka deyişle sonucun gerçekleşmesi şart değildir. SPKn md. 47/A-3 hükmünde de fiil bir.tehlike suçu. olarak düzenlenmiştir. Tehlike suçlarında, hükmünde de fiil bir.tehlike suçu. olarak düzenlenmiştir. Tehlike suçlarında, doğrudan doğruya bir zararın doğması şart olmayıp, suç konusu olarak tanımlanan doğrudan doğruya bir zararın doğması şart olmayıp, suç konusu olarak tanımlanan tehlikeli davranışlar cezalandırılmaktadır. Dolayısıyla, hareketin sonuç vermesi değil, tehlikeli davranışlar cezalandırılmaktadır. Dolayısıyla, hareketin sonuç vermesi değil, verebilecek nitelikte olması gerekmektedir. Suçun tehlike suçu olmasının diğer bir verebilecek nitelikte olması gerekmektedir. Suçun tehlike suçu olmasının diğer bir sonucu, suçun unsurlarının tamamlanmış olması için yapılan işlemler sonucunda bir sonucu, suçun unsurlarının tamamlanmış olması için yapılan işlemler sonucunda bir menfaat elde etmenin de şart olmamasıdır. menfaat elde etmenin de şart olmamasıdır.

9 b) Bilgi Bazlı Manipülasyon Suçunun Manevi Unsuru b) Bilgi Bazlı Manipülasyon Suçunun Manevi Unsuru SPKn md. 47/A-3 hükmünde tanımlanan bilgi bazlı manipülasyon suçu için aynı SPKn md. 47/A-3 hükmünde tanımlanan bilgi bazlı manipülasyon suçu için aynı maddede ağır para ve hapis cezaları öngörüldüğünden, bu suçun varlığında da kasıt maddede ağır para ve hapis cezaları öngörüldüğünden, bu suçun varlığında da kasıt unsuru aramak gerekmektedir. unsuru aramak gerekmektedir. Buradaki kast fiili bilerek ve isteyerek gerçekleştirmeyi ifade eden.genel kast. Buradaki kast fiili bilerek ve isteyerek gerçekleştirmeyi ifade eden.genel kast. unsurudur. Dolayısıyla, kişi bilerek ve isteyerek maddi unsuru gerçekleştirmiş ise kast unsurudur. Dolayısıyla, kişi bilerek ve isteyerek maddi unsuru gerçekleştirmiş ise kast unsuru gerçekleşmiş olacaktır. Fail hem verdiği bilginin, yaydığı haberin, yaptığı unsuru gerçekleşmiş olacaktır. Fail hem verdiği bilginin, yaydığı haberin, yaptığı yorumun ya da açıklamadığı bilginin sermaye piyasası araçlarının değerini yorumun ya da açıklamadığı bilginin sermaye piyasası araçlarının değerini etkileyebilecek nitelikte yalan, yanlış, yanıltıcı olduğunu bilecek, hem de böyle bir etkileyebilecek nitelikte yalan, yanlış, yanıltıcı olduğunu bilecek, hem de böyle bir bilgiyi vermeyi, haberi yaymayı ve yorumu yapmayı ya da açıklama yapmaktan bilgiyi vermeyi, haberi yaymayı ve yorumu yapmayı ya da açıklama yapmaktan kaçınmayı istemesi gerekecektir. kaçınmayı istemesi gerekecektir. E- PİYASA FİYATLARININ ÖNEMİ E- PİYASA FİYATLARININ ÖNEMİ Çeşitli ülke mevzuatlarında, doktrinde ve yargı kararlarında manipülasyon, Çeşitli ülke mevzuatlarında, doktrinde ve yargı kararlarında manipülasyon, piyasa işleyişine dışarıdan yapılan müdahaleler sonucunda piyasa fiyatlarının yapay piyasa işleyişine dışarıdan yapılan müdahaleler sonucunda piyasa fiyatlarının yapay olarak etkilenmesi olarak tanımlanmaktadır. Piyasa fiyatlarının serbest bir şekilde olarak etkilenmesi olarak tanımlanmaktadır. Piyasa fiyatlarının serbest bir şekilde karşılaşan arz ve talep ile belirlenmesinin, toplumun çeşitli kesimleri açısından taşıdığı karşılaşan arz ve talep ile belirlenmesinin, toplumun çeşitli kesimleri açısından taşıdığı önem aşağıda açıklanmaktadır. önem aşağıda açıklanmaktadır.

Piyasa fiyatları yatırımcılar, kredi kuruluşları ve halk olarak ifade edebileceğimiz Piyasa fiyatları yatırımcılar, kredi kuruluşları ve halk olarak ifade edebileceğimiz toplumun çeşitli kesimleri açısından büyük önem taşımakta ve bu kesimleri toplumun çeşitli kesimleri açısından büyük önem taşımakta ve bu kesimleri etkilemektedir. etkilemektedir. Münferit işlemlerde bir piyasanın oluştuğundan söz etmek mümkün olmakla Münferit işlemlerde bir piyasanın oluştuğundan söz etmek mümkün olmakla birlikte, böyle bir işlemde oluşan fiyat işleme taraf olanlar dışındakiler açısından birlikte, böyle bir işlemde oluşan fiyat işleme taraf olanlar dışındakiler açısından genellikle bir anlam ifade etmemektedir. Ancak organize bir piyasa olan borsalar genellikle bir anlam ifade etmemektedir. Ancak organize bir piyasa olan borsalar açısından durum farklıdır. Borsalarda oluşan fiyatlar, borsa yönetimi tarafından tescil açısından durum farklıdır. Borsalarda oluşan fiyatlar, borsa yönetimi tarafından tescil edilmekte ve anında yaygın bir şekilde ilgililere duyurulmaktadır. Bu bakımdan, edilmekte ve anında yaygın bir şekilde ilgililere duyurulmaktadır. Bu bakımdan, borsada oluşan fiyatlar toplumun pek çok kesimi tarafından yakından takip borsada oluşan fiyatlar toplumun pek çok kesimi tarafından yakından takip edilmektedir. edilmektedir. Menkul kıymetin değerinin, büyük ölçüde menkul kıymeti ihraç eden şirket Menkul kıymetin değerinin, büyük ölçüde menkul kıymeti ihraç eden şirket tarafından menkul kıymeti elinde bulunduran kişiye sağlanan gelir akımına bağlı tarafından menkul kıymeti elinde bulunduran kişiye sağlanan gelir akımına bağlı

10 10 olduğu kabul edilmektedir. Menkul kıymeti satan bir kişi, gelecekte elde etmeyi olduğu kabul edilmektedir. Menkul kıymeti satan bir kişi, gelecekte elde etmeyi beklediği nakit akımlarını bugünkü bir bedel karşılığında devretmektedir. Bu açıdan beklediği nakit akımlarını bugünkü bir bedel karşılığında devretmektedir. Bu açıdan bakıldığında, bir menkul kıymet aslında ihraççı tarafından ileride yapılacak nakit bakıldığında, bir menkul kıymet aslında ihraççı tarafından ileride yapılacak nakit akımlarına ilişkin bir hakkı ifade etmekte ve menkul kıymetin fiyatı da bu gelir akımları akımlarına ilişkin bir hakkı ifade etmekte ve menkul kıymetin fiyatı da bu gelir akımları karşılığında başkalarının ödemeye hazır olduğu bedeli ifade etmektedir. Menkul karşılığında başkalarının ödemeye hazır olduğu bedeli ifade etmektedir. Menkul kıymetleri satın almak isteyen yatırımcılar, menkul kıymetten ileride elde etmeyi kıymetleri satın almak isteyen yatırımcılar, menkul kıymetten ileride elde etmeyi bekledikleri gelirlerin bugünkü değeri ile menkul kıymet için bugün ödeyecekleri bekledikleri gelirlerin bugünkü değeri ile menkul kıymet için bugün ödeyecekleri bedeli karşılaştırmaktadırlar. Menkul kıymetten gelecekte elde edilmesi beklenen nakit bedeli karşılaştırmaktadırlar. Menkul kıymetten gelecekte elde edilmesi beklenen nakit akımlarının bugünkü değeri menkul kıymetin fiyatından daha büyükse, menkul kıymet akımlarının bugünkü değeri menkul kıymetin fiyatından daha büyükse, menkul kıymet satın alınmakta, gelecekte elde edilmesi beklenen nakit akımlarının bugünkü değeri, satın alınmakta, gelecekte elde edilmesi beklenen nakit akımlarının bugünkü değeri, menkul kıymetin fiyatından daha düşük ise menkul kıymet satılmaktadır. Ancak menkul kıymetin fiyatından daha düşük ise menkul kıymet satılmaktadır. Ancak yatırımcıların menkul kıymetin sağlayacağı gelir akımının bugünkü değerine ilişkin yatırımcıların menkul kıymetin sağlayacağı gelir akımının bugünkü değerine ilişkin beklentileri birbirine özdeş değildir. Bu nedenle yatırımcılar arasında menkul kıymetle beklentileri birbirine özdeş değildir. Bu nedenle yatırımcılar arasında menkul kıymetle ilgili değerleme farklılıkları ortaya çıkmaktadır. Bu değerleme farklılıkları da menkul ilgili değerleme farklılıkları ortaya çıkmaktadır. Bu değerleme farklılıkları da menkul kıymet ile ilgili farklı beklentilere ve dolayısıyla farklı tahminlere sahip olan yatırımcılar kıymet ile ilgili farklı beklentilere ve dolayısıyla farklı tahminlere sahip olan yatırımcılar arasında alım ve satım işlemleri gerçekleşmesine imkan vermektedir. Bir yatırımcı arasında alım ve satım işlemleri gerçekleşmesine imkan vermektedir. Bir yatırımcı

diğer bir yatırımcının tahminine göre menkul kıymetin gelecekte sağlayacağı nakit diğer bir yatırımcının tahminine göre menkul kıymetin gelecekte sağlayacağı nakit akımlarının bugünkü değerinden daha az olacağını tahmin ediyorsa, bu yatırımcıların akımlarının bugünkü değerinden daha az olacağını tahmin ediyorsa, bu yatırımcıların tahminlerinin arasındaki bir noktada alım ve satım işlemi gerçekleşebilmektedir. tahminlerinin arasındaki bir noktada alım ve satım işlemi gerçekleşebilmektedir. Borsalarda gerçekleştirilen işlemler sonucunda oluşan fiyatların, piyasa Borsalarda gerçekleştirilen işlemler sonucunda oluşan fiyatların, piyasa katılımcılarının (alıcı ve satıcıların), menkul kıymetin değeri hakkındaki ortak yargısını katılımcılarının (alıcı ve satıcıların), menkul kıymetin değeri hakkındaki ortak yargısını yansıttığı kabul edilmektedir. Borsada oluşan fiyatlar, yatırımcıların almaya veya yansıttığı kabul edilmektedir. Borsada oluşan fiyatlar, yatırımcıların almaya veya satmaya razı olduğu fiyatları gösterdiğinden, yatırımcıların menkul kıymeti satın satmaya razı olduğu fiyatları gösterdiğinden, yatırımcıların menkul kıymeti satın almak için ödemeye razı olduğu veya menkul kıymeti satmak için kabul edeceği almak için ödemeye razı olduğu veya menkul kıymeti satmak için kabul edeceği bedelin ne olduğunu bilmek isteyen herkes piyasa fiyatlarına bakmaktadır. bedelin ne olduğunu bilmek isteyen herkes piyasa fiyatlarına bakmaktadır. Menkul kıymetleri elinde bulunduranlar borsada oluşan fiyatla yakından Menkul kıymetleri elinde bulunduranlar borsada oluşan fiyatla yakından ilgilenirler. Çünkü bu kişilerin elinde bulundurdukları menkul kıymetlerin değeri borsa ilgilenirler. Çünkü bu kişilerin elinde bulundurdukları menkul kıymetlerin değeri borsa fiyatına bağlıdır. Bu kişiler söz konusu menkul kıymetleri satmak istediğinde borsada fiyatına bağlıdır. Bu kişiler söz konusu menkul kıymetleri satmak istediğinde borsada oluşan fiyatlar üzerinden satabilecektir. Dolayısıyla borsa fiyatları bu kişilerin sahip oluşan fiyatlar üzerinden satabilecektir. Dolayısıyla borsa fiyatları bu kişilerin sahip oldukları varlıkların değerini tayin etmektedir. Diğer taraftan herhangi bir menkul oldukları varlıkların değerini tayin etmektedir. Diğer taraftan herhangi bir menkul kıymeti satın alma konusunda yükümlülük altõna girmiş olanlar da söz konusu kıymeti satın alma konusunda yükümlülük altõna girmiş olanlar da söz konusu olabilmektedir. Borsada oluşan fiyatlar bu kişileri de doğrudan etkilemektedir. Zira, olabilmektedir. Borsada oluşan fiyatlar bu kişileri de doğrudan etkilemektedir. Zira,

11 11 satın alma yükümlülüklerini ifa etme zamanında ödeyecekleri para, bunların borsadan satın alma yükümlülüklerini ifa etme zamanında ödeyecekleri para, bunların borsadan satın alındığı tarihte oluşan fiyatlara bağlı olmaktadır. satın alındığı tarihte oluşan fiyatlara bağlı olmaktadır. Borsada oluşan fiyatlar satın almak isteyen yatırımcıların teklif ettikleri alış Borsada oluşan fiyatlar satın almak isteyen yatırımcıların teklif ettikleri alış fiyatları ile menkul kıymeti satmak isteyenlerin teklif ettikleri satış fiyatlarının karşı fiyatları ile menkul kıymeti satmak isteyenlerin teklif ettikleri satış fiyatlarının karşı karşıya gelmesi ve bu fiyatların eşleşmesi ile oluşmaktadır. Bu itibarla gerçekleşen karşıya gelmesi ve bu fiyatların eşleşmesi ile oluşmaktadır. Bu itibarla gerçekleşen son işlemler menkul kıymeti satın almak ve satmak isteyen yatırımcıların kabul son işlemler menkul kıymeti satın almak ve satmak isteyen yatırımcıların kabul ettikleri fiyatlara ilişkin önemli bilgiler içermektedir. Menkul kıymet borsalarında ettikleri fiyatlara ilişkin önemli bilgiler içermektedir. Menkul kıymet borsalarında katılımcıların pek çoğu fiyatları veri olarak kabul etmektedir. Bu kişiler menkul kıymeti katılımcıların pek çoğu fiyatları veri olarak kabul etmektedir. Bu kişiler menkul kıymeti satın almaya veya satmaya veya elde tutmaya fiyatlara bakarak karar vermektedir. satın almaya veya satmaya veya elde tutmaya fiyatlara bakarak karar vermektedir. Dolayısıyla borsada oluşan fiyatlar potansiyel yatırımcıların menkul kıymeti satın alıp Dolayısıyla borsada oluşan fiyatlar potansiyel yatırımcıların menkul kıymeti satın alıp almama konusundaki kararlarını etkilemektedir. almama konusundaki kararlarını etkilemektedir. Borsada gerçekleşen fiyatlar referans alınarak borsa dışında ikili sözleşmeler Borsada gerçekleşen fiyatlar referans alınarak borsa dışında ikili sözleşmeler de yapılmaktadır. Bu durumlarda da borsa fiyatları, borsada alıcı ve satıcı konumunda de yapılmaktadır. Bu durumlarda da borsa fiyatları, borsada alıcı ve satıcı konumunda olmasalar da bu fiyatları güvenilir bularak işlemlerinde esas alan kişiler açısından olmasalar da bu fiyatları güvenilir bularak işlemlerinde esas alan kişiler açısından önem kazanmaktadır. önem kazanmaktadır.

Kredi kurumları açısından da borsa fiyatları, kullandırılan krediler ve alınan Kredi kurumları açısından da borsa fiyatları, kullandırılan krediler ve alınan teminatlar açısından referans olarak başvurulan kriterlerin başında gelmektedir. teminatlar açısından referans olarak başvurulan kriterlerin başında gelmektedir. Menkul kıymet teminatı karşılığında kullandırılan kredilerde, menkul kıymetlerin, Menkul kıymet teminatı karşılığında kullandırılan kredilerde, menkul kıymetlerin, teminat olarak kabul edilebilmesi için bunların borsalarda işlem görmesi ve aynı teminat olarak kabul edilebilmesi için bunların borsalarda işlem görmesi ve aynı zamanda da derinlik ve likidite verilerinin yüksek olması şart koşulmaktadır. Bu zamanda da derinlik ve likidite verilerinin yüksek olması şart koşulmaktadır. Bu bakımdan borsada oluşan fiyatlar ve gerçekleşen işlemlere ilişkin işlem hacmi ve bakımdan borsada oluşan fiyatlar ve gerçekleşen işlemlere ilişkin işlem hacmi ve likidite verileri doğrudan doğruya kredi kurumları tarafından alınan menkul kıymet likidite verileri doğrudan doğruya kredi kurumları tarafından alınan menkul kıymet teminatlarını ve bunların değerini belirlemektedir. teminatlarını ve bunların değerini belirlemektedir. Bazı yatırımcılar menkul kıymetin ilerideki fiyatını, geçmişteki fiyat verilerine Bazı yatırımcılar menkul kıymetin ilerideki fiyatını, geçmişteki fiyat verilerine bakarak tahmin etmeye çalışırlar. Bu bakımdan borsalarda oluşan fiyatlar geçmiş fiyat bakarak tahmin etmeye çalışırlar. Bu bakımdan borsalarda oluşan fiyatlar geçmiş fiyat verilerine dayanarak analiz yapan ve bu çerçevede yatırım kararı alan yatırımcılar için verilerine dayanarak analiz yapan ve bu çerçevede yatırım kararı alan yatırımcılar için de önem arz etmektedir. de önem arz etmektedir. Son olarak borsalarda oluşan fiyatlar menkul kıymetlerle hiçbir ilgisi olmayan Son olarak borsalarda oluşan fiyatlar menkul kıymetlerle hiçbir ilgisi olmayan insanları da etkileyebilmektedir. Borsalarda meydana gelen genel fiyat düşüşleri pek insanları da etkileyebilmektedir. Borsalarda meydana gelen genel fiyat düşüşleri pek çok kimse tarafından bir neden olmaktan çok ekonomik durgunluğun bir sonucu çok kimse tarafından bir neden olmaktan çok ekonomik durgunluğun bir sonucu olarak görüldüğü gibi, bu düşüşlerin ekonomik durgunluğa dolayısıyla genel olarak olarak görüldüğü gibi, bu düşüşlerin ekonomik durgunluğa dolayısıyla genel olarak

12 12 ekonomik hayatta işsizlik oranının artmasına yol açtığı da bazı kesimler tarafından ileri ekonomik hayatta işsizlik oranının artmasına yol açtığı da bazı kesimler tarafından ileri sürülmektedir. Örneğin 19 Ekim 1987.de Avrupa ve Amerika borsalarında ve tezgah sürülmektedir. Örneğin 19 Ekim 1987.de Avrupa ve Amerika borsalarında ve tezgah üstü piyasalarında hisse senedi fiyatları çok ciddi bir şekilde düştüğünde, yaygın kanõ üstü piyasalarında hisse senedi fiyatları çok ciddi bir şekilde düştüğünde, yaygın kanõ bu düşüşün genel olarak üretken sektörlerde küçülmeye neden olduğudur. Aynı bu düşüşün genel olarak üretken sektörlerde küçülmeye neden olduğudur. Aynı şekilde, 1930.larda yaşanan ekonomik buhranı 1929 yılında New York Borsasında şekilde, 1930.larda yaşanan ekonomik buhranı 1929 yılında New York Borsasında başlayan fiyat düşüşlerinin başlattığına inanılmaktadır. başlayan fiyat düşüşlerinin başlattığına inanılmaktadır. Borsalarda gerçekleşen işlemlerin, ekonomide üretilen mal ve hizmetlerin Borsalarda gerçekleşen işlemlerin, ekonomide üretilen mal ve hizmetlerin miktarını etkilemediği düşünülse bile, ekonomideki kaynakların (sermayenin) üretim miktarını etkilemediği düşünülse bile, ekonomideki kaynakların (sermayenin) üretim alanlarına tahsisi üzerindeki etkisi daha belirgindir. Sermaye piyasalarının en önemli alanlarına tahsisi üzerindeki etkisi daha belirgindir. Sermaye piyasalarının en önemli fonksiyonu, kaynakların (tasarrufların) tasarrufçulardan girişimcilere aktarılmasının fonksiyonu, kaynakların (tasarrufların) tasarrufçulardan girişimcilere aktarılmasının sağlanmasıdır. Menkul kıymet fiyatlarının sermayenin maliyetini ve menkul kıymeti sağlanmasıdır. Menkul kıymet fiyatlarının sermayenin maliyetini ve menkul kıymeti ihraç edenlerin yatırım kararlarını etkilediğini kabul ettiğimizde, hisse senedi fiyatlarını ihraç edenlerin yatırım kararlarını etkilediğini kabul ettiğimizde, hisse senedi fiyatlarını etkileyen her şeyin aynı zamanda sermayenin hangi mal ve hizmetin üretimine tahsis etkileyen her şeyin aynı zamanda sermayenin hangi mal ve hizmetin üretimine tahsis edileceğini belirlediğini de kabul etmemiz gerekmektedir. edileceğini belirlediğini de kabul etmemiz gerekmektedir.

İkincil piyasaların mevcudiyeti, yatırımcılar likiditeyi artı bir değer olarak kabul İkincil piyasaların mevcudiyeti, yatırımcılar likiditeyi artı bir değer olarak kabul ettiklerinden, menkul kıymeti halka satan ihraççının sermaye maliyetini azaltmaktadır. ettiklerinden, menkul kıymeti halka satan ihraççının sermaye maliyetini azaltmaktadır. Piyasalara duyulan güvenin seviyesi sermaye maliyetini de etkilemektedir. Yatırımcılar Piyasalara duyulan güvenin seviyesi sermaye maliyetini de etkilemektedir. Yatırımcılar fiyatların çok değişken olduğu piyasalarda daha fazla risk primi talep etmektedir. Bu fiyatların çok değişken olduğu piyasalarda daha fazla risk primi talep etmektedir. Bu nedenle, menkul kıymet ihraç ederek sermaye piyasasından fon temin etmenin nedenle, menkul kıymet ihraç ederek sermaye piyasasından fon temin etmenin maliyeti, yatırımcıların fiyat oynaklıklarından sıkıntı duymaları ve piyasada oynanan maliyeti, yatırımcıların fiyat oynaklıklarından sıkıntı duymaları ve piyasada oynanan oyunun belli bir kesimin çıkarına hizmet edip etmediği konusundaki tereddütlerine oyunun belli bir kesimin çıkarına hizmet edip etmediği konusundaki tereddütlerine bağlı olarak artmaktadır. Bu tür sıkıntıları azaltmak, sermaye piyasalarından fon temin bağlı olarak artmaktadır. Bu tür sıkıntıları azaltmak, sermaye piyasalarından fon temin etmenin maliyetini de düşürecektir. etmenin maliyetini de düşürecektir. II- İŞLEM BAZLI MANİPÜLASYON II- İŞLEM BAZLI MANİPÜLASYON A- YAYGIN OLARAK KULLANILAN MANİPÜLASYON YÖNTEMLERİ A- YAYGIN OLARAK KULLANILAN MANİPÜLASYON YÖNTEMLERİ İşlem bazlı manipülasyonda kullanılan yöntemlerin her somut olaya göre İşlem bazlı manipülasyonda kullanılan yöntemlerin her somut olaya göre değerlendirilmesi ve bu çerçevede suç oluşup oluşmadığının tespit edilmesi değerlendirilmesi ve bu çerçevede suç oluşup oluşmadığının tespit edilmesi gerekmektedir. Bununla beraber, menkul kıymet borsalarında yaygın olarak kullanılan gerekmektedir. Bununla beraber, menkul kıymet borsalarında yaygın olarak kullanılan bir takım manipülasyon yöntemleri bulunmaktadır. Söz konusu yöntemlerde yapılan bir takım manipülasyon yöntemleri bulunmaktadır. Söz konusu yöntemlerde yapılan

13 13 işlemler genellikle tek başına yasal bir görüntüye sahip olmakla birlikte, belirli bir işlemler genellikle tek başına yasal bir görüntüye sahip olmakla birlikte, belirli bir amaç için koordineli olarak gerçekleştirildiklerinde manipülasyona neden amaç için koordineli olarak gerçekleştirildiklerinde manipülasyona neden olmaktadırlar. Her somut olayda farklı yöntemlerin kullanılması mümkündür. olmaktadırlar. Her somut olayda farklı yöntemlerin kullanılması mümkündür. Dolayısıyla, manipülasyon kriterlerini sınırlı biçimde saymak mümkün değildir. Ancak, Dolayısıyla, manipülasyon kriterlerini sınırlı biçimde saymak mümkün değildir. Ancak, genel olarak Kurulumuz denetimlerinde tespit edilen ve uluslararası uygulamalarda da genel olarak Kurulumuz denetimlerinde tespit edilen ve uluslararası uygulamalarda da kabul edilen yöntem ve kriterlere aşağıda yer verilmektedir: kabul edilen yöntem ve kriterlere aşağıda yer verilmektedir: 1- Mülkiyette Değişiklik Yaratmayan İşlemler 1- Mülkiyette Değişiklik Yaratmayan İşlemler a) Kurgulu Emirler (Matched Orders) a) Kurgulu Emirler (Matched Orders) Kurgulu emirlerde manipülasyon grubunu oluşturanların, aynı miktar ve Kurgulu emirlerde manipülasyon grubunu oluşturanların, aynı miktar ve fiyattan aynı zamanda alım ve satım emirlerini vermesi ve söz konusu emirlerin fiyattan aynı zamanda alım ve satım emirlerini vermesi ve söz konusu emirlerin eşleşerek işlemin gerçekleşmesi söz konusudur. Bu emirlerin amacı, hisse senedinde eşleşerek işlemin gerçekleşmesi söz konusudur. Bu emirlerin amacı, hisse senedinde aktif bir piyasa izlenimi yaratmak suretiyle diğer yatırımcıları söz konusu hisse aktif bir piyasa izlenimi yaratmak suretiyle diğer yatırımcıları söz konusu hisse senedini almaya teşvik etmektir. Böylece, hisse senedinin piyasasındaki aktifliği gören senedini almaya teşvik etmektir. Böylece, hisse senedinin piyasasındaki aktifliği gören diğer yatırımcılar piyasaya alıcı olarak girerek fiyatın yükselmesini sağlamaktadırlar. diğer yatırımcılar piyasaya alıcı olarak girerek fiyatın yükselmesini sağlamaktadırlar. Manipülatör ise elindeki hisse senetlerini satarak haksız bir kazanç elde etmektedir. Manipülatör ise elindeki hisse senetlerini satarak haksız bir kazanç elde etmektedir. Öte yandan, söz konusu emirler ile fiyat artış veya azalışı da amaçlanabilir. Öte yandan, söz konusu emirler ile fiyat artış veya azalışı da amaçlanabilir.

b) Kendinden Kendine İşlemler (Wash Sales) b) Kendinden Kendine İşlemler (Wash Sales) Kendinden kendine işlemlerde hisse senetleri, alıcının ve satıcının aynı kişi Kendinden kendine işlemlerde hisse senetleri, alıcının ve satıcının aynı kişi olduğu, dolayısıyla mülkiyette bir değişikliğin gerçekleşmediği bir işleme konu olduğu, dolayısıyla mülkiyette bir değişikliğin gerçekleşmediği bir işleme konu olmaktadır. Manipülatör oldukça sık bir şekilde işlem gerçekleştirerek, söz konusu olmaktadır. Manipülatör oldukça sık bir şekilde işlem gerçekleştirerek, söz konusu işlemlerle hisse senedinin piyasasında işlemlerin arttığı izlenimini yaratmak veya fiyatı işlemlerle hisse senedinin piyasasında işlemlerin arttığı izlenimini yaratmak veya fiyatı etkilemek suretiyle diğer yatırımcıları yanıltmaya çalışmaktadır. etkilemek suretiyle diğer yatırımcıları yanıltmaya çalışmaktadır. 2- Fiyat Adımlarını Yükselterek Seri Halde Yapılan Tek Lotluk 2- Fiyat Adımlarını Yükselterek Seri Halde Yapılan Tek Lotluk İşlemler İşlemler Borsada işlem birimi hisse senetleri için lot olup, 1 lot her biri 1000 lira Borsada işlem birimi hisse senetleri için lot olup, 1 lot her biri 1000 lira nominal değerli 1000 adet hisse senedine karşılık gelmektedir. İMKB.de kural olarak nominal değerli 1000 adet hisse senedine karşılık gelmektedir. İMKB.de kural olarak asgari emir birim miktarı 1 lottur. Ancak özellikle düşük fiyatlı hisse senetlerinde bir asgari emir birim miktarı 1 lottur. Ancak özellikle düşük fiyatlı hisse senetlerinde bir lotluk emir verilmesi ekonomik yönden anlamlı değildir. Zira, bir lotluk işlemin parasal lotluk emir verilmesi ekonomik yönden anlamlı değildir. Zira, bir lotluk işlemin parasal değeri, fiyatı 500 lira olan hisse senetlerinin bulunduğu dikkate alındığında 500 bin değeri, fiyatı 500 lira olan hisse senetlerinin bulunduğu dikkate alındığında 500 bin liraya kadar düşmektedir. Maliyeti düşük olan ve fakat fiyatı etkileme imkanı bulunan liraya kadar düşmektedir. Maliyeti düşük olan ve fakat fiyatı etkileme imkanı bulunan

14 14 bu tür 1 lotluk işlemlerin gerçekleştirilmesindeki amaç, genellikle fiyatın son bu tür 1 lotluk işlemlerin gerçekleştirilmesindeki amaç, genellikle fiyatın son gerçekleşen seviyesinin üstünde veya altında oluşmasını, kapanış fiyatının aynı gerçekleşen seviyesinin üstünde veya altında oluşmasını, kapanış fiyatının aynı şekilde yüksek görünmesini sağlamaktır. Bu işlemlerin genellikle hisse senedinin şekilde yüksek görünmesini sağlamaktır. Bu işlemlerin genellikle hisse senedinin teminat değerinin daha yüksek görünmesini sağlamak ve böylece daha fazla kredi teminat değerinin daha yüksek görünmesini sağlamak ve böylece daha fazla kredi kullanmak veya ilave özkaynak koymaktan kaçınmak için yapıldığı görülmektedir. kullanmak veya ilave özkaynak koymaktan kaçınmak için yapıldığı görülmektedir. 3- Menkul Kıymette Yoğunlaşma (Runs) 3- Menkul Kıymette Yoğunlaşma (Runs) Söz konusu uygulama bir yatırımcının hisse senedinde yoğun alım (veya satım) Söz konusu uygulama bir yatırımcının hisse senedinde yoğun alım (veya satım) yapmak suretiyle hisse senedinin piyasasında bir canlılık sağlamaya çalışmasını yapmak suretiyle hisse senedinin piyasasında bir canlılık sağlamaya çalışmasını kapsamaktadır. Yoğun alımlardaki amaç diğer yatırımcıları etkileyerek onları alıma kapsamaktadır. Yoğun alımlardaki amaç diğer yatırımcıları etkileyerek onları alıma yöneltmek suretiyle hisse senedinin fiyatını yükseltmek, bir noktadan sonra da hisse yöneltmek suretiyle hisse senedinin fiyatını yükseltmek, bir noktadan sonra da hisse senetlerini yüksek fiyattan elden çıkartarak menfaat sağlamaktır. senetlerini yüksek fiyattan elden çıkartarak menfaat sağlamaktır. 4- Arzı Kısıtlama (Corners) 4- Arzı Kısıtlama (Corners) Bu tür uygulamalarda manipülatör, önemli miktardaki menkul kıymeti, diğer Bu tür uygulamalarda manipülatör, önemli miktardaki menkul kıymeti, diğer piyasa katılımcılarının daha sonra elindeki stoku daha yüksek fiyattan almak zorunda piyasa katılımcılarının daha sonra elindeki stoku daha yüksek fiyattan almak zorunda olduklarını bilerek almaktadır. Örneğin bir menkul kıymette borçlu durumda olan olduklarını bilerek almaktadır. Örneğin bir menkul kıymette borçlu durumda olan piyasa katılımcıları, pozisyonlarını söz konusu menkul kıymeti satın alarak kapatmak piyasa katılımcıları, pozisyonlarını söz konusu menkul kıymeti satın alarak kapatmak zorunda kalacaktır. Bu durum, belli bir menkul kıymetin fiyatının düşeceği beklentisi zorunda kalacaktır. Bu durum, belli bir menkul kıymetin fiyatının düşeceği beklentisi

içerisinde olan yatırımcıların, ödünç aldıkları menkul kıymeti satmak ve daha sonra içerisinde olan yatırımcıların, ödünç aldıkları menkul kıymeti satmak ve daha sonra düşük fiyattan alarak kar elde etmek suretiyle Kurulumuzun konuya ilişkin düşük fiyattan alarak kar elde etmek suretiyle Kurulumuzun konuya ilişkin düzenlemeleri gereğince gerçekleştirecekleri açığa satış işlemlerinde kendini düzenlemeleri gereğince gerçekleştirecekleri açığa satış işlemlerinde kendini gösterecektir. Yatırımcının açığa satış işlemi gerçekleştirdiği menkul kıymette bir gösterecektir. Yatırımcının açığa satış işlemi gerçekleştirdiği menkul kıymette bir manipülatörün arzı kısıtlaması durumunda, ödünç menkul kıymetin geri verilmesi manipülatörün arzı kısıtlaması durumunda, ödünç menkul kıymetin geri verilmesi gereken zaman geldiğinde açığa satış yapan yatırımcı yüksek fiyattan da olsa gereken zaman geldiğinde açığa satış yapan yatırımcı yüksek fiyattan da olsa piyasaya girerek menkul kıymeti satın almak durumunda kalacaktır. Bu yöntem türev piyasaya girerek menkul kıymeti satın almak durumunda kalacaktır. Bu yöntem türev piyasa işlemleriyle bağlantılı olarak da yoğun biçimde kullanılmaktadır. piyasa işlemleriyle bağlantılı olarak da yoğun biçimde kullanılmaktadır. 5- Menkul Kıymetin Piyasasına İstikrar Kazandırma (Market 5- Menkul Kıymetin Piyasasına İstikrar Kazandırma (Market Stabilisation) Stabilisation) Bu uygulama, yeni bir ihracın yapıldığı menkul kıymetin fiyatının hızlı Bu uygulama, yeni bir ihracın yapıldığı menkul kıymetin fiyatının hızlı düşmesini önlemek amacıyla menkul kıymette işlem yapılmasını kapsamaktadır. Söz düşmesini önlemek amacıyla menkul kıymette işlem yapılmasını kapsamaktadır. Söz konusu uygulamada yetkili aracı kuruluşlar ihracın başarısız olmaması için işlem konusu uygulamada yetkili aracı kuruluşlar ihracın başarısız olmaması için işlem

15 15 yapmaktadır. Fiyat istikrar kuralları, sadece düşüşü önleme yönünde kullanıldığı, fiyatı yapmaktadır. Fiyat istikrar kuralları, sadece düşüşü önleme yönünde kullanıldığı, fiyatı arttırıcı rolü olmadığı ve gerekli kamuyu aydınlatma yükümlülükleri yerine getirildiği arttırıcı rolü olmadığı ve gerekli kamuyu aydınlatma yükümlülükleri yerine getirildiği takdirde piyasa için yararlı bir mekanizmadır. Ancak, düzenlenmediği ve kuralsız takdirde piyasa için yararlı bir mekanizmadır. Ancak, düzenlenmediği ve kuralsız yapıldığı takdirde manipülatif etkisi olabilmektedir. yapıldığı takdirde manipülatif etkisi olabilmektedir. 6- Seans Açılışını Belirleme 6- Seans Açılışını Belirleme Seans başlarında verilen emirler ve gerçekleşen işlemler, piyasa katılımcılarının Seans başlarında verilen emirler ve gerçekleşen işlemler, piyasa katılımcılarının seans aralarında geçen zamanda meydana gelen olaylara ilişkin yargılarını seans aralarında geçen zamanda meydana gelen olaylara ilişkin yargılarını yansıtmaları itibariyle önemlidir. Dolayısıyla, seans başlarındaki işlem hacmini ve/veya yansıtmaları itibariyle önemlidir. Dolayısıyla, seans başlarındaki işlem hacmini ve/veya fiyatları etkileyerek seansın gidişini belirlemek bir manipülasyon stratejisi olarak fiyatları etkileyerek seansın gidişini belirlemek bir manipülasyon stratejisi olarak kullanılabilmektedir. kullanılabilmektedir. 7- Seans Kapanışını Belirleme (Marking Close) 7- Seans Kapanışını Belirleme (Marking Close) Seans kapanışındaki işlemler günün özetini sunmaktadır. Bu nedenle, son Seans kapanışındaki işlemler günün özetini sunmaktadır. Bu nedenle, son durum itibariyle hisse senedinin hangi fiyat seviyesinde olduğunu görmek isteyen durum itibariyle hisse senedinin hangi fiyat seviyesinde olduğunu görmek isteyen katılımcılar kapanış fiyatına bakacaklardır. Medya ve borsa bültenleri de seansın katılımcılar kapanış fiyatına bakacaklardır. Medya ve borsa bültenleri de seansın seyrini ayrıntılı olarak sunmadığı için, piyasayı seans boyunca takip etmemiş olanlar, seyrini ayrıntılı olarak sunmadığı için, piyasayı seans boyunca takip etmemiş olanlar,

piyasanın yönünü seansın kapanışındaki fiyat seviyesinde izlemektedir. Yine yatırım piyasanın yönünü seansın kapanışındaki fiyat seviyesinde izlemektedir. Yine yatırım fonları ve kredili menkul kıymet hesaplarının özkaynaklarının değerlenmesinde fonları ve kredili menkul kıymet hesaplarının özkaynaklarının değerlenmesinde genellikle kapanış fiyatı bir değerleme ölçüsü olarak dikkate alınmaktadır. genellikle kapanış fiyatı bir değerleme ölçüsü olarak dikkate alınmaktadır. Bu nedenlerle seansın sonuna doğru arz, talep ve/veya fiyatı etkileyerek Bu nedenlerle seansın sonuna doğru arz, talep ve/veya fiyatı etkileyerek değerleme sonuçlarını, sonraki seans için piyasayla ilgili diğer kişilerin beklentilerini ve değerleme sonuçlarını, sonraki seans için piyasayla ilgili diğer kişilerin beklentilerini ve alım satım kararlarını etkilemek, seans açılış fiyatını belirlemede olduğu gibi alım satım kararlarını etkilemek, seans açılış fiyatını belirlemede olduğu gibi manipülasyon için elverişli bir yol olabilmektedir. Genellikle seans sonunda yapılan manipülasyon için elverişli bir yol olabilmektedir. Genellikle seans sonunda yapılan küçük miktarlı işlemlerle kapanış fiyatı istenen düzeye getirilmektedir. küçük miktarlı işlemlerle kapanış fiyatı istenen düzeye getirilmektedir. 8- Fiktif Hesaplar Kullanma (Parking and Warehousing) 8- Fiktif Hesaplar Kullanma (Parking and Warehousing) Söz konusu uygulamada asıl olarak kimliği açıklanmamış bir kişi tarafından, Söz konusu uygulamada asıl olarak kimliği açıklanmamış bir kişi tarafından, başkası adına açılmış hesaplar üzerinden işlemler gerçekleştirilmektedir. Farklı kişilere başkası adına açılmış hesaplar üzerinden işlemler gerçekleştirilmektedir. Farklı kişilere ait fiktif hesaplar, kurgulu emirler ve kendinden kendine işlemlerin diğer piyasa ait fiktif hesaplar, kurgulu emirler ve kendinden kendine işlemlerin diğer piyasa katılımcıları tarafından fark edilmesini önlemek amacıyla kullanılmaktadır. katılımcıları tarafından fark edilmesini önlemek amacıyla kullanılmaktadır.

16 16 9- Açığa Satış 9- Açığa Satış Açığa satış işlemi de bazen manipülatif amaçlı olabilmektedir. Açığa satış, Açığa satış işlemi de bazen manipülatif amaçlı olabilmektedir. Açığa satış, satışın yapıldığı anda yatırımcının menkul kıymete sahip olmaksızın satış yapması satışın yapıldığı anda yatırımcının menkul kıymete sahip olmaksızın satış yapması olarak tanımlanabilir. Açığa satış işlemlerinin anlamlı olabilmesi için, ilgili menkul olarak tanımlanabilir. Açığa satış işlemlerinin anlamlı olabilmesi için, ilgili menkul kıymetin fiyatının düşeceği beklentisinin olması gerekmektedir. Bu nedenle de, açığa kıymetin fiyatının düşeceği beklentisinin olması gerekmektedir. Bu nedenle de, açığa satış işlemlerini manipülatif amaçlı kullanmak isteyenler, fiyat düşürücü emirleri satış işlemlerini manipülatif amaçlı kullanmak isteyenler, fiyat düşürücü emirleri hedefleyerek işlem gerçekleştirmektedirler. hedefleyerek işlem gerçekleştirmektedirler. B- MANİPÜLATİF DAVRANIŞ KALIPLARI B- MANİPÜLATİF DAVRANIŞ KALIPLARI Yatırımcılar arasında hangi tür davranışların manipülatif olduğu, hangi tür Yatırımcılar arasında hangi tür davranışların manipülatif olduğu, hangi tür davranışların normal bir yatırım olarak kabul edileceği konusunda tereddütler davranışların normal bir yatırım olarak kabul edileceği konusunda tereddütler bulunduğu gözlenmektedir. Bu nedenle, yatırımcıların hangi tür davranışların bulunduğu gözlenmektedir. Bu nedenle, yatırımcıların hangi tür davranışların manipülasyon sayılabileceği konusunda bilgi sahibi olabilmeleri için, yaygın olarak manipülasyon sayılabileceği konusunda bilgi sahibi olabilmeleri için, yaygın olarak manipülatif davranış olarak kabul edilen işlem kalıplarına aşağıda yer verilmiştir. manipülatif davranış olarak kabul edilen işlem kalıplarına aşağıda yer verilmiştir.

Ancak bu açıklama, belirtilen davranış türleri dışında manipülatif işlem yapılamayacağı Ancak bu açıklama, belirtilen davranış türleri dışında manipülatif işlem yapılamayacağı anlamına gelmemektedir. Ayrıca, yatırımcıların gerçekleştirmiş oldukları işlemlerin, anlamına gelmemektedir. Ayrıca, yatırımcıların gerçekleştirmiş oldukları işlemlerin, burada belirtilen davranış kalıplarından birisine uyması da, her zaman yapılan işlemin burada belirtilen davranış kalıplarından birisine uyması da, her zaman yapılan işlemin manipülatif, piyasayı aldatmaya yönelik bir işlem olarak kabul edilmesini manipülatif, piyasayı aldatmaya yönelik bir işlem olarak kabul edilmesini gerektirmemektedir. Aşağıda belirtilen davranış kalıpları genel olarak manipülasyon gerektirmemektedir. Aşağıda belirtilen davranış kalıpları genel olarak manipülasyon göstergesi olarak algılanmakta, işlemlerin bir bütün olarak değerlendirilmesinden göstergesi olarak algılanmakta, işlemlerin bir bütün olarak değerlendirilmesinden sonra, işlemin piyasayı aldatmak amacıyla yapılıp yapılmadığına karar verilmektedir. sonra, işlemin piyasayı aldatmak amacıyla yapılıp yapılmadığına karar verilmektedir. Aşağıda belirtilen davranış kalıplarının bazılarının manipülasyon yöntemleri ile Aşağıda belirtilen davranış kalıplarının bazılarının manipülasyon yöntemleri ile örtüşmeleri de mümkündür. örtüşmeleri de mümkündür. Davranış Kalıpları: Davranış Kalıpları: a) Verilen emirlerin ve gerçekleştirilen işlemlerin menkul kıymetin a) Verilen emirlerin ve gerçekleştirilen işlemlerin menkul kıymetin günlük işlem hacmi içinde önemli bir oran teşkil etmesi ve özellikle günlük işlem hacmi içinde önemli bir oran teşkil etmesi ve özellikle bu işlemlerin menkul kıymetin fiyatında önemli değişmelere neden bu işlemlerin menkul kıymetin fiyatında önemli değişmelere neden olması, olması,

17 17 b) Menkul kıymette önemli oranda pozisyona sahip kişiler tarafından b) Menkul kıymette önemli oranda pozisyona sahip kişiler tarafından verilen emirlerin ve gerçekleştirilen işlemlerin menkul kıymet verilen emirlerin ve gerçekleştirilen işlemlerin menkul kıymet fiyatında önemli bir değişikliğe yol açması, fiyatında önemli bir değişikliğe yol açması, c) Menkul kıymette yükselişten menfaat elde edecek olanlarla işlem c) Menkul kıymette yükselişten menfaat elde edecek olanlarla işlem gerçekleştirenlerin birlikte hareket etmeleri, gerçekleştirenlerin birlikte hareket etmeleri, d) Seans içinde sürekli olarak aynı anda veya yakın zaman aralıklarıyla d) Seans içinde sürekli olarak aynı anda veya yakın zaman aralıklarıyla alım ve satım emirleri verilmesi ve kendi vermiş olduğu emirlerin alım ve satım emirleri verilmesi ve kendi vermiş olduğu emirlerin eşleşmesi ile hisse senedinin mülkiyetinde herhangi bir değişikliğe eşleşmesi ile hisse senedinin mülkiyetinde herhangi bir değişikliğe yol açmayan işlemler gerçekleştirilmesi, bu emirlerin ve işlemlerin yol açmayan işlemler gerçekleştirilmesi, bu emirlerin ve işlemlerin kişinin toplam işlemleri içinde ve toplam işlem hacmi içinde önemli kişinin toplam işlemleri içinde ve toplam işlem hacmi içinde önemli bir yer tutması, bir yer tutması, e) Seans içinde kısa zaman aralıklarıyla alıcı pozisyonundan satıcı e) Seans içinde kısa zaman aralıklarıyla alıcı pozisyonundan satıcı pozisyonuna veya satıcı pozisyonundan alıcı pozisyonuna dönülerek pozisyonuna veya satıcı pozisyonundan alıcı pozisyonuna dönülerek gerçekleştirilen işlemlerin yatırım mantığıyla yapılmaması, bu gerçekleştirilen işlemlerin yatırım mantığıyla yapılmaması, bu işlemlerin hisse senedinin günlük işlem miktarının önemli bir oranını işlemlerin hisse senedinin günlük işlem miktarının önemli bir oranını

teşkil etmesi ve bu işlemlerin menkul kıymetin fiyatında önemli teşkil etmesi ve bu işlemlerin menkul kıymetin fiyatında önemli değişikliklere yol açması, değişikliklere yol açması, f) Verilen emirlerin ve gerçekleştirilen işlemlerin seansın çok kõsa bir f) Verilen emirlerin ve gerçekleştirilen işlemlerin seansın çok kõsa bir bölümüne denk gelmesi ve hisse senedinin fiyatında ters yönde bir bölümüne denk gelmesi ve hisse senedinin fiyatında ters yönde bir değişime neden olması, değişime neden olması, g) Hisse senedinin sırasında bekleyen en iyi alış ve en iyi satış fiyatını g) Hisse senedinin sırasında bekleyen en iyi alış ve en iyi satış fiyatını değiştirmeye yönelik emirler verilmesi veya hisse senedinin alış ve değiştirmeye yönelik emirler verilmesi veya hisse senedinin alış ve satış emirlerinin kompozisyonunu değiştirmeye yönelik alış ve satış satış emirlerinin kompozisyonunu değiştirmeye yönelik alış ve satış emirleri verilmesi ve bu emirlerin gerçekleşmeden önce iptal emirleri verilmesi ve bu emirlerin gerçekleşmeden önce iptal edilmesi, edilmesi, h) İşlemlerin yoğun olarak seans başında veya seans sonunda h) İşlemlerin yoğun olarak seans başında veya seans sonunda gerçekleştirilmesi, gerçekleştirilmesi, i) Çok sayıda aracı kurum üzerinden kendi adına veya vekaleten i) Çok sayıda aracı kurum üzerinden kendi adına veya vekaleten yönetilen veya kontrol edilen hesaplar vasıtasıyla emirler verilmesi ve yönetilen veya kontrol edilen hesaplar vasıtasıyla emirler verilmesi ve işlem gerçekleştirilmesi, işlem gerçekleştirilmesi,

18 18 j) Değişik aracı kurumlardaki farklı hesaplar üzerinden emirler verilmesi j) Değişik aracı kurumlardaki farklı hesaplar üzerinden emirler verilmesi ve işlem gerçekleştirilmesi, işlemlerin gerçekleştirildiği dönemde ve işlem gerçekleştirilmesi, işlemlerin gerçekleştirildiği dönemde menkul kıymetin fiyatında önemli değişikliklerin meydana gelmesi ve menkul kıymetin fiyatında önemli değişikliklerin meydana gelmesi ve hesap sahiplerinin hesaplarında gerçekleştirilen işlemleri hesap sahiplerinin hesaplarında gerçekleştirilen işlemleri açıklayabilecek mali güçlerinin ve yapılan işlemleri izah edebilecek açıklayabilecek mali güçlerinin ve yapılan işlemleri izah edebilecek menkul kıymet işlemleriyle ilgili bilgi ve tecrübelerinin bulunmaması, menkul kıymet işlemleriyle ilgili bilgi ve tecrübelerinin bulunmaması, k) Birlikte hareket eden kişiler tarafından farklı aracı kurumlar ve farklı k) Birlikte hareket eden kişiler tarafından farklı aracı kurumlar ve farklı hesaplar üzerinden seans içinde birbirleriyle eşleşmesini sağlayacak hesaplar üzerinden seans içinde birbirleriyle eşleşmesini sağlayacak şekilde devamlı olarak üst veya alt fiyat basamaklarından karşılıklı şekilde devamlı olarak üst veya alt fiyat basamaklarından karşılıklı alım ve satım emirleri verilmesi ve karşılıklı olarak verilen emirler alım ve satım emirleri verilmesi ve karşılıklı olarak verilen emirler sonucunda işlemler gerçekleştirilmesi, bu emir ve işlemlerin hisse sonucunda işlemler gerçekleştirilmesi, bu emir ve işlemlerin hisse senedinde gerçekleşen toplam işlemlerin önemli bir oranını senedinde gerçekleşen toplam işlemlerin önemli bir oranını oluşturması, oluşturması, l) Satın alınan hisse senedi bedellerinin, t+2 gününde aynı hisse l) Satın alınan hisse senedi bedellerinin, t+2 gününde aynı hisse senedinden yapılan satışları teminat olarak kabul eden başka bir senedinden yapılan satışları teminat olarak kabul eden başka bir

aracı kurum tarafından satış tutarında kullandırılan kredi ile aracı kurum tarafından satış tutarında kullandırılan kredi ile ödenmesi, yapılan satışlara ilişkin takas yükümlülüğünün de t+2 ödenmesi, yapılan satışlara ilişkin takas yükümlülüğünün de t+2 gününde satın alınan hisse senetleriyle karşılanması, söz konusu gününde satın alınan hisse senetleriyle karşılanması, söz konusu işlem ve kredi sisteminin işlem gerçekleştirilen günlerde devamlı işlem ve kredi sisteminin işlem gerçekleştirilen günlerde devamlı olarak uygulanması, olarak uygulanması, C- ARACI KURUMLARIN SORUMLULUKLARI VE DİKKAT ETMELERİ C- ARACI KURUMLARIN SORUMLULUKLARI VE DİKKAT ETMELERİ GEREKEN HUSUSLAR GEREKEN HUSUSLAR Aracı kurumların, piyasada oyuncu, manipülatör, spekülatör olarak bilinen Aracı kurumların, piyasada oyuncu, manipülatör, spekülatör olarak bilinen kişiler tarafından gerçekleştirilen işlemlerde belli hususlara dikkat etmeleri kişiler tarafından gerçekleştirilen işlemlerde belli hususlara dikkat etmeleri gerekmektedir. Piyasadaki manipülasyonların önlenmesi, tasarruf sahiplerinin gerekmektedir. Piyasadaki manipülasyonların önlenmesi, tasarruf sahiplerinin piyasaya olan güveninin sağlanması, piyasanın yerli ve yabancı bütün yatırımcılar piyasaya olan güveninin sağlanması, piyasanın yerli ve yabancı bütün yatırımcılar nezdinde itibarının artması, dolayısıyla piyasanın büyümesi için aracı kurumların da nezdinde itibarının artması, dolayısıyla piyasanın büyümesi için aracı kurumların da manipülatif nitelikteki işlemlere kolaylık sağlayan uygulamaları ve tutumları manipülatif nitelikteki işlemlere kolaylık sağlayan uygulamaları ve tutumları engellemek üzere gerekli tedbirleri almaları gerekmektedir. engellemek üzere gerekli tedbirleri almaları gerekmektedir.

19 19 Aşağıda aracı kurumların dikkat etmeleri gereken başlıca hususlar Aşağıda aracı kurumların dikkat etmeleri gereken başlıca hususlar belirtilmektedir: belirtilmektedir: 1- Yapılan İşlemlere İlişkin Ses Kayıtlarının Düzenli Olarak Tutulması 1- Yapılan İşlemlere İlişkin Ses Kayıtlarının Düzenli Olarak Tutulması SPK düzenlemeleri gereği aracı kurumların telefon ile alınan müşteri SPK düzenlemeleri gereği aracı kurumların telefon ile alınan müşteri emirlerine ilişkin ses kayıtlarını düzenli bir şekilde tutması ve istendiğinde SPK ya emirlerine ilişkin ses kayıtlarını düzenli bir şekilde tutması ve istendiğinde SPK ya teslim etmeleri gerekmektedir. teslim etmeleri gerekmektedir. 2- Emirlerin.Müşteri Emir Formu.na ve.Seans Takip Formu.na 2- Emirlerin.Müşteri Emir Formu.na ve.Seans Takip Formu.na Düzenli Olarak Kaydedilmesi Düzenli Olarak Kaydedilmesi Aracı kurumların, merkez ve merkez dışı örgütlerinde aldıkları yazılı veya sözlü Aracı kurumların, merkez ve merkez dışı örgütlerinde aldıkları yazılı veya sözlü tüm müşteri emirlerini bilgisayar ortamında düzenlenmiş olan müteselsil sıra numaralı tüm müşteri emirlerini bilgisayar ortamında düzenlenmiş olan müteselsil sıra numaralı.Müşteri Emir Formuna kaydetmeleri gerekmektedir. Bu formlar esas alınarak tüm.Müşteri Emir Formuna kaydetmeleri gerekmektedir. Bu formlar esas alınarak tüm müşteri emirleri, aracı kurum merkezinde bilgisayar ortamında düzenlenen.Seans müşteri emirleri, aracı kurum merkezinde bilgisayar ortamında düzenlenen.Seans Takip Formuna zaman önceliğine göre kaydedilir. Zaman önceliği esasına uyulmasını Takip Formuna zaman önceliğine göre kaydedilir. Zaman önceliği esasına uyulmasını teminen, tüm emirleri alınış zamanına göre sıralayabilecek bir sistem için gerekli teminen, tüm emirleri alınış zamanına göre sıralayabilecek bir sistem için gerekli altyapının oluşturulması zorunludur. Müşteri emirleri bu şekilde kaydedildikten sonra altyapının oluşturulması zorunludur. Müşteri emirleri bu şekilde kaydedildikten sonra yerine getirilmek üzere borsaya iletilir. yerine getirilmek üzere borsaya iletilir.

3- Manipülatif Nitelikte Olduğundan Şüphelenilen İşlemlerin 3- Manipülatif Nitelikte Olduğundan Şüphelenilen İşlemlerin SPK ya Bildirilmesi SPK ya Bildirilmesi Aracı kuruluşlar, manipülatif nitelikte olduğundan şüphelendikleri işlemleri, Aracı kuruluşlar, manipülatif nitelikte olduğundan şüphelendikleri işlemleri, gerekli incelemelerin yapılmasını teminen zaman kaybetmeksizin Kurula gerekli incelemelerin yapılmasını teminen zaman kaybetmeksizin Kurula bildirmelidirler. bildirmelidirler. 4- Yorum ve Tavsiyelerde Bulunulmasına İlişkin Esaslara Uyulması 4- Yorum ve Tavsiyelerde Bulunulmasına İlişkin Esaslara Uyulması SPK düzenlemeleri gereğince, sermaye piyasası araçları ile bunları ihraç SPK düzenlemeleri gereğince, sermaye piyasası araçları ile bunları ihraç eden ortaklık ve kuruluşlar hakkında ve sermaye piyasası ile ilgili diğer konularda eden ortaklık ve kuruluşlar hakkında ve sermaye piyasası ile ilgili diğer konularda yönlendirici nitelikte yorum ve tavsiyelerde bulunan veya bu bilgileri yayan aracı yönlendirici nitelikte yorum ve tavsiyelerde bulunan veya bu bilgileri yayan aracı kurumların, yorum ve tavsiyelerin özenle hazırlanması ve objektif olmasına dikkat kurumların, yorum ve tavsiyelerin özenle hazırlanması ve objektif olmasına dikkat etmeleri ve ilgili sermaye piyasası aracıyla bağlantılı çıkar ilişkilerine yer vermeleri etmeleri ve ilgili sermaye piyasası aracıyla bağlantılı çıkar ilişkilerine yer vermeleri gerekmektedir. gerekmektedir.

20 20 5- Borsaya İletilen Emirlerde Müşteri Numaralarının Girilmesi 5- Borsaya İletilen Emirlerde Müşteri Numaralarının Girilmesi SPK düzenlemeleri uyarınca borsaya iletilen emirlerde müşteri SPK düzenlemeleri uyarınca borsaya iletilen emirlerde müşteri numaralarının girilmesi zorunludur. Bu şekilde, borsada işlem yapıldığı anda o işlemin numaralarının girilmesi zorunludur. Bu şekilde, borsada işlem yapıldığı anda o işlemin hangi şahsa ait olduğu yetkili otoritelerce takip edilebilmektedir. hangi şahsa ait olduğu yetkili otoritelerce takip edilebilmektedir. 6- İşlem Yasaklıların Başkaları Adına Açılmış Hesaplar Üzerinden 6- İşlem Yasaklıların Başkaları Adına Açılmış Hesaplar Üzerinden İşlem Yapmalarının Engellenmesi İşlem Yapmalarının Engellenmesi SPK ca manipülasyon yaptıkları tespit edilen şahıslar hakkında uygulanan SPK ca manipülasyon yaptıkları tespit edilen şahıslar hakkında uygulanan borsalar ve teşkilatlanmış diğer piyasalarda işlem yapma yasağı gereğince, söz borsalar ve teşkilatlanmış diğer piyasalarda işlem yapma yasağı gereğince, söz konusu kişilerin aracı kurumlar nezdinde borsada işlem yapmak üzere hesap açmaları konusu kişilerin aracı kurumlar nezdinde borsada işlem yapmak üzere hesap açmaları mümkün değildir. İşlem yasağının amacı, manipülasyon yaptığı tespit edilen kişilerin mümkün değildir. İşlem yasağının amacı, manipülasyon yaptığı tespit edilen kişilerin borsada işlem yapmaya devam ederek diğer yatırımcıların zarara uğramalarını ve borsada işlem yapmaya devam ederek diğer yatırımcıların zarara uğramalarını ve piyasaya duydukları güvenin ortadan kalkmasını engellemektir. Bu nedenle, aracı piyasaya duydukları güvenin ortadan kalkmasını engellemektir. Bu nedenle, aracı kurumların söz konusu işlem yasaklı kişilerin başkaları adına açılmış hesaplar kurumların söz konusu işlem yasaklı kişilerin başkaları adına açılmış hesaplar üzerinden işlem yapmalarını önlemek için de gerekli tedbirleri almaları gerekmektedir. üzerinden işlem yapmalarını önlemek için de gerekli tedbirleri almaları gerekmektedir.

7- Başkaları Adına Açılmış Hesaplar Üzerinden İşlem Yapılmasına 7- Başkaları Adına Açılmış Hesaplar Üzerinden İşlem Yapılmasına İmkan Tanınmaması İmkan Tanınmaması Aracı kurumların gerçek sahibinin kimliğini gizlemek için başkaları adına açılmış Aracı kurumların gerçek sahibinin kimliğini gizlemek için başkaları adına açılmış hesaplar üzerinden işlem yapılmasına imkan sağlamamaları gerekmektedir. Başkaları hesaplar üzerinden işlem yapılmasına imkan sağlamamaları gerekmektedir. Başkaları adına açılmış (fiktif) hesaplar, genellikle piyasayı aldatmaya yönelik işlemlerin piyasa adına açılmış (fiktif) hesaplar, genellikle piyasayı aldatmaya yönelik işlemlerin piyasa tarafından anlaşılmasını önlemek maksadıyla kullanılmaktadır. Bu tür uygulamalar tarafından anlaşılmasını önlemek maksadıyla kullanılmaktadır. Bu tür uygulamalar aynı zamanda aracı kurumlar açısından mevzuata aykırılık teşkil etmektedir. aynı zamanda aracı kurumlar açısından mevzuata aykırılık teşkil etmektedir. 8- Vekaleten Yönetilen Hesaplar 8- Vekaleten Yönetilen Hesaplar Manipülatörler, kendi adlarına açılan hesapların yanı sıra kendi adlarına açılmış Manipülatörler, kendi adlarına açılan hesapların yanı sıra kendi adlarına açılmış hesaplar bulunmadan doğrudan başkaları adına olan hesapları vekaleten yönetmek hesaplar bulunmadan doğrudan başkaları adına olan hesapları vekaleten yönetmek suretiyle yapay piyasa oluşturmaya yönelik işlemler gerçekleştirebilmektedirler. Bu suretiyle yapay piyasa oluşturmaya yönelik işlemler gerçekleştirebilmektedirler. Bu nedenle, aracı kurumların müşteri hesapları üzerinden vekaleten işlem yapılmasına nedenle, aracı kurumların müşteri hesapları üzerinden vekaleten işlem yapılmasına ilişkin olarak Kurulumuz düzenlemelerine uygun davranmaları ve ayrıca aynı vekil ilişkin olarak Kurulumuz düzenlemelerine uygun davranmaları ve ayrıca aynı vekil tarafından yönetilen hesaplar üzerinden gerçekleştirilen işlemlerin aynı hisse senedi tarafından yönetilen hesaplar üzerinden gerçekleştirilen işlemlerin aynı hisse senedi üzerinde yoğunlaşıp yoğunlaşmadığı, işlemlerin belirli işlem kalıpları şeklinde olup üzerinde yoğunlaşıp yoğunlaşmadığı, işlemlerin belirli işlem kalıpları şeklinde olup olmadığı vs. hususlara özel olarak dikkat etmeleri gerekmektedir. olmadığı vs. hususlara özel olarak dikkat etmeleri gerekmektedir.

21 21 9- Müşterinin Aynı Fiyatlı Alım ve Satım İşlemlerinin Portföy 9- Müşterinin Aynı Fiyatlı Alım ve Satım İşlemlerinin Portföy Hesabına Kaydedilmesi Hesabına Kaydedilmesi Uygulamada müşterinin yapmış olduğu aynı fiyatlı alım ve satım işlemleri Uygulamada müşterinin yapmış olduğu aynı fiyatlı alım ve satım işlemleri üzerinden komisyon iade etmek amacıyla, müşterinin gerçekleştirmiş olduğu aynı üzerinden komisyon iade etmek amacıyla, müşterinin gerçekleştirmiş olduğu aynı fiyatlı alım ve satım işlemlerinin portföy hesabına kaydedildiği görülmektedir. Bu tür fiyatlı alım ve satım işlemlerinin portföy hesabına kaydedildiği görülmektedir. Bu tür uygulamalar, fiktif işlem oldukları kabul edilen kendinden kendine işlemlerin kolaylıkla uygulamalar, fiktif işlem oldukları kabul edilen kendinden kendine işlemlerin kolaylıkla yapılmasını, manipülatörün yapmış olduğu bu tür işlemlerin gizlenmesini ve yapılmasını, manipülatörün yapmış olduğu bu tür işlemlerin gizlenmesini ve manipülatöre bu işlemleri gerçekleştirme konusunda mali destek verilmiş olmasını manipülatöre bu işlemleri gerçekleştirme konusunda mali destek verilmiş olmasını gündeme getirmektedir. Aracı kurumların bu tür işlemlere yönelmemesi gündeme getirmektedir. Aracı kurumların bu tür işlemlere yönelmemesi gerekmektedir. gerekmektedir. 10- Müşteriyi Tanıma Kuralı 10- Müşteriyi Tanıma Kuralı Kurulumuz düzenlemeleri uyarınca aracı kurumların müşterilerini tanımaları Kurulumuz düzenlemeleri uyarınca aracı kurumların müşterilerini tanımaları gerekmektedir. Büyük miktarlı işlem gerçekleştiren müşterilerin tanınması özellikle gerekmektedir. Büyük miktarlı işlem gerçekleştiren müşterilerin tanınması özellikle önem taşımaktadır. Bu itibarla, hesap açılan müşterilerin kimlik bilgilerinin yanı sõra önem taşımaktadır. Bu itibarla, hesap açılan müşterilerin kimlik bilgilerinin yanı sõra müşterinin piyasalar konusundaki tecrübesinin, mali gücünün, yatırım tercihlerinin vs. müşterinin piyasalar konusundaki tecrübesinin, mali gücünün, yatırım tercihlerinin vs.

aracı kurumlar tarafından bilinmesi gerekmektedir. Ayrıca, Kurulumuz düzenlemeleri aracı kurumlar tarafından bilinmesi gerekmektedir. Ayrıca, Kurulumuz düzenlemeleri gereğince aracı kurumların yabancı banka ve aracı kurumların alım ve/veya satım gereğince aracı kurumların yabancı banka ve aracı kurumların alım ve/veya satım emirlerini kabul etmeden önce, bu kurumlardan hesabına işlem yapılan müşterinin emirlerini kabul etmeden önce, bu kurumlardan hesabına işlem yapılan müşterinin kimlik bilgilerinin verileceğine ilişkin bir taahhütname almaları gerekmektedir. kimlik bilgilerinin verileceğine ilişkin bir taahhütname almaları gerekmektedir. 11- Müşterinin Mali Durumu ile Orantısız Emirler Verilmesi 11- Müşterinin Mali Durumu ile Orantısız Emirler Verilmesi Hesapların gerçek sahiplerini gizlemek için sahte veya başka kişilere ait isimler Hesapların gerçek sahiplerini gizlemek için sahte veya başka kişilere ait isimler kullanılabilmektedir. Müşteri hesabından, müşterinin mali durumuyla orantısız dikkat kullanılabilmektedir. Müşteri hesabından, müşterinin mali durumuyla orantısız dikkat çekici büyük miktarlı emirler verilmesi, kredi kullandırılması, kullandırılan krediye çekici büyük miktarlı emirler verilmesi, kredi kullandırılması, kullandırılan krediye üçüncü bir şahıs tarafından teminat verilmesi şüpheli işlemler olarak kabul edilerek, üçüncü bir şahıs tarafından teminat verilmesi şüpheli işlemler olarak kabul edilerek, bu tür işlemlerin aracı kurum müfettişlerince takibe alınması ve konu hakkında bu tür işlemlerin aracı kurum müfettişlerince takibe alınması ve konu hakkında Kurulun bilgilendirilmesi gerekmektedir. Söz konusu işlemlerin karapara aklama Kurulun bilgilendirilmesi gerekmektedir. Söz konusu işlemlerin karapara aklama amacıyla gerçekleştiriliyor olması da mümkün olduğundan, konuyla ilgili mevzuat amacıyla gerçekleştiriliyor olması da mümkün olduğundan, konuyla ilgili mevzuat gereği de şüpheli işlem bildirim yükümlülüğü doğmaktadır. gereği de şüpheli işlem bildirim yükümlülüğü doğmaktadır.

22 22 12- Müşterinin Bilgi ve Tecrübesiyle Yapılamayacak İşlemler 12- Müşterinin Bilgi ve Tecrübesiyle Yapılamayacak İşlemler Aynı şekilde müşterinin piyasalar hakkındaki tecrübesi, mesleği ve bilgisiyle Aynı şekilde müşterinin piyasalar hakkındaki tecrübesi, mesleği ve bilgisiyle gerçekleştirmesi mümkün olmayan emirler verilmesi ve işlemler gerçekleştirilmesi de gerçekleştirmesi mümkün olmayan emirler verilmesi ve işlemler gerçekleştirilmesi de şüpheli işlem olarak görülüp, aracı kurum iç kontrol birimince gerekli incelemelerin şüpheli işlem olarak görülüp, aracı kurum iç kontrol birimince gerekli incelemelerin yapılması ve Kurulun bilgilendirilmesi gerekmektedir. yapılması ve Kurulun bilgilendirilmesi gerekmektedir. 13- Menkul Kıymet ve/veya Nakit Virmanları 13- Menkul Kıymet ve/veya Nakit Virmanları Değişik aracı kurumlar nezdindeki müşteri adına açılmış hesaplara veya başka Değişik aracı kurumlar nezdindeki müşteri adına açılmış hesaplara veya başka kişilerin hesaplarına sürekli menkul kıymet ve/veya nakit virmanı yapılmasına ilişkin kişilerin hesaplarına sürekli menkul kıymet ve/veya nakit virmanı yapılmasına ilişkin talimatlar alınması da şüpheli işlemler olarak görülmeli ve gerekli tedbirler alınmalıdır. talimatlar alınması da şüpheli işlemler olarak görülmeli ve gerekli tedbirler alınmalıdır. 14- Kasa ve Banka Hesapları Kullanılarak Yapılan Nakit Virmanları 14- Kasa ve Banka Hesapları Kullanılarak Yapılan Nakit Virmanları Uygulamada hesaplar arasında gerçekleştirilen nakit virmanlarının aracı kurum Uygulamada hesaplar arasında gerçekleştirilen nakit virmanlarının aracı kurum ve banka kasa hesapları üzerinden nakit tahsilat veya nakit ödeme kayıtlarıyla ve banka kasa hesapları üzerinden nakit tahsilat veya nakit ödeme kayıtlarıyla yapıldığı görülmektedir. Aracı kurumların sorumluluğunu doğuran ve iki hesap yapıldığı görülmektedir. Aracı kurumların sorumluluğunu doğuran ve iki hesap arasındaki ilişkinin gizlenmesini sağlayan bu tür kayıtların yapılmasından arasındaki ilişkinin gizlenmesini sağlayan bu tür kayıtların yapılmasından kaçınılmalıdır. kaçınılmalıdır.

D- YATIRIMCILARIN DİKKAT ETMELERİ GEREKEN HUSUSLAR D- YATIRIMCILARIN DİKKAT ETMELERİ GEREKEN HUSUSLAR Yatırımcılar hisse senedi işlemleri yaparlarken hisse senedinde meydana gelen Yatırımcılar hisse senedi işlemleri yaparlarken hisse senedinde meydana gelen fiyat hareketlerinin, hisse senedini ihraç eden şirketle veya piyasayla ilgili olarak fiyat hareketlerinin, hisse senedini ihraç eden şirketle veya piyasayla ilgili olarak mevzuat gereği kamuya açıklanmış olan yahut basında yer alan yeni bir bilgiden mevzuat gereği kamuya açıklanmış olan yahut basında yer alan yeni bir bilgiden kaynaklanıp kaynaklanmadığına dikkate etmelidirler. İMKB, olağanüstü fiyat kaynaklanıp kaynaklanmadığına dikkate etmelidirler. İMKB, olağanüstü fiyat hareketlerinin meydana geldiği dönemlerde, ihraççı şirketten fiyat hareketlerine hareketlerinin meydana geldiği dönemlerde, ihraççı şirketten fiyat hareketlerine neden olabilecek kamuya açıklanmamış bir bilgi olup olmadığı konusunda kamuya neden olabilecek kamuya açıklanmamış bir bilgi olup olmadığı konusunda kamuya açıklama yapılmasını istemeye yetkili kılınmıştır. Dolayısıyla, olağanüstü fiyat açıklama yapılmasını istemeye yetkili kılınmıştır. Dolayısıyla, olağanüstü fiyat hareketlerinin olduğu dönemlerde bu açıklamalar dikkatle takip edilmelidir. Eğer hareketlerinin olduğu dönemlerde bu açıklamalar dikkatle takip edilmelidir. Eğer kamuya açıklanan bilgilerle izah edilemeyecek nitelikte fiyat ve miktar hareketleri kamuya açıklanan bilgilerle izah edilemeyecek nitelikte fiyat ve miktar hareketleri bulunmakta ise, yatırımcılar ihtiyatlı davranmalıdırlar. bulunmakta ise, yatırımcılar ihtiyatlı davranmalıdırlar. Aynı şekilde, yatırımcıların halka arzlarda şirketle ilgili bilgilerin yer aldığı Aynı şekilde, yatırımcıların halka arzlarda şirketle ilgili bilgilerin yer aldığı izahname ve sirkülerleri okuyarak, yatırım kararlarını buna göre vermeleri yerinde izahname ve sirkülerleri okuyarak, yatırım kararlarını buna göre vermeleri yerinde olacaktır. İzahname ve sirküler ile kamuya açıklanan bilgileri daha çabuk, kolay ve olacaktır. İzahname ve sirküler ile kamuya açıklanan bilgileri daha çabuk, kolay ve

23 23 doğru şekilde değerlendirebilmek amacıyla, Kurulumuzca yetkilendirilen kuruluşların doğru şekilde değerlendirebilmek amacıyla, Kurulumuzca yetkilendirilen kuruluşların hizmetlerinden yararlanılması da mümkündür. hizmetlerinden yararlanılması da mümkündür. Hisse senedinde meydana gelen artışın belli bir manipülatör tarafından Hisse senedinde meydana gelen artışın belli bir manipülatör tarafından gerçekleştirildiği yolunda bilgi edinen yatırımcıların, fiyat artışlarından kazanç gerçekleştirildiği yolunda bilgi edinen yatırımcıların, fiyat artışlarından kazanç sağlamak için manipülatörün işlem yaptığı hisse senedini satın aldıkları ancak sağlamak için manipülatörün işlem yaptığı hisse senedini satın aldıkları ancak çoğunlukla bu hisse senetlerini zamanında satarak piyasadan çıkamadıkları için zarar çoğunlukla bu hisse senetlerini zamanında satarak piyasadan çıkamadıkları için zarar ettikleri görülmektedir. Yatırımcıların bu yöndeki davranışları, aslında manipülatörün ettikleri görülmektedir. Yatırımcıların bu yöndeki davranışları, aslında manipülatörün haksız menfaat elde etmesi için gereken talebi ortaya çıkarmaktadır. Bu nedenle, haksız menfaat elde etmesi için gereken talebi ortaya çıkarmaktadır. Bu nedenle, yatırımcıların işlem stratejilerini manipülatörden bağımsız olarak kendileri yatırımcıların işlem stratejilerini manipülatörden bağımsız olarak kendileri oluşturmaları önem arz etmektedir. Yine uygulamada manipülatörlerin satışta zorlukla oluşturmaları önem arz etmektedir. Yine uygulamada manipülatörlerin satışta zorlukla karşılaşmaları halinde, hisseleri değişik aracı kurumlarda değişik yatırımcıların karşılaşmaları halinde, hisseleri değişik aracı kurumlarda değişik yatırımcıların hesaplarına virmanlayarak, çok sayıda hesaptan satış yapılmasını sağladıkları hesaplarına virmanlayarak, çok sayıda hesaptan satış yapılmasını sağladıkları görülmektedir. Bu nedenle yatırımcıların kendi işlemleri dışında başka yatırımcılar için görülmektedir. Bu nedenle yatırımcıların kendi işlemleri dışında başka yatırımcılar için işlem yapmaması, bu tür işlemler için aracı olmaması gerekmektedir. işlem yapmaması, bu tür işlemler için aracı olmaması gerekmektedir. Müşteri hesaplarından, müşteri dışında sadece müşteri tarafından noter Müşteri hesaplarından, müşteri dışında sadece müşteri tarafından noter marifetiyle düzenlenmiş vekaletname ile yetkilendirilmiş kişilerce işlem yapılabilir. marifetiyle düzenlenmiş vekaletname ile yetkilendirilmiş kişilerce işlem yapılabilir. Yatırımcıların hesaplarında işlem gerçekleştirmek üzere başkalarına vekalet vermeleri Yatırımcıların hesaplarında işlem gerçekleştirmek üzere başkalarına vekalet vermeleri

durumunda, hesaplarının ileride manipülasyon amacıyla kullanılmaması bakımından durumunda, hesaplarının ileride manipülasyon amacıyla kullanılmaması bakımından vekil tayin edecekleri kişiyi iyi tanımaları, yatırım kararlarına itibar etmeleri ve güven vekil tayin edecekleri kişiyi iyi tanımaları, yatırım kararlarına itibar etmeleri ve güven duymaları büyük önem taşımaktadır. duymaları büyük önem taşımaktadır. Diğer yandan, yatırımcıların hisse senetlerine yapılacak yatırımlar konusunda Diğer yandan, yatırımcıların hisse senetlerine yapılacak yatırımlar konusunda kendilerine yapılan telkinlerin ve yatırım tavsiyelerinin, belirli bir grup tarafından kendilerine yapılan telkinlerin ve yatırım tavsiyelerinin, belirli bir grup tarafından gerçekleştirilen manipülasyon işlemlerine hizmet etme amacını taşıyabileceğini göz gerçekleştirilen manipülasyon işlemlerine hizmet etme amacını taşıyabileceğini göz önünde bulundurarak, bu bilgileri piyasa koşulları ve kendi yatırım kararları önünde bulundurarak, bu bilgileri piyasa koşulları ve kendi yatırım kararları çerçevesinde değerlendirmeleri gerekmektedir. Aksi takdirde, yatırımcılar anılan çerçevesinde değerlendirmeleri gerekmektedir. Aksi takdirde, yatırımcılar anılan yönlendirmeler üzerine gerçekleştirdikleri işlemlerle, manipülasyon amacıyla hareket yönlendirmeler üzerine gerçekleştirdikleri işlemlerle, manipülasyon amacıyla hareket eden bir gruba hizmet edebilirler. Bu nedenle, piyasa koşullarını değerlendirerek eden bir gruba hizmet edebilirler. Bu nedenle, piyasa koşullarını değerlendirerek yatırımlarını yönlendirme konusunda yeterli bilgi ve tecrübesi olmayan yatırımcıların, yatırımlarını yönlendirme konusunda yeterli bilgi ve tecrübesi olmayan yatırımcıların, Kurulumuz düzenlemeleri uyarınca yatırım danışmanlığı ve portföy yöneticiliği Kurulumuz düzenlemeleri uyarınca yatırım danışmanlığı ve portföy yöneticiliği 24 24 konusunda yetki belgesi almış kuruluşlarla sözleşme yaparak, yatırım kararlarını konusunda yetki belgesi almış kuruluşlarla sözleşme yaparak, yatırım kararlarını profesyonel kişilerin yardımı ile almalarında fayda görülmektedir. profesyonel kişilerin yardımı ile almalarında fayda görülmektedir.

İSTATİSTİK YANDAKİ ŞABLONDA SPK NIN DENETİM ÇALIŞMALARININ KONULARA GÖRE DAĞILIMI YER ALMAKTADIR YANDAKİ ŞABLONDA SPK NIN DENETİM ÇALIŞMALARININ KONULARA GÖRE DAĞILIMI YER ALMAKTADIR

YARGI KARARI ÖRNEĞİ -DAVACININ 2499 SAYILI SERMAYE PİYASASI KANUNU'NUN 47/A-2 MADDESİNDE ÖNGÖRÜLEN ANLAMDA MANİPÜLATİF İŞLEMLER GERÇEKLEŞTİRDİĞİ ANLAŞILDIĞINDAN, DAVACI HAKKINDA İMKB VE TEŞKİLATLANMIŞ DİĞER PİYASALARDA İŞLEM YAPMA YASAĞI GETİRİLMESİNDE VE HİSSE SENETLERİNİN KURUL KAYDINDAN ÇIKARILMASINDA HUKUKA AYKIRILIK BULUNMADIĞI, -DAVACININ EYLEM TARİHİNDE İDARENİN İŞLEM YASAĞI UYGULAMA YETKİSİNİN BULUNMADIĞI YOLUNDAKİ İDDİASININ DA, 2499 SAYILI KANUN'UN 46/1-(I) MADDESİNİN YÜRÜRLÜĞE GİRMESİNDEN ÖNCE DE KURUL'UN SERMAYE PİYASASINDA GÜVEN VE AÇIKLIK İÇERİSİNDE ÇALIŞILMASINI SAĞLAMAK, TASARRUF SAHİPLERİNİN HAK VE YARARLARINI KORUMAK VE GEREKLİ TEDBİRLERİ ALMAK YETKİSİ OLDUĞUNDAN HUKUKİ DAYANAKTAN YOKSUN BULUNDUĞU HK.< -DAVACININ 2499 SAYILI SERMAYE PİYASASI KANUNU'NUN 47/A-2 MADDESİNDE ÖNGÖRÜLEN ANLAMDA MANİPÜLATİF İŞLEMLER GERÇEKLEŞTİRDİĞİ ANLAŞILDIĞINDAN, DAVACI HAKKINDA İMKB VE TEŞKİLATLANMIŞ DİĞER PİYASALARDA İŞLEM YAPMA YASAĞI GETİRİLMESİNDE VE HİSSE SENETLERİNİN KURUL KAYDINDAN ÇIKARILMASINDA HUKUKA AYKIRILIK BULUNMADIĞI, -DAVACININ EYLEM TARİHİNDE İDARENİN İŞLEM YASAĞI UYGULAMA YETKİSİNİN BULUNMADIĞI YOLUNDAKİ İDDİASININ DA, 2499 SAYILI KANUN'UN 46/1-(I) MADDESİNİN YÜRÜRLÜĞE GİRMESİNDEN ÖNCE DE KURUL'UN SERMAYE PİYASASINDA GÜVEN VE AÇIKLIK İÇERİSİNDE ÇALIŞILMASINI SAĞLAMAK, TASARRUF SAHİPLERİNİN HAK VE YARARLARINI KORUMAK VE GEREKLİ TEDBİRLERİ ALMAK YETKİSİ OLDUĞUNDAN HUKUKİ DAYANAKTAN YOKSUN BULUNDUĞU HK.<

Temyiz İsteminde Bulunan: ? Vekili : Av. ? Karşı Taraf : Sermaye Piyasası Kurulu - ANKARA Vekilleri : Av...., Av.... İstemin Özeti : Ankara 12. İdare Mahkemesi'nin 25.10.2004 tarih ve E:2003/941, K:2004/1916 sayılı kararının; eylem tarihi itibariyle davalı idarenin işlem yasağı yetkisinin bulunmadığı, yapılan işlemlerin manipülatif nitelikte olmadığı, davacının portföy yönetim müdür yardımcılığını yürüttüğü... Yatırım A.Ş. 'ni temsile yetkili olmadığı ileri sürülerek bozulması istenilmektedir. Savunmanın Özeti : Temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır. Danıştay Tetkik Hâkimi Haşim GÜNEY'in Düşüncesi: Temyiz isteminin reddi gerektiği düşünülmektedir. Danıştay Savcısı Mehmet KARAOĞLU'nun Düşüncesi: İdare ve vergi mahkemelerince verilen kararların temyizen incelenerek bozulabilmesi için, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49 uncu maddesinin birinci fıkrasında belirtilen nedenlerin bulunması gerekmektedir. Temyiz dilekçesinde öne sürülen hususlar, söz konusu maddede yazılı nedenlerden hiçbirisine uymadığından, istemin reddi ile temyiz edilen Mahkeme kararının onanmasının uygun olacağı düşünülmektedir. Temyiz İsteminde Bulunan: ? Vekili : Av. ? Karşı Taraf : Sermaye Piyasası Kurulu - ANKARA Vekilleri : Av...., Av.... İstemin Özeti : Ankara 12. İdare Mahkemesi'nin 25.10.2004 tarih ve E:2003/941, K:2004/1916 sayılı kararının; eylem tarihi itibariyle davalı idarenin işlem yasağı yetkisinin bulunmadığı, yapılan işlemlerin manipülatif nitelikte olmadığı, davacının portföy yönetim müdür yardımcılığını yürüttüğü... Yatırım A.Ş. 'ni temsile yetkili olmadığı ileri sürülerek bozulması istenilmektedir. Savunmanın Özeti : Temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır. Danıştay Tetkik Hâkimi Haşim GÜNEY'in Düşüncesi: Temyiz isteminin reddi gerektiği düşünülmektedir. Danıştay Savcısı Mehmet KARAOĞLU'nun Düşüncesi: İdare ve vergi mahkemelerince verilen kararların temyizen incelenerek bozulabilmesi için, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49 uncu maddesinin birinci fıkrasında belirtilen nedenlerin bulunması gerekmektedir. Temyiz dilekçesinde öne sürülen hususlar, söz konusu maddede yazılı nedenlerden hiçbirisine uymadığından, istemin reddi ile temyiz edilen Mahkeme kararının onanmasının uygun olacağı düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü: Dava,... Su Sanayi ve Ticaret A.Ş. hisse senedinde 18.09.1998- 09.09.1999 döneminde meydana gelen fiyat ve miktar hareketleriyle ilgili olarak yapılan inceleme sonucu bir grup yatırımcıyla ortak hareket ederek Sermaye Piyasası Kanunun 47/A-2 maddesinde tanımlanan manipülasyon suçunu işlediğinin tespit edildiğinden bahisle davacı hakkında İstanbul Menkul Kıymetler Borsası ve teşkilâtlanmış diğer piyasalarda işlem yapma yasağı getirilmesine ve hisse senetlerinin Kurul kaydından çıkarılmasına ilişkin 23.05.2003 tarih ve 26/623 sayılı işlemin iptali istemiyle açılmış, İdare Mahkemesince; tasarrufların menkul kıymetlere yatırılarak, halkın iktisadi kalkınmaya etkin ve yaygın bir şekilde katılmasını sağlamak, sermaye piyasasının güven açıklık ve kararlılık içinde çalışmasını tasarruf sahiplerinin hak ve TÜRK MİLLETİ ADINA Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü: Dava,... Su Sanayi ve Ticaret A.Ş. hisse senedinde 18.09.1998- 09.09.1999 döneminde meydana gelen fiyat ve miktar hareketleriyle ilgili olarak yapılan inceleme sonucu bir grup yatırımcıyla ortak hareket ederek Sermaye Piyasası Kanunun 47/A-2 maddesinde tanımlanan manipülasyon suçunu işlediğinin tespit edildiğinden bahisle davacı hakkında İstanbul Menkul Kıymetler Borsası ve teşkilâtlanmış diğer piyasalarda işlem yapma yasağı getirilmesine ve hisse senetlerinin Kurul kaydından çıkarılmasına ilişkin 23.05.2003 tarih ve 26/623 sayılı işlemin iptali istemiyle açılmış, İdare Mahkemesince; tasarrufların menkul kıymetlere yatırılarak, halkın iktisadi kalkınmaya etkin ve yaygın bir şekilde katılmasını sağlamak, sermaye piyasasının güven açıklık ve kararlılık içinde çalışmasını tasarruf sahiplerinin hak ve

yararlarının korunmasını düzenlemek ve denetlemek amacıyla yürürlüğe konulan 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu'nun, sermaye piyasası araçlarının değerini etkileyebilecek veya halkın zararına sebep olabilecek "suç" niteliğindeki eylemler ile bu eylemler nedeniyle verilecek hürriyeti bağlayıcı cezalar ve ağır para cezalarını düzenleyen 47. maddesinin (A) bendin (2) numaralı alt bendinde; yapay olarak, sermaye piyasası araçlarının, arz ve talebini etkilemek, aktif bir piyasanın varlığı izlenimini uyandırmak, fiyatlarını aynı seviyede tutmak, arttırmak veya azaltmak amacıyla alım satımını yapan gerçek kişilerle, tüzel kişilerin yetkilileri ve bunlarla birlikte hareket edenlerin cezalandırılacağının belirtildiği, 18.12.1999 gün ve 23910 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 4487 sayılı Kanun ile 2499 sayılı Kanunun 46. maddesinin 1. fıkrasına eklenen (i) bendinde ise; Sermaye Piyasası Kurulu'nun, bu Kanun uyarınca yaptığı inceleme ve denetlemeler sonucunda, Kanunun 47. maddesinin (A) bendinin sayılan fiillere doğrudan ya da dolaylı olarak iştirâk ettikleri tespit edilen gerçek veya tüzel kişilerin, borsalar ve teşkilâtlanmış diğer piyasalarda geçici veya sürekli olarak işlem yapmalarının önlenmesini teminen gerekli tedbirleri almaya yetkili olduğunun hükme yararlarının korunmasını düzenlemek ve denetlemek amacıyla yürürlüğe konulan 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu'nun, sermaye piyasası araçlarının değerini etkileyebilecek veya halkın zararına sebep olabilecek "suç" niteliğindeki eylemler ile bu eylemler nedeniyle verilecek hürriyeti bağlayıcı cezalar ve ağır para cezalarını düzenleyen 47. maddesinin (A) bendin (2) numaralı alt bendinde; yapay olarak, sermaye piyasası araçlarının, arz ve talebini etkilemek, aktif bir piyasanın varlığı izlenimini uyandırmak, fiyatlarını aynı seviyede tutmak, arttırmak veya azaltmak amacıyla alım satımını yapan gerçek kişilerle, tüzel kişilerin yetkilileri ve bunlarla birlikte hareket edenlerin cezalandırılacağının belirtildiği, 18.12.1999 gün ve 23910 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 4487 sayılı Kanun ile 2499 sayılı Kanunun 46. maddesinin 1. fıkrasına eklenen (i) bendinde ise; Sermaye Piyasası Kurulu'nun, bu Kanun uyarınca yaptığı inceleme ve denetlemeler sonucunda, Kanunun 47. maddesinin (A) bendinin sayılan fiillere doğrudan ya da dolaylı olarak iştirâk ettikleri tespit edilen gerçek veya tüzel kişilerin, borsalar ve teşkilâtlanmış diğer piyasalarda geçici veya sürekli olarak işlem yapmalarının önlenmesini teminen gerekli tedbirleri almaya yetkili olduğunun hükme

bağlandığı, 2499 sayılı Kanunun 46. maddesinin 1. fıkrasının (i) bendindeki bu düzenleme, yeni bir suç belirleyip cezai yaptırım getirmediğinden, aksine daha önce Kanunun 47. maddesinin (a) bendinde sayılan suç niteliğindeki fiileri yapan ya da katılanların işlem yapmaya devam ederek piyasayı ve diğer yatırımcıları tekrar zarara uğratmasını engellemek amacıyla Kurula, ilgililerin geçici veya sürekli olarak borsada işlem yapmasını önlemeye yönelik idari tedbir uygulama yetkisi verdiğinden, bu idari tedbirin,4487 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra yapılan inceleme ve denetimlerde yasak fiil ve davranışları tespit edilen gerçek ve tüzel kişilere de uygulanabileceğinin kuşkusuz olduğu, olayda, davacının... ve... adlı şahıslarla birlikte hareket ederek söz konusu dönemde anılan hisse senedi üzerinde gerçekleştirdiği işlemlerin niteliği itibarıyla Sermaye Piyasası Kurulu'nun 47/A-2 Maddesinde tanımlanan manipülasyon kapsamında bulunduğu hususlarının raporla tespit edildiği anlaşıldığından dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş, bu karar davacı tarafından temyiz edilmiştir. bağlandığı, 2499 sayılı Kanunun 46. maddesinin 1. fıkrasının (i) bendindeki bu düzenleme, yeni bir suç belirleyip cezai yaptırım getirmediğinden, aksine daha önce Kanunun 47. maddesinin (a) bendinde sayılan suç niteliğindeki fiileri yapan ya da katılanların işlem yapmaya devam ederek piyasayı ve diğer yatırımcıları tekrar zarara uğratmasını engellemek amacıyla Kurula, ilgililerin geçici veya sürekli olarak borsada işlem yapmasını önlemeye yönelik idari tedbir uygulama yetkisi verdiğinden, bu idari tedbirin,4487 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra yapılan inceleme ve denetimlerde yasak fiil ve davranışları tespit edilen gerçek ve tüzel kişilere de uygulanabileceğinin kuşkusuz olduğu, olayda, davacının... ve... adlı şahıslarla birlikte hareket ederek söz konusu dönemde anılan hisse senedi üzerinde gerçekleştirdiği işlemlerin niteliği itibarıyla Sermaye Piyasası Kurulu'nun 47/A-2 Maddesinde tanımlanan manipülasyon kapsamında bulunduğu hususlarının raporla tespit edildiği anlaşıldığından dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş, bu karar davacı tarafından temyiz edilmiştir.

Davacının eylem tarihinde sözü edilen Kanunun 46/1-(i) maddesinin yürürlükte bulunmadığı yolundaki iddiasında da, anılan hükmün yürürlük tarihinden önce de Kurulun sermaye piyasasının güven ve açıklık içerisinde çalışmasını sağlamak, tasarruf sahiplerinin hak ve yararlarını korumak ve gerekli tedbirleri almak yetkisi olduğundan hukuki dayanaktan yoksun bulunmaktadır. Bu nedenle davanın reddine ilişkin temyize konu Ankara 12. İdare Mahkemesi'nin 25.10.2004 tarih ve E:2003/941, K:2004/1916 sayılı kararında, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49.maddesinin 1.fıkrasında sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından, yukarıdaki gerekçe eklenerek anılan Mahkeme kararının onanmasına, dosyanın adı geçen Mahkemeye gönderilmesine 07.10.2005 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi. Davacının eylem tarihinde sözü edilen Kanunun 46/1-(i) maddesinin yürürlükte bulunmadığı yolundaki iddiasında da, anılan hükmün yürürlük tarihinden önce de Kurulun sermaye piyasasının güven ve açıklık içerisinde çalışmasını sağlamak, tasarruf sahiplerinin hak ve yararlarını korumak ve gerekli tedbirleri almak yetkisi olduğundan hukuki dayanaktan yoksun bulunmaktadır. Bu nedenle davanın reddine ilişkin temyize konu Ankara 12. İdare Mahkemesi'nin 25.10.2004 tarih ve E:2003/941, K:2004/1916 sayılı kararında, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49.maddesinin 1.fıkrasında sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından, yukarıdaki gerekçe eklenerek anılan Mahkeme kararının onanmasına, dosyanın adı geçen Mahkemeye gönderilmesine 07.10.2005 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.

A Z L I K O Y U Uyuşmazlık konusu olayda, aralarında davacının da bulunduğu yatırım grubunun yapmış olduğu alım satım işlemlerinin manipülasyon suçunu oluşturduğu ileri sürülerek, 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu'nun 4487 sayılı Kanun ile değişik 46. maddesinin 1. fıkrasının (i) bendi uyarınca borsalar ve teşkilatlanmış diğer piyasalarda sürekli olarak işlem yapma yasağı uygulanmasına ve işlem yasağı getirildiği tarih itibariyle sahip olduğu hisse senetlerinin kurul kaydından çıkartılmasına ilişkin davalı idare işleminin iptali istemiyle açılmış, İdare Mahkemesince; davanın reddine karar verilmiştir. Mahkeme kararının işlem yapma yasağının uygulanmasına ilişkin kısmının aynen onanması gerektiği oyu ile bu kısmın onanmasına ilişkin kararın gerekçesine katılmıyorum. İşlem yapma yasağı getirildiği tarih itibariyle sahip olduğu hisse senetlerinin kurul kaydından çıkartılmasına ilişkin kısmına gelince; 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu'nun 46.maddesinin (i) bendinde yer alan düzenlemeyle, Kanunun 47 nci madde (A) bendi hükmünde sayılan fiillere doğrudan ya da dolaylı olarak iştirak ettikleri Kurulca tespit edilen gerçek veya tüzel kişilerin, borsalar ve teşkilatlanmış diğer piyasalarda geçici veya sürekli olarak işlem yapmalarının önlenmesini teminen gerekli tedbirleri almak konusunda kurula yetki verilmiştir. A Z L I K O Y U Uyuşmazlık konusu olayda, aralarında davacının da bulunduğu yatırım grubunun yapmış olduğu alım satım işlemlerinin manipülasyon suçunu oluşturduğu ileri sürülerek, 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu'nun 4487 sayılı Kanun ile değişik 46. maddesinin 1. fıkrasının (i) bendi uyarınca borsalar ve teşkilatlanmış diğer piyasalarda sürekli olarak işlem yapma yasağı uygulanmasına ve işlem yasağı getirildiği tarih itibariyle sahip olduğu hisse senetlerinin kurul kaydından çıkartılmasına ilişkin davalı idare işleminin iptali istemiyle açılmış, İdare Mahkemesince; davanın reddine karar verilmiştir. Mahkeme kararının işlem yapma yasağının uygulanmasına ilişkin kısmının aynen onanması gerektiği oyu ile bu kısmın onanmasına ilişkin kararın gerekçesine katılmıyorum. İşlem yapma yasağı getirildiği tarih itibariyle sahip olduğu hisse senetlerinin kurul kaydından çıkartılmasına ilişkin kısmına gelince; 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu'nun 46.maddesinin (i) bendinde yer alan düzenlemeyle, Kanunun 47 nci madde (A) bendi hükmünde sayılan fiillere doğrudan ya da dolaylı olarak iştirak ettikleri Kurulca tespit edilen gerçek veya tüzel kişilerin, borsalar ve teşkilatlanmış diğer piyasalarda geçici veya sürekli olarak işlem yapmalarının önlenmesini teminen gerekli tedbirleri almak konusunda kurula yetki verilmiştir.

İdarenin madde hükmü ile kendisine verilen tedbir alma yetkisini, menkul kıymetler borsasında yasanın 47/A maddesinde belirtilen eylemlere katılan kişilerin, borsada işlem yapmalarının önlenmesini temine yönelik kullanması gerekmektedir. Tedbirlerin işlem yapmayı önleme yeterliğinde olması, bir yaptırıma dönüşmemesi takdirin hukuki sınırını çizecektir. Bu itibarla, uyuşmazlıkta, yasanın 47/A maddesinde eylemlere katılan kişilere borsada tedbiren işlem yapma yasağı getirildiğinde, o kişilerin sahip oldukları hisse senetlerinin kurul kaydından çıkarılmasının, işlem yapma yasağının uygulanabilmesi için maddi ve hukuksal bir gereklilik olup olmadığının saptanması gerekmektedir. 2499 Sayılı Sermaye Piyasası Kanunu'nun 2. maddesinin ( c ) bendin de halka arzın hisse senetlerinin borsalar veya teşkilatlanmış diğer piyasalarda devamlı işlem görmesini ifade ettiği, 4.maddesinde, halka arz olunacak sermaye piyasası araçlarının Kurul'a kaydettirilmesi zorunlu olduğu hükümlerine yer verilmek suretiyle kurula kaydına alınmanın, hisse senetlerinin bir sermaye piyasası aracı olabilmeleri için en önemli unsur olduğu düzenlenmiştir. İstanbul menkul Kıymetler Borsası Kotasyon Yönetmeliğinin 6. maddesinde de Borsa'da Sermaye piyasası Kurulu tarafından kaydı yapılan sermaye piyasası araçlarının kote edilebilmesi mümkün olduğu belirlenmiştir. İdarenin madde hükmü ile kendisine verilen tedbir alma yetkisini, menkul kıymetler borsasında yasanın 47/A maddesinde belirtilen eylemlere katılan kişilerin, borsada işlem yapmalarının önlenmesini temine yönelik kullanması gerekmektedir. Tedbirlerin işlem yapmayı önleme yeterliğinde olması, bir yaptırıma dönüşmemesi takdirin hukuki sınırını çizecektir. Bu itibarla, uyuşmazlıkta, yasanın 47/A maddesinde eylemlere katılan kişilere borsada tedbiren işlem yapma yasağı getirildiğinde, o kişilerin sahip oldukları hisse senetlerinin kurul kaydından çıkarılmasının, işlem yapma yasağının uygulanabilmesi için maddi ve hukuksal bir gereklilik olup olmadığının saptanması gerekmektedir. 2499 Sayılı Sermaye Piyasası Kanunu'nun 2. maddesinin ( c ) bendin de halka arzın hisse senetlerinin borsalar veya teşkilatlanmış diğer piyasalarda devamlı işlem görmesini ifade ettiği, 4.maddesinde, halka arz olunacak sermaye piyasası araçlarının Kurul'a kaydettirilmesi zorunlu olduğu hükümlerine yer verilmek suretiyle kurula kaydına alınmanın, hisse senetlerinin bir sermaye piyasası aracı olabilmeleri için en önemli unsur olduğu düzenlenmiştir. İstanbul menkul Kıymetler Borsası Kotasyon Yönetmeliğinin 6. maddesinde de Borsa'da Sermaye piyasası Kurulu tarafından kaydı yapılan sermaye piyasası araçlarının kote edilebilmesi mümkün olduğu belirlenmiştir.

Yasanın 5.maddesinde de kayıt başvurularının ne şekilde yapılıp, sonuçlandırılacağı düzenlenmiş olup, açıklamaların yeterli olmadığı ve gerçeği dürüst bir biçimde yansıtmayarak halkın istismarına yol açacağı sonucuna varılırsa, gerekçe gösterilerek, başvuru konusu, sermaye piyasası aracının Kurul kaydına alınmasından imtina edilebileceği hükmüne yer verilmek suretiyle belirtilen bu hal dışında kayda almama konusunda idareye takdir alanı bırakılmamıştır. Yasada, kaydı yapılan sermaye piyasası araçlarının, kayıttan ne şekilde çıkarılacağı yolunda bir düzenlemeye de yer verilmediğinden, kayda almada takdir yetkisi olmayan idarenin, takdirine bağlı olarak kayıttan çıkarma konusunda bir serbestiye sahip olmayacağı, ancak, kayda alınma şartlarının mevcut olmadığının sonradan anlaşılması halinde işlemini geri alabileceği aşikardır. Yasanın 5.maddesinde de kayıt başvurularının ne şekilde yapılıp, sonuçlandırılacağı düzenlenmiş olup, açıklamaların yeterli olmadığı ve gerçeği dürüst bir biçimde yansıtmayarak halkın istismarına yol açacağı sonucuna varılırsa, gerekçe gösterilerek, başvuru konusu, sermaye piyasası aracının Kurul kaydına alınmasından imtina edilebileceği hükmüne yer verilmek suretiyle belirtilen bu hal dışında kayda almama konusunda idareye takdir alanı bırakılmamıştır. Yasada, kaydı yapılan sermaye piyasası araçlarının, kayıttan ne şekilde çıkarılacağı yolunda bir düzenlemeye de yer verilmediğinden, kayda almada takdir yetkisi olmayan idarenin, takdirine bağlı olarak kayıttan çıkarma konusunda bir serbestiye sahip olmayacağı, ancak, kayda alınma şartlarının mevcut olmadığının sonradan anlaşılması halinde işlemini geri alabileceği aşikardır.

Menkul Kıymetler Borsası Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin 10. maddesinde yer alan " Menkul Kıymetler Borsalarında işlem görecek menkul kıymetlerin borsa kotuna alınması ile ilgili esaslara ait yönetmelik sermaye piyasası kurulunca hazırlanacak Maliye Bakanlığının önerisi üzerine Bakanlar kurulunca yürürlüğe konulur" hükmü gereğince çıkarılan, Menkul Kıymetler Borsalarının Kuruluş ve Çalışma Esasları Hakkında Yönetmeliğin 35 inci maddesinde " Borsada işlem görecek menkul kıymetlerden, bu yönetmelikte belirlenen şartları taşıyanlar borsa kotuna alınır. Menkul Kıymetlerin borsa kotuna alınıp alınmayacağı konusunda yetkili mercii borsaya yönetim kuruludur...." hükmü, 47 inci maddesinde" Aşağıdaki hallerde menkul kıymetler, kotasyon komitesinin görüşü alınarak veya bu komitenin teklifi üzerine, borsa yönetim kurulu kararı ile, sürekli yada geçici olarak borsa kotundan çıkarılabilir. Borsa yönetim kurulu gerekli gördüğü hallerde, çıkarma kararından önce ilgili kuruluşu, durumu düzeltmesi için süre vererek uyarabilir " hükmüne yer verilmekte ve 47 inci maddede çıkarmayı gerektiren haller 12 bent halinde sayılmaktadır. Menkul Kıymetler Borsası Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin 10. maddesinde yer alan " Menkul Kıymetler Borsalarında işlem görecek menkul kıymetlerin borsa kotuna alınması ile ilgili esaslara ait yönetmelik sermaye piyasası kurulunca hazırlanacak Maliye Bakanlığının önerisi üzerine Bakanlar kurulunca yürürlüğe konulur" hükmü gereğince çıkarılan, Menkul Kıymetler Borsalarının Kuruluş ve Çalışma Esasları Hakkında Yönetmeliğin 35 inci maddesinde " Borsada işlem görecek menkul kıymetlerden, bu yönetmelikte belirlenen şartları taşıyanlar borsa kotuna alınır. Menkul Kıymetlerin borsa kotuna alınıp alınmayacağı konusunda yetkili mercii borsaya yönetim kuruludur...." hükmü, 47 inci maddesinde" Aşağıdaki hallerde menkul kıymetler, kotasyon komitesinin görüşü alınarak veya bu komitenin teklifi üzerine, borsa yönetim kurulu kararı ile, sürekli yada geçici olarak borsa kotundan çıkarılabilir. Borsa yönetim kurulu gerekli gördüğü hallerde, çıkarma kararından önce ilgili kuruluşu, durumu düzeltmesi için süre vererek uyarabilir " hükmüne yer verilmekte ve 47 inci maddede çıkarmayı gerektiren haller 12 bent halinde sayılmaktadır.

Menkul kıymetlerin İstanbul Menkul Kıymetler Borsası kotuna alınması, kotta kalması, kottan geçici veya sürekli çıkarılması, Borsa pazarlarında işlem görmesi ve işlemlerin sürekli veya geçici olarak durdurulması esaslarını düzenleyen, İstanbul menkul Kıymetler Borsası Kotasyon Yönetmeliğinin 24. maddesinde de Borsa kotundan çıkarmayı gerektiren durumlar 14 bent halinde belirlenmiştir. Anılan mevzuat hükümleri uyarınca, sermaye piyasası araçlarının kurula kaydedildikten sonra kote edilerek, borsada işlem yapılmasına olanak sağlanması ise, borsa yönetim kurulunun yetkisine verilmiş olup, Borsa Yönetim kurulunca kote edilmiş sermaye piyasası araçlarının, borsa kotundan çıkartılmasının ise ancak, yönetmeliklerde belirlenen hallerin ortaya çıkmasına bağlı olarak, borsa yönetim kurulu kararı ile gerçekleştirilebilmesinin mümkün olduğu, Borsa kotundan çıkartılmayı gerektiren hallerin ise çoğunlukla hisse senetlerinin ait olduğu şirketlerin durumlarına ilişkin bulunduğu bunlar içerisinde borsada işlem yapanların eylemlerine yönelik bir düzenlemenin yer almadığı görülmektedir. Menkul kıymetlerin İstanbul Menkul Kıymetler Borsası kotuna alınması, kotta kalması, kottan geçici veya sürekli çıkarılması, Borsa pazarlarında işlem görmesi ve işlemlerin sürekli veya geçici olarak durdurulması esaslarını düzenleyen, İstanbul menkul Kıymetler Borsası Kotasyon Yönetmeliğinin 24. maddesinde de Borsa kotundan çıkarmayı gerektiren durumlar 14 bent halinde belirlenmiştir. Anılan mevzuat hükümleri uyarınca, sermaye piyasası araçlarının kurula kaydedildikten sonra kote edilerek, borsada işlem yapılmasına olanak sağlanması ise, borsa yönetim kurulunun yetkisine verilmiş olup, Borsa Yönetim kurulunca kote edilmiş sermaye piyasası araçlarının, borsa kotundan çıkartılmasının ise ancak, yönetmeliklerde belirlenen hallerin ortaya çıkmasına bağlı olarak, borsa yönetim kurulu kararı ile gerçekleştirilebilmesinin mümkün olduğu, Borsa kotundan çıkartılmayı gerektiren hallerin ise çoğunlukla hisse senetlerinin ait olduğu şirketlerin durumlarına ilişkin bulunduğu bunlar içerisinde borsada işlem yapanların eylemlerine yönelik bir düzenlemenin yer almadığı görülmektedir.

Bu itibarla, bir kişinin yasanın 47/A maddesinde eylemlere katılması nedeniyle, sahip olduğu hisse senetlerinin kayıttan çıkarılması, 2499 Sayılı Sermaye Piyasası Kanunundaki şartları yerine getirdiği için, hisse senedi ihraççısının başvurusu üzerine kayda alınan şirketin hisse senetlerinin, kayda alınma şartları ile ilgili olmaksızın, mevzuatta öngörülen haller dışında, kurul kaydından, buna bağlı borsa kotundan çıkarılması sonucu doğurmaktadır ki bunun da mevzuatta öngörülmediği aşikardır. Bu itibarla, bir kişinin yasanın 47/A maddesinde eylemlere katılması nedeniyle, sahip olduğu hisse senetlerinin kayıttan çıkarılması, 2499 Sayılı Sermaye Piyasası Kanunundaki şartları yerine getirdiği için, hisse senedi ihraççısının başvurusu üzerine kayda alınan şirketin hisse senetlerinin, kayda alınma şartları ile ilgili olmaksızın, mevzuatta öngörülen haller dışında, kurul kaydından, buna bağlı borsa kotundan çıkarılması sonucu doğurmaktadır ki bunun da mevzuatta öngörülmediği aşikardır.

İdari tedbirleri, idarelerin yetkileri dahilinde tesis edebilecekleri işlemlerin sonuçlarına uygun şekilde alınabilmesinin mümkün olması karşısında, borsada manipülatif işlem yaptığı iddia edilen bir kişi hakkında, Sermaye Piyasası Kurulunca, borsaya bildirilmesi suretiyle, kişilerin işlem yapmalarının önlenmesi mümkün iken, kişinin hesabında bulunan bütün hisse senetlerinin, kurul kaydından çıkarılması yolundaki işlemin, tedbir olarak nitelendirilmesine olanak bulunmamakta, söz konusu işlemin kişiyi ve hatta işleme konu olan hisse senetlerini cezalandırma amacına matuf olduğu sonucuna varılmaktadır. Açıklanan nedenlerle dava konusu kararın, davacının sahip olduğu hisse senetlerinin kurul kaydından çıkarılması yolundaki kısmında hukuka uyarlık bulunmadığından mahkeme kararının bu işleme yönelik kısmının bozulması gerektiği oyu ile kararın bu kısmına katılmıyorum. (DAN-DER; SAYI: 111) BŞ/ÖEK İdari tedbirleri, idarelerin yetkileri dahilinde tesis edebilecekleri işlemlerin sonuçlarına uygun şekilde alınabilmesinin mümkün olması karşısında, borsada manipülatif işlem yaptığı iddia edilen bir kişi hakkında, Sermaye Piyasası Kurulunca, borsaya bildirilmesi suretiyle, kişilerin işlem yapmalarının önlenmesi mümkün iken, kişinin hesabında bulunan bütün hisse senetlerinin, kurul kaydından çıkarılması yolundaki işlemin, tedbir olarak nitelendirilmesine olanak bulunmamakta, söz konusu işlemin kişiyi ve hatta işleme konu olan hisse senetlerini cezalandırma amacına matuf olduğu sonucuna varılmaktadır. Açıklanan nedenlerle dava konusu kararın, davacının sahip olduğu hisse senetlerinin kurul kaydından çıkarılması yolundaki kısmında hukuka uyarlık bulunmadığından mahkeme kararının bu işleme yönelik kısmının bozulması gerektiği oyu ile kararın bu kısmına katılmıyorum. (DAN-DER; SAYI: 111) BŞ/ÖEK

TEŞEKKÜRLER

SERMAYE PİYASASI KURULU HİSSE SENEDİ PİYASASINDA MANİPÜLASYON Kullanılan Yöntem Örnekleri Manipülatif İşlem Kalıbı Örnekleri Korunma Yolları.

Benzer bir sunumlar

... konulu sunumlar: "SERMAYE PİYASASI KURULU HİSSE SENEDİ PİYASASINDA MANİPÜLASYON Kullanılan Yöntem Örnekleri Manipülatif İşlem Kalıbı Örnekleri Korunma Yolları."— Sunum transkripti:

Benzer bir sunumlar

Proje hakkında

Geri bildirim

Giriş

Sosyal ağ üzerinden giriş yapmak:

SERMAYE PİYASASI KURULU HİSSE SENEDİ PİYASASINDA MANİPÜLASYON Kullanılan Yöntem Örnekleri Manipülatif İşlem Kalıbı Örnekleri Korunma Yolları.

Benzer bir sunumlar

... konulu sunumlar: "SERMAYE PİYASASI KURULU HİSSE SENEDİ PİYASASINDA MANİPÜLASYON Kullanılan Yöntem Örnekleri Manipülatif İşlem Kalıbı Örnekleri Korunma Yolları."— Sunum transkripti:

Benzer bir sunumlar

Proje hakkında

Geri bildirim