DERS YAZILIMLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ VE SEÇİMİ 1.

... konulu sunumlar: "DERS YAZILIMLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ VE SEÇİMİ 1."— Sunum transkripti:

1 DERS YAZILIMLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ VE SEÇİMİ 1

2 DEĞERLENDİRME Bir uygulamanın amacına ulaşıp ulaşmadığını, ihtiyaçların karşılanıp karşılanmadığını, programdan yararlananların ne düzeyde yararlandıklarını belirlemek için yapılan ölçme işleminin sonucudur. Değerlendirme süresi nelere bağlıdır? 2 Ölçüm Ölçüt İşlem Değerlendirme Süresi

3 D ERS Y AZıLıMLARıNı D EĞERLENDIRME Y AKLAŞıMLARı Değerlendirme sürecinde öncelikli olarak değerlendirilecek olan ürünün açıklığa kavuşturulmasında yarar vardır. Unutulmaması gereken nokta ise; değerlendirmenin eğitimde bir amaç değil, sağlıklı sonuçlara ulaşabilmek için bir araç olduğudur. Ders yazılımlarının tasarımında değerlendirmenin durağan bir aşamadan çok, tasarımda belirlenen hedeflere ulaşılıncaya kadar devam eden dinamik bir süreçtir. 3

4 Ders yazılımlarının değerlendirilmesinde temel olarak iki temel yaklaşım işe koşulmaktadır. Bunlar; 4 1-) Biçimlendirmeye yönelik değerlendirme (Formative Evaluation) 2-) Düzey belirlemeye yönelik değerlendirmedir (Summative Evaluation).

5 1-) B IÇIMLENDIRMEYE Y ÖNELIK D EĞERLENDIRME (F ORMATIVE E VALUATION ) Tasarımın her aşamasında devam eden bir değerlendirme biçimidir. Bu tip bir değerlendirmede, tasarım süreci boyunca ortaya çıkması muhtemel olan eksikliklerin araştırılması ve gerekli düzenlemelerin yapılması başlıca hedeftir. 5

6 6 Tasarım Geliştirme Uygulama Biçimlendirmeye Yönelik Değerlendirme Düzey Belirlemeye yönelik değerlendirme Süreç içerisinde mükemmele ulaşılmaya çalışılır.

7 2-) D ÜZEY B ELIRLEMEYE Y ÖNELIK D EĞERLENDIRME Düzey belirlemeye yönelik değerlendirme, tasarım sürecinin sona ermesi ve yazılımın kullanıcılara sunumu ile başlayan bir uygulamadır. Gerçek kullanıcılar, tasarlanan sistemin işleyişi ile ilgili birtakım önerilerde bulunurlar. 7

8 **** Biçimlendirmeye yönelik değerlendirme ürün geliştiricilerin ilgilerine hizmet eden, düzey belirlemeye yönelik ise ürünü kullanacak olan hedef kitleye hizmet eden bir yöntemdir. 8

9 Ders yazılımlarının değerlendirilme süreci genelde bir kalite kontrol işidir. 9

10 D EĞERLENDIRMEDE Y ÖNTEM VE Y AKLAŞıMLAR Değerlendirmenin sağlıklı yapılabilmesi amacıyla yazılım değerlendirmede kullanılan yaklaşımlar; 10 1 Dolaylı 2 Doğrudan 3 Tümleşik

11 1- D OLAYLı D EĞERLENDIRME Dolaylı değerlendirme teknikleri çoğunlukla ders yazılımının özellikleriyle ilgili kontrol listelerinin kullanımını öngörmektedir. Dolayısıyla, dolaylı değerlendirme yaklaşımına göre kullanılan şablona uyan yazılım “kaliteli”, uymayan yazılım da “kalitesiz” olarak nitelenmektedir. 11

12 Dolaylı değerlendirme yaklaşımında kullanılan teknikler; 12 Değerlendirme Teknikleri Boyuta Dayalı Değerlendirme İlkeye Dayalı Değerlendirme Standarda Dayalı Değerlendirme

13 1.1 - B OYUTA D AYALı D EĞERLENDIRME Öncelikli olarak ders yazılımının; bilgisayarın eğitsel özelliklerinden yararlanma, ekran düzeni, öğretim tasarımının uygunluğu, fiyat, süre, içerik ölçme değerlendirme uygunluğu gibi belirli değerlendirme noktaları belirlenir. Daha sonra belirlenen bu noktaların uzmanlarca ders yazılımında sorgulanması işlemi yapılır. 13

14 1.2- İ LKEYE D AYALı D EĞERLENDIRME İlkeye dayalı değerlendirme tekniği daha yaygın olarak kullanılmaktadır. İlkeye dayalı değerlendirme tekniğine göre, değerlendirilmesi istenen özellikler sadece “Ekran tasarımı” şeklinde ifade edilerek değil, içerik düzeninden geribildirimlerin kullanımına kadar birçok nokta göz önünde bulundurularak yazılımın değerlendirilmesi işlemi gerçekleştirilir. 14

15 1.3- S TANDARDA D AYALı D EĞERLENDIRME Değerlendirme sürecinde öncelikli olarak somut, gözlenebilir ve yoruma kapalı standardlar belirlenir ve belirlenen bu standardlara göre yazılımlar değerlendirilir. Örneğin “Ekranda kullanılan görsel öğeler arasında renk uyumu sağlanmalıdır” şeklindeki bir ilkenin sorgulanması kişiden kişiye değişiklikler gösterebilirken; “Renk uyumunun yakalanması için zıt renkler bir arada kullanılmalıdır” şeklindeki bir standardın sorgulanması daha somut ve daha nesnel olacaktır. 15

16 2- D OĞRUDAN D EĞERLENDIRME Doğrudan değerlendirme yöntemi, dolaylı değerlendirmeden farklı olarak, yazılımla ilgili kalite göstergelerinin deneysel bir yaklaşımla, gerçek ortamlarda gözlenmesini ya da ölçülmesini öngörmektedir. 16

17 Doğrudan değerlendirme yaklaşımı temelde kullanıcıların öğrenmeleriyle ilgili hususları kapsadığı için, yazılıma ait etkililik ve verimlilik dışında kalan kalite göstergelerini kapsamamaktadır. Değerlendirmenin kapsamını belirlemek için ise şu sorulara yanıt aranmaktadır. Yazılım öğretici özelliği taşımakta mıdır? Yazılımın öğretici özelliğinden ne kadar emin olunabilir? Yazılımda, içeriğin aktarımı amacıyla hangi öğretim yöntemi kullanılmaktadır? Yazılım sayesinde öğrenciler ne oranda öğrenme gerçekleştirmişlerdir? Yazılımın öğrenme üzerindeki etkisi diğer yazılımlarla kıyaslandığında yeterli midir? 17

18 3- TÜMLEŞİK DEĞERLENDİRME Her iki yaklaşımın karması niteliğinde olan bu yaklaşım; Dolaylı ve doğrudan değerlendirmenin sınırlılıklarından korunarak mevcut avantajlarından yararlanma ilkesine dayanmaktadır. Dolaylı ve doğrudan değerlendirme yaklaşımlarının bir arada kulanılmasını öngörmekle birlikte iki yaklaşımın toplamı anlamına gelmemektedir. Mümkün olduğunca doğrudan değerlendirme, gerektirdiği durumlarda da dolaylı değerlendirme yaklaşımı öngörmektedir. Tüm kalite göstergelerinin değerlendirme kapsamına alınmasını, böylelikle kalitenin tüm boyutlarıyla ve güvenilir bir şekilde değerlendirilmesini öngörmektedir. 18

19 EĞİTİM YAZILIMLARININ GENEL DEĞERLENDİRİLMESİ 19 Teknik ÖzelliklerÖğrenci Düzeyine Uygunluk Kullanım Kolaylığı (Uygulamaya Teşvik) Güçlük Düzeyi Öğrenciye Uyarlanabilirlik Güdülenme

20 1-) T EKNIK Ö ZELLIKLER Kullanılacak yazılım için gerekli olan minimum özelliklere sahip olmalıdır. Eğitim yazılımının bilgisayara yüklenmesi kolay olmalıdır. İstenen ekranlara ulaşmak çok fazla zaman almamalıdır. Menüler, kullanılan araçlar tüm ekranlarda aynı işlevi yerine getirmelidir. Yazılımın içinde yer alan ve yazılımın çalışmasını sağlayan dosyalara çocukların bilerek ya da hatayla ulaşmaları engellenmiş olmalıdır. 20

21 Yazılım üzerinde çalışılan etkinliklerin kaydedilmesine ve çıktılarının alınmasına olanak sağlamalıdır. Yazılım hem kişisel bilgisayarlarda, hem laboratuarlarda hem de ağ üzerinde çalışacak şekilde tasarlanmış olmalıdır. 21

22 2-) Ö ĞRENCI D ÜZEYINE U YGUNLUK Yazılım tarafından öğretilen kavram ya da beceriler hedef kitlenin yaşına uygun olmalıdır. Öğretim yöntemi çocukların gelişim düzeyine uygun olmalı, gereksinimlerine yanıt verebilmelidir. Gerektiğinde farklı gelişim düzeylerindeki çocuklar yazılımı kullanabilmelidir. 22

23 3-) K ULLANIM K OLAYLIĞI (U YGULAMAYA T EŞVIK ) Bağımsızlık duygusu Çocuklar yazılımı mümkün olan en az yardımla çalıştırıp kullanmalıdırlar. Yazılımın menü ve işlevleriyle ilgili ek bilgiler ve görsel anlatımlar yer almalıdır. Ekrandaki nesneler çocuğun fareyi kullanarak etkileşimde bulunabilmesine olanak sağlamalıdır. İçerikteki yeni bilgi ve beceriler çocukların düzeylerinin üzerine ilişki kurarak yapılandırabilecekleri bir düzende verilmelidir. Öğrenci uygulamaya çeşitli aşamalarla teşvik edilmeli. 23

24 4-) G ÜÇLÜK D ÜZEYI Hedef kitlenin bilişsel, fiziksel ve dil özellikleri göz önünde bulundurulmalıdır. İçerikteki yeni bilgi ve beceriler çocukların düzeylerinin üzerine ilişki kurarak yapılandırabilecekleri bir düzende verilmelidir. Çocuklar yazılımın güçlük düzeyini kendileri ayarlayabilmelidirler. Ders süresi yazılımın sunduğu içeriğe ve güçlük düzeyine uygun olmalıdır. 24

25 5) Ö ĞRENCIYE U YARLANABILIRLIK Eğitim yazılımı dünya kültürlerinin çeşitliliğini yansız bir şekilde yansıtmalıdır. Yazılım belli bir bakış açısı ve önyargıyla tasarlanmamış olmalıdır. Yazılımda değişik dil seçenekleri kullanılabilmelidir. 25

26 6-) G ÜDÜLENME Çocukların gelişim özelliklerini dikkate alan yazılımlarda, asıl ödül, çocukların yazılımdan ve öğrendikleri içerikten zevk almalarıdır. Kullanım sırasında ya da etkinliklerde herhangi bir hata yaptıkları zaman, çocuklar hata yaptıkları ve bu hataların nedenleri konusunda bilgilendirilmeli ve yönlendirilmelidirler. Yazılım öğrencide merak uyandırmalı. Geribildirim için sadece metinler değil, ses ve grafik unsurları da uygun şekilde kullanılmalıdır. 26

27 D ERS Y AZıLıMLARıNıN S EÇIMI Bir dersi ya da bir konuyu öğretmeyi amaçlayan herhangi bir öğretim materyalinin seçiminde olduğu gibi, ders yazılımlarının seçimi de oldukça önemli ve özen gösterilmesi gereken bir konudur. 27

28 Nitelikli ders yazılımlarının en temel özelliği, bu yazılımların öğretme-öğrenme ilkelerine uygun olarak hazırlanmış olmaları ve kullanımlarının kolay olmalarıdır. Bu özelliklerin karşılanması, ancak işbirliği içinde çalışan bir tasarım ekibi ile olanaklıdır. 28

29 Ders yazılımlarının seçiminde standart bir seçim kriteri olmamasına karşın genel olarak aşağıdaki değişkenler göz önünde bulundurularak bir tercih yapılabilir. 29 1-) Amaca Uygunluk 2-) Hedef Kitleye Uygunluk 3-) Maliyet 4-) Güncellik 5-) Teknik Destek

30 1.A MACA U YGUNLUK Amaca uygunluk, seçilen bir ders yazılımının, öğretilmesi planlanan konuyu kapsaması ile ilgilidir. Bir ders yazılımının seçilmesinde hedeflerle ilgili dikkat edilmesi gereken ölçütler şöyle sıralanabilir: Hedefler, yazılımın türüne uygun olmalıdır. Hedefler, yazılımın konu alanına (matematik, fen bilgisi) göre belirlenmiş olmalıdır. Hedefler, yazılımı kullanacak olan öğrencilerin öğrenim düzeyine uygun olmalıdır. Yazılımda hedeflere göre öğrencilerin sahip olmaları gereken ön koşul davranışlar belirlenmiş olmaldır. Yazılımda hedefler uygun bir anlatımla bildirilmiş olmalıdır. Yazılım seçiminde, alan uzmanlarınca onaylanmış içerikleri kullanan yazılımların seçimine özen gösterilmelidir. 30

31 2. H EDEF K ITLEYE U YGUNLUK Seçilen yazılım, hedef kitlenin yaş, hazır bulunuşluk düzeyi ve bilgisayar kullanma becerisi ile uyumlu olmalıdır. Örneğin okulöncesi çağındaki öğrenciler için seçilecek ders yazılımların, yüksek psikomotor beceriler gerektiren yazılımlar arasından seçilmemesi gerekir. Ders yazılımı seçiminde içeriğin; Küçük birimlere ayrılarak düzenlenme, Kolaydan zora doğru sıralama, Belirlenmiş olan hedeflerle tutarlı olma, Öğretim programına uygun olma, Öğrencinin seviyesine uygun olma, Dilbilgisi ve yazım kurallarına uyma, Güncel ve doğru bilgileri kapsama Gibi özelliklerine sahip olmasına dikkat edilmelidir. 31

32 3.M ALIYET Piyasada bulunan birçok yazılım, çeşitli özelliklerini sebep göstererek fiyatlarını yüksek tutsalar da fiyat/performans oranı uygun olan yazılımlar da bulunabilmektedir. Diğer ders yazılımı seçme kriterleri de göz önünde bulundurularak açık kaynak kodlu yazılımlar da amaçlar doğrultusunda seçilip kullanılabilmektedir. 32

33 4.G ÜNCELLIK Eğitim – öğretim ile ilgili literatür de her geçen gün yenilenmekte ve genişlemektedir. Kullanılması düşünülen ders yazılımlarının var olan teknolojiyi yakından takip eden, güncel bir içeriğe sahip olan yazılımlar arasından seçilmesi gerekmektedir. Ayrıca içeriğini çeşitli yollarla yenileyebilen yazılımlara seçimde öncelik tanınmalıdır. 33

34 5.T EKNIK D ESTEK Ders yazılımlarının seçiminde de satış sonrası hizmetler gözden geçirilmeli ve yazılım seçimi buna göre yapılmalıdır. Üretici firmanın verdiği destek hizmetleri araştırılmalıdır. Bu hizmetler; Kullanım kılavuzu Satış sonrası destek, Yenilikleri bildirme, Gibi durumları kapsamalıdır. Kullanma kılavuzları ders yazılımlarının seçiminde oldukça önemli yardımcılardır. 34

35 K OLAY KULLAN I M SA Ğ LAYAN BIR DERS YAZ I L I M I NASIL OLMALIDIR?: Kolayca çalıştırılabilir. İstenildiği zaman yazılımdan çıkmak mümkündür. Kullanıcının daha önce kaldığı yerden çalışmaya başlamasına olanak sağlar. Ana bölümler arasındaki geçişlere izin verir. Bir iç tutarlılığa sahiptir. Kullanılan araçları yazılımın kullanımı sırasında hep aynı işlevi görür. Anlaşılır ve net ifadelerle geribildirim sağlar. Kullanıcıya dilediği kadar tekrar olanağı sunar. 35